Tíminn - 07.06.1930, Qupperneq 2

136
TÍMINN
vandamönnum Lárusar í ivlaustri.
hinsvegar látið rarmsaka upjjreist
iækna gegn ríkisvaldinu, og fyrir-
skipaö atiiugun á bæjarreikning-
um iieykjavíkur.
Athugum nú hversu einkaiitari
iæknakiíkunnar stendur í þessum
efnum. Það er sannað, að sá mað-
ur, sem J. J. fékk til aö stýra
áfengisverziuninni hefir lyft fyr-
irtækinu úr sukki óreiðu og
óstandi og náiega öilum sviðum
upp í það að vera vel rekið fyrir-
tæki að öliu ieyti. bamblöndun sú
á gömlum vinum, sem P. -B.
dylgjar um var gömui venja, sem
íhaldið hafði rekiö ,með miklum
dugnaði og var sú venja því al-
gerlega á þess ábyrgð. Hvort bíl-
stjói'ar út á landi hafa ökuleyfi
er mál sem viðkemur sýslumönu-
um þar, og er ásökun íhaldsins
um vanrækslu því hér beint að
írambjóðanda íhaidsins, Magnúsi
Gíslasyni. Hina svokölluðu sjóð-
þurð hjá kaupmaimi á Seyðisfirði
lét J. J. rannsaka án þess að lion-
um bæri til þess nokkur laga-
skyida, og fói það einum inagn-
aðasta íhaldsforkólfi á Seyðis-
firði og er málið í höndum hans.
Um ofsóknina á heimili Lárusar
í Klaustri er merkilegt, að P. B.
skuli skrifa. Gísli Sveinsson var
búinn að hafa málið með höndum
í 3 ár, í því skyni að eyðileggja
Lárus í Klaustri og frændui'
hans. En hversu sem sýslumaður
lör að, vildi ekki sökin sannast.
Að síðustu létu þeir Gísli og M.
Guðm. rithahdir tveggja mjög
nákominna vandamanna Lárusar
í hendur dönskum glæpamála-
í'ræðingi, í því skyni, að sanna
sekt þeirra. En úrskurðurinn
gekk á móti Gísla. Glæpamála-
fræðingurinn lýsti yfir fullkomnu
sakleysi vandamanna Lárusar. Þá
lét íhaldið málið niður falla, eins
og Guðm. Sveinbjömsson lýsti
yfir í Mbl. 1927, að fyrverandi
stjórn hefði hætt við málið. Þetta
er ofboð eölilegt frá sjónarmiði
íhaldsmanna. Þeir ætluðu að eyði-
leggja núverandi þingmann Vest-
ur-Skaftfellinga með fölskum á-
kærum. Það var pólitísk morð-
tilraun á Lárusi í Klaustri, sem
mistókst, eins og hin síðari til-
raun Mbl. nú í vetur. En árásin
á Lárus í Klaustri var nú einu
sinni nógu ódrengileg, og byggð
á falskri ákæru. Þessvegna
er sendiherraefninu þetta mál svo
kært. En furðanlegt er að íhalds-
blöðin, sem að öðru hvoru hafa
verið að hæla Lárusi í Klaustri í
vetur fyrir að hafa verið einn af
þeim heiðarlegu Framsóknar-
mönnum, sem í vetur hafi bjarg-
að föðurlandinu með íhaldinu,
skuli nú vera að rifja upp eina
af þeim mörgu móðgunum og
svívirðingum, sem íhaldið lét
dynja á Lárusi í Klaustri, með-
an hann var minnihlutamaður.
Þá var heimili hans ekki óhult
íyrir falsákærum. Þá mátti
Kirkjubæjarklaustur hvorki vera
símstöð eða bréfhirðing. Fátt
sýnir betur að vitsmunir P. Bene-
diktssonar eru ekki merkilegri en
val hans á viðíangsefnum, er
hann grefur upp úr sorpinu til
inntekta íyrir flokk sinn, hinar
sannanlegu lognu sakargiftir á
hendur þeim frændum Lái'usar
Helgasonai'.
Kannsóknin á hendur lækna-
klíkunni út af ofbeldi hennar og
uppreist gegn lögum iandsins var
ekki einu sinni réttmætt, heldur
i,ka óumfiýjanlegur liður í við-
leitni þjóðfélagsins til að vemda
tilvei'u sína móti stjómleysi og
glæpsamlegum árásum á núver-
andi þjóðskipulag.
Út yíir tekur þó er P. B. vill
verja ástandið í íjármálum, bæj-
arins. Allir vita að rannsókn
lielga Briem leiddi í ljós megnar
misfellui- í þessu efni, og hann
krafðist að landsstjómin setti
bæinn að þessu leyti beinlínis
undir eftirlit, þar til úi* yrði
bætt. iStjórnin sendi borgarstjóra
skýrslu þessa til þess að hann
gæti komið við vörnum, en hann
þagði í marga mánuði og hefir
til þessa dags ekki komið með
eitt orð sér til varnar. Lögfræði-
leg endurskoðun á reikningum og
fjármálum bæjarins var þess-
vegna óumflýjanleg.
Með undarlegri fundvísi hefir
Pétri Benediktssyni á fáum mán-
uðum tekist að gjöra sig að sjálf-
skipuðum verjanda í ekki svo fá-
um af þeim málum, þar sem ó-
drengskapur og spilling flokks
hans er mest áberandi. Það er
þessvegna sízt að furða, þó að
hann hafi sem stendur það álit,
að hann muni verða það lítilfjör-
legur sendiherra, að hann hæfi
einungis þeim flokki, sem for-
svarsmaður, þar sem „hlutafélag-
ið Shell á íslandi“ er eitt mesta
frelsistáknið. S.
----o-----
Framsóknarflokkurinn hefir nú
boðað til og haldið nálega 40
fundi, socialistar hafa boðað til
5 og íhaldsmenn til 7 eða 8. Af
fundum Framsóknar hefir efsti
maður B-listans, J. J. dómsmála-
ráðherra tekið þátt í 30 fundum,
oft tveimur á dag. Það er áreið-
anlega meirí andleg áreynsla held-
ur en nokkur af þeim dánumönn-
um, sem ætluðu að kviksetja
hann pólitiskt, myndu hafa þolað,
enda hefir trú alþýðu á óskeikul-
leik íhaldslækna ekki vaxið við að
kynnast heilsufari ráðherrans á
fundum þessum kríngum allt
land.
Allir fundir Framsóknar og
socialista hafa farið vel fram og
skipulega, svo að þeir fundir í
Ólafsvík og Sandi sem Ólafur
Thors og Magnús Jónsson efndu
tii. En á íundum þeim, sem Jón
Þorl. hefir stofnað til frá Akur-
eyri til Hvammstanga, hefir
framkoma hans verið svo hneyksl-
anleg að furðu sætir. Hefir í at-
ferli Jóns komið fram sá ofsi og
spilling, sem einkennir flokk hans
og er að grafa honum gröf.
Á öllum þeim fundum, sem
efsti maður B-listans boðaði til,
var aðsóknin svo gífurleg, að
slíks voru engin dæmi áður. Mátti
heita, að á þá fundi flykktist
Jólkið stundum tvær dagleiðir
eins og í Homafirði og á Héraði
og því meir, sem léttari var sókn-
in. Á Seyðisfirði komu a. m. k.
400 manns á fund til J. J., en um
80—100 á fund íhaldsmanna í
sama bæ nokkrum dögum áður.
á Akureyri komu um 600 á fund
J. J. og 2—300 urðu að hverfa
frá fyrir rúmleysi í stærsta fund-
arsal landsins, en daginn eftir
fjekk Jón Þorl. um 90 menn til
að hlusta á sig í sama fundar-
húsinu. Á Blönduósi komu inn á
fund Jóns Þorl. um 100 menn,
en í fyrravor er J. J. boðaði þar
fund komu a. m. k. 400. Sama
var sagan fyrir Jón Þorl. á Siglu-
firði, Sauðárkróki og Hvamms-
tanga, alstaðar sýndi sig að fund-
ir hans voru tiltölulega fásóttir
og stundum aðeins sóttir af
flokksmönnum hans.
Munurinn á aðsókn á fundi
Framsóknar og íhalds sýnir mun-
inn á trú þjóðarinnar á þessa
flokka, og um leið muninn á
vinnubrögðum flokkanna. Á fund-
um Framsóknar var gætt hins
ítrasta jafnréttis milli flokkanna.
Hver flokkur fékk upp á mínútu
jafna ræðutíma og jafna aðstöðu.
Á Vesturlandi, meðan P. M. var
í förinni fyrir íhaldið byrjuðu
efstu menn listanna til skiptis
og enduðu fundina til skiptis. Á
engan af þeim nálega 40 fund-
um, sem Framsókn hefir nú hald-
ið, hefir einn einasti íhaldsmaður
haft minnstu ástæðu til að kvarta
u m að ekki væri út í yztu æsar
| fylgt reglunni um jafnrétti flokk-
anna.
Hin gífurlega aðsókn kjósenda
að fundum Framsóknar sýnir í
einu traust þjóðarinnar á flokkn-
um og viðurkenningu á vinnu-
brögðum hans, m. a. hinum
drengilegu og réttlátu fundar-
sköpum. En aðsóknarleysið að
fundum Jóns Þorl. og óánægjan
og uppreistirnar á fundum hans,
bera vott um gengisleysi flokks-
ins, þess, er fyrir fundum þessum
hefir staðið.
Á Akureyri leystist fundur
þess upp í að vera fámennur
ldíkufundur og stóð varla tvo
klukkutíma. Á Siglufirði beitti
hann ofbeldi, byrjaði með 2 tíma
ræðu, skamtaði andstæðingum
sínum stuttan tíma, og lét svo á
miðjum fundi Pál Kolka lækni úr
Vestmannaeyjum koma með fyrir-
lestur um að J. J. dómsmálaráð-
herra væri brjálaður. Hafðí Kolka
reynt að fá fólk til að kaupa sig
inn á fyrirlesturinn fyr um dag-
inn, en þá komu aðeins 2. En á
fundi J. Þorl. bað Kolka menn að
borga eina krónu við útganginn.
Tlófust þá óp og ólæti um allan
salinn. Leystist fundurinn upp og
eftir sátu 30 svörtustu íhalds-
sálirnar, en ekki höfðu nema tveir
borgað. Fátækur verkamaður
gekk upp að ræðupallinum, lagði
þar eina krónu, sagðist gefa
Kolka hana, hann myndi vera fá-
tækur fyrst hann gerði sér að at-
vinnu að bera út óvirðingar stétt-
arbróður síns (H. T.). Á Sauðár-
króki hafði Jón talað í 2% tíma,
en leyfði Jóni í Stóradal og Jóni
Baldvinssyni ekki nema Vs þess
tíma. Að lokum lét hann Kolka
koma upp með brjálsemisfyrir-
lesturinn, en neitaði Steingrími á
liólum og Jóni Baldvinssyni um
orðið. Hétu þeir að ganga af
fundi, og tæmdist ihúsið að mestu.
Sumir íhaldsmenn, t. d. Sigurður
sýslumaður gengu líka út, og fékk
Jón af málinu mikla óvirðingu.
Á Blönduósi vildu Húnvetningar
yfirleitt ekki koma til Jóns, og
sátu 40—50 eftir, er Kolka kom
að þátttöku stéttarbræðra hans
í hinu pólitíska morðmáli. Á
Hvammstanga var Jón orðinn
svo dasaður, að hann þorði ekki
að láta Kolka koma með fyrir-
lestur sinn. Mun honum þá hafa
verið orðið Ijóst, að hann bætti
sízt málstað flokks síns, hvorki
með ofbeldi í fundarstjóm eða
með því að taka á sig opinberlega
samsekt um pólitisku morðtil-
raunina.
---o--
Xiífg'jöfin
Ekki er það til að draga úr
loíi því, er Helgi læknir Tómas-
son fær hjá Sigurði Búnaðarmáia-
stjóra í Mbl. í dag, að ég skrifa
þessar línur, heldur til að sýna
fieiri læknum sanngirni og viður-
kermingu. Ég hygg, að það séu
fáir læknar hér á landi, sem ein-
hverjum finnist ekki, að þeir eigi
iíf sitt að launa og vil ég nefna
nokkur dæmi.
Fyrir stuttu var ég á ferð
norður í Húnavatnssýslu. Þar
hafði ég tal af konu, sem lengi
hafði legið á sjúkrahiúsinu á
Blönduósi undir umsjón hins
ágæta læknis Kr. Arinbjamar.
Kvaðst hún vera þess fullviss, að
annkærleiki
eða pólitiskt herbragð?
Þegar það fór að sýna sig,
strax eftir stjórnarskiptin síð-
ustu, að nýja stjórnin ætlaði að
verða athafnasöm, og framsækin
í landsmálum, varð aðalandstöðu-
flokknum (íhaldsflokknum) all-
óþægilega ibylt við. Það hafði
nefnilega aldrei þekkst áður um
neina íslenzka stjórn, undir nú-
veranda skipulagi, að hún væri í
neinu verulegu framkvæmdasam-
ari en fyrirrennarar hennar, enda
reynslan búin að sýna að engin
stjórn gæti lifað lengur en eitt
kjörtímabil. Þetta var orðin svo
rótgróin hefð, að stjómmála-
mennirnir vom famir að trúa
því, að þrátt fyrir allan fallvalt-
leik lífsins, væri þó þama til ein
óskeikul regla, að enginn gæti
veifað hinum gullna veldissprota
lengur en eitt kjörtímabil í einu,
að þeim tíma liðnum, værí honum
það áskapað, að hverfa aftur til
stjórnarandstæðinga, með öllum
sínum gögnum og gæðum. Allir
flokkar vom búnir að reyna að
brjóta þessi álög, en engum hafði
tekizt það. Það voru því einskon-
ar sárabætur, sem hinir sigruðu
ætíð höfðu til að hugga sig við,
til næstu kosninga.
En hér var eitthvað nýtt á
ferðum. Menn vakna allt í einu
upp af svefni vanans, og athafna-
leysisins, við það, að það er farið
að ryðja og hreinsa til á þjóðar-
búinu. Hverskonar rotnun, hirðu-
leysi og athafnir, sem illa þoldu
gagnrýni, og fengið höfðu að
þrífast fyrir tómlæti fyrverandi
stjórna, var dregið fram í dags-
ljósið, og komið á nýju og betra
skipulagi og vinnubrögðum á
ýmsum sviðum, og jafnframt
þessu lagður grundvöUui' að stór-
kostlegum framförum bæði á sjó
og landi; og allar þessar bylting-
ar og umrót, var sérstaklega
kennt einum manni, — dómsmála-
ráðherranum.
Þetta var ískyggilegt tákn tím-
anna! og árangurinn kom líka
fljótlega í ljós. I stað þess, að áð-
ur var það venja að íylgi stjórn-
arinnar færi þverranda eftir því,
sem leið á kjörtímabilið, fór það
nú vaxanda. Þetta sýndi, að ekk-
ert er stöðugt í henni vondu ver-
öld, hin „óskeikula" regla, sem
áður var getið, var ekki einu
sinni lengur örugg. Það þýddi
hvorki meira né minna en það,
að hinn guUni veldissproti var í
hættu, og var farinn að gera sig
líklegri til en áður hafði þekkst,
að sitja kyr og hafa ekki vista-
skipti um næstu kosningar eins
og hann var vanur.
Nú voru góð ráð dýr, þetta
mátti auðvitað ekki svo til ganga.
Það varð að finna einhver ráð,
| til þesss að stöðva framgang
|j þessa víkings, sem óð með ber-
serksgangi yfir hin góðu, gömlu
vígi andstæðinga sinna, og braut
þau niður hvert af öðru.
Þá var fyrst farið í liðssafnað,
og frjálslyndi ílokkurinn beðinn
ásjár, því í annað hús var ekki
að vernda. Foringjum flokksins
voru boðin ýms fríðindi, svo sem
trygging fyrir þingsætum, og
ýmislegt fleira.
Liðveizlan fékkst, en að líkind-
um ekki eins fjölmenn eins og við
var búizt, enda varð við ekkert
ráðið, framfarimar héldu áfram,
og stjórninni óx fylgi að sama
skapi. Landhelgisvarnir og
strandferðir voru auknar, ár brú-
aðar, vegir lagðir um landið, út-
lendur áburður fluttur upp um
allar sveitir, og ræktunarmögu-
leikar margfaldaðir frá því, sem
áður var. Og veldissprotinn fjar-
lægðist íhaldsflokkinn altaf
meir og meir og sást nú að-
eins í þoku endurminninganna,
álög hans um endurkomu, virtust
horfin, hin örugga vissa, var ekki
lengur til, heldur aðeins von, en
hún kvað vera býsna lífseig, en þó
•fór svo að lokum, að vonin varð
að vonleysi í þessu efni.
Nú voru haldnar ráðstefnur og
heitið á hina vitrustu menn, að
koma nú með einhver góð ráð,
sem dyggðu, eitthvað sem gæti
heft framgang dómsmálaráðheir-
ans, því það væri hann, sem væri
potturinn og pannan í öllu þessu.
Margar tillögur voru ræddar og
felldar, og mörgum getum að því
leitt, hvaðan manninum kæmi sá
kraftur, sem öllu slíku gæti til
leiðar komið, því satt að segja
höfðu þeir aldrei gert sér greín
fyrir því, eða álitið, að hann væri
neitt frábrugðinn öðrum mennsk-
um mönnum.
Þá var það, að einn af vitring-
um flokksins komst að þeirri
niðurstöðu, að það væri eitthvað
bogið við allar þessar fram-
kvæmdir, hversvegna var maður-
inn að öllu þessu braski, hann
gat ekki búizt við að sitja að -
vöídum lengur en til næstu kosn-
inga, hvort sem var, hversvegna
þá að vera að slíta sér út á
allri þessari vinnu. Það var ekki
nema ein skýring til við þeirri
spurningu: maðurinn hlaut að
vera vitlaus. „Vitlaus!?“ endui-
tóku allir áheyrendur hins vitra
manns. „Ja, þú segir nokkuð,
þarna höfum við hann“ (sbr.
greinarfyrirsögn í Morgunblaðinu
„Þar fór hann!“), og ef hann er
það ekki, þá skal hann vera það
samt, og það verður að útbreiða
það vel, og fá almenning til að
trúa því.
En það er nú dálítill vandi á
því, sagði næsti ræðumaður,
(liann var vitrastur þeirra allra!)
því verður ekki trúað þó að við
förum að breiða það út, jafnvel
þó að sumir okkar séu allvel að
sér í hinum almennu sjúkdómum,
enda er þetta hálfgert skítverk,
sem enginn okkar mundi vilja
hafa nafn sitt bendlað við.
Við verðum að ná okkur í
,,authoritet“, eða sérfræðing, og
nota hánn eins og kattarlöppina
í dæmisögunni, svo að vér getum
sjálfir sloppið frá með ósviðnar
fjaðrir, ef „fyrirlokið“ skyldi mis-
heppnast. „Fíflinu skal á foraðið
etja“. Svo þegar bombunni er
kastað og sagan er komin á kreik,
þá látum vér blöð vor flytja
himinhrópandi greinar um þessa
merkilegu uppgötvun sérfræð-
ingsins, sem auðvitað kæmi ekki
til nokkurra mála að efast um,
þar sem líka annar eins vísinda-
maður! væri borinn fyrir sög-
unni. Og ennfremur látum vér
blöð vor krefjast þess, í nafni
velsæmis og meðaumkvunar við
hinn sjúka! mann, að þjóðin losi
hann við þessa erfiðu og vanda-
sömu stöðu, og sjálfa sig við
hættulegan mann. Vér fullyrðum
1 einu og öllu, að afskifti vor af
þessu máli stjórnist af engu öðru
en eintómum mannkærleika og
umhyggju fyrir vorri heittelsk-
uðu þjóð.
Þetta þótti viturlega mælt, og
var samþykt í einu hljóði að
þessi hemaðaraðferð skyldi
reynd, og svo rak hvert „mann-
kærleiksverkið" annað.
Geðveikissagan er breidd út af
eintómum mannkærleika við þjóð-
ina (háttvirta! kjósendur). En
„háttvirtir kjósendur", áttu bágt
með að átta sig á því, að það
væri brjálaður maður, sem hefði
verið að vinna að framfaramálum
þjóðarinnar síðustu árin, þeim
fanst þau miklu fremur bera vott
um óbrjálaða hugsun. En sér-
fræðingurinn og blöð þau er hann