Tíminn - 03.03.1928, Blaðsíða 3

TlMIMN
Brynjólísson flytja frv. um baon
gegn dragnótaveiði i landhelgi.
Ásgeir Ásgeirsson og Magnús Guð-
mundsson flytja frv. um hlunnlndi
íyrir lánsfélag. Segir í greinargerð,
að tilefni frv. sé það „að fengist
liel'ir á síðastliðnu hausti ákveðinn
ádráttur um það hjá fjármálamanna-
léhigi einu (Nordisk Trust Kom-
pagni), að ef stofnað yrði á íslandi
tánsfélag (Kreditforening), sem vœri
með likum hætti og slík félög er-
lendis, vteru þeir fúsir til að kaupa
eðe sjá um afsetningu al' vissri upp-
liœð af verðbréfum félagsins" og
mtmi hafa umráð yfir amerísku
fjánnagni til þess.
Jörundur Brjnjólfsson og Magnús
Torfason flytja frv. um ófrlðun salc i
Ölfusá.
7 þingmenn í Nd. flytja frv. um að
f« þjóðleikhússsjóðslns skuli lánað
til rekstrar rikisútvarps, og eigi byrj-
að á byggingu leikhússins fyr en
sjóöurinn er oröínn V2 milj. kr.,
enda sé hann þá endurgreiddur.
Páll Hennannsson og Einar Áma-
1=011 flytja frv. um forstjóm póst- og
símamála. Sé æðsta stjóm þessara
mála hjá einum og sama manni. Er
l’etta sparnaðan’dðstöfun og tæki-
færi hentugt til hennar, af því að
1 andssí mastj órastöðunni er óráðstaf-
að. Einnig er ætlast til að póst- og
símastörf séu sameinuð að öðru leyti
þar sem því verður við komið.
Mentamálanefnd Nd. er ósamméla
um byggingu heimavista vtð menta-
skólann í Rvík. Meirihlutinn (Ásg!
Ásg., M. J. og Jóh. Jós.) vill sam-
þykkja frv. Minnihl. (Sv. Ól. og L.
H.) leggur til að afgr. það með rök-
studdri dagskré. Telur sé hluti
nefndarinnar fjárhag ríkisins eigi
svo farið, að liægt sé að byggja
heimavistirnar að svo stöddu, enda
eigi fært, að stofna til þess meðan
enn er óráðið „hvernig hagað verð-
ur ungmennaskólum þeim, sem eru
að ryðja sér til rúms, og sambandi
þeirra við æðri mentastofnanir".
Meirihluti sjávarútvegsnefndar Nd,
(Sv. Ól., Jör. Br. og S. A. Ól.) hefir
skilað áliti um eftirlit með loft-
skeytanotkun íslenskra veiðiskipa og
leggur til að frv. verði samþ. Minni-
hlutinn (Ól. Thóra og Jóh. Jós.) á-
lítur, eftir því, sem stendur j áliti
meirihl. „að élcvæði frv. nái ekki til-
gangi, meðal annare vegna þess, að
ekki megi treysta drengskaparheit-
um þeiira, sem loftskeytum skifta
milli lands og skipa, um ófalsað efni
skeytanna".
Frv. um skiftingu Gullbr.- og Kjós-
areýslu í tvö kjördæmi, er nú sam-
þykt sem lög fré Alþingi. Er meö
þ\i afgreitt eitt af meiri hitamálum
þessa þings.
Utvai’psmálið er komíð gegnum 2.
umr. i Nd. Gunnar Sigurðsson var
fonnaður allsherjamefndar, sem
liafðí frv. til meðferðar. Mælti hann
eindregið með þvi. Taldi, að fslend-
ingum vœri sérstök þörf útvarps,
vegna þess, hve landið vœri afskekt
og bygðir di'eifðar. Eigi vœri örvænt
um, að af þvl gæti orðið spamaður,
t. d. á útgjöldum til sima, þvi að af-
menningu bœnda; í öðru lagi að
safna veltufjár- og tryggingar-
sjóðum. Samvinnufélögin hafa
með höndum báðar greinai' þessa
viðfangsefnis og óska helst að
geta unnið starf sitt óáreitt af
B. Kr. og öðrum viðlíka góðvilj -
uðum náungum.
„Pólitísk knupféWg”.
Eitt af höfuðárásarefnum B.
Kr. á samvinnufélögin var það,
að forystumenn þeirra hefðu
dregið þau inn í flokkapólitlkina
og gert þau að vigi hagsmuna og
valda fyrir sjálfa sig. Einkum var
þessu vikið að stofnendum yngra
Sambandsins þeim Hallgrími
Kristinssyni og Pétri Jónssyni á
Gautlöndum, sem voru hinir eig-
inlegu feður og stofnendur Sam-
bandsins, mótuðu skipulag þess
og itarfshætti. — Síðan hefír
þetta illmæli B. Kr., eins og
önnur, verið geymt tryggilega
i moðsuðu Morgunblaðsins og
dregið upp til skömtunar við
hvert tækifæri, sem að hendi
barst. Oft hefir því að vísu verið
hrundið með þeim rökum, sem
íhaldsmenn hafa orðið að ganga
þegjandi fram hjá. Eigi að síður
er rétt að draga hér enn fram
hin fábrotnu, augljósu rök þessa
máls.
Kaupfélög landsins eru n»r
hálfrar aldar gömul. Ætlunai’verk
og starfsemi þeirra hefir að þessu
nmr eingöngu hsátfið að umbótrttm
skcktar sveitir mundu nota það í
hans stað. Ef til vill mœtti fækka
prestum, er guðsþjónu.stum væri
varpað út. í flestum löndum væn
talið iieppilegast að ríkið ræki út-
varpið eða hefði a. m. k. hönd i
bágga um rekstur þess, og svo
muhdi liér reynast. Nú stæði líka
svo séretoklega á, að ríkið yrði aö
tuku að sér reksturinn, þvi að ann-
are væri útvarpsmálinu stefnt í ó-
vœnt efni. Eitt af þvi, sem mælti
með því, aö hefjast handa nú þegar,
\æri það, uö heppilegast væri aö
nota hér stöð með mikllli bylgju-
lengd. En ú alþjóðafundi hefði veriö
samþykt aö hætta notkun slíkra
tækja, og vœri þvi hver síðastur að
fá þau. Nefndin vill heimila stjórn-
inni lántöku til stöðvarinnar.
Héðinn Valdimarsson hélt' þvi
fram, aö ríkinu bæri engin skyldu
til að bœtu félaginu Útvarp tjón, sem
þaö kynni að hafa biðið af starf ;
semi sinni eða kaupa tæki þess. þó j
mætti e. t. v. kaupa stöð þess og ;
nota ú meðan hin væri mst, ef svo |
væri fyrir séð, að liœgt yrði að gera j
verð úr henni síðar.
Trvggvi þórhallsson forsætisrað 1
iierra kvaðst eigi geta gefíð ákveðiö <
svar um, iivort stjómin mundi ráð-
ast í að byggja stöðina, en yfirloítt
mundu heimildir til framkvæmdu
eigi verða notaðar nema fjárhagur
leyfði.
Ýmsir fieiri töluðu í mélinu. Magn-
ús Guðmundsson kvaðst vilja, að
stjómin hefði óbundnar hendur um
lromkvæmdir i því.
Pétur Ottesen mælti móti ríkis-
rekstri, en vildl styrkja útvarps-
starisemi, Magnús Torfason lagðí á-
herelu á að vanda yrði til þess efnis,
sem útvarpið flvdti almenningi.
Bjami Ásgeireson talaði mjög «in-
dregið með frv. og sagði að hér væn
á ferðum eitt hið mesta frajðslu- og
menningarmál þjóðarinnar og þyrfti
útvarp að komast inn á sem allra
flest lieimili á landinu. — Er «ígi
annað sjáanlegt en að byrlega blési
fvrir frv.
Gengisviðauka- og verðtollsfrum-
vörpin eru i nefndum.
Frv. um strandferðaskip er komið
úr nei'nd. Er nefndin klofin. Er á
greiningur uin, hvort fremur beri að
styrkja samgöngur é sjó eða landi,
tim fyrirkomulag strandferða o. fl.
Vill meirihl. fella frv.
Seinna hluta þriðjudags hófst'
íramhald 1. umræðu um fjárlögin,
liinn svonefndi eldhúsdagur. Stóðu
umræður kVöldið oit og fram til kl.
3 UIT> nóttina, og varð þó eigi lokið.
Var þeim haldið úfram á miðviku
dagskvöld og alla næstu nótt. Fór
atkvæðagr. ekki fram fyr en kl. 8 á
timtudagsmorgun. Umræðumar voru
mjög fjölbre.vttar og einkennilegar
að þií ieyti, hve víða ráðherrarntr
tóku sér ádeiluaðstöðu gagnvart fyr-
\ erandi stjóm og Íhaldsflokknum.
En á eldhúsdegi er það ettt venju
lega hlutverk stjómarínnar að bera
af sér sakir. Neyttu ondstæðingar
stjómarinnar sín þó all-mjög og
höfðu flestir þein-a tekið tii máls
óður en lauk, og sumir oft. Hér er
á verslun og vöruverkun. Á *íö-
ustu árum hafa verið stigin byrj-
unarskref inn á framléiðslusviðie.
Er það sjálfsögð þróun hér eins
ofi hvarvetna annarsstaðar þar
sem samvinna hefír þróast. Fé-,
lögin hafa látið sig nokkru skjfta
mannúðarmál og gefíð fé til slíkra
stofnana. Þá hafa þau og haldið
uppi fræðslu í »inni gi-eín með
tímariti og skóla. Að öðru leyti
hafa félögin ekki haft minstu af-
skifti af almennum þjóðfélags-
málum eða löggjöf, þegar frá er
talið það löggjafarmAlefni, sem
laut að þeirra eigin réttai’vernd.
—■ B. Kr. og þeir menn, *em jafn-
an endunita „VerehtnarólaffiB“,
geta flett gerBnbókum alira kaup-
félaga landsine fró öndverBu og
þeir munu hvergi finna stafkrók
er votti að félögin hafi haft af-
skifti af almennum kuidsmálum
eða flokkapólitik.
Er þetta eltt órœkur vottur um
og óhrekjandi rök fyilr því að
kaupfélögin hafa ekki verið dreg-
in inn í pólitík og að alt fleipur B.
Kr. um það efni er rakalaus stað-
leysa. Skulu þó enn fssrð að þessu
fyllri rök.
Framsóknarflokkurinn, sem B.
Kr. sakar um að hann noti ákuld-
ir bænda og ábyrgðir fyrir póli-
tíska kjölfestu, er risinn af *am-
tökum ungi-a manna í bænda-
stétt landsins. Fyrsti kjami hans
í opinberri baráttu var flokkur
'óbáðra bmida áríð 191«, Forlngi
c-igi rúm til að rekja þau mál öll
og údeilueíni, sem fram voru dregin
af hvorumtveggja, en sennilega hef
ir aldrei fengist meira yfirlit yfir
íslenskt stjórnarfar við eina umræðu
nokkurs máls á þingi. — Sérstök
greiíi um eldiiúsdaginn kemvír vænt
anlega í næsta blaði.
2. umr. ljárlaganna hófst í gær og
luuk atkvæðagreiðslu uni fyrra
hlutann. Sanikv. frv. mjórnarinnar
uam tekjuáaitlun áreins 10S9 kr.
9808000,00 og gjaldaáætlunin kr.
9779741,00, tekjuafgangur þvi tæp1.
29 þús. kr. Brevtingar fjárveitinga
nefndur á lrv. eru fremur litlar.
Tekjur og gjöld eru livort um sig
fœrt upp um ca. 300 þús. og tekju-
afgaiigurinn áætlaður trepl. 38 þús.
kr. — Nefndin hefir að þessu sinni
liraðað störfum sínum eftir mætti,
til þess uð stvttfl þingtímann, ef unt
væri. -- Frá einstökum þingmönnum
hafa komið fram brevtingartillögur,
sem nema að samanlögðu hátt é
annað hundrað þvis. kr. hækkun
gjaldabálksins.
Framsögumenn l'járveitinganefndar
eru Ingólfur BjamarBon (fyrra hlut-
ans) og Bjarni Asgeirsson (síðaru
lilutans).
Tveir nefndaiTnanna, Jón Sigurðs
son og Pétur Ottesen, skrifuðu undir
néfndorélitíð með fyrii’vara. Viljfl
þeir hækka útgjöld til verklegrn '
lTamkvæmda um 300 þús. kr. En ;
meirilil. sá sér eigi fært að sam-
þvkkja þá hækkun, a. m. k. eigi fyr j
en séð er hversu fer um tekjuauka j
frv. þau, sem liggja fyrir þinginu. |
Telur hann óverjandi að afgreiða i
fjárlagafrY. með tékjuhalla. X.
-----------------o----
Fréttir.
FJárárápsmál t Húnavatnssýslu. Að ;
Litlu-þverá i Miðlirði i Húnavatns- ;
sýslu gerðust. fyrir skömmu þeir at- ;
burðir, að fé bóndans var drepið
niðvir í fjérhúsi á bænvun. Yoru alls
drepnar smátt og smátt um 19 kind-
ur. Á bænum búa, að því er virðist
í félagi, ekkja og tengdasonur henn
ar, en hann átti féð, sem drepið var.
Á liœnum eru tveir ungir synir
ekkjunnar, Sigurður 12 ára og Sig
ínundur 10 ára, mágar bóndans. Enn
eru á bænum tvö vinnuhjú. Kind-
urnar voru flestar drepnar með
þeim hætti, að þær vom rotaðar en .
svimar stungnar í höfuðið. Eldri
drengunnn, Sigurður, sagði fólkinu
að atburðir þessir og fleiri, sem
gei’Öust á bænum, væru af völdum
reimleika. þóttist liann bæði sjá og
tala við „drauginn". Á fregnum að
dæma hefir fólkið ó bænum og víð-
ar norður þar lagt trúnað d sögti
*ögn drengsins og hefir felmtri sleg-
ið á fólkið og það hagað sér mjög
eftir þeim fyrirskipunum, er þnð
þóttist fá fyrir munn drengsins. —
Eftir fyrinpælum dómsmálaráðherr-
ans tók sýsiumaður Húnvetninga upp
rannsókn í málinu og var læknirinn
á Ilvammstanga honum tíl aðstoðar.
- Eftir nokkrar yfirheyrelur játuðu
flokksins og ótrauðasti upphafs-
maður hans, Jónas Jónsson nú-
verandi dómsmálaráðherra hefir
fylkt til framsóknar liði ungra
áhugamanna. Stóratvinnurekstur
í sjávarútvegi landsins færði okk-
ur jafnaðarmannaflokk og illvíg-
ar atvinnudeilur. Bændur, sem
að lífskjörum og atvinnu standa
mitt á milli atvinnurekenda og
verkamanna, eru yfirleitt hneigð-
ir til hófsamrar framsóknai'. Þeir
eru ginlr eigin vlnnuveitendui' og
eigin verkamenn, mótfallnir ger-
byltingum, en nógu víðsýnir til
þess að *já að þróun í skipulags-
málum og viðskiftaháttum manna
verður ekki *töðvuð, fremur en
önnui' framvinda lífsins. Þessir
menn eru skipulagslega vel kjörn-
ir til þes* að vera öflugur mið-
flokkur í landinu, sem brúi bil ill-
vjljans og ofstækisin* milli hinna
stríðandi öfgaflpkka. Þeir eru til
þess kjömir að draga mál úr
höndum þeirra Ihaldsmanna, sem
gerast nótttröll í skipulagsmálum
þjóðarinnar, en halda jafnframt
aftur af öfgagirai þeirra, er
hlaupa vilja framar ró* eðlilegi’ar
þróunar.
Þessir menn, þe**i flokkur
manna í landinu hefir tekið sam-
vinnumáiin upp á arma sína og
vilja vinna þeim alt það gagn er
þeir mega. Samvinnan er bygð á
sama grundvelli og fymefnd lands-
málasamtök bænda. Hún viður-
k«nnii- ein*takling*framtakið «n
íslensk vlnna
Legsteinar
Islenskt efni
af mörgum bveytilegum gerðum fyrirliggjandi til sýnis og'
ftölu. Legsteinar einnig smíðaðir eftir pöntunum. Allir ateinar
olíubomir og þar með varðir fyrir áhrifum lofts.
GIRÐINGAR
utan um leiði, rneð eða án rtaixroé..
MYNDIR
af »teinum og girðingum ásamt upplýsingum um verð 0. fl.
»ent þeim gem þess óska.-Vörur sendar gegn eftirkröfu.
Magnús O. Ouðnason
liönduö smíöi
Grettiag. 29 Reykjavík
Síini 1254 .
Sannojarnt verO
drengirnii' að vera valdir að „reim
leikanum". Hafði eldri drengurinn
banað 10 kindum, en sá yngri 3.
KvoÖHt hann hafa hermt eftir eldri
bróður sínurn, sem er fyri'r þcirn
bræðrum í þessu athæfi. Síðari fregn-
ir heiTna að eldri bróðirinn’ telji að
sér hafi verið ósjálfráðar þessar gerð^
ir; hafi verið því líkast, sem þeim
væri hvíslað að sér og hann oröið að
hlýða. Mumc þeir er rannsóknina
höfðu með höndum teija.að Sigurður
sé ekki með öllum ínjaila og er það
sennilegastn skýringln á því, að svo
ungir drengir geti hafa ratað í svo
hörmulegan óvitaskap og ódæði.
Slysavarnafélag Islands var fyrir
uokkni stofnað hér í bænum og
gengu þegar í það 200 manns á stofn-
fundinum. í stjórn félagsins eru Guð
mundur Björnson landlæknir, sem er
einhver mesti áliugamaður og at-
hafnasamur í þessháttar mélum,
Magnús Sigurðsson hankastjóri, Geir
Sigurðsson skipstjóri, Sigurjón Á.
Ólafsson alþin., og þoret. þorsteinsson
skipstjóri.
Hnífsdalsmálið. Svar er fyrir
nokkru komið fró Seotland Yard við
fyrirspumum um álit ritlmndafræð-
ings um handskriftir viðkomandi
Hnífsdalsmálinu. Er úrskurður rit-
handafrœðingsins ókveðinn. En við
áframhaldsrannsókn í málirm hafa
enn fundist fleiri falsaðir seðlar. Mun
uiðurstaða i málinu dragast af þeim
‘ökum.
Bændanámskolð. Búnaðarfélag ís-
Imuls hefir efnt til bændanámskeiðti
-á Vesturlandi. Um Vestfjörðu fara
þeir Sigurður Sigurðsson búnaðar-
málastjóri, Pálmi Einarsson ráðu-
nautur og Jón H. þorhergsson fjár
ræktarfræðingur á Bessastöðum. '—
Um norðurhluta Dalasýslu og aust-
urhluta Barðastrandar fara búnaðar
kandidatarnir Guðmundur Jónsson og
Gunnnr Árnason. — Um suðurhluta
Dalasýslu og Snæfeilsnes fara þelr
Ragnar Asgeireson ráðunautur,
Helgi Hannesson jarðyrkjumaður og
Guðm. Ásmundareon fjárræktarfræð-
ing’ur.
-----o-----
vill fella það í skorður bí'óðurlegs
skipulaga og samstarfs.
Þannig' eru hér tvær stofnanir
risnar af sama grunni, — sameig-
inlegum skoðunarhætti á viðskift-
um manna, samstarfi og þjóðfé-
lagslegri þróun.
Hér lig'gja þá enn ljós fyrir þau
rök, er B. Kr. og þeir sem fyrir
moðsuðuimi standa geta aldrei
hrakið en verða að ganga þegjandi
fram hjá.
Samvinnufélögin og framsókn-
ai'flokkurinn eru tvær sjálfstæðar
greinar landsmálastarfsemi. önn-
ur beinist eingöngu að verslun
og framleiðslubrögðum, hin að al-
mennum landsmálum.
Kaupfélögin eru ekki pólitísk en
kaupfélagsmenn eru pólitískir og’
j afnframt fle»tir Framsóknar
flokksmenn samkvæmt áður
sögðu.
Fyrir því starfa Framsóknar-
flokks menn að almennum lands-
málum ekki sem kaupfélagsmenn
heldur sem almennir borgarai’ í
landinu.
Og til þess hafa þeir hinn
sama rétt og Bjöm Kristjánsaon.
-----o----
Embættispróli i læknishæöi hafa
nýlega lokið við Háskólann: Einat'
Ástráðsson með I. eink., 17Ö1/n stig,
Gisli Pálsson I. eink., 158 stig, Jens
Jóhannsson I. eink„ 1725/o stig, og
Lárus Einarsson I. etnk., I82V2 *ttg.
----O-----
«
OddYiía-afmæli
Árið sem leið hafði Sæmundur
ölafsson é Lágafelli verið oddviti
Austur-Landeyjahrepps í 26 6r.
Sveitungar hans mintust þess
með þeim hætti að senda honum
minningargjöf. Einn hreppsnefnd-
armanna ávarpaði Sæmund á
þessa leið þsgar gjöfin var af-
hent:
Sæmundur Ó!of»sonl
Má eg fyrir liönd meðnefndar
manna þinna í hreppanefnd Auatur-
Landeyjahreppe og fyrir hönd aveit-
unga þinna í heild sinni, ávarpo
þig nokkurum orðum.
það eru nú full 25 ár síðan að
þetta sveitarfélag kaus þig í fyrsta
sinn að umboðsmanni sínum 1 odd-
vitasætið. Og jafnan síðan hefir þú
verið endurkosinn til þessa staría,
og það þrátt fyrir það, þótt þú hafir
lieiðst undan endurkosningu.
þessi orðfáa skýrela er í eðli alnu
I ö n g og fallegsaga,
pað má lesa margt og rnikið i
milli línanna á þessari stuttu aögu,
Eg ætla ekki að bera það við að
lesu þar til enda.
En þar stendur fyret og fremst það,
að þú hafir rækt þetta trúnaðar-
stárf með trúmensku og sam-
v i s k u s e m i, en einnig með s k ö r-
ungsskap' þegar é reyndi.
þeir sem þekkja á félagsmálaspii
in, hijóta að hafa veitt þvi athygli,
að það þarf mikið til að reynast vin-
srell og langlífur i oddvitastarfi.
Störf oddvitanna eni hvorutveggja í
senn, innanrikis- og utanríkisráð
herra-hhitskiftið. Og fjarlægðln ger-
ir þar ekki íjöllin blá. Oddvitamlr
eru umsetnir og gagnrýndir af sín-
um þegrium enn nánar en ráðherr-
arnir. Og alla jafna hafa þeir ekki
við flokk að styðjast. Hvemig þér
hefir farnast um þessi ráðherrahlut-
skifti i sveitinni þinni, sanna hin
sjaldgæfu stjórnarskifti.
það er veglegt að leyoa atörf *ín
vei af hendi á hverju sviðl *em er,
en stigmun nokkum tel eg á þvl
hvort starfíð er unnið fyrir fylstu
laun eða ekki. Enda munu það
lielstu laun oddvitanna, eins og hvere
þess manns, sem vinuur þóknunai-
litið, aö víta það og finna, að þeitn
hefir liepnast vel starflnn.
Og það er min pei-sónulega sann-
fœring, Sæmundur Ólafsson, að þú
sért siður en svo brjóstumkennan-
legur fyrir það feiknastarf sem þú á
aldax’fjórðungi hefir á þig lagt fyrir
sveitunga þína umfram það, sem
heita má að þ ó k 11 u n hafi komið
fyrir, þegar það er skoðað í þessu
ljósi.
Enda er það aðalerindi okkar hing
að i dag, að færa þér lítinn hlut,
sem minni þíg og þína eí og æ A
það, að þú hafir urinið til þakkar.
t ið höfvun valið þér mynd eftir
einn af okkar ágætustu listamönn-
um, einn af þeseum guðs útvðldu,
sem getfl það sem Bakkabraxður
gátu ekki, boi'ið sólekinið inn i hí-
býli manna. Eg veit að listamann
inum hefir hepnast að nó fegurð
uáttúrunnar 6 léreftið, og að þvi
leyti hefir myndin listgildi. Eu
annað gildi þessarar myndar verður
samt meira, það, Sœmundur, að fœrs
þér sól þakklætis og eamúö-
a r sveitunga þinna. En höfuðgildl
liennax' verður þrátt fyrir þetta, að
ryfja upp fyrir þér gamlar endur-
minningar, ryfja upp fyrir þér
v i n n u g 1 e ð i n a við það a 1 d a r
f j ó r'ð u n gsd a gs v’e'rk sem þú
he.fir afkastað í sólskiní óeig
ingja rnrar s k y 1 d’tf r œ k n i.
Myndin, sem Sæmundi vai' fæifí,
vai' af Eyjafjallajökli off eftii'
Kjarval. Y.
-----o——-