Tíminn - 13.01.1931, Blaðsíða 1

©faibfeti
og af>jrcií>s.lumaour íímans er
Hannceig p orsteinsoótttr,
£cefjargötu 6 a. Kevfjairíf.

íimans er i Scefjargötu 6 a.
(Dpin baqleqa fl. 9—6
Sími 2353
XV. ár.
Reykjavfls, 13. janúar 1931.
2. blað.
YiðtækjaYerzlunin
og
Morgunblaðið
Morgunblaðið heldur upptekn-
um hætti um að ófrægja útvarp-
ið og einkum Viðtækjaverzlun
ríkisins. 1 síðasta sunnudags-
blaði hefir það enn að nýju birt
staðlaus og rakalaus ósannindi
um verzlunina. Farast blaðinu
orð meðal annars á þessa leið:
„Fyrir einokunarbákn þetta var
valinn maður, er enga þekkingu
hafði á útvarpsmálum. En hann var
tryggur aðdáandi Tímaklíkunnar;
það réð baggamuninn. Hann þurfti
svo fjölda aðstoðarmanna og rán-
dýra skrifstofu. Veit enginn enn þá
hvað einokunarbákn þetta kostar
ríkið. fin almenningur hefir þegar
fengið nokkra reynzlu af því, hvað
einokanir kosta fyrir hann, í verð-
hœkkun viðtœkja".
Ríkisstjórnin mun leggja fyrir
næsta Alþingi skýrslu um verzl-
un þessa, fjárframlög til hennar
úr ríkissjóði, yfirlit um rekstur
hennar og hagnað af rekstrinum.
Mun þá sýnt verða, hversu
Morgunblaðið vandar til sann-
leikans í fræðslu þeirri, er það
þykist veita landslýðnum um rík-
isstofnun þessa. Eigi skulu að
þessu sinni tölur birtar, heldur
biðið eftir opinberum skýrslum
um málið. Mun þá bert verða, að
Valtýr hefir, nú sem fyrri, valið
sér málstað eftir hæfileikum og
ihnræti. Enda mun hlutur hans
úr þessum róðri fara þar eftir.
Staðhæfing Mbl. um að við-
tækin hafi hækkað í verði, síðan
einkasalan tók til starfa, eru
ekki einungis' rakalaus ósannindi,
heldur er efni málsins snúið ger-
samlega við. Það er vitanlegt öll-
um, sem til þekkja, að fyrir að-
gerðir verzlunarinnar og hag-
kvæma samninga, hefir verð við-
tækjanna lækkað rtil muna og að
þau eru seld hér á landi við
20—30% lægra verði en í Dan-
mörku til dæmis að taka.
Ef Valtýr óskar að sýna fram
á yfirburði frjálsrar verzlunar
með viðtæki, þá skal honum
hérmeð gefið verkefnið.
1. 1 frjálsri verzlun munu hafa
verið fluttar inn um eða yfir 30
mismunandi tegundir viðtækja.
Verzlunin var í höndum jafn-
margra eða fleiri manna. Margir
af þeim voru þekkingarlausir
braskarar, sem hugsuðu um það
eitt, að koma viðtækjum út í
fólkið og bera sjálfir frá borði
sem mestan ihagnað.
Einkasalan flytur inn aðeins
úrvalstæki, með ráði sérfræðings
um gæði tækjanna.
2. 1 frjálsri verzlun var inn-
flutningur skipulagslaus um
vörumagn og varahluti. Með
þeim hætti er jafnan flutt inn
óeðlilega mikið af þeim vöruteg-
undum, sem til greina koma, svo
að meira veltufé er bundið en
þörf krefur og samrýmist skipu-
legum og skynsamlegum verzlun-
arháttum.
Einkasalan flytur inn hæfileg-
ar vörubirgðir á hverjum tíma,
eftir því sem eftirspurnin bend-
ir til.
3. 1 frjálsri verzlun, þar sem
um eða yfir 30 mismunandi
gerðum viðtækja væri otað að
almenningi, hlyti annaðtveggja
að reynast, að óþarflega mikið
fé yrði bundið í varahlutum ell-
egar að hínir ábyrgðarlausu
braskarar, sem hafa farið að
miklu leyti með verzlun þessa,
hefðu engin varatæki til, er
þeirra gerðist þörf.. Mun þó
sanni næst að hvorttveggja
myndi reynast, að of miklar
birgðir varahluta lægju í land-
inu, án þess unnt væri að fá
varahluti til allra þeirra furðu-
legu tegunda, sem inn haf a verið
fluttar.
Einkasalan getur jafnan haft
nægar birgðir varahluta, en stillt
þó innflutningi þeirra í hóf eftir
ástæðum.
4. 1 frjálsri verzlun þar, sem
dreifðir einstaklingar vinna í
skipulagsiausri samkeppni, brest-
ur hvern og einn og alla til sam-
ans aðstöðu, til þess að komast
að hagkvæmum innkaupum og
lækka verð þeirrar vöru, sem um
ræðir.
Einkasalan kemur fram út á
við sem sameinað átak landsins.
Hefir með þeim hætti tekizt að
ná mun hagkvæmari kjörum en
ella mundi.
5. 1 frjálsri verzlun, þar sem
löngun, til að hagnast á yið-
skiptum, ræður mestu um fram-
tak óvalinna manna, ræður ekki
bekking um gæði tækja, heldur
skrum verzlunarprangara.
Einkasalan hefir sérfróðan
mann, Gunnlaug Briem verkfræð-
ing, til ráðuneytis um val tækj-
anna.
Þegar Valtýr tetrið Stefánsson
hefir bjargað hlut sínum sóma-
samlega í land úr þessum róðri,
þá mun hann verða talinn betur
hæfur til afskipta af landsmálum,
heldur en nú er almennt álitið.
Leyfi ég mér svo að lokum að
óska þessum mínum fyrveranda
stéttarbróður til hamingju með
verkefnið og málstaðinn.
Jónas Þorbergsson.
Furðuleg ályktun
Alþýðublaðið birtir nýlega
ályktun frá „Miðstjórn Alþýðu-
sambands Islands". Ályktun þessi
hefir vakið mikla undrun, svo
skringilega er hún samansett.
Aðalefnið er á þá leið, að Al-
þýðuflokkurinn sé andvígur ó-
/eirðum er truíli starfsnæði
á bæjarstjórnarfundunl og Al-
þingi og „telji framkomu ein-
stakra svonefndra kommunista á
bæjarstjórnarfundinum 30. f. m.
vítaverða". — „Aftur á móti
telur miðstjórnin að lögreglan
eftir skipun lögreglustjóra, hafi
gefið tilefni til uppþotsins, með
því að æsa upp hugi manna og
beita við það valdi". Þetta segist
miðstjórmn ávíta harðlega.
Það er viðurkennt í ályktun-
inni, sem allir vissu raunar áður,
að kommúnistar trufluðu með
æsingum og óeirðum vinnufrið
bæjarstjórnarinnar. Samkv. 113
grein hegningariaganna, en þá
grein birti blaðið nýlega, er það
mjög refsivert að spilla fundar-
friði fulltrúa bæjarins eða þjóð-
arinnar. Það er því í mesta máta
rétt í ályktun miðstjórnarinnar
að óeirðir kommúnistanna voru
mjög vítaverðar, með því að
ærslin og röskun fundarfriðar-
ins voru lögbrot og kommúnist-
arnir að verki sem lögbrjótar.
Það er alkunna að eitt af helstu
skyldustörfum lögreglunnar er,
að bægja mönnum frá að fremja
lögbrot og að koma lögum yfir
þá sem það gera. Ef lögreglan
víkur frá þessum skyldum er það
eitt stórfelldasta afbrotið, sem
komið getur fyrir í hennar verka-
hring.
Efth að viðurkennt er í fyrra
hluta ályktunar miðstjórnarinn-
ar, að óeirðir kommúnista á
bæjarstjórnarfundinum séu víta-
verðar og upplýst er, að þeir
voru að fremja refsivert at-
hæfi — skýtur nokkuð skökku
við í seinna hlutanum. Hvernig í
ósköpunum dettur miðstjórninni
í hug að víta lógregluna fyrir
það, að hún gerir skyldu sína,
með því að áminna lögbrjótana
og reyna að bægja þeim frá að
halda athæfi sínu áfram.
Ef lögreglan yrði vör við, að
flokkur manna færi að næturlagi
ölvaður með söng og hávaða um
götur bæjarins og héldi vöku
fyrir mönnum og gerði ónæði,
ætti hun samkvæmt þessari nýju
kenningu að sneiða hjá þeim, því
þótt framferði þessara manna sé
lögbrot, eins og framferði 'kom-
múnistanna, getur lögreglan átt
á hættu að hún æsi upp hugi
þessara manna og valdi uppþoti,
ef hún reynir að áminna þá og
bægja þeim frá að halda lög-.
brotunum áfram. Ef lögreglan
rekst á nokkra innbrotsþjófa,
sem eru að brjótast inn í Al-
þýðuhúsið, á lögreglan samkv.
þessu að hraða sér á burt til
þess að vera viss um að hún æsi
ekki upp hugi þjófanna og valdi
óeirðum. M. ö. o., samkvæmt
þessari nýju speki miðstjórnar-
innar á lögreglan að hypja sig
sem bráðast á burt, þar sem lög-
brjótar eru að verki, til þess að
hún geti verið viss um að hún
raski ekki vinnufriði þeirra, æsi
ekki upp hugi þeirra og valdi ó-
eirðum. En til hvers á þá yfir-
leitt að hafa lögreglu?
Sannleikurinn er sá, að í „á-
lyktun" miðstjórnarinnar eru
sameinaðar tvær yfirlýsingar og
að þessar tvær yfirlýsingar eru
ósamhljóða.
Hið „gefna tilefni" til þess að
fyrrihluti, tályktunarinnar er
samþykktur, var megn óánægja
yfir skrifum Alþýðublaðsins um
bæjarstjórnarfundinn. Alþýðu-
flokkurinn, eða skynsamari hluti
hans, vildi reyna að þvo af sér
þann blett, sem varpað var á
hann með skrifum blaðsins, er
tók upp hanzkann fyrir lögbrjót-
ana en réðist með fúkyrðum á
lögregluna, sem gerði skyldu
sína.
Með fyrrahluta ályktunarinnar
þvoði miðstjórnin hendur sínar
— en skrifað stóð í Alþýðublað-
inu: „Lögreglan veldur óeirðum
á bæjarstjórnarfundi". Og þegar
miðstjórnin hafði nú ályktað að
„svonefndix kommúnistar" voru
vítaverðir fyrir óeirðirnar, sem
þeir höfðu valdið þar, kom þetta
allt saman hálf illa heima. —
Þessvegna varð að búa til plást-
ur á Alþýðublaðið, og það var
gert með síðara hluta ályktunar-
innar.
Á þennan hátt varð ályktun
miðstjórnarinnar sá vanskapnað-
ur, sem hún nú er.
Miðstjórnin lýsir yfir því, að
Alþýðuflokkurinn sé fylgjandi
fundarfriði á Alþingi og í bæjar-
stjórn. En ef ofbeldissinnar
koma á fundi Alþingis eða bæj-
jarstjórnar og spillaþar fundar-
friði, eins og þeir gerðu 30. f.
m. á bæjarstjórnarfundinum, og
þeir láta sér ekki segjast við á-
minningar forseta — hvað á þá
að gera? Fyrir hendi eru tveir
möguleikar: Að beita valdi, eða
slíta fundi. Ef síðari lausnin er
valin, er ekki alveg útilokað, að
ofbeldismönnum hugkvæmdist að
skemmta sér á næstu fundum,
með því að halda uppteknum
hætti við meinleysingjana, loka
þá inni og skipa þeim 'að breyta
dagskránni og samþykkja það,
sem 'ofbeldismönnum þóknast að
fara fram á í hvert sinn.
Og hvað á svo að halda lengi
áfram þennan veg.
Ef aldrei á að beita valdi held-
ur að slíta fundum Alþingis og
bæjarstjórnar í hvert skifti, sem
ofbeldissinnum þóknast að valda
þar óeirðum og loka fulltrúana
inni — þá yrði starf þessara
stofnana æði tafsamt og slitrótt,
og hugsanlegt er að þær fengju
smám saman að hætta störfum
fyrir fullt og allt.
Ef miðstjórninni er það alvara
að óska eftir fundarfriði á Al-
þingi og í bæjarstjórn, hlýtur
hún einnig að vera því fylgjandi
að vernda fundarfrið með valdi,
ef þörf krefur, því öðruvísi er
ekki hægt að varðveita þessi
réttindi þjóðfélagsins frekar en
önnur, ef í harðbakka slær.
Skoðað frá þessu sjónarmiði,
er ályktun miðstjórnar sama vit-
leysan, því að í fyrra hlutanum
segist miðstjórnin vera fylgjandi
fundarfriði og í seinna hlutanum
segist miðstjómin telja það víta-
vert að vernda fundarfrið.
Miðstjórnin segist vilja lofa
Alþingi og bæjarstjórn að hafa
vinnufrið. En samkvæmt seinna
hluta ályktunarinnar virðist hún
vilja láta „kommúnistana" hafa
vinnufrið, til að eyðileggja
vinnufrið bæjarstjórnarinnar;
hvorn friðinn hún metur meira,
verður ekki séð af ályktuninni.
Að segjast vilja hafa einhver
réttindi (hér fundarfrið) og vera
andvígur því að vernda þau,
þýðir þó í framkvæmdinni hið
sama og vilja ekki hafa þau.
Að einu leyti hefir þó þessi
furðulega ályktun nokkurt gildi.
Fyrri hlutinn af ályktuninni sýn-
ir skoðanir jafnaðarmanna og er
í fylsta samræmi við stefnuskrá
þeirra í öllum löndum, en seinni
hlutinn er sem taiáður út úr
hjörtum sjálfra „kommúnist-
anna".
Skoðanir þessara tveggja
flokka verða ekki samrýmdar.
Það hefir miðstjórn Alþýðu-
flokksins tekizt að sanna með
ályktun sinni. — Því fyr sem
henni verður það ljóst sjálfri,
því betur. > P.
Snjóbflar. Stjórnin hefur nú
keypt 3 snjóbíla, auk þess, sem
hjer var í fyrra á Hellisheiði. Á
einn að fara urti Holtavörðu-
heiði, annar um Fagradal, milli
Reyðarfjarðar og FTjótsdalshjer-
aðs og sá þriðji, sem er vörubíll,
verður í förurn yfir Hellisheiði.
Nýi Þór
Eftir allar þær ranglátu árás-
ir, sem hr. forstj. Pálmi Lofts-
soh hefir orðið fyrir hjá hr. vél-
stj. Gísla Jónssyni út af kaupum
á v/s. „Þór" get ég ekM látið
hjá líða að birta heiðruðum al-
menningi álit mitt um nefnt skip
enda þótt ég búizt við að mörg-
um kunni að þykja það óþarfi,
þar sem ritaðar hafa verið svo
margar, langar og ýtarlegar
greinar um sama efni.
Ég vil byrja á því að taka það
fram, að hr. G. J. hefir alls ekki
skoðað „Þór", að öðru leytí. en
því, að hann hafi gengið 'uru
skipið í nokkrar mínúitur, hljóta
því öll skrif hans um skipið að
hyggjast á ágizkun annarsvegar
og lygi hins vegar. Aftur á móti
hefi ég þrásinnis farið um borð
i nefnt skip, eftir að hr. G. J.
hafði skrifað sína fyrstu grein í
Morgunblaðið, til þess að fá
vissu um, hvort þetta álit mitt á
skrifum hr. G. J. væri ekki rétt.
Meðal annars kom ég um boið
í skipið, þegar kólfar, skriðlar
og aðallegur vélarinnar voru að-
skildar og ketill opinn. Var
hvergi sjáanlegt slit á nefndum
vélahlutum og þori ég að full-
yrða að ketill skipsins er í röð
hinna beztu katla í íslenzka
skipaflotanum. Auk þess að flest-
ar pípur þær í skipinu, sem hr.
G. J. segir að séu járnpípur eru
eirpípur, eru þar margar pípur
úr eir, sem mættu vera úr járni,
þótt ekki væri um óvandað skip
að ræða. 1 vélarúmi eru 2 nýjar
ketildælur með kopar-vatnsend-
um, einnig hefir skipið hringrás-
ardælu, sem'er óvenjulegt í þýzk-
um fiskiskipum. Ber þetta vott
um að ekki hefir verið sparað til
þess, að gera skipið sem full-
komnast. Kolageymslu skipsins
hefi ég athugað, og mun kola-
geymsla hvergi líta jafnvel út í
íslenzkum togara. Hliðar skips-
ins að innanverðu fékk ég tæki-
færi til að skoða, eftir að klæðn-
ingar (Ganering) höfðu verið
verið teknar frá, vegna breyt-
inga, sem ríkisstjórnin hefir lát-
ið framkvæma, til þess að gera
íbúðir yfirmanna og háseta sem
vistlegastar. Sá ég hvergi ryð
eða tæringu á hhðunum, þar sem
þær munu hafa verið oftar en
einu sinni sementsþvegnar og
menjumálaðar og í öðru lagi
klæddar óvenjulega vandlega,
sem sé með iy2" þykkri tré-
klæðningu út við járnið, ofan á
þá tréklæðningu er lagður pappi,
þar næst 2" þykkar korkplötur,
utan á þetta kemur svo aðal-
klæðningin, sem er úr V/%" tré,
er þetta ekki neglt, heldur
skrúfað. Ennfremur er loftið
undir þiljum klætt á nákvæm-
lega sama hátt og hliðarnar, er
slíkur útbúnaður mjög sjaldgæf-
ur í fiskiskipum. Ýtarlegar til-
raunir gerði ég til þess að finna
bætur þær á vélarreist skipsins,
skipsins, sem voru svo margar
og stórar í augum hr. G. J. og
gat eg hvergi fundið þær, en aft-
ur á móti hafði verið lúga á
miðri reistinni sem hefir verið
flutt, ennfremur mun loftrör
hafa verið flutt á sömu reist,
hafa verið skrúfaðar plötur yfir
bæði þessi op. Svo kynlega hefir
því viljað til, að hr. G. J. hefir