Tíminn - 11.10.1930, Blaðsíða 2

210
TlMINN
efalaust, að vissu marki, megum við
eHki halda, að Norðmenn og aðrar
fiskútflytjandi þjóðir, muni lengi
ganga duldar þessa sannleikH, og
ekki rumska, nema íslendingar sljaki
við þeim. Slikt vœri hinn mesti mis-
skilningur og þarf ekki í þeim efn-
um að byggja á getgátum. Hver og
einn, sem lítur i norsk sjávarútvegs-
hlöð mun sjá, að um alllanga hrið
er ekki um annað frekar ritað en
nauðsyn Norðmanna á að koma fiski
sínum sem nýmeti til neyzluland-
anna, frystum eða kœldum, — einnig
til Spánar og Italíu. Sú alda geng-
ur nú um allan heiminn, að kjósa
nýmetí heldur en saltmeti, svo að
fullvíst mó telja, að allar fiskfrarn-
leiðsluþjóðir leggi fyrr en varir inn
á þá braut, að frysta fiskinn. Og
einmitt af því að vér íslendingar
höfum ekkert „einkaleyfi ó frystiað-
ferðum" og enga sérstöðu urnfram
aðra, þá er oss brýn nauðsyn ó að
skapa hana, með því að hefjast fyrst-
ir handa og vera búnir að afla fiski
vorum álits og vinsœlda, áöur en
keppinautarnir ranka við sér. því
gjöra mó róð fyrir, að hœgra verði
að halda þeim markaði, er vér hefð-
um unnið á undan keppinautunum,
en að ryðjast inn á þann völl, sem
þeir hefðu orðið fyrri til að liasla
sér. Hr. P. M. mun sjálfsagt, að at-
huguðu máli, samsinna því, að þótt
ég nú yrði við ósk hans og reyndi
að ryðja frystum fiski braut á þýzka-
landi, í því skyni að forðast, að
frystur fiskur keppti við saltfisk í
Suðurlöndum, þá verður að teljast
vafalaust, að aðrir menn, bæði inn-
lendir og erlendir, notfærðu sér
reynzlu þeirra tilrauna, til að freista
að vinna nýja fiskinum land á Spáni
og Ítalíu. það er því hvorki ó mínu
færi né annara, að halda „yfirburð-
um nýmetisins" leyndum fyrir Spán-
verjum og ítölum, enda hygg ég, að
íslendingum sé annað þarfara og
sæmra, en að stritast ó móti þeim
nýjungum í meðferð framleiðsluvör-
unnar, sem í raun og sannleika eru
mesta ef ekki eina bjargráð þjóðar-
innar, —- svo fáþætt sem atvinnulíf
hennar er.
Með þessu viidi ég benda á, að ef
ó annað borð þær vonir rætast, að
liægt sé að gjöra frystan fisk að
markaðsvöru í Evrópu, þó verður
þeirri samkeppni á Spáni og Italiu
við ísl. saltfiskinn, sem hr. P. M.
óttast, ekki afstýrt. pað getur því í
sjálfu sér ekki verið saknæmt, þótt
tilraunin sé gerð í þessum löndum,
jafnvel þó að engar sérstakar ástæð-
ur knýðu til að velja einmitt þessi
lönd til tilrauna. En auk þess er
hægt að sýna fram á, að slíkar á-
stæður eru fyrir hendi og jafnframt,
að það er mesti misskilningur hjá
hr. P. M„ að ef tilraunin sé gjörð t.
d. í þýzkalandi, „þó eigum við allt
að vinna en engu að tapa“, og er
sá misskilningur sennilega sprottinn
af þvi, að hr. P. M. er ekki nógu
kunnugur þessu máli.
Eins og óður er getið, tel ég það
mjög mikilsvert fyrir Islendinga, að
geta selt sem mest af fiskinum
frystum. Ef til vill má segja, að i ná-
inni framtíð velti heili sjóvarútvegs-
ins á því, hvort þetta tekst. Tilraun-
ir á þessu sviði eru dýrar og svo ör-
lagaþrungnar, að ef þær misheppn-
ast, getur vel farið svo, að nokkur
bið verði á því, að þær verði endur-
teknar, og það. er jafnframt gagns-
laust að leggja út á þessa braut, ef
ekki stendur að baki sterkur viíji og
geta til að berjast gegn margvisleg-
um örðugleikum. Með öðrum hætti
verður tæplega skorið úr um t'ram-
tíðarhorfumar. Vegna þessa, getur
hver maður skilið, að allt verður að
vera sem bezt tryggt, svo að árang-
urinn náist. En eitt hö^pðskilyrði
þess er, að tilraunin sé gjörð á
réttum stað. Við val staðarins veltur
mjög á þessu tvennu: að mótspyrnan
í neyzlulandinu verði sem minnst og
að hægt sé að taka i íslenzka þjón-
ustu skipulagsbundna sölustarfsemi
til að útbreiða þekkingu á vörunni,
afla henni vinsælda og selja hana.
Og það er þá einmitt aí þessum á-
stæðum, að við höfum valið Suður-
lónd, en ekki t,. d. þýzkaland. Frá
pýzkalandi er rekin miklu meiri út-
gerð, en frá Spáni og Ítalíu. í pýzka-
landi munu þvi margfalt fleiri af
landsbúum telja spón tekinn úr aski
sinum, ef frystur fiskur frá íslandi
tæki að keppa við hinn nýja og ís-
aða fisk landsmanna sjálfra, enda
herma nú síðustu fregnir um stór-
vægileg samtök þýzkra útgerðar-
manna til að láta lögbanna innflutn-
ing á allskonar nýjum fiski, frosn-
fslanzka ölið
hefir hlottS edirróma
krf attra neytenda
Fnet í ðttum veaultm-
uro og rettiníahúsum
i\
dlgerdia
Egill Skallagrimsson
um eða kældum, sem veiddur ,er á
erlendum skipum, jafnframt sem þeir
ráðgjöra, að gjöra út flota skipa, sem
liraðfrystu fiskinn á skipsfjöl.
í Suðurlöndum hefir Kveldúlfur,
vegna margra ára viðskifta svo að
segja um allan Spán og Ítalíu, fjöl-
mennan hóp viðskiftavina, og það
einmitt meðal matvörukaupmanna,
til að vinna að framgangi frysts
fiskjar. Hvort við náum því marki,
sem við höfum sett okkur, er óvíst.
Hitt er hinsvegar alveg víst, að án
slíkra sambanda væri tilraunin
dauðadæmd.
Ég vænti, að það sé nú augljóst, að
val okkai' hlaut að falla á Span og
Ítalíu. í pýzkalandi höfðum við ekki
svipað því eins góða aðstöðu til að
befja tilraunirnar. Ef við samt hefð-
um byrjað þar, t. d. af því, að við
hofðum alið í brjósti álíka ástæðu-
lausan ótta og hr. P. M. virðist gjöra,
við að spilla saltfisksmarkaðinum,
með því að gjöra tilraunina ó Spáni
og Ítalíu, þó tel ég vist, að hún hefði
mistekist, og hefði þó verið þar miklti
að .tapa. Pcningar hefðu tapast.
Tækifæri hefði tapast yfir i hendur
keppinauta, og trúin — okkar, og
sennilega fleiri fslendinga — á þetta
þjóðþrifamál hefði tapast, án þess
þó að reynt hefði verið til hlítar þar,
sem aðstaðan er bezt.
pessar athugasemdii' hefi ég talið
rétt að gjöra við grein lir. P. M, Ætl-
un mín er þó ekki, að standa í
blaðadeilum um þetta efni. Ég hygg
að meiri na.uðsyn sé að sinna öðrum
hliðum þessa máls. Við munum hvort
eð er fata okkar fram um frekari
tilraunir, meðan erfiðleikarnir yfir-
huga okkur ekki, í fullu trausii þess,
að með þeim hætti lánist okkur eða
öðrum íslendingum, fyr eða síðar,
að ráða bót á mestu vandræðum
sjávarútvegsins, sem sé því verðfalli
afurðanna, sem um hríð hefir fram
farið og óhjókvæmilega heldur á-
fram, ef framleiðsluaukanum verður
ekki fundinn nýr markaður.
Richard Thors.
--- O----
Hbrmulegt árferði
bæjarstjórnarinnar í Vestmanna-
eyjum.
Miklar hörmungar eru byrjaðar í
hæjarstjórn Vestmannaeyja síðan
Kolka iæknir tók þar við forseta-
tign, og segir gjör af þvi í blaði
Eyjaskeggja „Víði“, sem út kom 27.
sept.
Meiri hluti bæjarstjórnar hefir ráð-
ið fastan spítalalækni þar, en sökum
liörmulegs árferðis, eins og i yfirlýs-
ingunni stendur, sem undirskrifuð er
af meiri hlutanum, sér hún sér ekki
íært að greiða honum meir en eitt
þúsund krónur i laun. Era. nú tveir
iæknar við spitalann, héráðslæknir
og þriðji læknirinn fær þar aögang,
sem þangað er nú fluttur, svo vel er
séð fyrir líkamslieill þeirra Eyjabúa.
Kolka vantai’ festu við spítalann og
mun hann eiga að verða spítala-
læknir.
Til að spara bænum útgjöld, sem er
víst alveg á heljarþröm, þrátt fyrir
stjórn þessa mikla Ivolka og annara
mikilmerma í hans liði, hefir einkum
hann, þvi hann er fjármálagarpui' og
svo þeir fieiri garpar, fundið það
þjóðráð að einoka alla aðkomiia
sjúklinga í hendur spíalalroknis (sem
á að verða sjólfur Kolka).
Hvílík dásamleg tilhögun i „aukn-
ing tekjustofna" í fjárþröng og vand-
ræðum eins bæjarfélags, hvílík fjár-
málasnilli kemur ekki þarna fram.
Svona eiga miklir menn að vera!
Héraðslæknir vitjar eins og honum
ber skylda til, aðkominna sjúklinga í
erlendum skipum, er hafnar leita, og
hefir til þessa veitt þeim nauðsyn-
lega læknishjálp bæði á sjó og landi.
llér eftir á hann að standa bænum,
þ. e. spítalalækni, væntanlega Kolka
sjálfum, skii ó sjúklingunum við
spítaladyi', má ekki veita þeim nauð-
synlegustu læknishjálp, eftir að þar
er komið. pað er landfleygt, að jafn-
an hefir verið fátt um vinarþel milli
Kolka og héraðslæknisins, enda hefir
I hann áður sýnt honum ágengni og
yíirgang. Ætlaði hann að heimta sótt-
varnarstörf (skoðun aðkomuskipa) i
sínar h.endur, þegar héraðslæknir tók
við héraðinu, en stjórnarráðið lagði
þá hömlur á ofsa hans og frekju.
í þessu neyðarástandi öllu hugsar
þessi fræga bæjarstjórn sér að neyða
liéruðslækninn til að afhenda sjúkl-
inga úr aðkomuskipum í hendur þess
| læknis, sem honum samkvæmt óður-
greindri framkomu hans ekki getur
verið vel til. Fyr má nú vera hörmu-
legt ástand þar út í Eyjum, úr því
grípa þarf til svona vandræða nauð-
ungarróðstafana, til að fá sjúklinga
handa þessum spítalalækni.
Getur bæjarsjórn hugsað sér að
neyða héraðslækni, trúnaðaraiann
þess opinbera, til að afhenda skjól-
stæðinga í hendur þeim lækni, sem
hann getur vart treyst? Er það
„hörmulega árferði" svo búið að eyði-
leggja sálir þessa blessaða meirihluta
og þar á meðal Kolka sál svo gjör-
samlega, að hún ekki geti séð tiversu
fjarstætt allri skynsemi það er að
fara svona að þessu?
Getur það skeð, að nauðleitarmenn
séu ekki lengur í friði þar í Eyjum,
vegna fjórgræðgi og frekju þeirra
íiskispekulanta, sem komnir eru
sjólfir í fjárþröng?
Vonandi er að hörmungarsátandið
sé þar ekki enn svona skelfilegt.
Lítil athugasemd
1 ísaf. 33. tölubl. 13. ágúst, er
grein sem hefir að fyrirsögn:
Strandferðirnar og Homafjörður.
Grein þessi byrjar samt á land-
ferðalagi, segir að sr. ól. Step-
hensen hafi aðeins verið 5 daga á
leiðinni til Rvíkur og segir það
fljótustu ferð, sem farin hefir
verið þessa leið. En úr því ísaf.
fer að ræða um landferðir 1 þess-
ari grein, þá skal þess getið að
Valdimar Stefánsson bóndi í Am-
arnesi kvað hafa farið þessa
sömu leið á 3 sólarhringum á leið
til alþingishátíðarinnar. Og er þá
staðhæfing ísaf. um þetta ekki
rétt.
En svo koma nú strandferðirn-
ar. ísaf. segir svo frá að „frá 22.
júlí til 8. sept. kemur ekkert skip
á Homafjörð. Þetta er alveg ó-
satt, þótt það sé margundirstrik-
að af ísaf., eins og nú skal sýnt.
Súðin kom h. 31. júlí. Esja 9. á-
gúst og aftur 16. s. m. Það vom
því 3 strandferðaviðkomur á
Hornafjörð á þeim tíma sem ísaf.
segir að ekkert skip hafi komið.
„Fáir ljúga meira en helmingn-
um“.
Þá segir ísaf.: Þorleifur í Hól-
um lofaði tíðum og góðum strand-
ferðum við Hornafjörð, þegar
nýja skipið væri komið“. — Þær
eru líka skárri en áður, þótt þær
hefðu getað verið betri, ef Esja
hefði ekki verið sett í hraðferð-
ir, sem líklega verður ekki gjört
aftur, því sannarlega veitir ekki
af 2 skipum til að annast strand-
ferðir hér við land.
Síðan segir ísaf. að Súðin kom-
ist ekki nema rétt inn fyrir ósinn,
eins og Esja. Þetta er heldur ekki
rétt. I tvö síðustu skiftin hefir
Súðin siglt lengra inn í fjörðinn,
þar sem er miklu straum-minna
og hægari aðstaða en úti í Ós.
Auk þessa má geta þess að hafn-
sögumaður hér, telur ekki tor-
merki á því að fara%með Súðina
alveg inn á innri legu á háflóði,
og má vona, að það verði gert,
þegar um mikla afgreiðslu er að
ræða.
Um skipakomur hingað í sumar
skal þess getið, að nú þegar er
búið að afgreiða skip hér 12 sinn-
um á síðastl. vori og í sumar.
Allt sem Isaf. segir um þetta er
bara bull og blekkingar, eins og
flest annað sem hún skrifar um
Hornafjarðarmál. Það er orðið
svo venjulegt, að hún fari með
staðlausa stafi um menn og mál-
efni hér. — En þótt hún tárist
nú yfir vondum samgöngum hér,
þá virtist um eitt skeið, eitt af
stóru númerum íhaldsins, að berj-
ast móti ærlegum samgöngum við
Ilornafjörð. En þegar urnbótin
verður landskunn og viðurkennd,
þá er Isaf. handviss með að
hrópa: Þetta er verk íhaldsflokks-
ins, fyrir þessu barðist hann af
alefli!
Hornfirðingur.
-----o----
Svar til „Stúdents“
Ég verð að biðja yðui', herra rit-
stjóri, að ljá mér rúm í heiðruðu
blaði yðar fyrir svar til „Stúdents'*
út af grein hans með fyrirsögninni:
P. P„ er birtist í „Tímanum" 16.
þ. m.
þoss liefði mátt vænta, eftir því
sem á undan var komið, að „Stúdent"
hefði í þessu svari sínu til mín, leit-
ast við að færa rök að því, „að Al-
þingisháiíðarljóðin væru einn veik-
asti þáttur hátíðarinnar“. En hann
gjörir þar enga tilraun til að sýna, að
þau ummæli séu réttmæt. Eftir því
áliti, er „Stúdent" virðist hafa á þess-
um ljóðum, hefði þó að líkindum eigi
þurft að grafa djúpt í námu ljóð-
anna, þar til bólað hefði á leirnum.
— Annars kennir nokkurs ósamræm-
is í þessari grein „Stúdents". T. d.
telur hann grein mína, — þar sem
lagður var dómur ó hátíðarljóðin —,
„magnþrungna". Og hann tekur upp
nokkrar iínur úr henni, er liann seg-
ir að séu „gullvæg orð“. Ég held, að
„Stúdent" hrósi hér um of því sem
lítið er, nema ef orð lians eiga að
skiijast svo, að sannleikurinn sé jafn-
an „magnþrunginn" og sönn orð
„gullvæg'*.
Jafnhliða lofi því, er „Stúdent" vill
hlaða á mig, ávítar hann mig þó fyr-
ir að halda fram annari eins fjar-
stæðu og þeirri, „að létt Ijóð og hvers-
dagslegar vísur íljóti olan á og nái
mestri hylli hjá alþýðu, en eðlis-
þyngri ljóð leiti til djúpsins“. „Stúd-
ent“ viil brjóta þessa staðhæfing
niður. Bendir liann á, að Passíu-
sáimarnir hafi hlotið meiri lýðhylli
en nokkurt annað íslenzkt skáldrit.
Og kvæði Bjarna Thorarensens segir
liann að höfð séu í meiri metum af
íslenzkri alþýðu en t. d. rímur Sig-
urðai' Breiðfjöi'ð. Nú ,er það að at-
liuga, er ég sagði i fyrri grein minni,
„að sumar dýrmætustu perlumar í
íslenzkri ljóðagerð, liafi ekki náð
þeirri eftirsóttu hylli að komast á
varir almennings". Átti ég þar eink-
um við háfleyg ljóð, forn og ný. —
Ef ég væri spurður að því„ hvað
skapað hafi Passiusálmunum almenn-
ar vinsældir, heid ég að ég svaraði
þvi svo, að það væri hinn óumræði-
legi trúarþungi, sem i þeim er. þótt
sólmarnir séu þrótt'miklir, þá eiga
þeir að þvi leyti sammerkt við ýms
önnur trúarljóð, að auðvelt er fyrir
hvern alþýðumann að skilja þá.
þá kemur að dæminu um Bjarna
og Breiðfjörð. — Allir vita, að rímur
Sigurðar Breiðfjörðs náðu stórkost-
legu áliti hjá almenningi, meðan rím-
ur voru hér í hávegum liafðar og
kveðnar næstum því á hverju heimili.
Sigurður Breiðfjörð var bezta rímna-
skáldið, og mjög dáður af íslenzkri
alþýðu. — Kvæði B. Tli. eru aftur á
móti háfleygari skáldskapur én rím-
ur S. B. Munurinn sá, að rímurnar
náðu betur til skilnings og ljóða-
smekks alþýðu.
Mig langar til að auka hér nokkru
við, til frekari áréttingar. Hver vill
t. d. neita því, að Völuspá, Hávamál
og Lilja séu perlur meðal forn-
íslenzkra ljóða. En varla munu
þessi hafa verið á vörum fjöldans,
cða verið almennt höfð á hraðbergi
meðal alþýðufólks. Og sennilegast
þykit' mér að margir nútíðar íslend-
ingar muni lítið þekkja þau. — Hér
cru þó snildarljóð, sem ekki hafa
náð þeirri hylli að komast á varir
almennings. — Og hið sarria' má vist
segja um sum frægustu ljóðin er
liggja nær okkar tima. T. d. hafa
Svuntuspennur og svuntuhnappar
Sent út um land gegn póstkröfu.
Jón Sigmundsson, guttsmlBur
Sími 383 — Laugaveg 8.
M A U S E R - fjárbyssur,
fjárskot, liaglabyssur, riflar,
skotfæri alsk. HEYGKÍMUR.
Sportvöruhús Reykjavíkur
(Einnr Björnsson)
Símu : Sportvöruhús. Box 384.
flest kvæði Gríms Thomsens veriö lít-
ið höfð á takteinum hjá alþýðu. Ekki
skortir þó kraftinn í kvæði Gríms.
Ljóð þeirra Stephans G. og Guðm.
Friðjónssonai’ eru engin þurrasina,
og þó mun fæst af þeim liggja á vör-
um alþýðu. Og er ekki svipað að
segja um sumar ljóðperlur Einars
Benediktssonar. Ég hefi jafnvel gjört
mér dálítið far um að vita hvort einn
og annar, þeirra er «'g þekki, kynnu
nokkuð úr kvæðunum- „Hvarí séra
Odds frá Miklabæ", „Snjór“, „Noröur-
ljós“ o. fi. En fæstir hafa fundh'' afliö
og eldinn, sem í kvæðum þessum
liýr — sumir alls ekki ip^ið bau.
Ég geri ráð fyrir, að ailir íslend-
ingar, sem fullorðnir eru kunni: „Ó,
guð vors lands“. En ég o.r ekki alveg
viss um, að þeir hinir sömu þekki og
kunni að meta önnur veigameiri
kvæði Matthíasar, svo sem t. d.
„Söng-töfra“, „1 Hróarskeldu dóm-
kirkju", Fljótshlíð og þórsmiiik og
önnur þvílík, ódauðleg snildarverk
lárviðarskáldsins. — Svo læt ég út-
talað um þetta efni.
Eins og öllum er kunnugt, er lesið
hafa grein mína í Vísi 9. þ. m., er
hún laus við allar persónulegar ádeil-
ádeilur, og ekkert tilefni gefið til
niðs eða njóðs. Skeyti þau er „Stúd-
ent“ sendir mér í grein sinni, ná
eigi því marki, sem þeim er beint að,
og ineiða mig ekki. — Rinsvegar gætu
þau verið nokkurt sýnishom af þeirri
göfugmennsku, sem undir hans gráa
stakki býr. P. P.
Ritstjóri: Gísli Guðmondsson.
Ásvallagötu 27. Sími 1246.
Prentsmiðjan Acta.