Tíminn - 14.06.1930, Blaðsíða 3

TÍMINN
141
amir vilja vinna að sjálfstæði
þjóðarinnar allrar.
Ihaldsmenn segja, að núverandi
eigendur framleiðslutækjanna hafi
eignast þau fyrir sitt fé, en það
er ekki rétt um þá alla. —
Fyrir fé þjóðarinnar hafa
fiest stórfyrirtæki burgeisanna
verið rekin, og þótt útgerðin
hefði verið rekin sem samvinnu-
fyrirtæki eða ríkisrekstur, hefði
féð komið frá sama aðila, því
bankarnir hafa lánað mest af því
fé, sem útgerðin hefir verið rekin
fyrir og þeir hafa útvegað fé í
útlöndum fyrir ábyrgð þjóðarinn-
ar, en einstaklingarnir, sem fengu
full umráð yfir fénu eins og þeir
ættu það sjálfir, hafa hinsvegar
notað sér þessa aðstöðu til að
eignast féð sjálfir, en bankamir
hafa tapað tugum miljóna, en við
það hefir þjóðin orðið fátæk en
nokkrir einstaklingar orðið fjáð-
ir. Athugið þessa öfugu þróun,
kjósendur góðir, við kjörborðið
á morgun.
Indriði Guðmundsson.
---0----
Um kjósendafundinn
á miðvikudagiim.
Mér varð litið á grein þá i Visi
sem segir írá kjósendafundinum í
Bamaskólaportinu á miðvikudags-
kvöld og þykir mér það undrun sæta,
hvað fundaimaður sá, er skriíar
grein þá, getur forið ósönnum orð-
um um ræðuhöld fundarmannu.
'i'. d. byrjar íundarmaður svo 1
grein sinni: „Kjósendafundurinn var
haldinn að tilhlutun Framsóknar-
flokksins í Bamaskólagarðinum í
gærkvöldi. Jónas Jónsson hóf umræð-
ur og óð elginn úr einu i annað.
Kvaðst hann hafa tekið við Reykja-
vík i rústum og væri hann nú þegar
orðinn bjargvættur hennar".
Ég vil leiðrétta þessa missögn, ef
um missögn er að ræða, en sé það
rógburður ihaldsforkólfanna sem her
er á ferðinni, vildi ég feginn reyna
að greiða sundur blekkinga- og ó-
sannindavef þeirra. Ræða dónismála-
ráðherra Jónasar Jónssonar var
skörulega framflutt; talaði hann um
ljárhagsástæður ríkissjóðs á stjórnar-
tímabili íhalds og Framsóknar og
sýndi fram á hversu ástatt var um
ríkissjóðinn um áramótin 1927—19°8.
vegna sifelldra tekjuhalla og hversu
hagur hans hefir batnað síðan, þrátt
fyrir allar þær framkvæmdir, sem
núverandi ríkisstjórn hefir iatið
gjöra. Hvað Reykjavik snertir, þa
hefir dómsmólaráðherra J. J. reist
margt úr rúst sem íhaldið hefir fót-
umtroðið (þrátt fyrir sífellda eyðslu
þess á fjánnálasviðinu) og yrði það
of langt mál hér að telja. þá minnt-
ist ræðumaður á sveitirnar og mun
það óþarft að telja hér upp fram-
kvæmdir Jónasar Jónssonar á því
sviði, þvi það er margrætt mál áð-
ur, og íhaldsmenn viðurkenna þær
sjálíir, hvað þá aðrir.
„Jakob Möller hélt snjalla ræðu“,
segir fundarrnaður. Jó, sú var nú
snjöll! Satt var það, að glamrandinn
virtist ætla að verða nægur, en til
allrar óhamingju voru óp áheyrenda
svo mikil, að Möller yfirgnæfði þau
ekki, svo ég get því miður ekki bor-
ið hans snjöllu ræðu nein meðmæli,
þar eð mig vantar svo mikið sam-
hengi i hana, en svo mikið er víst,
að flestir urðu fegnir þegar Möller
hætti glamri sinu.
„Haraldur gjörði gælur við fólkið,
en litið hafði hann nýtilegt fram að
færa“, scgir fundarmaður. Ekki veit
ég hvort Magnús Jónsson hefir ver-
ið á sama máli og fundarmaður j>ar,
eða svo virtist mér þó ekki þá, er
Magnús tók til máls á eftir Haraldi.
Fórust Magnúsi orð á þá leið, að
Haraldur hefði dembt svívirðingum
og skömmum á Möller og get ég nú
varla kallað það gæluorð, þótt bless-
oður „fundarmaðurinn" kalli það
þannig; þykir mér hann vera orðinn
nokkuð samdauna jafnaðarmönnum,
þótt íhaldsmaður sé. Enda var ræða
Haraldar prýðilega framflutt og gott
hljóð meðan hann var á pallinum.
Mér er ókunnugt um ræðu Gísia
Guðmundssonar, hvort hún hefir
komið fram fyrir Reykvíkinga áður
eða ekki, þar eð ég var fjarverandi
ó annan í hvítasunnu, en flestum
mun ræða Gísla hafa verið hugþekk.
„Magnús Jónsson talaði vel og
skörulega um stefnu jafnaðarmanna
og sjólfstæðismanna í atvinnumál-
um“, segir „lundarmaður“. það sem
ég get frætt ykkur um Magnús Jóns-
son af fundi þessum, er það, að ég
held að hann hafi gleymt stöðu
sinni að nokkru leyti (sá mæti mað-
ur); að minnsta kosti nefndi hann
djöfulinn einu sinni og andskotann
í annað sinn. þætti mér gaman að
vita, hvort Magnús Jónsson hafi orð-
ið dósent i guðfræði með þessi orð á
vörum.
Ekki veit ég hvað „fundarmaður"
meinar með þvi, að Héðinn Valdi-
marsson hafi verið að biðla til Fram-
sóknar um atkvæði, býst ég við, að
hann meini, að Héðinn hafi beðið
Framsóknarmenn að kjósa A-listann.
Heyrði ég Héðinn aldrei nefna það
við fundarmenn.
„Thor Thors hélt snjalla ræðu um
fjármálasukkið, misnotkun varðskip-
anna og fimtardómsfrumvarpið", seg-
ir „fundarmaður". Ójú, sú var nú
snjöll, ræðan hans Thors. Óföngu-
legri mann liefi ég ekki séð ó kosn-
ingafundi og gæti sú hugsun komi;:t
inn hjá manni, að þessi maður hefði
töluverða vöntun ó sálarheilbrigði,
miklum mun frekar ,en dómsmála-
ráðherrann okkar, sem alstaðar
kemur prúðmannlega fram. En sann-
leikann í þessum málum sem Thor
Thors fór með getum við fundið í
„fjólum" Morgunblaðsins, sem altaf
eru sjálfu sér líkar.
„Fundarmaður" segir, að Ólafur
Friðriksson hafi lésið upp útgöngu-
versið og sprungið á því. Veit ég
ekki hvað fundarmaður á þarna við,
þar eð ég heyrði Ólaf aldrei lesa
upp neitt verz, ekki einu sinni
„Varðarsálminn", sem þó hefði átt
vel við á þessum stað.
1». H. P.
----O---
Á víöavangí.
ís'ýr kjötmarkaður.
I utanfór sinui í vor fór
Tryggvi Þórhallsson forsœtisráð-
herra til Svíþjóðar, ásamt Oddi
Rafnar frainkvæmdastjóra Samb.
ísl. samvinnufél. í Köfn, m. a. til
þess að athuga möguleika á út-
ílutningi á kældu og frosnu kjöti
héðan til Svíþjóðar. Eru horfur
á, að för þeirra muni bera þann.
árangur, að slíkur útflutningur
geti tekizt, áður langt líður, en
hingað til hefir hann verið álit-
inn koma í bága við gildandi
lagafyrirmæli í Svíþjóð. Sviar
flytja inn árl. mikið af frosnu og
kældu kjöti frá útlöndum, og er
því sennilegt, að hér sé um tals-
vert þýðingarmikið atriði að ræða
viðvíkjandi íslenzkri kjötsölu.
„Tröllasaga“ Mbl.
Mbl. hefir nýlega birt eina af
sínum politisku tröllasögum af
landsmálafundunum viðvíkjandi
ummælum, sem J. J. átti að hafa
látið falla um andlega umkomulít-
inn íhaldsmann á Siglufirði, Jón
Gíslason að nafni. Það er í fyrsta
iagi ósatt hjá blaðinu, að J. J.
liafi sagt að Jón þessi væri
„menntaður fyrir stolið fé úr Is-
landsbanka1. En vel er það í frá-
sögur færanda í þessu sambandi,
að ritstj. siglfirzka íhaldsblaðsins
sem Mbl. notar sem heimild, hafði
orð á því í „prívat“-viðtali, að
sér fyndizt „grátlegt“, að J. G.
skyldi láta sjá sig á ræðupalli.
Virðist ritstjóri þessi, eftir fram-
komu sinni að dæma, vera eitt-
hvað svipað innrættur og „colleg-
ar“ hans við Mbl. En Tímanum
er maður sá að öðru leyti ókunn-
ur, nema hvað heyrst hefir, að
hann hafi verið annar þeirra
tveggja, sem aðgöngumiða keyptu
að fyrirlestri Kolka á Siglufirði.
Úr Dölum.
Nýlega eru heim komnir úr
fundaleiðangri um Dali og aust-
anverða Barðastrandarsýslu þeir
Jónas Þorbergsson útvarpsstj. og
Sig. Eggerz alþm. Voru fundir
haldnir í Berufirði, Saurbænum,
Búðardal og Nesodda í Miðdöl-
um. Fundirnir voru vel sóttir.
Þó hamlaði veðurvonzka nokkuð
fundarsókn í Búðardal og stóð
fundur skemur en orðið hefði í
góðu veðri, því fundurinn var
haldinn í eigi fokheldu slátrun-
arhúsi. — Á Berufjarðarfundin-
um tóku til máls af innanhéraðs-
mönnum þeir Hjörtur kennari í
Miðhúsum og Þorsteinn bóndi
í Reykhólum og mæltu báðir ein-
dregið með Framsókn. I Saurbæn-
um tóku til máls Markús bóndi
Torfason og Þórólfur Guðjónsson
báðir með Framsókn. Fund-
ir voru langir og fjörugir, um-
ræður kurteislegar en allsnarpar,
einkum af hálfu fulltráa Fram-
sóknarflokksins. Sig. Eggerz leit-
aðist við að leiða athygli manna
frá höfuðdagskrármálunum með
langlokurausi sínu um íslands-
bankamálið og frásögnum um
gamla sjálfstæðissögu þjóðarinn-
ar. Hinsvegar varð hann að játa
með þögn og undanhaldi, að fyr-
verandi stjórnir og eigi sízt sjálf-
ur hann, hefðu verið hugkvæmda-
lausar og athafnalausar og að 1-
haldsmenn ættu engin frambæri-
leg áhugamál. Fékk erindi Sig.
Eggerz tiltakanlega lítinn byr og
er risin í Dölum. megn andúðar-
alda gegn Eggerz fyrir óheilindi
hans við síðasta framboð, brigð
hans við málstað fyrra flokks
hans og við kjósendur hans og
smánarleg faðmlög hans við stór-
kaupmenn, auðborgara og dansk-
lundaða oddborgara í Reykjavík.
Hlaut Sig. Eggerz hvergi samúð-
arvott hjá kjósendum sínum, en
allstaðar megna andúð. a.
Hafnarfjarðarfundurinn
sem Jafnaðarmenn boðuðu til í
gærkvöldi var fjölsóttur. Af
hálfu Jafnaðarm. mættu þar Har-
aldur Guðmundsson og St. Jóh.
Stefánsson, af hálfu Framsóknar
Hannes Jónsson og Jónas Þor-
bergsson og af hálfu íhaldsins
Magnús Jónsson og ólafur Thors.
Auk þessara manna töluðu nokkr-
ir innanbæjarmenn, einkum
Bjarni læknir Snæbjörnsson í
stað Magnúsar Jónssonar, sem
hvarf snemma af fundinum. Átti
íhaldið lítinn byr á fundinum og
fór þó minkandi og þar kom að
fulltrúar þess fengu ónot ein að
undirtektum frá áheyrendum,
enda hurfu íhaldsfylgjendur
smámsaman af fundinum, er þeir
sáu að óheilindagaspur og götu-
stráksmálæði ól. Thors og ósann-
indafleipur M. Jónssonar mætti
andúð og fyrirlitningu alls þorra
tilheyrenda. Fundurinn endaði kl.
11/2 o- m. með gersamlegum ósigri
íhaldsmanna. b.
„Grandvarleiki“ Guðrúnar.
Athygli vakti það eigi alllitla,
er Jón Þorláksson fór um landið
fyrir fám dögum og hafði með
sér Pál Kolka og drenghnokka úr
Heimdalli. Þótti mönnum fö.r
Jóns með þessu föruneyti minna
mjpg á sjónhverfingamenn, sem
ferðast um með hyski sitt og
„hafurtask" og leika listir sínar
fyrir lítið menntað fólk. — Nú
hefir Guðrún Lárusdóttir farið að
dæmi J. Þ. og tekið ólaf Thors
með sér á fund á Álftanesi, sem
hún boðaði þar síðastliðinn
fimmtudag með mikilli leynd, til
að forðast „hættulega menn“.
Var hlutverkum þannig skipt á
fundinum, að frúin talaði um
„kristindóm og mannúðarmál“ en
ólafur annaðist ljótan munnsöfn-
uð um andstæðinga íhaldsflokks-
ins, sem hvergi voru nærstaddir.
I gleði sinni yfir því að vera ó-
hulfcur, fór ólafur að segja fund-
armönnum frá því, hvemig það
hefði atvikast, að frú Guðrún
komst á lista íhaldsflokksins. t
upphafi höfðu flestir íhaldsmenn
álitið, að frú G. L. væri „allt of
alvarleg, prúð og grandvör kona“,
til þess að leyfa að setja nafn
sitt á lista fiokksins. En ein-
hverjir, sem minna voru trúaðir á
„grandvarleik“ frúarinnar dubb-
uðu upp Jón Þorláksson „færðu
hann í ný föt, þvoðu honum og
greiddu“ (sagði ólafur) og sendu
Framsóknarfélag ReykjaYíkur
boðar til flokksfundar í góðtemplarahúsinu við Brattagötu (þar
sem áður var Gamla Bio) kl. 8l/2 í kvöld.
Umræðuefni: Kosningin í Reykjavík á morgun og undirbún-
ingur hennar.
Allir fylgismenn B-listans velkomnir.
i Félagsstjómin.
Kosningaskrifstofa B-lístans
er í Búnaðarfélagshúsinu við Lækjargötu.
Þegar hringt er til skrifstofunnar á morgun nægir að biðja
um B-listann.
hann síðan heim til Guðrúnar. J.
Þ. kom svo aftur með þau tíð-
indi, að frúin hefði hvorki reynst
of „alvarleg“, of „prúð“ eða of
„grandvör“, og þess vegna er hún
nú á lista íhaldsflokksins.
Ingólfur
kemur út í fyrramálið.
----o.---
Fpéítir
Tíðin (vikuna 8.—14. júní). Yfirleitt
stirð tíð, kalt og úrfellasamt. Um
helgina var lœgð yfir miðju landi
og NV-átt með yotviðri vestra en
S-átt og góðviðri á Austurlandi. A
þriðjudag var lægðin komin austur
fyrir landið og gekk þá í norðangarð
um alt land með kulda og hriðar-
veðri í útsveitum á Vestfj. og Norðurl.
Fregnir frá Siglufirði segja mikla
snjókomu alveg niður að sjó. Á Suð-
urlandi. hélzt N-átt og þurviðri þang-
að til á fimmtudag, en þá brá til
SA-áttar og liefir haldist því nær ó-
slitin rigning síðan. Á N. og A-landi
hefir hinsvegar verið úrkomulaust að
mestu og góð hlýindi síðustu dag-
ana. í Reykjavík varð úrkoman 16
mm. þessa viku, 13 st. þegar hlýj-
ast var og hálft stig þegar kaldast
var.
Franisóknarfélag Rvíkur boðar
flokksfund kl. 8V2 í kvöld í templ-
arahúsinu við Brattagötu (þar sem
áður var Gamla Bíó). Sjá auglýsingu!
Tryggvi pórhallsson forsætisráð-
herra og frú hans komu heim úr
utanför á sunnudaginn var.
Helgi P. Briem bankastjóri og frú
bans komu hingað úr Englandsför
síðastl. miðvikudag.
Magnús Sigurðsson bankastjóri er
fimmtugur í dag.
Um 200 Vestur-íslendingar og aðrir
hátíðargestir frá Ameríku komu
hingað í gærkvöldi með skipinu
„Antonia", sem er eign Cunard-lín-
unnar og um 14 þús. smál. að stærð.
Mikill fjöldi fólks safnaðist saman
niðri við höfnina til að taka á móti
hinum kærkomnu gestum. Hér er þó
eigi að ræða um nema nokkum
hluta þeirra Vestur-íslendinga, sem
hátíðina sækja. peir, sem eftir eru,
koma hingað á skipi, sem þjóðrækn-
isfélag Vestur-ísiendinga hefir fengið
til íslandsferðar og er væntanlegt
eftir vikutíma.
Ólík er veðráttan þessa dagana
norðanlands og sunnan. Á Siglufirði
var öklasnjór fyrir tveim dögum, en
í Reykjavík er túnasláttur í þann
veginn að byrja. En mjög hefir verið
votviðrasamt hér undanfarið, og veit-
ir ekki af að „biðja guð um gott
veður", til að þurka veginn fyrir
þingvallahátíðina.
Súðin kom úr hringferð að vestan
með marga farþega siðastl. þriðju-
dag, lítið eitt á undan áætlun. M. a.
hafði hún meðferðis 10 smálestir af
nýju kjöti í kælirúmi og 18 naut-
gripi utan af landi. Á milli hafna
hefir hún í þessari f.erð flutt 47
stórgripi alls. Er þetta eftirtektar-
verð nýjung, af þvi að Esja heíir
hvorki getað flutt kælt kjöt eða lif-
andi fé.
11 mótorbáta flutti Súðin milli
hafna í síðustu hringferð.
Hjónaband. Gefin voru saman í
hjónaband laugardaginn 7. júní, ung-
frú María Finnbjörnsdóttir og Sigur-
hjartur Guðmundsson.
Flugfrimerkl. Undirbúningsnefnd Al-
þingishátíðarinnar hefir látið gefa út
fimm tegundir af flugfrímerkjum, 15,
30, 35, 50 og 100 aura, og byrjaði
sala þeirra ásamt hinum hátiðar-
frímerkjunum 1. þ. m. á pósthúsun-
um. Frímerki þessi eru prentuð í
l.ondon eftir uppdráttum Tryggva
Magnússonar.
Skipstjórinn á hrezka botnvörp-
ungnum s.em Ægir kom með til
Vestmannaeyja fyrir nokkru, vai-
sektaður um 16,000 kr., en skip-
stjóriim á danska dragnótabátnum
var sektaður um 6000 kr. Afli og
veiðarfæri voru gerð upptæk hjá
háðum. Skipstjórarnir áfrýjuðu báðir
til hæstaréttar.
Minnispeningar Alþingishátíðar-
innar eru komnir. Gilda þeir 2, 5
og 10 kr. og fást i skiftum fyrir
sómu upphæð hjá báðum bönkun-
um, rikisféhirði, á pósthúsinu og i
ymsum verzlunum.
Hoover, forseti Bandarikjanna, hef-
ir tilkynnt að öldungadeild þjóð-
þingsins muni staðfesta Lundúna-
ílotamáiasamninginn á yfirstandandi
þingi.
Fyrsta kafbát Finnlands var hleypt
al stokkunum 1. þ. m. Kafbáturinn
er 450 smál. að stærð. Finnar eiga
nú tvo aðra kafbáta 1 smíðum. Sið-
ar í sumar verður hl.eypt af stokkun-
um i Helsingfors minnsta kafbát
heimsins. Hann verður 95 smálestir
að stærð.
Skógræktarfélag ísiands var stofn-
að á Akureyri 11. f. m. Er ætlazt til
þess, að það verði landsfélag með
deildum víðsvegar um landið. í
stjórn voru kosnir: Jón Rögnvalds-
son garðyrkjumaður, Jónas þór
iramkvæmdastjóri og Bergsteinn Kol-
beinsson bóndi á Leifsstöðum.
Mokafli aí fiski er nú á Sigluíirði
og hefir þar v.erið stöðugt róið siðan
í byrjun maí. Fiskurinn er mjög
r.ærri landi og taka bátar oft tvær
lileðslur á dag. Hafa sumir bátar
þegar aflað eins mikið og á allri
vertíðinni i fyrra, sem þótti þó góð.
Fólksekla er orðin mikil og saltskort-
ur fyrirsjáanlegur, ef aflinn helzt
longi. — Sildarafli er einnig tals-
verður. Hafa sum skip fengið 50—60
tunnur yfir nóttina, í reknet.
Úr EyjalirSi er skrifað: „Ung-
mennafélög eru tvö hér í hreppi.
I'élög þessi hafa nú tekið höndum
saman um að raisa yfirbyggða sund-
laug að Hóli á Staðarbyggð. Eru þar
á litlum bletti nokkrar smálaugar
sem auðvelt er að sameina; gefa þær
60 1. á mín. af 40° heitu vatni, auk
þess sem þarf til þess að hita heim-
ilið í Hól. Hefir bóndinn þar góðfús-
lega selt okkur þessar laugar, svo
og land undir sundskála og leikvöll.
Sundþróin er 6.25X13 m. og er það
ætlað að vera. nóg fyrir Eyjafjörð
framan Akureyrar. Með aukabygg-
ingu, þar sem eru klæðaklefar,
steypuböð o. þ. li. Er kostnaður áætl-
a.ður ca. 20 þús. kr. Byggingarmeist-
ari Sveinbjörn Jónsson hefir teikn-
að, og áætlað kostnað við bygging-
una. — Greftri fyrir sundþrónni er
nú að verða lokið, er það unnið með
frjálsri samskotavinnu ungmennafé-
laga eingöngu, og fáist styrkur úr
ríkissjóði á þessu ári, verður verkið
boðið út í þessum mánuði. Sýslusjóð-
ur Eyjafjarðar hefir veitt kr. 500.00
til sundlaugarinnar á þessu ári og
Kaupfélag Eyfirðinga samþykkti á
nýafstöðnum aðalfundi að veita kr.
2000.00 af arði af viðskiftum við utan-
félagsmenn til fyrirtækis þessa“.
Nemendasamband Flensborgarskól-
ans heldur 1. allsherjarfund sinn í
skólahúsinu í Flensborg þriðjudaginn
1. júlí n. k. kl. 7 e. h. Verður þar
tekin ákvörðun um ýms áhugamál
sambandsins, svo sem undirbúning
undir afmælishátíð skólans, samin
reglugerð um sjóð sambandsins o. fl.
Gamlir Flensborgarar, utan af landi,
rettu að fjölmenna, því að eflaust
verða margir á ferð um þetta leyti,
og því sérstakt tækifæri til að hitta
kunningja frá skólaárunum og rifja
upp gamlar endurminningar.
-----O-----