Tíminn - 31.12.1929, Síða 1

^ <&faíbfert
o$ afarciðslumaður Cimans er
Kannpetg þ o r s t e i n söóttir,
iamtanösljúsiriu. Hrrfjaoif.
^.fgrEiböta
Cimans er i Sambanösíjústnu.
©pin öacjlega 9—12 f. I).
Stmi <J96.
\
XIII. ár.
mrm ■ ■. 1 ...... ..— . ....rrsz
Reykjavík, 31. desember 1929.
77. blað.

Stjórnin
og bsndurnir
Það er eitt af pólitiskum leik-
brögðum íhaldsblaðanna að bera
stjórnina gagnstríðandi bríg-slum,
sem með engu móti geta sam-
rýmst. Síðasta vitni þessarar mið- jj
ur heiðarlegu aðferðar er grein-
in „01nbogabörn“, sem birtist í jj
Mbl. síðastliðinn sunnudag. í
þessari grein er núverandi stjórn
sökuð um að hafa bændur lands-
ins að olnbogabörnum. Gegnir
furðu, að málgagni fjárbralls-
manna og stórútgerðarspekúlanta
í Reykjavík skuli ekki þykja það
hlægilegt að bera fram slíkar
ásakanir í garð stjórnar, sem i
bændur sjálfir hafa skipað og á !
allt sitt pólitiska fylgi í sveitum
landsins.
Ritstjórum Mbl. fer eins og
öðrum þeim, sem ekki hirða um
að gera mun á sönnu og ósönnu.
Ásakanir þeirra á hendur stjórn
Framsóknarflokksins berast á
banaspjótum. Við undirbúning
: bæjarstjórnarkosninganna hér í
: Reykjavík leggur blaðið megin-
áherslu á að sýna fram á að
Framsóknarmenn séu flokkur
bænda og fjandsamlegir Reykja-
vík. Hið fyrra er satt en hið síð-
ara auðvitað ósatt. Nokkrum dög-
um eftir að blaðið hefir reynt á
þennan hátt að rægja flokkinn í
augum Reykvíkinga kemur nýr
rógur, sem ætlaður er bændunum,
Greinina „01nbogaböni“ á auðvit-
að að prenta í ísafold. Þar er ekki
einu orði minst á „fjandskap"
gegn Reykjavík. Þar er ekki einu
orði ymprað á „gjöfunum til
bænda“, sem eru tíðasta umtals-
. efni Ihaldsforkólfanna hér í bæ
nú um þessar mundir. Nei, öðru
nær! Blaðið er að fræða „aum-
ingja bænduma“ um það, að þeir
— bændumir — séu olnbogaböm
núverandi stjórnar, — með öðr-
um orðum, að stjómin beri fyrst
og fremst Reykvíkinga og aðra
kaupstaðabúa fyrir brjósti, en
virði hagsmuni bænda að vettugi!
En á þessum sama tíma lætur
þetta sama blað boð út ganga til
íeykvískra kjósenda: Varið ykk-
ur á bændastjórninni og bænda-
flokknum. Núverandi stjóm hefir
gert ykkur að olnbogabömum í
þessu landi! •
Þessi tvenskonar olnbogabama-
kenning Mbl. ber á sér svo glögt
handbragð óráðvendninnar að
ekki verður um vilst.
I greininni „01nbogabörn“ er
blaðið að fræða bændur landsins
um það, að núverandi atvinnu-
málaráðherra, Tryggvi Þórhalls-
son, hafi hækkað kaup verka-
fólks í sveitunum, um 15—20%
síðastliðið ár og að hann, þessi
sami ráðherra, hafi dregið úr
j arðabótastyrk til bænda.
Nú er það vitanlegt og öllum
kunnugt, líka ritstjórum Mbl„ að
það er sjávarútvegurinn og vöxt-
ur bæjanna sem fyrst og fremst
hefir valdið kauphækkuninni í
sveitunum. Hin óeðlilega dýra
lífsframfærsla í Rvík hefir knúið
fram kauphækkun til alls starfs-
fólks og sú kauphækkun hefir
haft áhrif um land alt, einnig í
sveitunum, þar sem miklu ódýr-
ara er að lifa en í Rvík og því
minni ástæður til kauphækkunar.
Með vaxanda aðstreymi til kaup-
staðanna hefir smátt og smátt
þonáð vinnukraftur sveitanna
og þá jafnframt hækkað í verði.
Enginn maður í þessu landi
hefir gjört meira en einmitt nú-
verandi atvinnumálaráðherra,
Tryggvi Þórhallsson, til þess að
stöðva þessa óheppilegu og mið-
ur heppilegu hreyfingu í þjóð-
lífinu og þá kauphækkun í sveit-
unum, sem af henni leiðir. 1-
haldsmenn Reykjavíkur með
Shellmenn, Mbl.menn og Jón
Þorláksson í" fararbroddi höfðu
látið sér það vel líka, að lífs-
kraftur sveitanna Smá-fjaraði út.
Ekkert höfðu þessir menn gjört
til að stöðva strauminn. Fé bank-
anna, sem landið var í ábyrgðum
fyrir, fór í stórútgerð og síldar-
spekulation eða rándýra illa bygða
húsakassa hér í Rvík, sem öllum
vinnandi lýð í landinu eru til
raunar og þyngsla, jafnvel Reyk-
víkingum sjálfum.
Með síðustu stjórnarskiftum
varð stefnubreyting í viðhorfi
ríkisins gagnvart sveitunum.
Mennirnir sem höfðu „horft á“
voru lagðir til hliðar, og í stað-
inn komu athafnamenn. Bænda
foringinn Tryggvi Þórhallsson
hófst handa til þess að bæta
sveitunum .þann lífskráft, sem
þær höfðu mist. Framsóknar-
flokkurinn setti sér það mark að
skapa viðunandi lífsskilyrði í
sveitunum, að stöðva flóttann,
sem látlaust hafði haldið áfram
undir handarjaðri íhaldsins, að
beina veltufénu í landbúnaðinn,
að skapa sveitunum vinnukraft
og nægilegan arð til að standa
straum af þeim vinnukrafti.
Eigi færri en 10 stórmálum í
þágu landbúnaðarins hefir Fram-
sóknarflokkurinn komið fram á
þeim tveim þingum, þar sem
hann hefir farið með völd.
Árangur þessai'ar stórfeldu lög-
gjafarstarfsemi er þegar farinn
að koma í ljós. Traust og björt
steinhús rísa á rústum moldar-
bæjanna hundruðum saman
hvarvetna um bygðir landsins.
Meira er nú flutt inn af jarð-
yrkjuverkfærum, girðingarefni og
tilbúnum áburði en nokkru sinni
áður. Jarðabætur margfaldast.
Á sama tíma og slík bylting á
sér stað í íslenskum landbúnaði
er auðvirðilegasta afturhaldsmál-
gagn þröngsýnustu eiginhags-
munaspekulantanna, að reyna að
vekja óánægju bændanna einmitt
gegn þeim manni, sem fyrst og
fremst hefir staðið að baki við-
reisnar og framfarastarfseminnar
i landbúnaðinum. Fyrirkomulags-
breyting á jarðabótastyrknum er
að þessu sinni notuð sem tylli-
ástæða.
Fyrir þessu atriði mun bráð-
lega gerð grein hér í blaðinu, af
einum þeirra manna, sem þar
hefir mestan kunnugleik um.
En að þessu sinni skal á það
bent, að vitanlega er svo langt
frá því að styrkur til landbúnað-
arframkvæmda hafi verið mink-
aður, að hann hefir þvert á
móti stórlega hækkað fyrir at-
beina núverandi stjórnar.
Tilbúinn áburð fá bændur nú
30% ódýi'ari en áður. Styrk fá
þeir til verkfærakaupa. Ríkið
lánar fé til stofnunar rjómabúa
og styrkir jafnframt að verulegu
leyti. Og öruggasta vitnið, og
það sem ómótmælanlega iofar
verk núverandi stjórnar í þessu
efni, eru hinar afar öru landbún-
1 aðarframkvæmdir síðustu ára.
X.
Varðskipíð Þór
strandar.
Fyrir og um næstsíðustu helgi
gerði ofsalegt stórviðri með
fjúki og frosti um nálega alt land.
Urðu skaðar á skipum og hafnar-
mannvirkjum. Eftir að síðasta
olað Tímans var fullprentað, bár-
ust hingað fregnir um það, að
varðskipið Þór væri strandað á
skeri nálægt ósum Laxár, milli
Blönduóss og Skagastrandar.
Þór lagði af stað frá Blönduósi,
föstudagskvöldið 20. þ. m. í for-
aðsveðri. Hugðist skipstjórinn,
Eiríkur Kristófersson, að leita
hljes við Grímsey á Steingríms-
firði. En er út kom á flóann bilar
stýrisumbúnaður skipsins. Tókst
þó að koma við bráðabirgðarvið-
gerð. Eigi að síður reyndist skip-
inu um megn að halda gegn stór-
viðrinu sem á var. Var þá leitað
lægis nærri Skagaströnd og leg-
ið þar fyrir akkerum allan laugar-
daginn. En er leið á daginn tók
skipið að reka nær landi. Freist-
uðu þá skipverjar að létta akk-
erum og færa skipið á dýpri legu-
mið. Slitnuðu þá akkerisfestar en
skipið rak samstundis upp á sker.
Fréttin barst hingað loftleiðis
þegar um kvöldið. En eigi var unt
að ná í símstöðvar frá Blönduósi,
eða Skagaströnd, eftir að fréttin
barst hingað og eigi fyr en kl.
10 á sunnudagsmorgun. Brugðu
bátar við af Skagaströnd og fóru
á strandstaðinn. Tókst sex mönn-
um af Þór, að fara í stærri björg-
unarbát skipsins yfir í bát af
Skagaströnd og voru þeir fluttir
í land.'Fóru þrír þeirra aftur á
vettvang, ásamt Skagstrending-
um, til þess að leitast við að
bjarga félögum sínum og lentu í
miklum hrakningum. Hvolfdi
bátnum tvívegis undir þeim, en
þeim tókst í bæði skiftin, að
koma bátnum á réttan kjöl og
tæma úr honum sjóinn. Þótti það
vasklega gert. Mennimir voru
Stefán Bjömsson 2. stýrimaður,
Aðalsteinn Björnsson 1. vélstjóri
og Guðm. Egilsson loftskeyta-
maður. Eigi tókst björgunin að
því sinni, en bátarnir héldust yið
nálægt skipinu alla næstu nótt til
þess að leita færis.
Kl. 2 á sunnudag sneri land-
stjórnin sér til fi’amkvæmda-
stjóra Alliancefélagsins og óskaði
eftir því, að togari félagsins,
Hannes ráðherra, sem lá á önund-
arfirði freistaði að bjarga mönn-
unurn af Þór. Lagði togarinn áf
stað litlu síðar 0g var kominn á
strandstaðinn kl. 9 næsta morg-
un. Trítlu-bátarnir frá Skaga-
strönd aðstoðuðu við björgunina
og gekk hún eftir það greiðlega.
Er skemst af því að segja, að
mennimir björguðust allir heilir
á húfi og eftir vonum hressir,
eftir svo langa vist í köldu skip-
inu meira og minna votir og
hraktir. Þykir öllum hafa tekist
giftusamlega, sem áttu hlut að
því að afstýra svo hörmulegu
slysi sem áhorfðist um skeið.
Meðal þeirra manna, sem lentu
í þessum hrakningi var séra Jón
Guðnason. Var hann settur í land
á Blönduósi en skipverjar á Þór
fóru yfir í varðskipið Ægi, er
einnig var komið á vettvang.
Kom Ægir hingað klukkan 9 á
aðfangadagskvöldið. — Þegar
fréttist um að björgun hefði te'k-
ist var flaggað á stjómarráðs-
Verklegt jarðræktarnám
Bændum víðsvegar um land, er vel kunna að jarðrækt og ný-
yrkju stunda með sáðrækt, svo og búnaðarsamböndum og bún-
aðarfélögum, er halda vinnuflokka, gefst kostur á'að vista, eða fá
vistaða til sín pilta til verklegs jarðræktarnáms, um 6—8 vikna
tíma, vor eða haust.
Ungum mönnum, yfir 16 ára aldur, gefst kostur á að stunda ’
nám það, sem hér um ræðir.
Vinnuveitandinn greiði nemanda minsta kosti 1 kr. á dag, auk
fæðis, allan námstímann, en Búnaðarfélag íslands veitir nemanda
alt að 3 kr. styi'k fyrir hvern vinnudag á námstímanum, auk
nokkurs ferðastyrks, ef langt er farið til námsins, þó aldrei yfir
kr. 150 alls.
Umsóknir á báðar hliðar skal sendar fyrir lok febrúar-
mánaðar 1930, og er gott ef vinnuveitandi getur bent á nemanda
og nemandi á vinnuveitanda.
Umsækjendur kynni sér reglur um nám þetta í Búnaðarritinu,
43. árg. bls. 247.
Búnaðarfálag Islands
Ámiitiiiiig:
Athygli manna skal vakin á því að í 7. grein lögreglusam-
þyktarinnar segir svo:
„Á almannafæri má eigi kveikja í púðri, skoteldum eða
sprengiefnum*.
Þeir sem brjóta gegn þessu ákvæði verða tafarlaust látnir
sæta sektum.
Heimilt skal mönnum að kveikja í skoteldum suður við
íþróttavöll og upp við Skólavörðu.
Lögreglustjórinn í Reykjavík, 27. desember 1929.
Hemann Jónasson
húsinu. En dómsmálaráðherra og
skrifstofustjóri á dómsmálaskrif-
stofunni fóru út í skipið er það
lagði að landi, til þess að bjóða
strandmennina velkomna.
----0---
Fréttlr,
Slysfarir. Kl. S A föstudagsmorgun-
inn 20. þ. m. lögðu af stað frá
Laugarvatni áleiðis heim til sín í
iólaleyfi, Guðmundur kennari Gísla-
sorv frá Ölfusvatni í Grafningi og
VaJdimar Kjartansson frá Völlurn í
Ölfusi, nemandi í Laugarvatnsskóla.
Komu þeir að Villingavatni i Grafn-
ingi um kl. 3 um daginn og skildi
þar leiðir þeirra. Var veður þá stór-
um ískyggilegt. Lét Valdimar það
cigi aftra sér, en hélt skemstu leið
um Reykjafjall og hefir eigi komið
frani síðan. Hefir hans verið leitað
mjög mikið, en án árangurs. Eru
þessi tíðindi næsta hörmuleg. Valdi-
mar var 19 ára gamall, vaskleiks-
piltur, vel gáfum farinn og ágætur
drengur.
Frá Siglufirði. í ofviðrinu, sem
getið er á öðrum stað liér í blaðinu
gerði hið mesta íoráttubrim og vatns-
ílóð á Siglufirði, sem olli stórtjóni á
bryggjum, húsum og eignum manna.
Braut sjórinn margar hryggjur, en
ílæddi yfir allmikinn hluta hæjar-
lóðarinnar. Er talið að tjónið muni
eigi nema minna en 100 þús. kr.
Togari strandar. Um kl. 11 á laug-
ardagskvöldið 21. þ. m. strandaði-
þýskur togari „Alteland" frá Cranz
við Elben, sunnanvert við Hafnar-
berg á Reykjanesi rtorðanverðu.
Dimmviðri var á og kafald. Skips-
menn komust allir á land, heilir á
húfi. Bóndinn á Kalmanstjörn sá til
ferða þeirra og fylgdi þeim til
Reykjanesvita. þar fengu þeir góðar
viðtökur. Komu þeir til Rvíkur á
þorláksmessu, vel hressir. En skip
þeirra ónýttist.
Skipstrand og manntjón. Norska
íiskflutningsskipið „Áslaug" frá
Haugasundi, fórst nýlega í ofsaveðri
fyrir ströndum Spánar með 23
manns, þar á meðal konu skip-
stjórans. Meðal þeirra, sem þarna
fórust, voru fjórir Islendingar: Jóh.
Ólafur Tómasson frá Vestmannaeyj-
um, Lúther Einarsson frá Reykja-
vík, Karl Hansen frá Reykjavík og
Ingiberg Brynjólfsson frá Rvík.
Flónið nefnist leikrit eftir ame-
riska skáldið Chauning Pollock, sem
Leikfélagið sýndi fyrsta sinn á ann-
an dag jóla fvrir troðfullu húsi.
Leikurinn gerist í New York.
Á gamlárskvöld. Sá háttur hefir
tíðkast hér í Reykjavík, vegna of lít-
ils lögreglueftirlits, að sum Akvæði
lögreglusamþyktar bæjarins, þar sem
mælt ei' fyrir um almenna reglu og
velsæmi á götum bæjarins, hafa
verið brotin mjög á gamlárskvöld.
Flotar drukkinna manna og jafnvel
kvenna, hafa ruðst um á götunum,
sérstaklega Austurstræti, með oln-
hogaskotum og ruddaskap. Kvenfólki
hefir verið sýnd megn ókurteisi en
púðurkerlingai' og skoteldar myndað
samfelt eldhaf með þvílíkum ódæm-
um að hætta hefir stafað af og stór-
skemdir á fatnaði manna. — Á öðr-
um stað hér í blaðinu birtist
„Áminning" lögreglustjóra, þar sem
hann minnir almenning á lögreglu-
samþyktina og lýsir yfir því, að
ákvæðum hennar verði framfylgt til
þess ítrasta. Mun þeirri ráðstöfun
alment vel tekið.
Tíminn. Með þessu tbl. Tímans er
lokið 13. árg. blaðsins. Hafa á síðast-
liðnu ári komið út fleiri tölublöð
en nokkru sinni íyr. Fyrsta blað
næsta árgangs kemur út laugardag-
inn 11. jan. næstkomandi.
I
—----o-----
»