Tíminn - 08.04.1933, Blaðsíða 2

64
TfXINK
inni, sem gerzt hefir, því þetta kem-
ur oss mjög við sökum samnings
vors frá 2. desember 1931 um björg-
unarstarfsemi við íslandsstrendur.
Ef ÆGIR heíir verið tekinn frá
störfum, megum vér þá gera ráð
íyrir, að skipið verði bráðlega látið
taka til starfa aftur, svo að það geti
sinnt björgunarstörfum þar sem á
þax-f að halda, eða hafa verið gerð-
ar i'áðstafanir til þess að útbúa ann-
að vax-ðskip með nauðsynlegum köf-
unartækjum, dælum o. s. frv., svo að
björgunarstárísemin bíði eigi hnekki
við það, að ÆGI var kippt burt,
hvort sem svo er um stundarsakir
eða öðruvisiV
Viðvíkjandi skipherra (Einari)
Einarssyni, leyíi ég mér virðingar-
fyllst að vekja alvarlega athygli
yðar á þeim björgunum, sem þessi
skipstjórnarmaður hefir af hendi
innt, og að honum hefir lánast aö
bjarga skipum vorum þar sem við
hina mestu erfiðleika hefir verið að
etja og vér mundum meta það mjög
mikils ef þér gætuð fulivissað oss
um að vér munum eiga kost á að-
stoð einmitt hans i náinni framtíð.
Yður er það án efa kunnugt, að
vér þekkjum þennan skiplierra mjög
vel og verðum að viðurkenna, aö
ixann er ákaílega dugandi og af-
kastamikill yfirmaður. Sannleikui-
inn er sá, að hann er einn hinn
allra bezti þeirra er vér höfum
nokkru sinni komizt í kynni við til
björgunarstarfsemi. Hann er alger-
lega ódeigur, mjög fær yfirmaður
og hefir fulla stjórn á mönnum sín-
um. það er víst um það, að hann
kann verk sitt og vinnur það vel.
Félagssamband vort mundi þess
vegna að sjálfsögðu helzt kjósa, að
í þessu efni yrði engin breyting
gerð, því svo gæti farið, að hvers-
konar breyting á skipstjórninni hefði
alvarlegar afleiðingar íyrir liags-
muni vora.
Vér biðjum yður að gera svo vel
og láta oss vita, hverjar fyrirætlan-
ir yðar eru, og með tilliti til þess,
að þér hafið að undanförnu látið
oss svo ágæta aðstoð i té, væntum
vér þess, að sneytt verði hjá þeim
breytingum, sem ekki eru óumflýj-
anlegar. Vér þökkum yður fyrir vin-
samlega athugun málsins og bíðum
þess að hafa þá ánægju að heyra
frá yður.
Virðingarfyllst,
(undirritað) J. Smith,
ritari.
þýtt eftir enska frumritinu.
Snæbjörn Jónsson,
skjalaþýðai-i og dómtúlkur í ensku.
Litlu eftir að M. Guðm. hafði
fengið þessa aðvörun um það
hvernig þeir menn, sem E. M. E.
hafði unnið að björgun fyrir erlend-
is, litu á störf lians við björgun
skipa og manna, fengu ensku vá-
tryggingarfélögin viðbótarreynslu um
björgunarstarfsemina eins og hún
er nú rekin. Tvö ensk skip strönd-
uðu með litlu millibili við Melrakka-
sléttu. Aðstaðan var ekki verri en
það, að stjómin lét Óðinn og Ægi
vera við tilx-aunir að draga skipin
út nálega þrjá'r vikur.
Ægir tekur Belgaum.
í bláu bókinni, bls. 222, er útdrátt-
ur úr dagbók þórs frá 20. marz 1924
undirritaður af yfirmönnum skips-
ins, Jóhanni Jónssyni og Fr. Ólafs-
syni. Höfðu þeir þá um morguninn
staðið tvo islenzka togara að veið-
um í iandhelgi fram af þykkvabæ.
Öðru skipinu stýrði Aðalsteinn nokk-
ur Pálsson. Bæði skipin voru sann-
anlega sek, en íhaldsstjórnin féll
frá ákæru.
Aðalsteinn var aftur í landhelgi
rneð skipið Beigaum, við Öndverð-
arnes 17. marz 1930. Ægir tók skipið
þar. Skipstjóri viðurkenndi í fyrstu
iirot sitt, en taldi að um hlerasekt
væi’i að ræða. En er hann hafði
náð saman við framkvæmdastjóra
skipsins, og þá frændur' sína, Pál
skólastjóra Halldórsson, son lians,
Níels Dungal og málfærslumann
þeirra, Guðm. Ólafsson, breytti skip-
stjóri framburði sínuin og þrætti. En
öll gögn eru á móti honum. Fyrst
mælingar Ægis, þá mælingar yfir-
manna á togaranum, eins og þeir
sýndu þær á korti. þá var nýr fisk-
ur í vöipu skipsins, og tveir bátar
frá Sandi hafa sannað, að skipið var
að veiðum langt inni í landhelgi
í'étt áður en Ægir kom. þá hefir
nefnd mælingafróðra manna gert
nýjar staðarákvarðanir, sem styrkja
málstaðinn gegn Aðalsteini. Fyrir
rétti urðu 2 af vitnum skipstjóra tví-
saga og þótti ekki'rétt að leyfa þeim
eið. Síðar neitaði stýrimaður af
Belgaum að eiðfesta framburð sinn.
— Undirréttardómui' féll 19. marz
1930. Aðalsteinn Pálsson var dæmd-
ur í 13,500 kr. sekt og allur afli
upptækur.
Síðan eru þrjú ár liðin. Málið cr
alltaf hjá hæstai'étti, og dómur er
ekki kominn enn. Hve mörg ár á
enn að biða, getur enginn spáð um.
Eiríkur Kristófersson og Belgaum.
Vegna kreppunnar var björgunar-
skipinu þór lagt í höfn að endaðri
vertíð við Vestmannaeyjar vorið 1932.
Skipstjórinn, Eiríkur Kristófersson, er
þá atvinnulaus um tíma. Litlu síðar
tekur íhaldið við yfirstjórn land-
helgismóla. Eigendum brotlegra
voiðiskipa þótti nú fýsilegra en áð-
ur að sækja að E. M. E. og fá hann
landsettan.
Seint í júlí í sumai’ óskar Guðm.
Óiaísson, verjandi Belgaum, að mega
leiða E. Kr. sem vitni í málinu, og
lætur sem breytt hafi verið skips-
iiók á Ægi, til óhægðar sakborningi.
Atti hér að vera fundið efni til
að sýkna Aðalstein, sakfeila E. M.
E. og skapa aðstöðu fyrir nýjan
yfirmann ó Ægi.
Af skýrslum og margendurtekn-
um skýringum skipstjóra og stýri-
manna á Ægi í skjölum málsins til
undirdóms og hæstaréttar, kom það
fiam, að yfirstýrimaður á Ægi hafði
annaðhvort litið skakkt á armbands-
úr sitt við mælingu þegar Belgaum
var tekinn, eða misritað tímann í
skýrslu sinni, svo að munaði 8 mín-
útum. Vélardagbókin sýndi hina
íéttu klukku 11.48, en handrit þórð-
ar þorsteinssonar 11.40. Öll frum-
skjöl málsins til dómstólanna sögðu
hreinlega frá þessu ósamræmi. Engu
var þar leynt og engu reynt að leyna.
Klnkkan i vélarúminu var vita-
skuld hin rétta, en bæði undirrétt-
ur og hæstiréttur byggja ó þessum
tírhaákvörðunum, eftir því sem þeinx
þýkja maleíiii til, og ekki meira.
Stýrimaður só sem átti armbands-
úrið, sem ekki bar saman við skips-
klukkuna, færði frumskýrslu sína
inn í dagbók skipsins, og þá auð-
vitað, eins og liann vissi þá réttast.
Bókin er siðan vikulega undirrituð
af skipstjóra. Liggur dagbókin ann-
ai's frammi i stjórnklefa skipsins og
ei' til sameiginlegra afnota fyrir alla
yfirménn skipsins. Og Eiríkur Ki'istó-
férsson var um stund yfirstýrimaður
á skipinu um þetta leyti.
Fyrir réttinum reyndi Eii-íkur að
leiða rök að því, að klukkuskekkj-
an hefði verið leiðrétt í dagbókinni,
þáhnig að röngu hefði verið breytt í
í'étt (40 mín. í 48 mín; hinni röngu
tölu armbandsúrsins í hina réttu
tölu vélarklukkunnar).
það virðist fullsannað, að einhver
’héfir geit þessa leiðréttingu í dag-
hókinni. Bókin hefir verið í höndum
marg’ra manna, og enn veit enginn
hver gert hefir leiðréttinguna. En
liitt vita allir, að þessi bókfæslu leið-
rétting héfir enga þýðingu til sekt-
ar eða sýknu fyrir Belgaum. Stýri-
maður færir skýrslu sína inn í dag-
liókina eftir að hann og skipstjóri
gofa skýrslur til dómarans. Dagbók-
in er aldi'ei lögð fi'am, sem sönnun-
argagn í rétti. Hún er afrit fyrir
skipið, af buirtsendri frumheimild til
dómstólanna.
Málinu er nú snúið við. Aðstand-
endur Belgaums eru orðnir kærend-
ur í stað þess að vera brotlegir
sjálfir. Og maðurinn, sem hefir lagt
í sölui' líf og heilsu árum saman
við gæzlu ög björgun, maðurinn, sem i
hefir ekkert til sparað, að vera trúr !
og ötull starfsmaður þjóðar sinnar, i
i'ann er settur ó bekk sakamanna,
fyi'ir að einhver hefir leiðrétt ranga j
tölu í rétta 1 afriti af skýrslu, sem
ekki hefir meiri þýðingu fyrir mál-
stað Belgaums heldur en neðanmáls-
saga i Mbl.
Við rekstui' þessa máls í sumar
var lagt fram skeyti til skipaútgerð-
ar ríkisins, sern hljóðar þannig:
„Hr. Eiríkur Kristófersson hefir
nýlega í símtali sagt mér að nú-
verandi loftskeytamanni ó Ægi hafi
verið sagt upp ,treysti ég þvi, að ég
íái þó stöðu, enda þykist ég standa
lienni næstur. Verði Eiríkur Kristó-
fersson á nefndu skipi, er þetta út-
kljáð af hans hálfu.
Brynjólfur Kjartansson."
E. K. er aðalvitnið. Málfærslumað-
iir Belgaums er kærandinn. Dóms-
mólaráðherra togaraeiganda er hinn
opinbe'ri ákærandi. Og vitnið E. Kr.
er „fyrir sitt leyti“ farinn að ráða
starfsmenn á Ægi!
„Gott ei' þegar slík æfintýri ger-
ast með þjóð vorri“!
Landhelgisvörn E. M. £.
E. M. E. hóf nýtt tímabil í sögu
landhelgisgæzlu 1926 er hann hafði
yfirstjóm þórs. Aðferð hans var í
því fólgin, að vera sífelt að leita,
dag og nótt, að liggja í leyni út i
hafi eða inni ó símalausum víkum,
hæfilega mikið til að hverfa úr
augsýn veiðiskipa, en vera annars
sífellt ó ferli, og gera alstaðar ó-
tryggt fyrir veiðiþjófunum. Var Ægir
úthúinn með hentugum dýptai'mæli
og kom það E. M. E. vel er hann
leitaði i landhelginni um nætur.
Un'ni hann sér sjaldan hvíldar og
gerði miklar kröfur til yfii’manna
skipsins um vinnu eins og til sín.
íhaldið hafði tekið upp þann ósið
að láta gæzluskipin sífellt vera að
senda loftskeyti til stjórnarráðsins,
svo sem ti lað sýna veiðiskipum
með miðunartækjum hvar varðskip-
ið var. E. M. E. reyndi að síma
eins lítið og hægt var, og átti það
mikinn þátt i að halda leyndum
ferðum Ægis. Hafði gæzla E. M. E.
tvöföld áhrif. Togarar voru tæplega
í landhelgi við þann hluta strandar
þar sem þeir áttu hans von. Auk
þess streymdi sektarfé i í-íkissjóð
sökum árvekni hans og dugnaðar.
Ef E. M. E. hefði haldið áfram ó-
hindraður af landsstjórninni, að
gæta strandar með Ægi, myndu
landhelgisbrot hafa horfið að mestu
liér við land.
Skipatökur pórs á einum mánuði 1926. Einar M. Einarsson skipstjóri.
Dagur Niinier N a f n Heiniilisfang Nafn skipsljóra Sektar uppliæð Isl. kr.
22. marz S.O. 17 Neptun Altona Jakob Fock 12250.00
27. — P.G. 139 Tyi’ Geestemiindé Friedrick Popall 12250.00
27. H.H. 153 Hans Pickenpack Hamburg 'Willielm Reeh 12250.00
28. - BoL-Rosé Féeamp Placide Wanssy 4000.00
30. — R. O. 91 Grongo Rom Anton Andrijsiak 12250 00
2. april H.C. 41 Richard C. Kromann Cuxhaven Otto Boguchowski lÁmlnntir cf
2. - R. O. 91 Grongo Rom Anton Andrijsink idómaianum
18. - H.C. 147 St. Paui Cuxhaven Reinmer Lakeborg 12250.00
18. — O. N. 91 Delma Nordenham Heinrick Liiers 12250.00
18. - O.N. 71 Aller Jiirgen Oltmann 12250.00
18. - P.G. 153 Lappland Kiel Robert Engeis 12250.00
21. - R. O. 96 Sardella Rom Johann Fuhrmann 12250.00
Sektir si\mtals 114250 00
Samt. 12 skip á einum mánuði, þar af 10 sektuð.
Fiailavegur
---- Niðurl.
Um þennan tjallaveg hefir verið
skrifað í blöðin og rætt um hann ó
lundsmólafundum en litið hefir orð-
ið ágengt í því máii enn sem kom-
ið er, nema ef nýbúið er að talca
þessa íjallaleið upp í vegalög, sem
ég hefi heyrt sagt en veit þó ekki
móð vissu. það eru til tvær stefn-
ux úm Norðurlandsveginn að austan.
Sú íyrri er sem hér hefir verið lýst,
en iiin er, að vegurinn liggi um
hyggðir, Jökulsárhlíð í Múla eða
Hellisheiði um Vopnafjörð og Langa-
nessströnd. Slikt á því miður langt
i land. En á þessu svæði ættu
strándfei'ðii' að koma að beztu
liði, þótt byggðirnar mæli mikið
með sér að vegur sé lagður eftir
þeim. En eitthvað verður að horfa í
kostnaðarhliðina, þvi byggðavegurinn
verður aldrei samkeppnisfær við
fjallaleiðina, £ó byggðin sé lítil sem
þar mælir með. þar er annar aðili
sem talar móli sínu og sem vill fó
máli sínu framgengt, það er nótt-
úran, og hún mun vera nokkuð
þung á metaskálunum þegar verið
er að ræða um samgöngur á landi.
Nú kemui' eitt atriði, sem er mjög
þýðingannikið í þessu móli og sem
margui' vill um vita, hvað muni vera
hægt að nota þennan veg lengi á
árinu? í viðtali við Jón í Möðrudal
lýsti liann fjöllum svo, að í flestöll-
um vetrum væri snjólétt, tiltakan-
lega fljótt tæki snjó upp á vorin
og til þess munu vera mjög senni-
legar orsakir, þar sem þessi jarðveg-
ur er eingöngu eða að mestu sand-
jörð, sem hitnar mjög fljótt er út á
liðúr er sólar nýtur. þar að auki
þornar sandur mjög fljótt, svo að öll-
um likindum verður þessi vegurekki
seiima fær en aðrir fjallvegir lands-
ins, þótt langt uppi í landi liggi.
þar að auki má geta þess, að eftir
að fjöllin eru orðin þurr á vorin,
blotna þau aldrei svo að vaðí í þeim.
Jarðlagið er þannig, að eftir að þau
þonia er snjóa leysir af þeim, verð-
ur jarðvegurinn eins og steinn. það
er sem sagt móhellukenndur jarð-
vegur, að minnsta kosti efstu lögin,
og mun harðna ennþá betur er um-
ferðin eykst eftir honum.
Ég býst nú við því, að einhverjum
mundi verða að spyrja: Hvaða gagn
liafa Austfirðingar af þessum fjalla-
vegi?
Okkur Austfii'ðingum ber vist
öllum saman um það, að við sé-
um í þeim fjórðungi landsins, sem sé
mest einangi'aður. Og margir hafa
sagt, að það stæði miklu nær að
gera Austfirðingafjórðung að sjálf-
stæðu riki, heldur en Reykjavík. Úr
þessari einangrun mundi fjallaveg-
urinn bæta að stórum mun. það
má jafnframt benda á ýms atriði í
sambandi við fjallaveginn, svo sem
póstsamgöngur á bílum og ýms
ferðalög fyTir landsmenn sjólfa og
útlendinga, þar sem mönnum gæfist
kostur á að skyggnast inn í hina
austfirzku náttúru. þar að auki er
citlhvert veigamesta atriðið í at-
vinnulifi hverrar þjóðar bættarsam-
göngur og það mun ekki eiga sízt
við þetta land, þar sem strjálbýlið
og einangrunin er svo tilfinnanleg,
Ég hefi nú stiklað hér á helztu
atriðúnum, sem mestu máli vai'ða,
þótt mikið mætti meii’a um málið
skrifa. Og væri því æskilegt að
fleiri skrifuðu um málið. Ef okkur
Austfirðingum er þetta áhugamál,
sem ég dreg engan efa á, að
minnsta kosti fjöldanum, þá megum
við ekki leggja allar árar í bát og
gei'a ekkert fyrir málið. Nei. það
megum við ekki. Við vei'ðum að
halda mólinu vakandi á einhvem
hátt, til dæmis nieð því að senda ó-
skorun til þingsins um að fram-
kvæma verkið.
það er eftirtektarvert hvað Rang-
æingar hafa mikinn áhuga í sín-
um samgöngumálum, en þar fylgir
hugur máli.
jiótt örðugleikar séu hjó þjóðinni
sjólfri, þá mun henni að mestu bera
saman um það, að verklegar fram-
kvæmdir megi ekki fella niður, því
afleiðingar þess munu koma frara
áður en langt um líður. Vitanlega
er þetta séi’stætt mál. En það er
þetta, sem við Austfirðingar verð-
um að hafa vakandi auga með að
við séum ekki hafðir að „olboga-
barni" á verklega sviðinu, og þar á
ég séi'staklega við vegakerfið.
Egilsstöðum 10. febr. 1933.
Pétur Jónsson.
----o-----
Sauðfjárkynbætur
Eins og inenn muna, þó var á sum-
arþinginu 1931 leyfðúr innflutningur
á ensku sauðfé, til sláturfjórbóta hér
ó landi. Með lagafyrinnælum þess-
um, er mönnum gefinn lcostur á, eft-
ir nokkur ár, að fá enska hrúta til
einblendingsræktunar, þ. e. til að
ala undan þcim dilka til slótrunai’,
en ekki til lífs. þar sem kynblöndun
nieð ensku og íslenzku sauðfé er til
h ngdar lætur, er álitin liættuleg hin-
um innlenda fjárstofni.
Eiigiim getum skal að því leitt hér,
hvei-n hag bændnr almennt hafa af
cinblendingsrækt þessari, en væntan-
lega verður hún þó til bóta, að
minnsta kosti um kjötsölu i Eng-
landi. Og að sjálfsögðu ber að þakka
Alþingi viðleitni þessa, að þeim scm
trú hafa á einblendingsrækt gefst
nú kostur á að reyna hana.
Jafnhliða liinni fyrii'huguðu ein-
blcndingsrækt, hvílir að sjálfsögðu
sú sarna skylda og áður ó bændum,
að kynbæta ljárstofna sína, enda
mun á þessu hausti lögð nokkur
di'ög að því, að koma upp sauðfjár-
ræktarbúum.
þó ekki sé nema allt gott um þessa
ráðabreytni að segja, getur samt
sem áður verið um ýmsar aðrar leið-
ir að ræða, sem jafnhagnýtan árang-
ui geta gefið i sauðfjárrækt okkar,
og tillit ber þvi að taka tii og fara
samtimis ef aðrar ástæður leyía, Vil
ég leyia mér að benda á eina slika
leið, seni bæði getur verið hagkvæm
og kostnaðarlitii fyrir bændur, um
leið og notin að skapi geta verið
mikil. En leiö þessi er sú, að halda
hrúta- eða sauðíjársýningar annað-
livert ói’ íramvegis.
Eins og menn vita, þá eru nú
liaidnar hrútasýiiiiigar 4. hvert ár,
í hverjum landsfjórðung. Ern hrútar
þá flokkaðir eítir aldri- þroska og
þyngd, síðan verðlaunaðir eða dæind-
ir ónothæfir, eftir atgerfi hvers um
sig. Jafnframt þessu flytur svo róðu-
nauturinn erindi um tilgang sýning-
anna og sauðijárrækt yfirleitt. Að
ílestra óliti eru sýiiingarnar góðai-
og árangur þeirra ávalt nokkur.
Kostur væri þaö þó, ef jafnframt
væri hægt að koma ó sýningum á
ám og lömbum, þannig, að hver
bóndi, kæmi með nokkrar æi', t. d.
iinim þær beztu að lians áliti, og
íáðunauturinn segði lionum síðan
ágæti þeirra og galla. Væru lömb
jafnframt sýnd, ættu þau helzt að
vera undan ám þessum, svo að hægt
væri að gera sér hugmynd um, hve
erfanlegir eiginleikar þeirra væru. -4
þennan liátt íengi róðunauturinn
tækifæri til aö kynnast skoðun og
þekking bænda á óm sinurn, og gæti
þá meira en áður sundurliðað leið-
beiningar sínar, sem yrðu þá urn leið
meira við hæfi hvers bónda um sig,
og leiddu til þess, að menn almennt
íæru að gefa skyldleikaræktinni
meiri gaum jbu áður. En hún mun
sennilega verða árangursíyllst víðast
hvar.
A þennan hátt kæmust bændur
smátt og smátt á rekspöl með að fá
sérstakan stofn valinn af lieimafé
sínu, sem ekki er gróður- og gjafa-
breytingum átthagaskiptanna undir-
oipið. En nokkuð víða bendir reynsla
undanfarinna ára einmitt á það, að
þá gott fé sé keypt að örðu hvoru,
þá vill það íljótt rýrna og ganga úr
sér og þvi ágóði oft minni en gera
mætti ráð fyrir. Gæti í ýmsum til-
fellum orðið svipaður árangur þó um
fé fró sauðíjárræktarbúi væri að
rœða, enda mun trú manna á hald-
gæðuin aðkeyptra fjárstofna almennt
fara rýrnandi og því spursmól um
eftirspurn eftir fé frá búunum, en
einmitt á slíkri eftirspurn iilýtur
starfræksla þeirra að byggjast.
Við það, að sauðfjársýningarnar
yrðu í framtíðinni annaðhvert ár, og
svipuð tilsögun liöfð og liér hefir ver-
ið drepið á að framan, rnundi róðu-
nautunum gefast meiri kostui' ó en
'óður, að hai'a áhrif á val bænda á
undaneldisfé sínu og gildir þetta þó
sér í lagi um hrúta, en einmitt á
þvi sviði eru allt of margir reikulir
og öákveðnir.
Ekki geng ég þess dulinn, að af
þessu mundi stafa nokkur kostnaður,
þar sem sennilega þyrfti að bæta við
einum starfsmanni við Búnaðarfélag
íslands, þó ætti það ekki að fæla
menn frá að gera hér um tillögur,
ef vera mætti að ráðamenn búnaðar-
mála okkar tækju þetta til athugun-
ar i náinni framtíð.
Með aukinni og bættri túnrækt,
sem nú hin síðari ór hefir vaxið svo
iiröðum skrefum, verður nauðsyn
hinna góðu búfjárstofna meiri. Rýi't
sauðfé og nytlágar kýr má telja eld
í búi þess bónda, sem liefir mögu-
leika á þvi, vegna góðs túns eða
engja, að gefa mikið og gott hey
skepnum sínum. Með hverfandi rán-
yrkju á jörðunum, bæði hvað úti-
gang búpenings snertir og heyfeng,
verður nauðsyn góðra einstaklinga í
búfónu meiri. Lífsstarf hvers góðs
bónda verður þvi aðallega falið í
þessu tvennu: meiri og fljótteknari
heyfengur en áður, — betri búfjár-
kyn.
Alexander Guðmundsson
frá Grund.
Fyrír vorið ættu menn að auglýsa
í næstu blöðum Tímans. Eins og
kunnugt er, kemur Tímlnn inn ó
fleiri heimili í sveitum og kaup-
túnum um land aUt, en nokkurt
annað blað.
Ritstjóri: Gísli Guðmundsson.
Mímisveg 8. Sími 4245.
Prentsiniöjan Acta.