Tíminn - 23.05.1931, Blaðsíða 2

142
TIMINN
mestan hluta æfinnai’ hefir hann
stundað bú sitt í Hólum. Er hann
fimmti maður ættaviimar, sem
jörðina situr.
Árið 1908 var Þorleifur kosinn
á þing í fyrsta sinn og hefir
verið þingmaður Austur-Skaft-
fellinga óslitið síðan, stundum
sjálfkjörinn. Á hann lengsta
þingsetu að baki allra þeirra
rnanna, sem nú eru í framboði. Á
Alþingi hefir hann notið trausts
og virðingar jafnan, sem sjá má
af trúnaðarstörfum þeim, er hon-
um liafa verið falin. Hefir hann
hvað eftir annað verið kjörinn í
i'jáirveitinganefnd og 1. varafor-
seti neðri deildar og nú síðast 1.
varaforseti sameinaðs þings. For-
maður Framsóknarfiokksins var
hann um langt skeið.
Heima í héraði hafa Þorleifi
verið falin ýms trúnaðarstörí,
svo sem hreppstjórn, sem hann
nu hefir gegnt rúml. fjóra ára-
tugi og í sýslunefnd hefir hann
átt sæti nál. 30 ár. Mun það enn
koma í ljós við þessar kosningar,
að Austur-Skaptfellingar bera til
hans sama traust nú sem fyr.
Þorleifur er kvæntur Sigur-
borgu Sigurðardóttur bónda í
Krossbæ j ar ger ði.
Þórir Steinþórsson
bóndi á Litlustrðnd.
Þórir er Þingeyingur að ætt og
uppeldi. Voru foreldrar hans
Steinþór Bjömsson á Litluströnd |
í Mývatnssveit og Sigrún Jóns-
dóttir skálds Hinrikssonar. Að
Þóri standa glæsileiki og karl-
mennska í báðar ættir, samfara
ágætri greind, og ber maðurinn
það með sér, að hann hefir ekki
farið varhluta af þessum eigin-
leikum feðra sinna, því að hann
er vel að sér ger. Yíirbragð og i
framganga Þóris Steinþórssonar
Tiðhorfið
um kosningarnar.
Um leið og Tíminn nú birtir
myndir af frambjóðendum Fram-
sóknarfl. við kosningarnar 12. júní
n. k., þykir hlýða að fara nokkrum
orðum um ýms atriði sem mjög
koma til athugunar á þessum
tímamótum og gjöra grein fyrir,
að hverju leyti hin pólitíska af-
staða hefir breyzt síðan almenn-
ar kosningar fóru fram fyrir
fjórum árum.
Framsóknarflokkurinn hefir nú
farið með völdin í landinu eitt
kjörtímabil. Tvö af þessum ár-
um, 1928 og 1929, voru góðæri.
Árið 1930 var aftur á móti slæmt
ár fyrir atvinnuvegina. Fjárhags-
leg niðurstaða ríkisbúskaparins
er sú, að tekjuafgangur hefir
orðið öll árin nema 1927, og hafa
tekjurnar yfirleitt farið talsvert
fram úr áætlun. Þeim tekjum
sem inn hafa komið fram yfir
dagleg rekstursútg j öld, hefir
stjómin, samkvæmt heimildum
þingsins, varið til framkvæmda í
landinu. Það er vitanlegt öllum,
sem athugað hafa, enda ekki mót-
mælt af andstæðingum Fram-
sóknarflokksins, að á þessu kjör-
tímabili hafa orðið miklu meiri
framfarir í landinu af hálfu hins
minnir á hina fomu víkinga, er
voru ótrauðir til mannrauna og
djarfmæltir við höfðingja.
Eigi hefir Þórir notið skóla-
menntunar lengur en einn vetur,
en þá vann hann það þrekvirki, er
enginn annai' hefir leikið. Tók
hann báða efri bekki Gagnfræða-
skólans á Akureyri á einum vetri
og varð efstur um vorið. Virðist
sem slíkum námsmanni myndi
leiðin greið í hinar eftirsóttari
stöður þjóðfélagsins. En Þórir
kaus gróðurilminn og fjallasýn
Mývatnssveitar. En þótt skóla-
göngu væri lokið, hefir Þórir afl-
að sér víðtækrar sjálfsmenntun-
ar, eins og títt hefir verið um
sýslunga hans, án þess þó að van-
rækja bú sitt, því að það hefir
hann stundað af kappi, og ekki
þekkja Mývetningar fengsælla
veiðimann. Jafnframt þessu hefir
Þórir gegnt ýmsum störfum fyrir
sveitunga sína, og meðal annars
verið annai- endurskoðandi Kaup-
félags Þingeyinga hin síðari ár.
Einkanlega hefir Þórir fylgst
vel með öllu því, ei' að landsmál-
um lýtur, þótt ekki hafi hann
verið í framboði fyr en nú. Hefir
hann ekki að ófyrirsynju vaxið
upp í móðurhéraði íslenzks sam-
vinnufélagsskapar og einni feg-
urstu sveit þessa lands. Lífs-
skoðun hans er ofin tveimur meg-
inþáttum: jafnaðarhugsjón Roeh-
dale-vefaranna og bjargfastri trú
á viðreisn og gildi íslenzks sveita-
lífs og sveitamenning-ar.
Er hætt við að Borgfirðingum
þyki Ottesen að öllu smáviðris-
legri. er þeir bera hann saman við
þennan drengilega liðsmann 'ís-
lenzkrar bændamenningar. Er
þess að vænta, að Þórir Stein-
þórsson njóti eigi minní gestrisni
hjá borgfirzkum kjósendum en
hinir fornu höfðingjar sýndu vík-
ingum þeim, er hann sver sig í
ættina til.
opinbera en dæmi eru til nokkru
sinni áður.
Akvegakerfið hefir verið auk-
ið svo mjög að nú má heita bíl-
fært frá Reykjavík austur í
Skaftafellssýslu og frá Borgar-
nesi norður um land til Húsa-
víkur og Mývatns og vestur til
Stykkishólms, auk alls þess, sem
unnið hefir verið að sýslu- og
hreppavegum. Til veganna hefir
verið varið alls hátt á fimmtu
miljón. Byggðar hafa verið um
80 stórbrýr og 30 smærri. Land-
símalínurnar hafa lengst um
rúml. 1900 kílómetra. Vi miljón
hefir verið varið til hafnarbóta
og vitakerfið aukið og endurbætt.
Jarðræktin hefir margfaldast og
í beinan styrk til hennar verið
greitt nokkuð á aðra miljón og
bændur auk þess styrktir til á-
burðarkaupa. Véla- og verkfæra-
notkun hefir stóraukist fyrir at-
beina ríkisins. Byggingar í sveit-
unurn hafa batnað til muna. Risið
hafa upp í byggðum landsins ný-
ir alþýðuskólar, sem geta veitt
viðtöku um 400 nemendum.
Verðmætar eignir ríkisins hafa
stóraukist. Má þar nefna skrif-
stofubygginguna nýju, símastöð-
ina, sem nú er langt komin, land-
smiðjuna, ríkisprentsmiðjuna,
strandferðaskip o. fl.
Þá hefir þjóðin eignast út-
varpsstöð, sem er með þeim
sterkustu og fulkomnustu í Norð-
urálfu,' til ómetanlegs menningar-
auka, gagns og ánægju.
Landhelgisgæzlan hefir verið
bætt og aukin. Byggt hefir verið
strandvamaskip af fullkomnustu
gerð með vönduðum björgunar-
tækjum.
Afskipti Framsóknarfiokksins
af peningamálum landsins, hafa
aðallega verið þrennskonar: Að
halda genginu föstu og tryggja
þannig atvinnuvegi og viðskipti
fyrir tjóni af ófyrirsjáanlegum
vei’ðsveiflum peninga, að færa í
lag þá ógætilegu útlánastarfsemi,
sem um langt skeið hafði verið
rekin á ábyi’gð þjóðarinnar og
dreifa veltufénu til bænda og
annai’a smáatvinnurekenda út um
byggðii’ landsins. í því skyni
hefir verið komið á fót sérstaki’i
lánsstofnun fyrir landbúnaðinn.
Stjórnin hefir haft öfluga við-
leitni í þá átt að tryggja réttar-
fai’ið í landinu og samvizkusama
ráðsmennsku hjá starfsmönnum
j ríkisins. Hún hefir komið á full-
komnu eftirliti um innheimtu
tolla á aðalhöfnum landsins og
í íöggsamlegi' i og réttlálri skatt-
heimtu. Þessar aðgjórðir hafa
gefið ríkissjóði tekjuauka, sem er
margfaldur á við þann útgjalda-
auka, sem þæi' hafa haft í för
I með sér.
! Þegar Framsóknarflokkurinn
myndaði stjói'n í ágúst 1927
iiafði hann til þess hlutleysi
i jafnaðarmanna á Alþingi, 5 að
tölu, og eins utanflokkamaims.
Þessir þingmenn veittu stjórn-
, inni hlutleysi þangað til undir
þinglok sl. vetur. Af aðaland-
I stöðuflokki stjórnarinnar var
j henni legið mjög á hálsi fyrir að
þiggja þetta hlutleysi. Hinsvegar
taldi Framsóknarflokkurinn ó-
> verjanda að neita þessu hlut-
leysi, sem var eina úrræðið, sem
j hann hafði til að koma fram á-
j hugamálum þess hluta þjóðarinn-
j ar, sem hafði trúað honum fyrir
umboði og gjöri hann að sterk-
I asta flokki þingsins. Framsókn-
I arflokkurinn ne.vtti þessa hlut-
! leysis, svo lengi sem það varði,
til að hrinda í framkvæmd þeim
j stórfelldu framkvæmdum fyrir
byggðir landsins, sem raun ber
vitni um. Fyrir það telur hann
sig eigi ásökunarverðan.
Nú er viðhorfið breytt. Ný
samtök hafa myndast milli flokk-
anna. Jafnaðarmenn eru ekki
j lengur hlutlausir gagnvart Fram-
sóknarflokknum. Þeir hafa kos-
ið bandalag við íhaldsmennina og
þeir tveir flokkar ganga nú til
kosninganna í andstöðu við
Framsóknarflokkinn. Málið, sem
þessir tveir flokkar, íhaldsmenn
og jafnaðarmenn, hafa sameinast
um, er fyrst og fremst bylting á
kjördæmaskipun landsins, sem
fer í þá átt að draga löggjafar-
valdið úr höndum byggðanna og
flytja til Reykjavíkur, ennfremur
hin mikla ábyrgð þjóðarinnar
fyrir Reykjavíkurbæ, til virkjun-
ar Sogsins.
Það sýnist vera augljóst mál,
að þeir af kjósendum landsins,
sem eigi gátu aðhyllst þá stefnu
Framsóknarflokksins, að þiggja
hlutleysi af jafnaðarmönnum,
geti eigi fremur aðhyllst nú það
bandalag og þá kosningasam-
vinnu, sem nú er á milli íhalds-
manna og jafnaðarmanna.
íbúar hinna dreifðu byggða
geta því síður aðhyllst hana, sem
hún miðar beinlínis að því að
di-aga valdið yfir málum þjóðar-
innar úr höndum þeírra.
Um leið og hin nýju samtök
voru gjörð og sýnt var um frarn-
gang áðumefndra mála á Alþingi,
rauf stjórnin þingið og efndi til
nýrra kosninga. Stjórnin, og
Framsóknarflokkurinn allur, töldu
þetta skyldu sína við þá kjósend-
ur, sem höfðu trúað henni fyrir
umboðinu.
Framsóknarflokkurinn vildi
láta þjóðina sjálfa ráða úrslitum
þessara mála. Og úrskurði kjós-
endanna verða allir flokkar að
hlíta, hvemig sem hann verður.
--o--
Meirihlutinn
Kosningabaráttan stendur nú
sem hæst.
Um það er nú deilt manna milli
hvort Framsóknarflokkurinn muni
fá hreinan meirahluta á Alþingi
eftir kosningamar.
Engum manni, sem nokkuð
þekkir til í landinu, ekki einu
sinni þeim stj órnaiandstæðingum,
sem bjartsýnastir eru á útlitið frá
sínu sjónarmiði, kemur til hugar,
að þingmönnum Framsóknar-
flokksins muni fækka frá ’því sem
nú er.
Andstæðingarnir óttast að
þingmönnum Framsóknarflokks-
íns muni fjölga — svo mikið, að
þeir verði í hreinum meirahluta.
Til þess þarf ekki nema þrjá
þingmenn í viðbót við þá, sem fyr-
ir voru.
Og Framsóknarflokkurimi er
eini flokkurinn, sem getur orðið í
meirahluta eftir kosningarnar.
Ihaldsflokkurinn getur ekki orð-
ið í mtirahluta. Það er enginn
vafi á því, að þingmönnum þess
flokks fækkar frá því sem nú er.
Meðal leiðandi manna flokksins
ríkir hið megnasta ósamkomulag
sérstaklega út af framboðunum í
Reykjavík. Ýmsir háttstandandi
menn í flokknum sem vildu vera í
kjöri og' lögðu á það mikla áherzlu,
hafa orðið að sitja heima. Þeir
styðja flokkinn með liangandi
hendi við kosningarnar. Auk þess
veldui' sambandið við jafnaðar-
mannaforingjana mikilli óánægju
meðal fyrverandi stuðningsmanna
íhaldsflokksins úti um land.
Það er sömuleiðis alveg útilok-
að, að j af naðarmannaflokkurinn
aukizt að þingmannatölu. Verka-
mennirnir eru klofnir og margir
óánægðir með aðgjörðir foringja
sinna.
Hitt væri hugsanlegt, að íhalds-
menn og jafnaðarmenn sameinað-
ir fengju meirahluta og gætu
myndað stjórn á næsta þingi.
Frambjóðendur íhalds- og jafn-
aðarmanna taka nú höndum sam-
an um allt land til að reyna að
fella Framsóknarmennina frá
kosningu. Ádeilum þeirra á kjós-
endafundum er svo að segja ein-
göngu beint að Framsóknarmönn-
unum.
En í stutttu máli eru horfum-
ar þessar: Enginn einn flokkur
getnr náð hreinum meirahluta
nema Framsóknarflokkurinn. Og
líkurnar til að sá meirihluti náist
eru miklar, að dómi sjálfra and-
stæðinganna.
Kjósendur landsins hafa ennþá
þrjár vikur til að íhuga, hvort þeir
vilja heldur Framsóknarflokks-
stjórn með hreinan meirahluta að
baki sér, eða sambræðslustjórn
íhalds- og jafnaðarmanna, þar sem
Ólafur Thors, Héðinn Valdemars-
son, Ólafur Friðriksson og Magn-
ús Jónsson eiga vonina í ráðherra-
stólunum.
-----o----
Umhyggja
Mbl. fyrir hinum pólitíska sam-
ferðamanni íhaldsins í kosningun-
um fer dagvaxandi. Nú hreyfir
Héðinn sig varla út fyrir húsdyr
án þess að g-etið sé um það í Mbl.
Frásagnir um ferðalög hans út um
landið til að spilla fyrir Framsókn-
arflokknum, eru prentaðar í Mbl.
næst á eftir veðurfregnum. S. 1.
þriðjudag skýrði blaðið frá því, að
Héðinn hefði farið með flugvélinni
vestur á Patreksfjörð, en minntisí
ekki einu orði á, að Ólafur Thors
og Sig. Eggerz komu með sömu
flugvél í sömu ferð af fundi vestan
úr Stykkishólmi. Mikil er nú dýrð
Héðins, þegar Mbl. sér ekki sólina
fyrir honum og ekki sína eigin ^
menn!
Or RnMayiKurannal
hinum nýja.
Anno 1931.
Á því ári báru við hin mestu
tíðindi og furðulegustu.
Stofnað var í Reykjavík hluta-
félag með takmarkaðri ábyrgð.
Tílgangur félagsins: Að draga allt
pólitískt vald til Reykjavíkur,
að styðja hin ýmsu pólitísku og
viðskiptalegu fjáraflaplön félags-
mannanna. Helztu stofnendur:
H.f. Kveldúlfur, meiri hluti
stjórnai' Alþýðusambandsins,
félags botnvörpuskipaeigenda,
formaður Sjómannafélags Reyk-
javíkur, Garðar Gíslason, for-
maður Dagsbrúnar, H.f. Shell,
Olíuverzlun íslands og H. f. Jón
Þorláksson. Stjórn: Ólafur Thors
fiskkaupmaður, Héðinn Valdi-
marsson olíu- og tóbakskaupmað-
ur, Jón Þorláksson sementskaup-
maður, Ólafur Friðriksson hljóð-
færakaupmaður og Páll Stefáns-
son bílakaupmaður. Heiðursfélag-
ar kjörnir á stofnfundi: Ólafur
Thors og Héðinn VaJdimarsson.
Þá var send bænaskrá til kon-
ungs undirrituð af þrem þing-
mönnum og 19 kjósendum, flest-
um úr Reykjavík. En aðalefni
bænaskrárinnar var það, að kon-
ungur vildi skipa þessa 19 kjós-
enduv til að vera konungkjörnir
þingmenn og að þeir mættu
heyja Alþingi Islendinga ásamt
binum þrem þjóðkjövnu þing-
mönnum.
Þá lýsti Jón Þorláksson yfir
því, að hann og allur íhalds-
flokkurinn væri reiðubúinn til
þess að gjöra byltingu á íslandi
og rjúfa samninga við erlend
ríki, en þar eð Gunnar á Selalæk
vildi ekki vera með í byltingunni
og saniningsrofunum, þá yrði að
hætta við allt saman.
Þá stóðu þeir hlið við hlið á
svölum Alþingishússins ólafur
Thórs og Héðinn Valdimarsson,
börðu sér á ístru og sögðu:
„Við erum einn flokkur“ —
hlýddu verkamenn á og létu
margir sér þetta vel skiljast.
Þá efndi félag ungra íhalds-
manna í Reykjavík, Heimdallur,
til mikillar verðlaunasamkeppni.
Var heitið háum verðlaunum
þeim manni, sem beint og óbeint
styddi ötullegast að kosningu í-
haldsmanna við kosningamar. —
Dómnefndin úrskurðaði einum
rómi, og félagsfundur samþykkti
með lófataki, að verðlaunin skyldu
veitast Héðni Valdimarssyni
Dagsbr únarformanni.
Þá vitnaði Morgunblaðið dag-
lega í Héðinn Valdimarsson eins
og hann væri óskeikull páfi og
gat um flakk hans um landið í
þarfir hinna sameinuðu, eins
fjálglega og í hlut ætti Jón Þor-
láksson.
Jón Krukkur.
-----o-----
Aðalfundur Framsóknarfél. Heykja-
víkur var haldinn þriðjud. 19. þ. m.,
í Sambandshúsinu og hói'st kl. 9 e. h.
Stjórnin lagði fram slcýrslu um
starfsemi félagsins á síðasta ári
ásamt reikningum þess. Félögum
hefir fjölgað um lielming á starfs-
árinu, og á aðalfundi sóttu 7 um inn-
töku. Á fundinum kom fram mikill
og almennur áhugi fyrir aukinni út-
Jjreiðslustarfsemi, og var kosin sér-
stök nefnd til að annast framkvæmd-
ir í þvi efni. í stjórn félagsins voru
endurkosnir: Hermann Jónasson lög-
reglustjóri (formaður), Hann.es Jóns-
son dýralæknir (gjaldkeri) og Gisli
Guðmundsson ritstjóri (ritari) og í
yarastjórn: Svafar Guðmundsson
hankaráðsmaður, Páll Zoplioniasson
ráðunautur og Guðhrandui Maguús-
son forstjóri. Á fundinum var rnætt-
ui’ Björn hóndi Sigfússou á Kornsá
og flutti iiann fundinum kveð.ju frá
Fratnsóknarfélögum i Húnavatns-
sýslu og þakkaði samstarfið yfirleit.t
við flokksíélögin i sveitunum. Majlt-
ist honum vel og skörulega.
Rltatjóri: Gífifli Guðmmidsson.
Ásvallagbtu 27. Sími 1245.
Prerrtamiðjan Acta .