Tíminn - 07.05.1930, Qupperneq 2

102
TlMINN
hæfasta maims, sem íslenzka
þjóðin hefir nokkumtíma átt.
Tíminn er að vísu þeirrar skoð-
unar, að H. T. beri ekki nema
nokkum hluta ábyrgðarinnar á
þeim sorgarleik. Þyngst fellur
ábyrgðin á herðar þeim stjóm-
málaflokki, sem tekið hefir að sér
málstað hans. Én þó að kviksetn-
ingartilraunin sé ekkert annað en
hluti af þeirri pólitísku ofsókn,
sem stjórnarandstæðingar halda
uppi gegn J. J., hefir það nú fall-
ið í hlut H. T. að verða einn
þeirra manna, sem aldrei verða
afsakaðir, með öðm en því, að
þeir þekki ekki æðri siðferðis-
hugmyndir en þær, sem fram
koma í þeim ummælum H. T.
sjálfs, að vinátta eigi að ráða
afstöðu manna í opinberum mál-
um.
Klcppsmálid
Inngangur.
Jafnskjótt og hljóðbært varð
af bréfaskiftum efstu manna á
landskjörslistunum, að Jónas
Jónsson ráðherra væri ráðinn til
brottfarar úr bænum síðastliðið
laugardagskvöld, óx Helga Tóm-
assyni kjarkur nægiiega til þess
að birta næsta dag skýrslu þá,
sem hann hefir dylgjað um að
hann stæði með yfir höfði ráð-
herrans, en aldrei þorað að birta,
þrátt fyrir ítrekaðar áskoranir.
Birtist skýrslan í sunnudagsblöð-
um Mbl. og V'ísis, samkv. því, er
tilkynnt hafði verið daginn áður.
Fjandmenn Jónasar ráðherra
munu hafa vænt sér mikils af
skýrslu þessari. Þess mátti vit-
anlega vænta, að „sérfræðingur-
inn“ gerði einhverja grein fyrir
því óheyrilega og einstæða til-
tæki, sem mun um allan aldur
binda nafn hans við ógieymanlegt
hneyksli í stjórnmálasögu lands-
ins. En sú von brást. Skýrslan er
ekki annað en einkasamtöl sem
hann hefir, s e m 1 æ k n i r, átt
við einstaka menn, áður en„bomb-
an“sprakk og síðan um framkomu
hans sjálfs á heimili ráðherrans
og orðaskifti þau, er hann telur,
að þar hafi farið fram. Ihalds-
menn hljóta því með skýrslu þess
ari nýja og verðskuldaða skap-
raun frá hendi óhappamannsins,
sem þeir hafa gert að kjöltubami
sínu, auk þess sem hún gefur
ljósa hugmynd um „vísinda-
mennsku“ Helga Tómassonar og
•drengskaparhugmyndir hans og
læknaklíkunnar, sem stóð að baki
hans í þessu tilræði við heimiiis-
hamingju Jónasar ráðherra.
Nú hefir það verið tilætlun
nokkurra af nánustu fylgismönn-
um og samverkamönnum ráð-
herrans að láta ekki fjandmenn
hans mælast eina við, að honum
fjarverandi, eigi síst, er vaðið
væri inn í heimilishelgi hans með
þeim hætti, sem hér er orðið. Eg
skal því leyfa mér að leggja
nokkur orð í belg í eftirfarandi
köflum.
Yfirlit um árásámm-.
Á síðastliðnu sumri birti ég í
Tímanum allítarlegt yfirlit um
ofsóknirnar gegn Jónasi JOnssvni
ráðherra allt frá því, er hann hóf
stjómmálastarfsemi og til eitur-
brígsla Mbl. Árásir þessar eiga
að ytri vöxtum og tilburðum eng-
an sinn lika í sögu landsins.
Miklu af gjafafé fslandsbanka
til einstakra stórbraskara og fjár-
svindlara hefir verið varið í sí-
vaxanda blaðakost, sem hefir ver-
ið fluttur í drápsklyfjum um land-
íð inn á hvert heimili. Og efni
þessara blaða hefir mestmegnis
verið upplognar ófrægingar um
Jónas Jónsson.
Aðalinntak þessara árása hef-
ir frá öndverðu verið það, að
Jónas Jónsson væri valdagráðugt
varmenni, sem sæti á svikráðum
við land og þjóð. En í þessari
löngu og sögulegu viðureign Jón-
asar við eiginhagsmunatregðu
sumra stétta þjóðfélagsins, hefir
sannast hið fomkveðna, að „aft-
ur rennur lýgi þá sönnu mætir“.
Vegur Jónasar, traust og fylgi
hefir farið sívaxandi gegnum allt
moldviðri eitraðrar fjandmennsku
þeirra manna, sem hafa til
skamms tíma setið yfir hlut aUr-
ar aJþýðu, með fjármunaráð
þjóðarinnar í hendi sér og mak-
að krókinn ósleitilega. Og
hvað veldur? — Það veldur, aS
hugsjónir Jónasar, fórnfýsi og
slitalaus störf hafa vakið fylk-
ingar æskumanna í landinu til
nýrrar .sóknar, .aukið .þjóðinni
kjark, bjartsýni og framkvæmda-
þrek. Hann hefir með atbeina
Tryggva Þórhallssonar og ann-
ara samverkamanna orkað alda-
hvörfum í íslenzkum þjóðfram-
kvæmdum, menntamálum og
skipulagsefnum og lagt grundvöll
að uppeJdi betri þjóðar og bættu
landi.
Hitt er engin furða, að hávær
verði emjan eiginhagsmunatregð-
unnar, sem á höfuðfulltrúa
sína í fésýslumönnum og stórat-
vinnurekendum Reykjavíkur, þeg-
ar ris og þungi nýrrar félags-
hyggju í stjómmálum iandsins
sópar burtu eldri formum, rótar
upp í huldum meinsemdum fjár-.
sukks, óreiðu og óráðvendni og
sviftir þá aðstöðunni til þess að
leika sér óhindrað með fjármuni
þjóðarinnar í áhættutafli frjálsr-
ar samkeppni.
En við vaxandi ófarir fjand-
manna Jónasar Jónssonar ráð-
herra hafa góð ráð orðið dýr.
Rógurinn um eigingimi J. J. og
vai-mennsku hefir ekki gengið í
höfuðið á nema tiltölulega litlum
hluta af óþroskuðustu lesendum
Mbl. Og úr því nú að maðurinn
reyndist ósigrandi á opnum víg-
veJli í almennri baráttu opinberra
mála, er fyrst gripið til þess ráðs,
að ljúga upp á hann löstum í
einkalífi hans (eiturbrigzlin) og
loks er gripið til þess, að leitast
við að ljúga af honum vitið og
brjóta niður heimili hans.
Herbrögð íhaldsins.
LæknamáJið yfirleitt og Klepps-
málið sérstaklega, feliur eins og
þáttur inn í allsherjarbaráttu
íhaldsmanna gegn Jónasi Jóns-
syni ráðherra. Fylgjast og vel að
ósvífni læknaklíkunnar og vam-
ir aðalmálgagna Ihaldsflokksins
fyrir öllu athæfi hennar og Helga
Tómassonar. Og við athugun um
herbrögð íhaldsins sést glögglega,
að hin andlega morðtilraun er
fyrirfram ráðin og hnitmiðuð eft-
ir þ.ví sem vitsmunir og innræti
forsprakkanna og sjálfs flugu-
mannsins hafa hrokkið til. Helgi
Tómasson gat þess í vandræða-
legu svari sínu í Mbl. og getur
þess enn í skýrslu sinni, að lækn-
ar, „sem skifti hafa haft við J.
J.“, — með öðrum orðum þeir
læknar, sem hafa verið að leit-
ast við að knésetja veitingar-
valdið, hafi alllengi verið að
brugga með sér þessi ráð. Nefn-
ir hann, auk sjálfs sín, þá iælcn-
ana Gunnlaug Einarsson, Þórð
Sveinsson, Guðm. Hannesson og
Niels Dungal. — „Hinn 15. febr.
var samt málinu svo komið, að
horfur voru á, að við mundum
bráðlega senda Alþingi bréf. þar
sem við skýrðum frá grun okk-
ar um geðveiki hjá J. J.“,*) segir
H. T. í skýrslunni. Og enn segir
hann: „Á þriðjudag gengum við
fjórir læknar frá bréfi til Al-
þingis, en töldum þó rétt að bíða
enn með að senda bréfið og sjá
hverju fram yndi“.
Um þær mundir, sem þessir
’) Sbr. Mbl. 4. maí alöastl.
atburðir gerðust, var svo ástatt,
að landsstjórnin hafði fengið upp
í hendurnar mesta vandamál
þingsins, Islandsbankamálið. I
annan stað var það vitanlegt, að
Jónas ráðherra lá rúmfastur 1
kvefi og hálsbólgu. Þessi tími var
því, frá sjónarmiði fjandmanna J.
J. og þar á meðal læknaklíkunnar
einkar vel valinn, til þess að
kasta „bombu“ á Alþingi og á
heimili í’áðherrans. Sérstaklegir
örðugleikar í stjórnmálunum voru
Jíklegii- til þess að lama samtök
flokksins, er þannig reyndi sér-
staklega á. Hitt var og líklegt, að
„drengskapurinn" er samkvæmt
skýringum G. H. og H. T. sjálfs,
knúði hann til þess að heimsækja
þau ráðherrahjónin í þessum ný-
stárlegu erindum, hefði helzt æski
legar verkanir ef fregnin um
bi-jálsemi ráðherrans væri færð
honum og þeim hjónum, meðan
hann lá sjúkur. Og þó móttökur
þeirra hjóna yrðu með nokkuð
öðrum hætti og verkanir „dreng-
skaparins“ allt aðrar, en klíku-
bræðurnir, sem biðu úrslitanna,*)
höfðu búist við, þá breytir það í
engu afstöðu læknanna eða við-
leitni þeirra, að notfæra sér
hentugasta tíma til hermdarverk-
anna.
Og Ihaldsforsprakkamir í bæn-
um biðu óþreyjufullir eftir verk-
ununum. Þegar Jónas ráðherra
birti svar sitt, breiddu þeir út
þá lýgi, að hann væri eigi sjálf-
ur höfundur svarsins. Margir
þeirra hafa eflaust glaðst í sínu
fróma hjarta yfir því, að nú
mundi upp runnin sú þráða stund,
að Jónas Jónsson ráðherra væri
kvikur grafinn og horfinn af víg-
velli stjómmálanna.
Og eigi lét þingflokkur Ihalds-
ins sitt eftir liggja, að haga víg-
brögðum í samræmi við „dreng-
skapai‘“-brögðin utan j'ings. Að
tilhlutun flokksins var eldhúsdag-
urinn dreginn frá 1. umr. fjárl.
til hinnar 3., auðsæilega með það
fyrir augum, að bíða eftir ráð-
herranum, ef ske kynni að hann
léti sjá sig aftur í þinginu. Og
er ráðherrann kom, staðinn upp
úr legu, héldu þeir uppi 9 daga
eldhúsdagsumræðum. Eru engin
dæmi til jafngálauslegrar með-
ferðar á tíma þingsins og mun
þingflokkurinn hafa ætlað að
þrautreyna verkanimar af
„drengskapar“bragði þeirra Helga
Tómassonar, Guðm. Hannessonar
og þeirra félaga.
Þessa dagana er að koma út
safn af eldhúsdagsræðum Jón-
asar Jónssonar ráðherra. Gefst al-
menningi þar kostur á, að kynna
sér andlegt heilsufar ráðherrans.
Munu íhaldsþingmenn hafa geng-
ið frá þeim hildarleik samifærðir
um andlega heilbrigði hans og öf-
ugar verkanir þess, sem með
i'éttu mætti nefna „Helgadreng-
skap“.
Þegar hér var komið sögunni
var rekið ginkefli í munn Ihalds-
blaðanna. Ihaldsmenn sáu þegar
að málið var tapað, hið andlega
morðvopn snúið í höndum þeirra
sjálfra og að það gein með eitr-
uðum eggjum yfir höfðum þeirra.
Jafnframt runnu læknarnir með
fyrirætlun sína og stungu sínu
eigin bréfi undir stól, þegar það
kom berlega fram að ráðherrann
lét sér alls ekki segjast um að
vera brjálaður og veitti andstæð-
ingum sínum á þingi hverja ráðn-
inguna annari meiri, með óbifan-
legu rólyndi, fyndni, rökfimi og
mælsku, sem lengi mun í minn-
um höfð. En með tiltæki sínu
höfðu læknamir safnað glóðum
elds að höfði sér, unnið stétt
*) Læknirinn skýrir svo frá: Efl-
ir þetta (þ. e. heimsóknina til ráð-
herrans) fór ég heim til Guðmundar
Hannessonar prófessors og sagði hon-
um og Níels Dungal dósent, sem
þar var staddur, hvað gerst hafði“.
Samsærismennirnir biðu úrslitanna
meðan tilræðismaðurinn freistar þess
að koma fram andlegri morðtilraun
sinni. J. p.
sinni og stjórnmálaflokki ógleym-
anlega smán og væntanlega bund-
ið uppreistarbrölti sínu þá helskö,
er duga munu.
Heimilishelgin.
Frásögn Helga Tómassonar urn
viðtal þeirra ráðherrans og hans
sjálfs, ber í öllum aðalatriðum
saman við frásögn ráðherrans í
„Opnu bréfi“ hans til H. T. Enda
voru bæði ráðherrahjónin þar til
vitnis. Orðaskifti þeirra eru mjög
eftirtektai'verð og verða áreiðan-
lega „historiskt" tákn um þann
atburð, er aðalgeðveikralæknir
landsins gerir sér ferð inn á heim-
ili veiks manns, til þess að til-
kynna honum að hann sé brjál-
aður. Og einkum verða þau sögu-
lega fræg, þegar á það er litið,
að maðurinn sem á í hlut, er
merkastur hugsjóna- og fram-
kvæmdamaður samtíðar sinuai- og
að læknaklíkan og pólitiskir and-
stæðmgar ráðherrans standa á
öndinni af eftirvæntingu með þá
von í brjósti, að takast megi að
ryðja honum úr vegi.
Eftir að ráðherrann er búinn
að uppgötva erindi H. T. og bú-
iim að segja honum að fyrra
bragði, að hann sé „sendur“ sem
geðveikralæknir“ og Helgi Tóm-
asson búinn að vefja erindi sitt
í loðin vinsemdarummæli hræsn-
innai-, segir ráðherraxm:
„Eg skoða þetta aðeins sem
eina læknaósvífnina fitin — eg
hefi þó 37,4° hita og kvef —
dettur ekki í hug að tala um
þetta við yður. Þér fáið mig
aldrei á Klepp“ og síðan réttir
hann H. T. hendina til kveðju.
Og er H. T. var að tygja sig til
brottfarar, segir ráðherrann að
lokum:
„Baidaginn heldur áfram, hvort
sem eg verð ráðherra eða ekki.
— Sá sterkari skal sigra. —Berj-
ist þið með ykkar vopnum og
vottorðum. Við lifum máske báð-
ir eftir 5 ár og skulum þá líta
yfir vígvöllinn“.
Flestir munu líta svo á, að sá
maðm-, sem kemur með slíkt er-
indi inn á heimili sjúks manns,
ber það upp að konu hans áheyr-
andi og hagar sér á allan hátt
svo sem kunnugt er um H. T. í
þessari för, sé síður sjálfráður
gerða sinna, heldur en sá mað-
ur, er veitir slík svör þvílíkum
gesti.
Dómsmálaráðherrann hefir sent
símleiðis og óskað eftir að birt
yrðu eftirfarandi ummæli út af
frásögn H. T. um heimsóknina:
„Auðséð er, að læknirinn veigr-
ar sér við að skrökva miklu um
samtal mitt við hann, af því að
við hjónin vorum þar bæði til
vitnis. En sleppir sér með álygai’
á konu mína, er hún fylgdi hon-
um fram göngin. Hann gekk á
undan inn á skrifstofuna, hann
kveikti ekki, hann greip hand
leggi hennai’ og kvað þar upp
geðveikisdóminn yfir mér. Hún
stillti sig, en fannst eins og mar-
tröð leggjast yfir sisr. Hún þótt-
ist sjá, að hér væri um andlega
morðtilraun að ræða. Hún svaf
nálega ekkert næstu nætur á eft-
ir. — Við Helga lækni talaði
hún ekkert um bændur flokks-
ins, sem eru allir nánir, persónu-
legir kunningjar okkar beggja.
En út af árás hans á mig, sem
þá lá sjúkur, sagði hún það
eitt, að það væri ekki drengilegt
af honum, að vera að reyna að
gera mig veikan, þar sem starfs-
bróðir minn, Tryggvi, hefði leg-
ið fyrir dauðanum og væri ekkl
búinn að ná heilsu sinni til fulls
aftur. Rétt eftir að læknirinn var
farinn sagði konan mín Sigurði
Kristinssyni frá heimsókn hans
og samtalinu og daginn eftlr
Helga Briem, sem símaði til H.
Tómassonar og fór hörðum orð-
um um framkomu hans. — Níð-
ingsheimsókn Helga Tómassonar
er kórónuð með álygum hans á
konu mína“.
Framkoma H. T. gagnvart Guð-
rúnu ráðherrafrú verður áreiðan-
lega talið met í íslenskum ódieng-
skap síðan á Sturlungaöld. Hann
læzt koma sem vinur, en kemur
með það erindi, sem nægja mundi
til þess, að gera hverja konu,
með meðalþreki, stui’laða aí
skelfingu, ef því væii trúað.
iáíðan lýgur hann í opinberuin
blöðum til um viðtal þeirra, eft-
ir því sem hann hyggur, að unt
sé að fá almenning til að trúa,
að hún hafi sagt í geðshræringu
og lienni sé til ófrægðar. Flestir
múnu fremur leggja trúnað á
frásögn frú Guðrúnar um við-
talið, sem kom strax fram, held-
ur en H. Tómassonar, sem kem-
ur nú löngu eftir dúk og disk og
eigi síst, þar sem nú gefast
fleiri vottai- um sannsögli H. T.
í frásögnum hans af einkasam-
tölum.
Heimilishelgin er ekki einungis
viðurkennd aí stjórnarskránni,
lieldur og af velsænús- og réttar-
meðvitund almennings. Heimilið
er vé einstaklingsins, sem ekki
verður rofið án ósæmilegrai’ yf-
irtroðslu eða aulalegrar var-
mennsku. Engum manni er heim-
ilið dýrmætai'a, heldur en stjórn-
málamönnum, sem standa í mikl-
um styr og eru hlaðnir þungum
störfum hverja vinnufæra stund.
Heimilið er þeim vígi, sem ekki
má brotna niður og sem á að vera
þeim óhultur griðastaður eftir
slitvimiu dagsins. Hlutverk eigin-
kvenna slíkra manna er að taka
á móti mönnum sínum dauð-
þreyttum á hverju kvöldi, veita
þeim hjúkrun, hvíld og aukið
þrek til starfanna næsta dag.
Heimili þeirra er einskonar al-
menningur, þar sem naumast
gefst stundai’friðui’. . Slíkt er
heimili þeirra ráðheirahjóna, sem
heíir orðið fyrir þessari einstöku
árás. Guðrún ráðherrafrú er ein
af ágætiskonum þessa lands, sem
hefir öðlast það veglega hlut-
verk, að standa við hlið manns
síns í framfarabaráttu, sem á
engan sinn líka í sögu landsins.
Móðgunin, sem hún hefir hlotið,
nær því ekki einungis til hennar,
heldur og til allra samherja
þeirra hjóna og eigi sízt til allra
landsins kvenna,
Hitt er eigi með öllu óvænt
niðurstaða af takmarkalausum
ofsa fjandmanna Jónasar ráð-
herra, að þeir leiti hinna hinztu
og hæpnustu úrræða, að leitast
við að leggja heimili hans' í rúst-
ir. Fyrir löngu er það sýnt, að
hann er ósigrandi í sjálfri bar-
áttu stjórnmálanna. Sjálfur er
hann og nægilega styrkur til
þess að afgreiða flugumenn með
svipuðum hætti og tíðkaðist til
forna. Hitt verður ekki dyggð
H. T., ofsóknarklíku læknafélags-
ins eða forsprökkum andstæð-
inga ráðherrans yfirleitt að
þakka, ef Guðrún ráðherrafrú rís
óbuguð gegn þeirri dæmalausu
árás, sem gerð hefir verið á
heimili heimar, heldur verður
það að þakka þreki hennar sjálfr-
ar og gæfu landsins.
En sá maður, sem ekki hikar
við að fremja andlegt morð á
einni af ágætustu konum lands-
ins, til þess að koma fram of-
sóknarráðum læknaklíkunnar gegn
veitingavaldinu, ætti að víkja úr
landi. J. Þ.
---o---
Fyrirspum
til Vísis
I tilefni af þeim ummælum,
sem vikið er að ritstjóra Tímans
í dagblaðinu Vísi síðastl. mánu-
dag vill Tíminn nota tækifærið til
að bera fram fyrirspum um,
hvort það sé rétt, sem haldið
hefir verið fram af ýmsum mönn-
um og í einu bæjarblaðanna hér,
að Pétur Benediktsson lögfræð-
ingur hafi ritað eina eða fleiri af
þeim nafnlausu greinum, sem
Vísir hefir birt um „geðveikis-
málið“.