Tíminn - 10.12.1930, Qupperneq 2

TlMINN
262
Björgimarskipið „Þór“
Viðtal við Pálma Loftsson forstjóra.
Skoðunargjörð frá umboðsmanni Brorson
& Overgaard um byggingu og ásigkomulag skipsins.
Svör til Gísla Jónssonar frá Pálma Loftssyni forstj.
Aðfaranótt 2. des. s. 1. kom
Pálmi Loftsson forstjóri hingað
með björgunarskipið, sem hann
hefir keypt^ í Þýzkalandi fyrir
hönd ríkisstjómarinnar. Skipið er
togari, byggður til að stunda
veiðar norður í Hvítahafi, og hét
áður „Senator iScháfer". En
ríkisstjómin hefir ákveðið, að
það skuli framvegis bera sama
nafn og hið gamla björgunar-
skip Vestmannaeyja, sem eins og
kunnugt er, fórst á Húnaflóa í
fyrravetur. I daglegu tali er það
nefnt „nýi Þ6r“.
Stuttu eftir að „Þór“ kom hing-
að, átti ritstjóri Tímans tal við
Pálma Loftsson forstjóra Skipa-
útgjörðar ríkisins, en Pálmi hefir,
eins og áður var getið, annast
kaupin fyrir hönd ríkisstjómar-
inriar. Fara hér á eftir spurn-
ingar blaðsins og svör forstjór-
ans:
Viðtal
við Pálma Loftsson forstjóra.
Til hvers er skipið keypt?
Fyrst og fremst sem björgun-
arskip. Aðallega á það að hafa
eftirlit með fiskibátum á vertíð-
inni í Vestmannaeyjum og ef til
vill víðar.
Teljið þér skipið hentugt til
björgunarstarfsemi ?
Aðalatriðið viðkomanda björg-
unarskipi er náttúrlega, að það
geti verið úti á sjó í vondum
veðrum, en það hefir fyllilega
sýnt sig, að Þór þolir vel sjó, því
að á leiðinni hingað frá útlönd-
um lentum við í einhverju versta
veðri, sem komið hefir hér við
land, og sakaði skipið ekki á
neiim hátt. 'Svo mikill var sjór-
inn, að Lyra, sem er stórt far-
þegaskip, laskaðist mikið í veðrinu
og allir togarar, sem vom á sömu
slóðum og Þór um þetta leyti,
komu meira og minna skemmdir
í höfn.
Hefði ekki verið æskilegra
að láta byggja skip?
Jú, ef ekki væri nóg annað
með peningana að gjöra. En nýtt
skip af svipaðri stærð og itegund
myndi hafa kostað 16—18 þús.
pund sterlings, en Þór kostaði
tæplega helming þeirrar upphæð-
ar eða um 8000 £ hingað kom-
inn. Og þá hefðu Vestmannaey-
ingar orðið að láta sér nægja
vitabátinn Hermóð eina vertíð-
ina enn, enda mun það hafa ver-
ið þegjanda samkomulag allra
hlutaðeigenda, að keypt yrði
skip, en ekki biðið eftir bygg-
ingu á nýju skipi.
Hverjir komu með skipið hing-
að?
Skipshöfnin var sumpart ís-
lenzk og sumpart þýzk. Skip-
stjómina annaðist ég sjálfur.
Áður en ég fór, auglýsti ég eftir
tilboðum í að sigla skipinu hing-
að, en skipstjórar fengust ekki
fyrir minna en um 2000 mörk,
þ. e. á þriðja þúsund krónur ís-
lenzkar.
Þarf að gjöra miklar breyting-
ar á skipinu til þess að það geti
starfað sem björgunarskip?
Breytingamar eru tiltölulega
litlar. Aðalbreytingin er í því
fólgin að þilja af herbergi handa
yfirmönnum í vara-kolalestinni,
og höfum við þegar fengið til-
boð í það verk fyrir 3000 krónur.
Þá verður byggður pallur undir
fallbyssu frammi á skipinu.
Ennfremur verða settar bátaugl-
ur sitt hvoru megin við ketil-
reisnina, og akkerisvindan, sem
kemur með Selfossi sett niður.
Felst hún í áðurnefrdu kaup-
verði skipsins. Sömuleiðis verður
þiljað af baðherbergi undir
'stjómpallinum til afnota fyrir
skipshöfnina. Að þessu loknu er
skipið fullbúið til björgunar-
starfsemi. Samkvæmt lauslegi’i á-
ætlun sérfræðinga, fara þessar
breytingar samanlagðar ekki
fram úr 12 þús. krónum.
Vai- hægt að fá ódýrara skip?
Já, mjög mörg. 1 höfnum er-
lendis liggur fjöldi skipa, sem
ekki eru talin nothæf til fisk-
veiða, hvað þá björgunarstarfs,
en ganga kaupum og sölum milli
skipabraskara. Þessi skip er hægt
að fá mjög vægu verði, allt nið-
ur að 1000 £, en slíku skipi datt
mér auðvitað ekki í hug að líta
við, enda myndi Vestmannaey-
ingum lítill greiði gjörður með
því að fá þeim björgunarskip,
sem ekki væri einu sinni sjálf-
bjarga.
Hvað getið þér sagt um rekst-
urskostnað skipsins?
Stærsti liðurinn í reksturs-
kostnaðinum eru kolin. Ég valdi
einmitt þetta skip mikið af þeirri
ástæðu, að kolaeyðsla þess er til-
tölulega mjög lítil, 5—5Vá smál.
á sólarhring með 10 mílna hraða
á vöku. Til samanburðar skal ég
geta þess, að Óðinn eyðir allt að
14 smál. á sólarhring og gamii
Þór, sem hafði 100 hestöflum
kraftminni vél en nýi Þór, eyddi
ekki undir 8 smál. Eftir því ætti
nýi Þór að verða mun ódýraii í
rekstri en gamli Þór, þótt stærii
sé og fullkomnari.
óskið þér að taka fram fleira
viðvíkjanda skipinu?
Það væri kannske rétt að geta
þess, að skip, sem byggt var á
sama tíma, eftir sömu teikningu
og í sömu skipasmiðju og Þór,
var selt til Ameríku nokkrum
dögum eftir að ég undirskrifaði
samninginn og átti að nota þar
til hvalveiða. Það skip var selt
fyrir 9000 £ eða rúml. 20 þús.
kr. meira en Þór.
Lýsing Þórs
eftir skoðunaimann frá firmanu
Brorson & Overgaard.
„Skoðunargjörð
fyrir
togarann „Senator Schafer“.
Samkvæmt beiðni herra for-
stjóra Pálma Loftssonar fyrir
hönd íslenzku ríkisstjómai’innar
fór ég undirritaður hinn 6. nóv-
ember 1930 til Hamborgar til
þess að skoða ofannefnt skip; 7.
nóvember var ferðinni haldið á-
fram til Cuxhaven, en þangað
var skipið komið. Ég skoðaði
skipið lauslega sama dag og ná-
kvæmar daginn eftir þegar búið
vai’ að opna ketilinn og taka vél-
ina o. fl. í sundur og skipið hafði
verið sett í slip í Cuxhaven.
„Senator Scháfer1' er byggt
úr stáli hjá Caesar Wollheims
skipasmíðastöð í Kratzwick ná-
lægt Stettin árið 1922 samkvæmt
hæsta flokki Germanischer Lloyd
og styrkt vegna íss, með þessu
flokksmerki: 100 A (E), og er
flokkunin endumýjuð í október
1930 að undangenginni sérstakri
skoðun nr. 2, er fram fór í maí
1930.
Stærð skipsins er:
Lengd................ 39,07 m.
Breidd................ 7,37 —
Dýpt.................. 2,75 —
Dýpt skipsins í borði. . 3,78 —
Burðarmagn:
221 smál. brúttó
85 — nettó
Skipið er byggt með 5,5 metra
löngum hvalbak að framan og
20,5 metra löngu hálfdekki, og
auk vatnsgeymis í stafni og ann-
ars í skut, er í skipinu miðju,
undir kolarúminu, 7,7 metra
langur vatnsgeymir (botnhylki),
þessir geymir er notaður undir
vatn fyrir ketilinn. Drykkjar-
vatnsgeymir er frammi í forða-
búrinu.
Vélin er smíðuð hjá Caesar
Wollheim í Breslau árið 1922.
Þríþennsluvél og er þvermál
strokkanna 310—500—800. Slag-
lengdin er 600 mm. Sýnd hestöfl
h. u. b. 450 með 110 snúningum
á mínútu. Utankula-eimsvali með
eim-miðflóttadælu. Loftdæla og
veiti- og austurdælur, sem knúð-
ar eru af lágþrýsti-strokk.
Skrúfu-ásinn er með olíuþétti-
hylki að aftan og hefir olíudælu
til að dæla olíu inn í stefnispíp-
una. Skrúfan er úr steypujámi.
Ketillinn er smíðaður hjá
Caesar Wollheim í Breslau árið
1922. Venjulegur skipsketill, þar
sem súgurinn fer aftur og fram,
2 bylgjttmynduð glóðhol og
Schmidts yfirhitari. Ketilþrýst-
ingur 13,5 kg. pr. cm2. Hita-
flötur 132,0 m2.
Aukavélar:
Eimrafall, 3 K.W. og 115 volt.
2 eimdælur, Otto Schwades
ketildælur með nýjum bronze-
strokkum.
Eimvatnshreinsari.
Eimvatnsforketill.
Eim-gangskiftivél fyrir aðal-
vélina.
Botnvörpuvinda.
Handstýrisvél með snígilás.
Loftskeyta-móttökutæki í
stjórnklefanum.
Vélar og ketill var í maí 1930
skoðað til flokkunar af Germani-
scher Lloyd og var gefið flokks-
merki MC til 4 ára frá október
1930.
Skipið var skoðað innanborðs
og utan og reyndist það sérlega
vel og sterklega byggt og vel við
haldið að öllu leyti. Nokkrar
dældir á hvalbaknum, skjólborði
og skúta verða lagfærðar af selj-
endum áður en afhending fer
fram. Botn, stýri og stuðnings-
kjölur (veltikjölur) var skoðað
þegar skipið var í slip og var það
í góðu lagi. Botninn var málaður
með botnfarfa í október árið
1930.
Þver-kolarúmið var á þessu ári
hreinsað og málað með menju,
hiiðarkolarúmið árið áður, í þeim
er dálítið ryð á hliðunum og
þyríti því bráðlega að hreinsa
þær og mála eða bera á þær
olíu.
Vélin var að nokkru leyti tekin
sundur, strokkur, legur ásar, eim-
svali og dælur voru skoðaðar, og
allt var í góðu lagi. Eimvatns-
hreinsarinn var tekinn niður til
viðgerðar, en seljandinn er skyld-
ur til að setja hann upp aftur að
viðgerð lokinni áður en afhend-
ing fer fram.
Ketillinn var skoðaður ná-
kvæmlega, bæði eldhol og vatns-
í’úm og var hann allstaðar í mjög
góðu standi og vel haldið við.
Allar lokur ketilsins og önnur
áfesta var i góðu standi. Eim-
kerfinu er þannig komið fyrir, að
veita má eimi beint frá katlinum
til vélarinnar ef yfirhitarinn
kynni að bila. Mér er sagt að
ketilrörin hafi verið endumýjuð
fyrir tveim árum og yfirhitara-
rörin við flokkunina í maí þ. á.
Sumar rafleiðslurnar, sérstak-
lega á þilfari og frammí, þarfn-
ast bráðlega viðgerðar.
Kolaeyðsla er talin hér um
bil 5 smálestir á sólarhring, og
hraði skipsins 10 mílur i kyrrum
sjó.
Skipið virðist vera gott sjóskip.
Það hefir undanfarin ár verið
notað til fiskiveiða í Hvítahafinu
og var gert út frá Cuxhaven.
Við samninga um kaup á sldp-
inu var því lofað: Að botnvörpu-
víramir á vindunni (Currlineme)
yrðu kyrrir um borð. Að öll kol,
sem í skipinu voru, ca. 25 smá-
lestir, og 100 smálestir af kolum
að auki, fylgi með*). Að skipið
verði hreinsað og málað utan-
borðs, á þilfari og íveruherbergi.
Að gert verði við ýmsar dældir
á hvalbaknum, skjólborði og
skúta. Að gert verði við eim-
vatnshreinsarann og hann settur
upp aftur. Ennfremur að lýsis-
bræðsluáhöld, sem eru í skipinu,
verði tekin burtu, og að fyllt
verði upp i öll þarafleiðandi op
í skilrúmum og þilfari.
Allt á kostnað seljanda áður en
afhending skipsins fer fram.
Með tilliti til þess, hve skipið
er í góðu standi, og með tilliti til
ofannefndra ívilnana verður að
telja verðið: 8000 £ mjög hag-
kvæmt fyrir kaupendur.
Kaupmannahöfn, 12. nóv. 1930.
A. Chr. Brorson — H. Overgaard
(sign.) J. Hensch“.
Að framanritað' sé rétt og ná-
kvæm þýðing af mér sýndu frum-
riti á dönsku, vottast hérmeð.
Reykjavík, 9. desember 1930.
Inga Magnúsdóttir
löggiltur skjalþýðandi í dönsku
og ensku.
Svör
til Gísla Jónssonar frá Pálma
Loftssyni forstjóra.
Strax eftir að skipið kom hing-
að hóf Mbl. árásir á ríkisstjóm-
ina út af kaupunum. Birti blaðið
máli sínu til stuðnings, umsögn
um skipið frá Gísla nokkrum
Jónssyni, sem einu sinni var vél-
stjóri á Esju en nú er starfs-
maður hjá Kveldúlfi og fleiri tog-
araútgjörðarfélögum í Reykjavík.
Forstjóri skipaútgjörðarinnar
svaraði jafnskjótt í Mbl. og Vísi
og hrakti umsögn G. J. og sýndi
það sig, að umsögnin var yfir-
leitt röng í öllum aðalatriðum.
Síðan hefir G. J. ritað aðra grein
í Mbl. og forstjórinn svarað á
ný, en ekki hefir það svar enn
fengist birt í Mbl. Fara hér á
eftir bæði svör forstjórans:
I.
1. G. J. talar um að sMpið sé
byggt á þeim tíma þegar „skipa-
smíðar Þjóðverja voru mjög af
vanefnum gerðar“.
Um þessa staðhæfingu skal ég
ekki fjölyrða, en mun gefa kunn-
ugum mönnum í Þýzkalandi
tækifæri til að segja sitt álit um
hana innan skamms.
2. G. J. segir í Morgunblaðinu:
„T. d. er hvergi harðviður í íbúð-
um skipsins, heldur aðeins fura“.
Hér skjátlast G. J. ihrapallega.
Þiljurnar í bústöðúm yfirmanna
(káetunni) eru úr eik.
3. G. J. segir í Mbl.: „Flestar
pípur í vélinni, sem venjulega
eru úr kopar, eru hér úr stáli og
því miklum mun endingarminni
en venja er til‘. Einnig hér fer
G. J. rangt með, því að nær allar
pípur, sem mega vera úr kopar,
eru það. Ólíklegt er að fræða
þurfi G. J. um að yfirhitunarpíp-
ur mega ekM viera úr kopar.
4. G. J. segir í Morgunblaðinu:
„Ketilreisn skipsins er ekki ein-
*) Eftir að skoðunin fór fretm tókst
umboðsmanni stjómarinnar að fá
seljendur til að bæta við 25 smál. af
kolum, án þess að verð skipsins
hækkaði. þannig voru alls 150 smál.
með í kaupverðinu, eins og forstjór-
inn hefir tekið fram í viðtali við
blaðið. Ritstj.
asta mjög veikbyggð frá upphafi,
heldur eru og plötumar í henni
mjög bættar“. Ketilreisnin er
eins og allt annað í skipinu
byggð eftir reglum Geimanische
Lloyd, 1. flokks, eins og auðvit-
að er, þar sem skipið var byggt
til að stunda fiskíveiðar norður
í Hvítahafi.
„Bæturnar“, sem G. J. talar
um, eru ekki aðrar en þær, að
„lúga“ hefir verið flutt til á ket-
ilreisninni og plata sett yfir op-
ið, þetta kallar G. J. að ketii-
reisnin sé „margbætt".
5. G. J. segir í Mbl.: „Skipið
hefir enga akkerisvindu". Um
þetta er það að segja, að ný
akkerisvinda er með í kaupunum
og verður sett í skipið innan
skamms.
6. G. J. segir í Mbl.: „Loft-
skeytatæki ei'u engin og ékkert
rúm, sem þeim er ætlað“. Hér
skjátlast sögumanninum enn
hrapallega, því að rúm fyrir
loftskeytatækin er þegar útmælt
í kortaherberginu aftan við stýr-
ishúsið og verða sett þar niður
í þessum mánuði.
7. Þá segir G. J., að ljósavél
skipsins sé ekki nægilega stór til
að lýsa skipið og gefa straum til
loftskeyta.
Einnig hér fer G. J. með rangt
mál, ljósavélin framleiðir 3 kw.,
sem er nægilega mikið fyrir ný-
tízku lampastöð, þó skipið vei’ði
jafnframt lýst sem bezt má, og
furðar mig, að G. J. skuli ekki
vita slíkt, ef þessi ummæli eru
rétt höfð eftir honum í blaðinu.
8. Þá minnist G. J. á ljóskast-
ara, sem nauðsynlegt sé að fá á
skipið. Það er vitanlega rétt, að
ljóskastari er nauðsynlegur, enda
er nú verið að setja í sMpið nýj-
an ljóskastara, og er hann einnig
með í kaupverðinu.
9. Loks kemur G. J. að kaup-
verði skipsins, segir hann, að
skipið kosti hingað komið um
200 þús. kr. ísl. Hér fer sögu-
maður með rangt mál eins og áð-
ur. Skipið kostar rúm 8000 £,
eða um 180 þús. kr., ihingað kom-
ið, og er innifalið í kaupverðinu:
150 smálestir af kolum.
Akkerisvinda ný.
Ljóskastari nýr.
Og auk þess ýmislegur kostn-
aður við útbúnað til ferðarinnar,
sem G. J. virðir sjálfur 20 þús.
kr.
10. Þá segir G. J. að stjóm-
inni hafi staðið til boða hér á
landi skip, sem að mörgu leyti
sé hentugra en það sem keypt
var, og að það hafi átt að kosta
120 þús. kr. Hér mun átt við
togarann Sindra, sem byggður er
í Þýzkalandi á stríðsárunum
(1915), sem stendur til flokkun-
ar (Classering) nú í ár, sem út-
lit er fyrir, að muni hafa mjög
mikinn kostnað í för með sér.
T. d. mun þurfa að endumýja
þilfar skipsins að mestu eða öllu
leyti. Jeg hefi gizkað á að full-
lcomin flokkun þess skips myndi
kosta allt að 60 þús. kr., og legg
ég það óhræddur undir dóm
þeirra, er til þekkja, hvort þar
hafi verið um kostakaup að
ræða.
Loks vil ég benda G. J. á það
að viðvíkjandi „Þór“ liggur fyrir
ýtarleg álitsgjörð frá erlendum
sjerfræðingi, sem er viðurkennd-
ur um Norðurlönd fyrir samvizku-
semi, en það er Skibsinspekt-
ör Hensch frá firmanu Brorson &
Overgaard, en það firma hefir m.
a. haft á hendi eftirlit bygginga
og viðgjörða á skipum Eimskipa-
félagsins, og hefir að sjálfsögðu
miklu meiri reynslu á öllu er að
skipaútbúnaði lýtur en G. J., að
honum ólöstuðum.
II.
Ég hefi nú loks með miklum
eftirgangsmunum fengið Morg-
unblaðið til að birta athuga-
semdir mínai’ við umsögn hr.
vélstjóra Gísla Jónssonar um
nýja Þór. Virðist svo sem nefnd-
ur vélfræðingur blaðsins hafi