Tíminn - 10.06.1931, Blaðsíða 2

f ÍMINV
taka orðrétt nokkrar tilvitnanir
hjá Einari.
„1. gr. Inngangur. (Bang &
Larsen III 222—227, Schwei-
gaard III 1—8, Deuntzer 1—6,
Hagerup II 447—449).
3. gr. Hverjir framkvæma skuli
kyri'setningu. (Hr. Bang & Lar-
sen III 227—229, Schweigaard in
49, Deuntzer 6—8).
4. gr. Skilyrði kyrrsetningar.
(Bang & Larsen III 229 o. s. frv.,
Schweigaaid III 8 o. s. frv.,
Deuntzer 8 o. s. frv., Hagerup II
451 o. s. frv.)“.
Já, Einar gengur svo langt í
að nota danska höfunda, að hann
ritar í bókum sínum setningar
eins og þessa. „Ef fógeti er ekki
við (,,tilstede“), þá má og láta
2 valinkunna menn („danne-
mænd“) framkvæma kyrrsetn-
ingargjörð“. Hér eru íslenzk orð
skýrð með dönskum orðum innan
sviga. — Sjá fymefnt rit bls. 7.
Þannig heldur hann áfram bók-
ina út.
Einari Arnórssyni hefir ekki
fundizt það ósamboðið sér sem
ríthöfundi í íslenzkri lögfræði
að nota danska höfunda hér né
annarsstaðar. Þeim, sem til
þekkja er þessvegna óskiljanlegt,
að hann skuli meta svo lítils heið-
ur sinn sem vísindamaður eins og
skríf hans um þingslit og þing-
rof bera merki um.
Hann veit það, maðurinn, að
þeir útlendir rithöfundar, er skýi’t
hafa þessi atriði í stjómarskrám
síns lands, hafa ómögulega getað
látið stjórnast þar af kala til Is-
lands, þó ekki væri af annari
ástæðu en þeirri, að þeir gátu
ekki vitað að þeir hefðu með því
nokkur áhrif á íslenzk mál. Og
þó leyfir hann sér að kalla viður-
kenndar lagaskýringar útlendings
„Danska málstaðihn" af því þær
sýna, að þeir, er hann þykist eiga
gjalda „lambið gráa“ hafi farið
rétt að ráði sínu og breytt í sam-
ræmi við lög landsins.
Nei, Einar Amórsson, í vísind-
um er ekki til danskur og íslenzk-
ur málstaður, heldui' sá eini mál-
staður að leita að því, sem er rétt
og satt. *
——-o------
Kosningahugleiðing
Eftir alþýðumann.
Ég liefi uiidaiifarið verið að iiugsa
um það, viö og við, livernig ég ætti
að kjósa 12. júní n. k. og með þvi
að ég er nú kominn að ákveðinni
niðurstöðu um það, vil ég iáta í
ijós rökin fyrir þeirri niðurstöðu
sem ég liefi komist að. Kram að
þessum tíma hefi ég staðið nærri
jafnaðarmönnum í skoðunum, enda
kosið lista með þeim tvisvar sinn- j
um, og í einu iiefi ég verið jafn |
ákvcðinn og þeir róttækustu meðal j
þeirra hafa látist vera, að vera í á- |i
kveðinni andstöðu við ihaldið og al- jj
veg eins þó það hafi skreitt sig með .
Sjálfstæðisnafninu. það er kunnugra }
en frá þurfi að segja, að kosninga- j
fyrirkomulagið i Reykjavík er hlut-
fallskosning, og er því nokkurnveg-
in víst fyrirfram um kosningu
þriggja þingmanna fyrir kjördæmið,
i. og 2. mann af D-lista og 1. mann
af A-lista.
þetta er þvi miður staðreynd, sem
naumast getur haggast, sökum
hinna harðsnúnu flokka er að þess-
um íistum standa, og kosningafyr-
irkomulagsins, en liklega verða ekki
allir í þessum flokkum allskostar á-
nægðir með þetta. Harðsnúnir „Sjálf-
stæðis“-íhaldsmenn myndu vilja sinn
lista kosinn í öll fjögur þingsætin,
og núverandi bandamenn þeirra,
sósíalistar, myndu viija alla sína
menn kosna, en tvímælalaust eru
þeir æði margir, sem engan vilja af
þessum þremur, sem ég tel afgjört
að kosnir verði, og kemur þá að
því, hver verður 4. maðurinn, eða
öllu helzt, hver hann ætti a8 vera.
það er með öllu útilokað að af A-
listanum komist að nema 1. maður,
og eru mörg ákveðin rök fyrir því,
sem ég ekki hirði að nefna og þá
kemur að því, að baráttan verður
um 3ja mann D-listans og 1. mann
C-listans, og skal það nú athugað
livor þeirra væri líklegri til að
eiga erindi á þing, og hvor þeirra
fullnægði betur hinni sjálfsögðu
réttarkröfu þeirra mörgu, sem eru
ihaldsandstæðingar eða engan vildu
kjósa af þeim þremur, sem ég tel
sama sem sjálfkjörna, og skal það
afdráttarlaust sagt að það á að vera
og væntanlega verður 1. maður C-
listans, Helgi Briem bankastjóri. —
Hann er ungur maður og ekki þekki,
ég hann nema að afspurn. Menntun
hans er í bezta lagi, og einmitt í
þeirri fræðigrein, sem hagnýtasta
mun mega telja fyrir stjómmála-
mann og staða hans er sú, að hann
hefir góða aðstöðu til að þekkja at-
vinnulíí bæjarbúa og þjóðarinnar i
heild, hann er talinn frjálslyndur
og framsækinn í félagsmálum. Gam-
alt máltœki segir, að „sjaldan fellur
eplið langt frá eikinni". Helgi er
sonui' Páls heitins Briem fyrrum
amtmanns, og hefi ég góðar heim-
ildir fyrir því, frá fjölda af skilrik-
um mönnuin, að Páll Briem hafi,
fyrir margra fduta sakir, verið með-
al hinna mikilhæfustu og beztu ís-
lendinga, sem uppi voru á síðustu
árum 19. aldarinnar, og ekki er það
ólíklegt, að þessi souur lians hafi
eittlivað af kostum föðursins, sem ;i
þessum tímum gœtu orðið arðber-
andi fyrir þjóðina.
Magnús Jónsson var fyrst kosinn
á þing 1921 og var þá óþekktur,
liann var kosinn fyrir atbeina Jak-
obs Möller, sem þá hafði hér liarð-
snúið fylgi, mörgum þótti Magnús
þá fremui' álitiegt þingmannseíni,
hami þótti tölugur og ýmsir trúðu
þvi, að starí hans, guði'ræðiskennsl-
an, væri trygging fyrir prúðmann-
legri framkomu, og afskiítum hans
ai þjóðmálunum. Sjálfur mælti hann
auðvitað vel með sér, og þar á
ineðal sagði hann um sjálían sig
með orðum skáldsins þorsteins Er-
lingssonar: „Mig langar að sá enga
lygi þar finni, sem iokar aö siðustu
bókinni minni". Margir trúðu þvi
að þetta væri af heilinduni mælt,
og að fastur ásetningur guðíræði-
kennarans væri, að ekki kæmi
nokkurt ósatt orð al' hans munni i
stjórnmálastaríinu. Um efndirnar .i
þessu, ætla ég ekki að segja margt,
en vildi benda mönnum á, að kynna
sér það sjálfir og gætu þeir meðal
annars fengið einhverja liugmynd
þar um, með þvi að lesa greinar
nokkrar, sem stóðu i „Visir" voriö
1927 og skriíaðar voru aí Jakob
Möller, sem var þá vel kunnugur
stjórnmálastarfsemi lians, og ekki
er mér grunlaust um, að ef menn
kymitu sér vel stjórnmálabók Magn-
úsar, myndu þeir reka sig á ýmis-
legt þar í einhverjum dálkum henn-
ar, sem ekki væri bókstaflega satt,
og álykta af því, að nokkrum sinn-
uin liefði samkvæmt gamaili trú
komið „svaitur blettur'' á tunguna
á hans pólitíska Iífsferii, en bókinni
þeirri verður nú væntanlega lokað
12. júní næstkomandi. Til viðhótar
þessu orkar það ekki tvímælis, að
íyrir alþýðu manna i þessum bæ
hefir Magnús reynst vægast sagt
gagnslítill þingmaður og meira að
segja beitt sér á móti sumu þvi, sem
almenningi hefir verið áhugamál að
fram kæmist. Af framangreindum á-
stæðum hefi ég ákveðið það, með
sjálfum mér, að kjósa C-listann 12.
júní, og sérstaklega vildi ég benda
alþýðumönnum yfirieitt á það, að
ef A-listinn fær atkvæði að ráði
lram yfir þá tölu, sem þarf lianda
Héðni íhaldsfóstbróður, þá eru þau
óbeinlínis greidd íhaldsmanninum
Magnúsi Jónssyni. Allir alþýðumenn,
sem ekki eru þrælbundnir á klafa í-
haldsins eða bitlingaflokkanna, ættu
því að fjölmenna til kosningar 12.
júní og kjósa C-listann.
Eftir að þetta er skrifað hefir ver-
ið haldinn einn svonefndur þjóð-
málafundur í skólaportinu, og gekk
liann eins og venjulega, mest til
þess að ræðumennirnir flestir hlóðu
lofinu á sjálfa sig og sinn flokk, og
heltu úr sorpskálum sínum yfir
andstæðingana, og sumir gjörðu það
allt annað en prúðmannlega, og
meðferðinni á sannleikanum oft
mjög ábótavant, meðal annars held
ég að aukist hafi dálítið í verri
dálkana, í bókinni hans Magnúsar.
Helgi Briem talaði fremur en aðrir
um þau mál, sem hagnýt eru og
mjög áríðandi fyrir Reykjavikurbæ,
auðheyrt var, að þar voru staddir
nokkrir menn, eldri og yngri, sem
ekki vildu heyra um þau rætt, og
helzt alveg varna Helga máls. Sú
íramkoma er óafsakanleg og sýnir
betur en nokkuð annað, að andstæð-
ingar C-listans trúa ekki á rólegar
umræður um málin, en öllu fremur
á blekkingar og æsingar þeirra, sem
hæst glamra. Ákvörðun mín um
kosninguna hefir ekki breyzt neitt
við þennan fund, síður en svo, og
ég ætla, að þeir séu fleiri en ég, sem
fóru þaðan sannfærðir um að Helgi
Briem eigi meira erindi á þing held-
ur en leikari sá, sem væntanlega
verður keppinautur hans um kosn-
inguna.
---O——
Graalandsflugið
og íhaldið.
Ihaldsmeim héldu lengi vel, og
sumir þeirra halda það enn, að
þeh’ séu vel fallnir til að hafa
mannaforráð. En reynslan bend-
ir á hið gagnstæða. Þrjátíu og
þrjár miljónir í bankatöpum sem
nálega allt er eyðsla íhaldsmanna,
er gott sýnishorn.
Annað sýnishom af hæíileikum
íhaldsmanna til að stjórna er
Grænlandsflugið. Því réði dr.
Alexander Jóhannesson. Hann
er tahnn í heldri röð íhalds-
manna. Hefir m. a. sýnt áhuga á
flugmálum, þótt fyrirhyggjan
hafi verið minni. Alexander er
þess vegpa gott dæmi um íhalds-
mann. Og ferð hans til Græn-
lands er dæmi um stjórnhæfi-
leika íhaldsins.
Grænlandsflugið er eitt sam-
fellt hneykslismál, en má þó
skifta því í nokkra kafla.
Fyrsti þáttur er það, að Alex-
ander segist vera beðinn að gera
tilraun að bjarga mannslífum á
Grænlandsjöklum, og að frá Eng-
landi sé fengin trygging fyrir fé
sem skifti tugum þúsunda handa
ílugíélaginu, ef það fari ferð
þessa. I áframhaldi af þessu
biður svo Alexander landsstjóm-
ina um varðskip vestur að ís-
röndinni og skyldi það liggja þar
meðan flugið stæði yfir. Mbl.
talaði hér ekki um snattferð, en
biiti stóra mynd af Alexander,
áður en hann fór, eins og væri
hér um sigurvegara að ræða.
Annar þáttur er það að skipið
fæst ekki vátryggt við ísixm. Al-
exander er bent á hvílíkt hættu-
spil það sé að lána skipið til
þessarar ferðar. En hann situr
fastur við sinn keip og telur för-
ina nauðsynlega vegna sóma
landsins, þar sem mannslíf séu
í veði.
Þriðji þáttur byrjar er Alex-
ander kemur að ísröndinni. Þá
kemur upp deila um það hvort
meira eigi að meta, að hafa
loftskeytatæki í vélinni og loft-
skeytamann, eða doktorinn. —
Flugmennirnir vildu hafa loft-
skeytin, en Alexander vildi koma
sér með, þar sem hann var fuil-
viss um að ávinna sér þannig ó-
dauðlega frægð. Haxm var for-
maður flugfélagsins og í notum
þess lætur hann rífa loftskeytin
úr véhnni og ætlar. að fara sjálf-
ur í þeirra stað.
Fjórði þátturinn hefst með því
að Alexander tilkynnh komu sína
til Grænlands, en þá fær hann
svar frá aðstandendum þeirra,
sem taldir voru í hættu. Er hon-
um þar tilkynnt, að þeir hafi
aldrei beðið um neina hjálp frá
Alexander, að í þess stað hafi
verið samið við sænskan flug-
mann og hann sé á leiðinni. 1
Grænlandi sé ekkert að gera með
Alexander og flugvél hans, nema
ef hann vildi flytja dálítið af
hundamat upp á jöklana. En
það verði hann að gera á eigin á-
byrgð.
Fimmti þátturinn er yfirklórið.
Hann er hliðstæður við ræðu
Jóns Þorl. á þinghúss\ölunum,
Kjósendafundur
C-listans
\
verður í K. R. húsinu annað kvöld, fimmtudag 11. júní, og hefst
kl. 8 síðdegis.
Allir fylgjendur C4istans velkomnir meðan húsrúm leyfir.
er hann endaði byltinguna og
drap lýðveldið, af því Gunnar
vildi ekki setjast á þingbekkinn.
Alexander hafði engan Gunnar á
Selalæk til að flýja bak við. I
þess stað kenndi hann vélinni og
bensíni frá Sheh um ólán sitt.
Vélin fór stuttan spöl með Alex-
ander upp í loftið,. en þá rynd-
ist véhn ekki hafa nógan snún-
ingshraða, og bensínið ekki nógu
gott. I stuttu máh: Afsökun var
fengin og hægt að snúa heim, án
þess að flytja hundamatinn, og
án þess að bjarga mönnum, sem
ekki vildu láta bjarga sér.
Sjötti þáttur er það, að líf-
vörður íhaldsins, Heimdallur,
íyitist heilagri gremju við Alex-
ander íyrir að hafa ekki unihð
glæsilegan íhaldssigur, og rétt-
lætt myndina og stóru oröin í
Mbi. Var tahð, að ef Óðinn hefði
komið degi fyr en hann gerði,
meðan hin heilaga íhaldsreiði
brann, þá sé óvíst hvort Alex-
ander hefði getað haldið fleiri
fyrirlestra í gotnesku. En eftir
því sem iengur leið sjatnaði
grernja íhaldsæskunnar, og þegar
Óðinn kom, þurfti Alexander ekki
annars með en að lenda inni hjá
Kleppi, og koma þaðan í bíl, til
að sieppa með heiia húð inn í
höíuðborgina.
Þannig endaði hinn mikii
hjálpai’leiðangur til Grænlands,
þar sem íhaldið ætlaði að sýna
kænsku sina að stjórna og ná
mikiiii frægð. Allt sem Alexand-
er segir og gerii* í þessu máii
virðist hafa verið tóm endileysa.
Hann virðist aldi'ei hafa verið
beðinn aö fara af neinum sem
kom það við. Fuhyrðingar hans
urn að hann hefði tugi þúsunda
sem tryggingu reyndust heila-
spuni Enginn erlendur aðih hefir
borgað einn eyri fyrir leiðangur-
inn. Skipið til Grænlands fær
liann eingöngu með því að fuh-
yrða, að hann sé að bjarga
mannslífum og hafi nægar
tryggingar fyrir öhu. Hæst
kemst þó íhaldseinkennið við al-
mennar framkvæmdir, þegar Al-
exander metur sig meira en loft-
skeytin, lætur taka úr véhnni
aðalöryggi flugmannanna th að
geta verið með sjálfui’. Öðruvísi
fer þeim skipstjóra, sem bjarg-
ar öðrum fyrst, en sekkur sjálf-
ur með skipinu.
Grænlandsleiðangur Alexand-
ers og heimskugreinar Valtýs
Stefánssonar um máhð, sýna
hinn dæmalausa vanmátt íhalds-
ins. Þeir geta ekki stjómað. Aht
þeirra vit og kraftur gengur í
að hver otar sínum tota. Ósigur
Alexijnders stafar af sömu or-
sökum og ósigur Jóhannesar
bæjarfógeta, Einars Jónassonar,
Jóns Þorlákssonar í gengismál-
inu, Islandsbankastjóranna gagn-
vart Stefáni Th. og Sæmundi
Halldórssyni o. s. frv. Aht sem
íhaldið reynir, sein félagsátök,
verður nokkurskonar leiðangur
með hundamat upp á Grænlands-
jökla. B. P.
-------o-----
MAGNÚS BROSIR.
(Ort í bamaskólaportinu).
Mikið brosir Magnús dósent,
maðurinn er víst eðlisglaður,
þótt hann sjái íhalds-eyjar
allar sökkva vart hann klökknai’.
Ekki berst hann eða verst hann
undir merkjum góðra klerka. —
Honum betur list sú lætur
að leika „klovn“ fyrir
íhaldsflónum.
Bragi.
Er „skríll“ í Reykjavík?
Menn hafa deht um þetta, en
nú fer að verða erfitt að neita
að svo sé. Menn vita um æsingar
þær, sem Magnús Jónsson dócent
og félagar hans komu af stað út
af þingrofinu. Þá safnaðist úr
heimilum ihaldsmanna nokkur
hundruð af börnum og unghng-
um, sem kvöld eftir kvöld léku
barnaleiki villimanna kring um
hús forsætisráðherra.
Næsta stigið er þegar sama
æska heimsótti sendiherra Dana,
hrópaði hann niður og bað ætt-
landi hans óbæna. Slíkt ódæði
gagnvart framandi þjóð hafði
aldrei komið fyrir áður.
Og að lokum kemur svo þriðja
tilfellið. Á öllum þrem kjósenda-
fundunum í Reykjavík hefir
ræðumönnum eins flokksins ver-
ið sýndur ruddaskapur, sem ekki
þekkist hjá sómasamlegu fólki.
Á síðasta fundinum bar mest á
ranglæti fundarstjórans og æs-
ingi nokkurs hluta fundarmanna.
Höfðu íhaldsmenn þar samtök
urn að hafa svo mikinn hávaða
og óhljóð, að ekki heyrðust ræð-
ur Framsóknannanna. Og af ó-
gætilegum orðum Sigurðar Jóns-
sonar skólastjóra kom í ljós, að
bak við þessa auðvirðilegu fram-
komu var ótti við rök Framsókn-
armanna. Það varð að deyfa orð
Framsóknannanna með ópi og ó-
hljóðum, til þess að röksemdir
þeirra yrðu ekki hættulegar í-
haldsmálstaðnum í bænum.
I mannþrönginni var mikil óá-
nægja yfir framkomu þessa
skríls. Og margir hinir eldri
menn sögðu hver við annan: Það
er von að það sé sagt, að í Rvík
sé skrfll, þeir sanna það bezt
sjálfir, sem hrópa hæst, og hafa
ljótast orðbragðið.
Reykvíkingar telja það að von-
um mikið mál að fá ódýrt raf-
magn í bæinn. Aðrir finna, að
það verður að lækka dýrtíðina í
bænum. Og atburðir síðustu tíma
sýna, að eitt hið stærsta vanda-
mál bæjarins er að gera skríl
þann, sem er að myndast í bæn-
um, að siðuðum mönnum.
F. A.
----0----
Hræðsla íhaldsins.
íhaldið er dauðhrætt við ferðalög
Frainsóknarmanna út um. landið.
En einna verst hefir þeim þótt ferð
Jónasar Jónssonar norður í Húna-
þing og Dali. Hafa Mbl. og Magnús
docent sagt um þá ferð mörg ósann-
indi. Eitt af því tægi er það, að J.
J. hafi komist með óleyfilegu móti
með Suðurlandi upp á Akranes. Með
skipinu voru hátt á 3. humfrað far-
þega. J. J. var gestur skipstjóra og
átti enginn annar aí farþegunum svo
góðra kosta val. En til þess að gera
Mbl.-mönnum, sem hlut kynnu að
eiga í skipinu, léttara í lund, sendi
liann afgreiðslu og eigendum skips-
ins hina lögmæltu upphæð fyrir
ferð til Akraness, til þess að þeir
liefðu ekki yfir neinu að kvarta. En
íhaldið í Dölum og Vestur-Húna-
vatnssýslu hefir ef til vill moiri á-
hyggjur út af ferðalögum Fram-
sóknarmanna út um land, heldur en
eigendur Suðurlands?
Kjósið G-listann
' Ritstjóri: Gísli Guðmundsson,
Ásvallagötu 27. Sími 1245.
Prentsmiðjan Acta.