Tíminn - 23.08.1930, Síða 3

TIMINN
179
bætti til 1920, er stjórnin vék
úr völdum. Árið 1918 var Hage
skipaður formaður í millilanda-
nefndinni, og átti mikinn og góð-
an þátt í lausn sambandsmálsins.
Hage var mikilsmetinn fjár-
málamaður, og átti sæti í stjórn
ýmsra helztu atvinnufyrirtækja
Dana. Tii dæmis „Mikla norræna
símafélagsins". Af ritverkum
hans má nefna hina alkunna
handbók í verzlúnarfræði.
---o---
Á víðavangi
Landkrabbainir og „Suðin*4.
Mgbl. þrástagast á því að
strandferðaskip ríkisins, „Súðin“,
sé svo lélegt að lífi manna, sem
með því ferðast, sé hætta búin.
Og ástæðan til þess, að skipið sé
svona lélegt, er að dómi Mgbl.
fyrst og fremst sú, að það sé 35
ára gamalt. Hvað segja þá dánu-
mennimir, sem skrifa Mgbl.. og
bera svo mjög fyrir brjósti vel-
ferð fólksins, um það, að „Botnía“,
sem er 39 ára gömul er hér stöð-
ugt í förum landa á milli og með
ströndum fram? Er ekki nein
hætta að fer,ast með því skipi ?
Emil Nielsen og Pálmi Loftsson
hafa báðir sagt, að „Súðin“ væri
gott skip og vel við haldið. Þessir
menn eru þekktir að því að haf^
vit á þessum málum og er al-
menningi því óhætt að leggja
trúnað á dóm þeirra. Valtýr Stef-
ánsson og Jón Kjartansson eru
landkrabbar, sem fá uppsölu, ef
þeir komu héma niður á hafnar-
bakkann, hafa ekkert vit á skip-
um eða sjómexmsku og dómar
þeirra því að engu hafandi.
Sjómaður.
Þrotayfirlýsing dr. Helga Tómas-
sonai- fyrir rétti.
Eins og getið hefir verið hér í
blaðinu varð dómsmálaráðuneytið
nýlega að leita aðstoð fógeta til
að ná úr vörslum Helga Tómas-
sonar 36 læknajoumölum og 71
meðalaskrá. Lyktaði fógetagjörð-
inni þannig að Helgi Tómasson
afhenti í réttinum 19 lækna-
journala og 10 meðalaskrár. Sam-
kvæmt þessu vantar ennþá 17
læknajoumala og 61 meðalaskrá.
Varð Helgi að játa í réttinum, að
hann gæti ekki afhent meira,
fyndi sumpart ekki meira í vörzl-
um sínum og sumpart hefði hann
ekki haldið journala og meðala-
skrár yfir sjúklinga sína.
Er þannig fengin játning Helga
fáum ferðum, sem skip Eimskipa-
félagsins hafa farið norður til
Isafjarðar og Akureyrar. Nú eft-
ir að strandferðaskipin voru orð-
in tvö, var alveg sjálfsagt að gera
tilraun með slíkar hraðferðir til
Norðurlands, og gera því marga
fólki, er þessar ferðir þurfa að
nota, það fært að ferðast með
ixmlendum skipum, því ætla mætti
að flestum væri það kærara en að
sigla á útlendum skipum og undir
útlendum fána meðfram ströndum
landsins. Auk þess er með þessu
gerð tilraun til að ráða bót á því
sleifarlagi, að mikill hluti þeirra
peninga, sem landsmeim árlega
nota til ferðalaga ixmanlands
hverfi út úr landinu. Hinar út-
lendu strandferðir eiga að hverfa
úr sögunni, smátt og smátt
iafnframt því sem ixmlendur
skipastóll vex og það ætti ekki
að þurfa að banna þær með lög-
um, heldur ætti metnaður þjóðar-
innar sjálfrar að taka í taumana.
Þrátt fyrir hraðferðirnar, sem
eru svo mikill þymir í augum
Morgunblaðsins, af því að þar er
um að ræða samkeppni við út-
lend skipafélög, og af því að þar
er gerð tilraun til fullkomnari
innlendra samgangna en áður hef-
ir tíðkast, þá hafa hinar smærri
hafnir úti um land aldrei haft
jafnmargar ferðir árlega eins og
á þessu ári. Og þó segir blaðið,
fyrir rétti fyrir því, að hirðusemi
hans hefir ekki verið eins góð og
krefjast verður af manni í þeirri
stöðu er hann væri.
Samlíf þjóðar
við náttúru lands síns
nefnir síra Bjöm í Ásum er-
indi, sem hann ætlar að flytja á
vegum Stúdenta fræðslunnar hér
í borg á morgun. Mim ihann þar
skýra frá meginskoðunum þeim,
er liggja að baki hinnar merki-
legu bókar Skaftfellinganna, sem
er x prentun og getið var hér í
blaðinu síðast. Á eftir les prest-
urinn upp stutta kafla úr bókinni
um „svaðilfarir Skaftfellinga“ og
má þar væhta fróðlegrar skemmt-
unar og sérkennilegrar. Og þætti
oss eigi ólíklegt, að Reykvíkingar
sæki, þó að sumar sé, þennan
fyrirlestur um útilífið, er þjóðin
hefir lifað fram að þessu í héraði
hinnar stórfelldustu náttúru Is-
lanls. Vér væntum, eins og kunn-
ugt er, liígandi áhrifa úr sveita-
lííinu á þjóðlífiö í heild — og
fögnum erindi síra Bjöms, sem
nýrri framrás hinnar magnandi
elfar.
Eyrnci Helga Tómassonai
iýsir sér æði giöggt í því, að nú
hafa samverkamenn hans og
samherjar lagt á ráð um það, að
hann skyldi höfða meiðyrðamál
gegn þeim blöðum og þeim mömi-
um, sem ekki hafa getað orða
bundist út af kviksetningarmálinu
sæla. Vita það allir menn hversu
ísienzk meiðyrðalöggjöí er úreit
og allsendis óhæfur mælikvarði á
rétt og rangt í ritdeilum. Ihaldið
og Helgi finnur sem er, að al-
menningsálitið er þeim óholt í
máli þessu, og er málshöfðunin
aumt klór í bakkann um að fá
því breytt. Eitt málshöfðunar-
atriðið er það, að ritnefnd Jng-
ólfs lét prenta upp úr Heims-
kringlu ágæta grein!
.~o-
Einkasala á
útvarpstækjum
Einkasalan gekk í gildi 17. þ.
m. Eftir það er öllum nema í’íkis-
stjórninni og þeim, sem hún hefir
falið það, óheimilt að flytja inn
eða selja útvarpstæki eða tilheyr-
andi hluta þeirra, að viðlagðri
þungri refsingu. Skipulag einka-
sölunnar verður þannig, að ríkið
hefir heildsölu í Reykjavík og
semur síðan við hæfilega marga
að samgöngumar hafi aldrei verið
eins afleitar á margar hinna
smærri hafna eins og nú. Sjálf-
sagt segir Morgunblaðið þetta af
öðmm ástæðum en umhyggju
fyrir smáu höfnunum. Og hvað
samgöngumar séu slæmar t. d.
við Homafjörð, rökstyður blaðið
með því, að hvorugt strandferða-
skipanna átti að koma þar við um
það leyti, sem sr. ólafur í Bjarna,-
nesi þurfti að komast til Reykja-
víkur! Til þess að sýna hvað Mbi.
fer með algjörlega staðlausa stafi,
skal hér gerður samanburður á
ferðum til Hornafjarðar og nokk-
urra annarra austurhafna lands-
ins, á þessu ári og tveim síðast-
liðnum ámm.
Esja Esja Esja Súðin Alls
1928 1929 1930 1930 1930
Hornaf. 10 12 10 6 16
Fáskrúðsf. 14 17 14 6 20
Seyðisf. 14 17 14 6 20
Skálar 9 7 10 6 16
Raufarh. 10 9 12 6 18
Á þessu sést, að viðkomur rík-
isskipanna eru á ofangreindum
höfnum miklu fleiri nú á þessu
ári, en þær hafa verið nokkuru
sinni áður, og það jafnvel á
Hornafirði, sem svo mjög hefir
verið afskiftur i strandferðamál-
unum, að því er Morgunblaðið
segir. Hið sama er að segja um
menn eða félög víðsvegar um
land um að hafa á hendi sölu til
einstaklinga og uppsetningu tækj-
anna. Sölulaun eru ákveðin hundr-
aðsgjald af útsöluverði tækjanna.
Einkasalan setur hámarksverð á
tækin. Tækin hækka ekki í vei’ði,
frá því, sem verið hefir. Kostað
verður kapps um innflutning að
eins góðra tækja. Ágóði, sem
verða kann á einkasölunni, renn-
ur til útvarpsins og verður varið
til þess að auka og bæta dag-
skrá þess.
Sveinn Ingvarssonar Pálmason-
ar alþingismanns er ráðinn fram-
kvæmdastjóri einkasölunnar. Eru
þeir, hann og Jónas Þorbergsson
útvarpsstjóri í ferðalagi um þess-
ai' mundir tii þess að semja við
útsöiumenn einkasölunnar.
Með haustinu er fyrirhugað
námsskeið fyrir þá menn víðsveg-
ar af iandinu, sem hafa áhuga á
að kynna sér uppsetningu tækja,
gerð þeirra og viðgerðir. Eru slík-
ar í’áðstafanii' nauðsynlegar til
þess að tækin komi að notum og
útvargið verði mönnum ánægju-
legt. Lim leið og einkasaian tekur
til starfa verður gefinn út leiðar-
vísir um tækin: gerð þeirra, verð
þeirra og notkun. Verður hann
látinn fyigja hverju tæki.
Utsölustaðir i Reykjavík verö-
ur hjá Raftækjaverzlun lslands,
Laugaveg 6, sími 1126.
Happdrætti Oldurniar
Þriðja vinnings i happdrætti Öldufélagsins nr.
9889 (gullúr) hefir enn ekki verið sótt.
Vitjist til Hafsteins Bergþórssonar skipstjóra
Marargötu 6 Reykjavík.
iNýtt iandnám
Yfir þúsund ár erum við búnir
að búa í landinu, sem forfeður
okkar námu fyrir þúsund árum.
.Og þó erum við nú fyrst að
byrja að nema það. Nú fyrst
erum að byrja að byggja, svo að
vor og haustverk sveitafólksins,
þurfi ekki öil að fara í það, að
ditta að þökunum, troða í gætt-
irnar, refta yfir það, sem inn datt
í haustrigningunum o. s. frv. Nú
fyrst er verið að byrja á því að
i’ækta landið, stækka túnin, og
færa búskapinn frá rányrkjunni
inn á ræktunina, sem öll framtíð
þessa lands verður að byggjast á
til sveitanna.
Drýgsta skrefið til hjálpar
þessu nýja landnámi er vaxandi
áhugi manna, en af honum hefir
leitt það, að jarðræktarlögin og
lög um Búnaðarbanka Islands
hafa verið samþykkt, og inn í
hin síðari féll Byggingar- og laud-
námssjóður.
Undanfama daga hafa blöðin
aðrar hafnir, hvar sem saman-
burður er gerður, þær hafa miklu
betri samgöngur, en áður. En
betur má ef duga skal. Ferðunum
þarf að fjölga svo, að á flestar
hinna smærri hafna komi skip á
10 daga fresti, og við þurfum að
verða færir um að banna útlendu
strandferðirnar hið allra fyrsta.
En þegar framfarirnar verða
augljósar, á hvaða sviði sem er,
þá mögla þeir kyrstöðumennirnir,
íhaldsmennirnir og afturhalds-
mennimir og segja að allt sé
verra en það áður var. Þeir trúa
á hina öfugu þróun, trúa því að
allt fari versnandi og því 0614 að
halda dauðahaldi 1 allt eins og
það er. Þeim fer líkt og Axlar-
Bimi, sem ekki sá sólina, þegar
hún skein í heiði. Þeir hika ekki
við að segja vísvitandi alrangt og
ósatt frá, ef ske kynni, að ein-
hver legði trúnað á orð þeirra,
þótt þeir viti, að þeir hljóti að
verða uppvísir að ósannindunum
og éta þau ofan í sig aftur. Þeir
skreyta sig með fögrum nafngift-
um til þess að afla sér fylgis og
friða eigin samvizku.
En úlfurinn þekkist á hárun-
um og íhaldið af verkunum.
V. H.
HESTUR.
Ungur hestur, dökkrauður að
lit, þýðgengur, flatjámaður, hef-
ir verið í óskilum í Helludal í
Biskupstungum frá því snemma í
júlímánuði s. 1. Eigandi hestsins
er beðinn að vitja hans sem fyrst.
Helludal, 1. ágúst 1930.
Tómas Bjamason.
flutt strá yfir það að búið væri
til 14. þ. m. að byggja upp á 113
býlum á landinu með lánum úr
Bygginga- og landnámssjóði. Af
þeim eru 100 gömul býli, sem á
var búið, en 13 nýbýli, sem bæt-
ast í tölu býla landsins. Sum eru
þau reist á jörðum, sem farið
hafa í eyði áður, og staðið í eyði
lengri og skemri tíma. En nú er
þar numið land að nýju, nú verð-
ur þar lögð hönd á plóginn, nú
kemur þar nýtt tún, sem stækk-
ar með ári hverju.
Önnur þessara nýbýla eru orð-
in til við skipti á jörðum. Þar
koma nú til' að verða tveir hús-
bændur, tvær stjórnandi höndur,
sem hvor sjer um ræktun síns
hluta af jörðinni. Ný hvöt er því
komin til að vinna að ræktuninni,
og nýr maður til að framfylgja
henni.
Enn eru sum af þessum 13 ný-
býlum til orðin með því að ný-
býlismaðurinn hefur keypt sér
land, sem að öllu leyti er óræktað.
Hann hefur ýmist keypt þetta frá
einni jörð, og þá stundum lélegt
heiðaland, eða hann hefir keypt
það frá fleiri jörðum, og þá sinn
skikann frá hvorri. En hvort
heldur sem er, þá eru þetta menn,
sem vilja gjöra orð skáldsins
virkileg, þegar það kvað:
„Gjörvöll landsins fen og flóa,
fúatetur holt og móa
á að láta grasi gróa,
gjöra að túni alla jörð“.
Og til þess vilja allir landsmenn
hjálpa þeim með jarðræktarlög-
unum. Þau eiga að létta þeim
vinnuna, og samhugur og samuð
fjöldans á að anda til þeirra og
létta þeim ræktunina.
Og 100 gömlu býlin, sem nú
þurfa ekki lengnr að ditta að
gömlu kofunum af því, að þeim
með Byggingar- og landnámssjóði
var gert kleift að koma upp
vönduðu steinhúsi með miðstöðv-
arhitun, þau eru orðin breytt. Það
er breytt um störf húsmóðurinn-
ar, hún fimiur þau önnur, og
gengur glaðari að þeim nú en áð-
ur. Það er breytt um afstöðu
bændanna til ræktunarinnar. Þeir
hafa meiri tíma til að sinna henni
nú en áður. Það er breytt um sVip
alls heimilisins.
Inn í þessa skýrslu sem frétta-
stofa blaðamannafjelagsins hefur
sent út og sem blöðin hafa birt,
hafa sýnilega slæðst nokkrar vill-
ru. Vafalaust verða þær leiðrétt-
ar, að minnsta kosti þegar bank-
inn gefur út sína ársskýrslu, sem
vonandi verður fróðleg og ítarleg,
en Tíminn vill samt benda á, að
ekki er lánað úr Bygginga- og
landnámssjóði til endurbygginga
á prestssetrum. Lánin, sem talin
eru, hafa farið til þess, er, öðru
(Hruna) varið til nýbýlis sem
byggt er í Grafarlandi, en hinu
(Skinnastað) varið til bygginga
í Hafrafellstungu.
Þeir, sem hafa trú á framtíð
þessa lands, óska einkis heitara
en að nýja landnámið megi ganga
vel. Og Tíminn óskar þess, að
þessir 113 menn og þá alveg áér-
AUGLÝSING.
Á síðastliðnu hausti var mér
dreginn svarthöttótur lambhrútur
með mínu marki: blaðsýft fram-
an hægra, en þar sem ég kannast-
ekki við að eiga nefnt lamb, getur
sá, er sannað getur eignarrétt
sinn á því vitjað andvirðisins til
mín.
Stafholtsey í júní 1930.
Páll J. Blöndal.
Reyhjarík Siml 849
Niðursuðurörur vorar:
Kjöt. . . . . 11 kg. og 'þ kg. dósum
Knfa ....- 1---'/2 — -
Bayjarabjíga 1 - - '/* - -
Fiakabollmr -1 - - '/t —
Lax.......- 1 - - i/i - -
hljóta almenninfslof
Ef þér haftð ekki rejmt rörur
þcBsar, þá gjörið það nú. Notið
innlendar rörur fremurcn erlendar,
með þrt ttuðlið þér að þri, að
íilendingar rerði ijálfum sér aégir.
Fantanir afgreiddar fljótt og
rel hrert & land sem er.
staklega þessir 13 nýbýlanemar,
megi bera gæfu til þess að reyn-
ast nýtir landnemar. Að því vilja
allir styðja, en þeir sjálfir mega
aldrei gleyma því, að fyrst og
fremst er það xmdir þeim sjálfum
komið, og þá fyrst af öllu, af trú
þeirra sjálfra, á sjálfan sig, land
sitt og þjóðina sína. Sé hún nógu
sterk er gatan greið, bili hún, eru
björg, sem enginn mannlegur
máttur fær rutt úr vegi fram
undan.
Heill að landnáminu, landne n-
ar! N.
feMerkilegt flug
I fyrrasumar kom þýsk flug-
vél til Reykjavíkur öllum að ó-
vörum. Henni stýrði Gronau her-
foringi, frægur flugmaður. Eftir
nokkra dvöl hér flaug Gronau
heim aftur og gekk allt að ósk-
um.
, Á þriðjudaginn var kom Gron-
au aftur til Reykjavíkur í sams-
konar flugvél og í fyrra. Dvaldi
hann hér til föstudags, en flaug
þá til Grænlands og kom til Ivig-
tut heilu og höldnu. Þykir flug
þetta hið vasklegasta og getur
haft talsverð áhrif í þá átt, að
beina athygli manna að hinni
norðlægu flugleið milli Evrópu
og Ameríku.
Framhaldsaðalíundur í verksmiðju-
félagi Gefjunar var haldinn s. 1. laug-
ardag, til að taka ákvörðun um til-
boð S. í. S. um kaup á verksmiðj-
unni. Fundurinn samþykkti að geia
stjórninni heimild til saminga og
sölu. Verði af samningum tekur saxn-
bandiö við frá næstu áramótum.
Skrifstofa útvarpsius í Hafnarstræti
10 (Edinborg, efstu hæð) verður opin
á virkum dögum kl. 2—4 siðdegis.
Sími 1299.
111 tíð hefir verið upp á síðkastið
á Norðurlandi.
Veður hefir lengi verið gott og
hlýtt á Suðurlandi, en kalt fyrir
norðan. Heyskapur gengur víðast
hvar vel og sæmilega sprottið. Síld-
veiði hefir verið ágæt í sumar.