Tíminn - 10.05.1930, Blaðsíða 2

108
TÍMINN
Adalfundnr
Búnaðarfélag's íslands
verður haldinn að Egilsstöðum á Völlum
laugardaginn 31. maí, að loknum aðalfundi
Búnaðarsambands Austurlands.
Dagskrá samkværnt félagslögum.
Stjórnin
í heiminum hjálpa, ekki einu
sinni til að ná réttu máli.
Við landskjörið 15. júní er það
á valdi íslenzku þjóðarinnar að
kveða upp svo þungan dóm yfir
íhaldsflokknum, að nægt geti um
ókomnar aldir til þess að hindra
það, að framdir séu pólitiskir
glæpir og skuggi felldur á mann-
orð þjóðarinnar út á við.
Það er á valdi almennings í
landinu að sjá svo um, að íhalds-
flokkurinn, sem ábyrgð ber á
þeim pólitíska glæp, sem framinn
var síðastl. vetur, komi enguiu
manni að við landskjörið í sumar.
Þá er það sýnt, að enn býr í
íslenzku þjóðinni sá sami mann-
dómur og á dögum Jóns Sigurðs-
sonar.
' Þá skulum vér sýna það, Is-
lendingar, frammi fyrir heimin-
um öllum — að hér á ekki að
ríkja Suður-Ameríku siðferði í
stjómmálum. Allir verður vér
með til að kveða upp viðvörunar-
dóminn!
„Vér mótmælum alllr!“
----o----
Helgi Tómasson
og meðalaskráin á Kleppi.
Viðvíkjandi meðalaskrá nýja
spítalans á Kleppi, sem enn er í
höndum Helga Tómassonar, hefir
dómsmálaráðuneytinu borizt eftir-
farandi greinargjörð frá land-
lækni:
Samkvæmt fyrirmeeluin dómamála-
ráðherra í bréfi til mín, dagsettu 29.
t. m., tók ég við nýja apítalanum á
Kleppi og öliu þar til heyranda af
íráfaranda lækni spitalans, dr. med.
Helga Tómassyni, 1. þ. m., og læt ég
hér með fylgja afrit af viðtökuskír-
teini mínu tii hans.
Samdægurs afhenti ég spítalann,
eins og fyrir mig var lagt í nefndu
hréfi, Ólafi lækni Thorlacíus, og er
afrit af viðtökuskírteini hans til min
úfast við viðtökuskírteini mitt til frá-
faranda læknis.
Nú kom það i ljós, að fráfarandi
la;kni hafði láðst að afhenda mér
skrásettningar sínar um lyfjanotkun
til handa sjúklingunum. Átti eg þá
síðla dags 1. þ. m. símtal við lækn-
inn, hað hann að afhenda mér þenn-
an lyfjalista, og lofaði hann þá að
gera það.
En næsta dag, 2. þ. m., kom hann
hingað á skrifstofu mina og þrír
aðrir læknar í fylgd með ltonum. Var
erindið það, að tiikynna mér, að
hann myndi ekki að svo stöddu af-
henda þessi gögn.
Eg skrifaði honum þá þegar í stað
bréf, sem hér með fylgir í afriti.
í gær sendi eg honum sím3keyti,
Bréf laiMnis
um vinnugetu og vinnunauðsyn
berklafólks.
Guðmundur Björnson landlækn-
ir hefir í tilefni af síðustu utan-
för sinni, ritað dómsmálaráðherra
á þessa leð:
I öðrum löndum, þar sem ég
hefi komið, er alstaðar talað um
það, að iðjuleysið í heilsuhælun-
um dragi dáð og dug úr ungu
fólki, sem er á batavegi, valdi
spillingu. Hvergi mun þetta þó
eins átakanlegt og hér á landi,
því annarsstaðar er meðaldvalar-
tíminn um sex mánuðir, en hér
um eitt ár. Þetta kemur til af
tvennu. Annarsvegar er atvinna
manna hér yfirleitt erfið, sjó-
mennska eða sveitavinna, miklu
minna hér um hæga vinnu en í
öðrum löndum, þess vegna erfið-
ara að losna við sjúklingana aftur
ef þeir eru ekki albata og hætt-
ara við að þeim slái niður, þó
þer fari fullfrískir, af því að við-
brigðin verða svo mikil frá full-
komnu iðjuleysi yfir í stritvinnu.
Hins vegar er á það að líta, að
okkur vantar enn almenna
þar sem eg beiddist eftir fljótu svarl,
og fylgir hérmeð afrit af því.
í dag barst mér svo svar læknis-
ins, dagsett 7. þ. m., og fylgir það
einnig hér með.
Mér virðist þetta mál svo ljóst, að
eg tel ekki þörf á að ræða það frek-
ar.
fi. BJttrnaon.
Til dómsmálaráðuneytisina, Rvík. ‘
Bréf landlækuis
til Helga Tómassonar 2. þ. m.
þegar þér, herra læknir, í gær af-
hentuð mér „journalana" á Kleppi,
gekk ég auðvitað út frá því, að í
þeim sæist, eins og venja er til,
hvaða meðferð þér hefðuð haft á
hverjum sjúkling.
Nú kom í ijós eftir á, að svo er
ekki, og tjáðuð þér mér þá, að þér
heíðuð haft þá aðferð að færa flestar
aðalfyrirskipanir yðar um lyfja-
notkun á sérstakan lista. 1 gær lofuð-
uð þér mér því að afhenda mér þenn-
an lista. í dag færizt þér undan
þessu.
þegar læknaskipti verða i sjúkra-
húsi, er það auðsæ nauðsyn að við-
takandi læknir geti séð ljóslega i eða
með „joumal'* hvers sjúklings, hvaða
meðferð fráfarandi læknir hefir haft
á sjúklingnum.
Ég fer því fram á og væntl þess,
að þér afhendið mér sem allra fyrst
nefndan lista („Ordinationslista"),
sem sjálfsagt fylgiskjal með „joumöl-
unum“.
C. BJÖmson.
Hr. Dr. med. Helgi Tómasson.
Háteig. Reykjavík.
Aí' svari Helga Tómassonar,
sem um getur í bréfi landlæknis,
er helst að skilja, að H. T. sé að
hefna sín á Tímanum! með því
að trufla starfsemina á geðveikra-
hælinu . Mætti H. T. þó vita, að
ekki bera sjúklingamir á Kleppi
ábyrgð á því, sem Tímanum hef-
ir þótt ástæða til að segja um
H. T. og framkomu hans fyr og
nú.
-----o----
Á viðavangi.
Nýstárleg umhyggja lækna.
Mbl. og Vísir hafa undanfama
daga birt langar harmatölur yfir
sjúklingunum á Kleppi. Telja
blöðin, að „vamarlausir“ sjúk-
lingarnir hafi verið ærið grátt
leiknir með læknaskiptunum. Er
svo að sjá, sem forráðamenn
blaðanna og læknakiíkan, sem
blæs þar að kolunum, njóti hvorki
svefns né matai' vegna umhyggj-
unnar fyrir hinum bágstöddu á
Kleppi. En á sama tíma sem
læknaklíkan lætur kyrja þennan
són í blöðunum, koma forsprakk-
sj úkratryggingu og öryrkjatrygg-
ingu, og afleiðingin sú, að berkla-
fólk, sem er í sjúkrahúsum, hálf-
frískt, hálfvinnufært — það fæst
ekki burt úr sjúkrahúsunum,
dvelur þar oft og tíðum miklu
lengur en skyldi, til stórkostnað-
ar fyrir þjóðfélagið.
Mér er óhætt að fullyrða, að
hér á landi eru að jafnaði í hæl-
um og sjúkrahúsum á annað
hundrað berklamanneskjur, sem
ekki þyrftu og ekki ættu þar að
vera, og er það hlutfallslega ótví-
rætt miklu meira en 1 nokkru
öðru iandi.
Ýms ráð hafa verið reynd til að
bæta úr þeim vandræðum, sem
nú hefir verið lýst:
1) Það hefir verið reynt að
halda sjúklingum í heilsuhælum
-----þegar þeir fara að frískast
— að ýmsri léttri vinnu. Víðast
hefir lítið eða ekkert orðið úr
þessum tilraunum, en þó hefi ég
komið í útlend heiisuhæli (Silke-
borg í Danmörku, The King
George V. Sanatorium á Eng-
landi), þar sem þessar tilraunir
bersýnilega hafa borið allgóðan
árangur. Menn segja — og það
með réttu — að hæg vinna í
heilsuhælunum eigi að geta dreg-
ið úr leti og ómennsku, og við-
ar aaman á fund, samþykkja þar
og aenda ölium læknum á landmu
áskorun um að anúa hvorki hendi
né fæti til bjargar sjúklingunum
á Kleppi, með öðrum orðum
áskorun um að neita með öUu að
aðstoða á nokkum hátt við rekst-
ur spítalans. — Slík er umhyggj-
an í raun og veru. — Verður af
þessu berí, að óaldarflokkurinn í
hópi lækna mun einskis iáta
ófreistað og einskis svífast til
þess að hindra heilbrigðisstjóm-
ina í eðlilegum framkvæmdum.
En fyr munu heilbrigðisstofn-
anir ríkisins standa óvirkar og
héruð læknislaus en að Guðm.
Hannessyni, Níelsi Dungal og
þeirra samherjum verði afbent
veitingavaldið í læknaskipunar-
málum. Valur,
„Núveranda þjóðskipulag“.
Hvar er nú umhyggja Mbl.
íyrir „núveranda þjóðskipulaga“?
Hingað til hefir blaðið istist hafa
það aðalhlutverk að vernda þjóð-
skipulagið. En þegar ein stétt
þjóðfélagsins rís upp, tekur sér
ekki einungis sjálfsdæmi í við-
skiptum sínum við almenning
heldur krefst þess að ráða óskor-
að um veitingu læknisembætta*),
þá veit Mbl. sér ekki læti um
að verja slíka uppreist gegu þjóð-
skipulaginu. Hallast þar ekki á
fremur en annarsstaðar um heil-
indi blaðsins og gáfnafar.
Lítilþægni Helga Tómassonar.
Margir álitu að jafnstórsnúð-
ugur „sérfræðingur“ og H. Tóm-
asson myndi segja lausri stöðu
sinni á Kleppi þegar frumhlaup
hans á heimili dómsmálaráðherra
var brotið á bak aftur og orðið
að háðung fyrir aiþjóð manna.
Nei, ónei. Hann rann með þessi
nýstárlegu „vísindi“ sín, settist á
geðveikisplaggið, sem Alþingi átti
að fá og hafði úr því sem hljóð-
ast um sig á Kleppi. Þegar á
reyndi virðist vísindametnaður-
inn ekki hafa verið meiri en það,
að H. T. kaus fremur að þjóna
manni, sem hann taldi geðveikan
en að missa stöðu sína.
r. r.
Tólf stunda frestur.
íhaldsblöðunum þótti H. Tóm-
assyni gefinn stuttur frestur til
þess að hafa sig burt frá Kleppi.
Samt tókst honum að nota tals-
veii; af 10 stunda frestinum, til
þess að hafa áhrif é starfsfólk
*) Sbr., er svonefnd „embætta-
veitinganefnd“ lækna sendi heil-
brigöisstjórninni aðeins eina af 19
umsóknum um Keflavíkurhérað.
brigðin minni þegar sjúklingamir
fara og taka til vinnu heima fyr-
ir. En það er öllum ljóst alstaðar,
að þetta reynist erfitt viðfangs
og nægir alls ekki til að bæta úr
þeim meinum, sem ég lýsti í upp-
hafi.
2) Þá hafa menn reynt að setja
á fót vinnustofur í bæjunum fyr-
ir berklaveikt bæjarfólk, sem
kemur úr sjúkrahúsunum og er
meira eða minna vinnufært, en
þarf hæga vixmu í hollum húsa-
kynnum. Tilraunir í þessa átt
hafa einkum verið gjörðar i Eng-
landi og Bandaríkjunum. Einna
mest hefir verið talað um The
Spero FireAVOod Factory og The
Spero Leather Factory í London
og The Altro Workshops í New
York. I sumar sem leið skoðaði
ég þessar tvær vinnustofur í
London. Það voru vonbrigði. I
hverri þeirra unnu ekki ncma
20—30 manns og mikill halli á
rekstrinum árlega. Og hvílíkt
lítilræði er ekki þetta í bæ, sem
hefir 7 milljónir íbúa. Enska
heilbrigðisstjómin sagði mér líka,
að þessar tilraunir horfðu ekki
vænlega, en þó yrði þeim haldið
áfram. Hitt er víst að í þessum
tveimur litlu vinnustofum fór
prýðilega um fólkið. Afturköró
og sjúklinga til baga fyrir eftir-
mann sinn. Tíu stunda frestur er
að vísu stuttur, en verður þó all-
langur borinn saman við 12
stunda frestinn, sem læknaklíkan
vildi veita Jónasi Jónssyni ráð-
herra, til þess að ganga inn á
„drengskapar“-yfirlýsingu H. T.
um heilsufar hans, yfirgefa ’ífs-
starf sitt, stjórn áhugamála sinna
og stíga úr ráðherrasæti og
ganga í sveit þeirra manna, sem
með réttu eru taldir ver farnir
en þótt dauðir væru. Tólf stunda
fresturinn þeirra geðveikralækn-
anna á Kleppi, Guðm. Hannes-
sonar og Dungals verður lengi í
minnum hafður. Snarfarl.
Læknafélagið.
hefir kosið nokkra af svæsn-
ustu andstæðingum J. J. ráð-
herra, sem einna mest hafa verið
riðnir við kviksetningarmálið, til
þess að fara í gegnum skýrslur
þær, sem Helgi Tómasson hefir
sjálfur samið um orsakir dauðs-
fallamia á Nýja Kleppi. Er það
álit þessara manna, að H. T. hafi
ekki bókfært neitt það, sem bent
geti á, að neinni vanrækslu eða
mistökum frá hans hálfu sé til
að dreifa, og er það trúlegt mál.
Fyrirspum
Tímans um það, hvort Pétur
Benediktsson lögfræðingur væri
höfundur nafnlausra greina, sem
dagblaðið Vísir hefir birt um
Kleppsmálið hefir enn eigi verið
svarað af viðkomendum, en nú
gjörist þess ekki lengur þörf, því
að Tímanum er kunnugt um, að
P. B. er höfundur greinar um
sama mál, sem út kom í Morgun-
blaðinu í gær.
Á Nýja Kleppi
er nú að fullu sefuð sú óró,
sem lítilsháttar bar á fyrst í stað
vegna framkomu H. T. við brott-
förina af spítalanum. Mun þetta
mjög að þakka ljúfmennsku og
voru mjög fátíð, en mörgum hélt
áfram að batna og gátu svo farið
og fengið sér aðra atvinnu. Hug-
myndin er góð, en framkvæmdin
afar erfið.
3) Þá hefir verið reynt að setja
á stofn berklaþorp (Tuberkulose-
kolonier; Village Settlements for
the Tuberculous), þar sem hálf-
vinnu berklafólki eru fengnar
holiar en ódýrar íbúðir og því út-
veguð ýmiskonár hæg atvinna,
sem er við þess hæfi, og mörgum
þá líka kennd ýms hæg vinna,
sem getur komið þeim að haldi
þegar þeir fara heina, svo að þeir
geta fremur haft ofan af fyrir
sér sjálfir.
Þetta úrræði er þó einnig mjög
erfitt viðfangs. Danir, sem þó
standa í broddi fylkingar í
berklavömum, hafa ekki reynt
þetta, að stofna berklaþorp, og er
þó heimild til þess í berklavama-
lögum þtirra.
Norðmenn hafa gert eina lítils-
háttar tilraun, en ekki heppnast
vel.
Englendingar eru hér í fremstu
röð. Þeir eiga tvö merk berkla-
þorp, Preston Hall og Papworth
Hall. Það er Papworth HaU, sem
mest kveður nú. Sú stofnun er
orðin heimsfræg, þangað kom ég
Reipi
ný og gód til sölu
ódýrt
Framnesveg 19 (bakhús)
ötulleik þess læknis, sem stjóm-
að hefir spítalanum til bráða-
birgða og yfirhjúkrunarkonunni,
frk. Jórunni Bjarnadóttui'.
Landsmálafundirair
á Vesturlandi hófust síðastlið-
inn sunnudag. Hafa verið haldnir
1U fundir aUs á þessum stöðvum:
Sandi, Ólafsvík, Patreksfirði,
Bíldudal, Þingeyri, Flateyri, Súg-
andafirði, Bolungarvík, Arngerð-
areyri og Súðavík. 1 dag er fund-
ur á ísafirði. Alstaðar húsfyUir
og aðsókn mikil úr nágrannasveit-
um. Áhugi sýnilega alveg óvenju-
legur, þrátt fyrir uppgripaafia og
annríki á Vestfjörðum. — I
fundahöldum þessum taka þátt
þrír efstu mexm landkjörslist-
anna, þeir Jónas Jónsson ráð-
herra, Haraldur uGðmundsson al-
þingismaður og Pétur Magnússon
bankastjóri. — Um allt Vestur-
land hefir fylgi Framsóknar-
flokksins hraðvaxið á síðasta ári
og sjálfsagt eigi sízt vegna þeirra
minnisstæðu atburða, sem orðið
hafa nú í vetur og öUum eru
kunnir.
Funduriim í Hafnarfirði.
Ut af aðsendri smágrein í næst-
síðasta tbl. Tímans hefir Bjami
Snæbjörnsson „praktiserandi“
læknir í Hafnarfirði sent blaðinu
athugasemd um það, að þessi
fundur hafi ekki verið haldinn á
sínu heimili og ekki með sinni
vitund. Úr aimari átt hefir Tím-
anum verið tjáð, að full vissa sé
í sumar sem leið, og verð að
segja að í mínum augum er sú
stofnun í alla staði fyrirmynd.
Hún er 12 ára gömul, og var
byrjuð i mjög smáum stíl. En nú
eru um 700 manns í þorpinu. Hér
er ekki rúm til að lýsa staðnum
nákvæmlega. Þar eru íbúðarhús
fyrir berklaveikar fjölskyldur —
sérstakt hús fyrir hverja fjöl-
skyldu, þar eru gistiskálar (Host-
els), skiptir í tveggja manna
stofur, fyrir einhleypt berklafólk,
þar eru margs konar vinnu-
stofur, þar er sjúkrahús, þar er
heilsuhæli, eitt samkomuhús, búð-
ir (reknar af samvinnufélagi
berklafólksins). Þangað koma
sjúklingar á öllum stigum veik-
innar. En langmest er þar af
meira eða minna vinnufæru fólki,
sem kemur úr heilsuhælum. Það
fær atvinnu í viimustofunum og
flestir vixma fyrir sér, geta borg-
að með sér. Margir hafa afgang
af kaupi sínu. Mjög mörgum
heldur áfram að batna, styrkj-
ast við hæga og holla vinnu
(Occupation Therapie), fara þá
heim til sín eftir skemmri eða
lengri tíma — en aðrir koma í
staðinn. Vinnan eykur þessu
fólki dáð og dug og girðir fyrir
spillingu sællífis og iðjuleysis,