Tíminn - 06.05.1933, Blaðsíða 2

76
TIMINN
Frá oppboði í London 12. og 13. des. 1932. (Verðið í norskum kr.).
Flokkar: , A B C D E I. og beztu II.
Ágæt góð meðal lóleg slæm II. III. IV.
Svartir og extra dökkir:
Hœsta verð 206,95 211,75 178,05 158,80 110,70
Meðalverð 198^5 173,25 152,25 119,75 110,70
í4 silfur:
Hæsta verð 356,15 317,65 279,15 240,65 149,20
Meðalverð 301,05 239,10 221,75 179,40 129,95
1/2 silfur:
Hæsta verð 635,25 442,75 332,05 259,90 231,00 137,15 79,40 14,45
Meðalverð 419,65 293,35 243,10 192,50 168,45 104,90 62,75 13,50
% silfur:
Hœsta verð 731,50 548,65 375,40 259,90 149,20
Meðalverð 354,60 293,95 238,70 197,10 139,55
Extra ljós silfur:
Hœsta verð 385,00 413,90 298,40 250,25
Meðalverð 340,35 250,25 194,80 175,95
Fró . uppboði — í London — 28. um, en hór fylgir einnig meðalverð
sept. 1932. (Hér er aðeins sýnt hæsta frá uppboði i m&rz 1932 og janúar
verð og meðalverð i norskum krón- s. á.:
Hámarksverð Meðalverð 1932 1 norsk. kr.
kr. 28. sept. marz janúar
Ljós silfur: .. 328,00 210,00 123,00 110,00
% silfur: .. 387,00 204,00 139,00 145,00
ya silfur: .. .. 755,00 241,00 133,00 138,00
%, silíur: .. 243,00 175,00 111,00 98,00
Svört og dökk silfur: .. 278,00 136,00 93,00 64,00
Binu máli, og sýna þa6 að enn eru
Norðmenn ekki búnir að ná því
marki, sem þeir keppa að og lýst
hefir verið að nokkru hér að framan
— því marki að kynbæta svo refa-
stoín sinn, að verðlausu skinnin
hverfi úr sögunni. því auðvitað mega
þau "skinn teljast verðlaus sem seld
eru*á 13—14 kr. og jafn dýrt að ala
upp slíka ómaga og þá reíi, sem
borga fóðrið sitt með 5—600 kr.
skinnum.
það er þessi reynsla Norðmanna,
sem ég óttast að endurtaki sig hér,
þar sem öll starfsemi í þessa átt or
óskipulögð og drifin áfram eftir byrj-
uninni að dæma, með sama ákafan-
um og fmm kom bæði í Noregi og
Ameriku á frumstigi refaræktarinn-
ar þar. Annars stöndum við íslend-
ingar vel að vígi, ef við höfum for-
sjá til þess, þvi reynsla annara á
þessu sviði er svo skýr, að hægt er
aö sigla hjá óhöppunum, ef athyglin
er vakandi. Sú reynsla hefir sýnt
það, að þessi atvinna hefir tvær hlið-
ar, og í góðra manna höndum er
hœgt að útiloka lakari hliðina algjör-
lega, — þá hlið, sem er örugg til
þess að íæra hverjum manni stórtjón,
sem verður fyrir barðinu á henni.
það verður þvi nú undir eins að
fyrirbyggja eftir því sem unnt er, að
einstaklingar, margir eða fáir, spilli
henni. Getur þar komið tvennt til
greina, í fyrsta lagi vanþekklng, sem
á vissan hátt er eðlileg, þar sem
menn þekkja lítið til þessa máls og
hyggja, að það sem heitir silfurrefur,
sé undir öllum kringumstæðum ör-
ugg fjáruppspretta — og í öðru lagi
óráSvendni sem er mjög þægilegt að
koma að í kaupum og sölu silfurrefa,
til þeirra manna, sem fáfróðir eru i
þessu efni, en það er að vonum
mikill þorri landsmanna.
Helzt þyríti nú þegar að láta sér-
fróðan mann, eða menn, rannsaka
hvert refabú hér á landi, svo sem
gert er í Noregi, og að fenginni laga-
heimild, skrásetja dýrin og ílokka
þau til lífs eða dráps eftir því sem
við ætti i hverjum staö og hlutlaus-
ar ástæður segðu til um. Jafnhliða
þessum ráðstöfunum verður enn-
fremur að fyrirbyggja að fleiri léleg
dýr, en nú kunna að vera komin inn
í landið, fái hér inngöngu. því þrátt
fyrir eftirlitið meðal Norðmanna eru
þeir lægnir á að koma lélegum reía-
tegundum á framfæri með ýmiskon-
ar kostakjörum, svo sem lítilfjörlegri
greiðslu við afhendingu dýranna (c.
verð skinnanna fyrirfram, eftirstöðv-
arnar í bakhöndinni sem hreinn
ágóði?) Hér heima mun svo ekki
standa á „spekulöntum" til að ganga
á milli með tælandi gróðamyndir til
að sýna væntanlegum kaupendum.
þetta er hættulegt, þvi langflestir
kaupendur og sumir milliliðir einnig,
eru gjörsamlega þekkingarsnauðir í
þessari grein.
En þó er ótalinn stór ágalli við
það, ef „spekulantar'" nota sér fram-
boð lélegra refa: þótt verðið sé lágt
i Noregi frá fyrstu hendi, bætist við
það 1. ílutningskostnaður, 2. gengis-
munur, 3. 15% tollur og 4. milliliða-
gjald ákveðið ai þeim sjálfum.
Kaupverð refa í Noregi verður því
að vera mjög lágt, ef það á aö
verða samkeppnisíært, við þau
innlendu refabú, sem þegar eru risin
upp. Með öðrum orðum: til þess aö
Norðmenn séu samkeppnisfærir á ís-
ienzkum markaði, geta ekki komið
til greina nema léieg dýr, ef miðað
er við það verðlag, sem var á ís-
lenzkum silfurrefum á síöastl. hausti.
þess væri því full þörf að land-
stjórnin bannaðí innflutning á öðrum
refum en þeim, er fengið haía verð-
laun, eða eru af verðmætu verð-
launakyni. Til þess að íramfylgja
þeirri skipun yrði að ákveða eina
höfn — Reykjavík — sem dýrin væru
einungis send til, þar yrði svo að
vera hæfur maður til að rannsaka
vottorð þau, er dýrunum fylgja og
bera þau saman við eymamerki dýr-
anna og gera þau dýr afturreka, sem
ekki hafa fullnægjandi vottorð. (Ann-
ars væri heppilegast fyrir landið i
heild og refaræktina, að ekki væri
leyfður innflutningur á öðrum refum
en kynbótarefum. Er nú þegar orðið
svo mikið af silfurrefum að senni-
lega er hægt að íullnægja brýnustu
fjölgunarþörfinni 1 ár, og því betur
sem lengur liður. Sýnist a. m. k. eng-
in þörf á því, að fleygja miklum
peningum út úr landinu til fjölgun-
ar óvöldum refum — og frekar þörf
á þvi að útrýma þeim, er þegar
kunna að vera komnir inn í landið).
Nl.
Framsóknarfélag’ Rvíknr
heldur fund í Sambandshúsinu mánudaginn 8i þ. m. kl. 8*4 síðdegis.
Gísli Guðmundsson ritstjóri hefur umræður um ofbeldisstefnurn-
ar og vemdun lýðræðisins.
Deildastjórar eru sérstaklega beðnir að mæta til viðtals kl. 8.
Félagar sýni skírteini við innganginn.
Félagsstjómin.
Félag ungra Framsóknarmanna
heldur fund í Sambandshúsinu miðvikud. 10. þ. m. kl. 8V2 síðd.
1. Umræður um þingmál.
2. Eosinn einn maður í félagsstjóm.
Félagar sýni skírteini við innganginn.
Félagsstjóminu
r
A víðavanýL
Oarðar Gíslason
birti fyrir skömmu síðan í Mbl.
hinn árlega reiðilestur sinn um sam-
vinnufélögin og Framsóknarflokkinn.
Er samsetningur þessi hvorki betri
né verri en venjulegt er um ritsmið-
ir þessa höfundar, og munu þeir
fáir, sem taka skrif Garðars alvar-
lega nú orðið. Eru skapsmunir
Garðars og rökfærsla svo sem títt er
um ógreinda menn, sem beðið hafa
lægra hlut í baráttu fyrir slæmum
málstað. — Seilist hann nú svo
langt að hælast um hinn illræmda
liæstaréttardóm í máli sínu við
Tryggva þórhallsson, og mun réttar-
farspostulum ihaldsins lítill greiði
ger með því að rifja slíkt upp nú. —
þá þykist Garðar hafa fundið það
upp, að landsverzlun stríðsáranna
eigi sök á yfirstandandi kreppu hér
á landi, og þá væntanlega alheims-
kreppunni um leiðl En erfitt mun
aukvisa þessum að kasta skugga á
starf þeirra látnu merkismanna, er
því fyrirtæki veittu forstöðu. —
Garðar telur sjálfsagt, að samvinnu-
menn feli honum trúnaðarstörf í
viðskiptum og er reiður yfir því að
þeir skuli telja málum sínum með
öðrum hætti betur borgið. En hvem-
ig stendur -á því að stéttarbræður
Garðars og flokksbræður hans í
stjómmálum láta hann ekki hafa
nóg að gera? því fela heildsalarnir
hér í Rvík honum ekki verzlunar-
rekstur fyrir sig? Garðar langar í
vegtyllur og viröingarstöður, en
flokksmenn hans virðast ekki treysta
honum. Hann langar á þing, en hef-
ir ekki komizt þangað. Ekki heldur
í bæjarstjórn. þeir hröktu hann úr
stjórn Eimskipafélagsins. Hann var
ekki kosinn í innflutningsnefnd.
Hann var ekki kosinn i bankaráð
Útvegsbankans. Hann var ekki af
flokksmönnúm sínum tilnefndur til
að vinna að viðskiptasamningum við
Norðmenn eða Englendinga. Flokks-
menn hans virðast ekki hafa trú á
honum til nokkurs skapaðs hlutar.
Og svo á það að vera einhver goðgá,
að samvinnumenn ekki geta notað
þennan ofsóknarmann sinn til trún-
aðarstarfa. — þá grobbar aGrðar
mjög af þvi, að hann hafi getað
selt ull sl. ár fyrir viðunandi verð.
Sé það rétt, sem Tíminn hefir frétt,
að hann hafi borgað bændum hvíta
ull með 60 aurum pr. kg., þá er
Garðar nægjusamur, a. m. k. fyrir
bændurna.
Fjáratjórn siðaata kjörtímabils.
Sumár menn segja að fjármála-
stjórn M. Kr., Tr. þ. og E. Á. hafi
‘verið of stórtæk, fyrir land og þjóð.
þeir telja úr framfarir sveitanna: vegi,
síma, brýr, að bylta við túniun, að
gera skóla fyrir æskuna, stór og
falleg leikfimishús, glæsilegar raf-
stöðvar, útvarp fyrir hinar dreifðu
hyggðir, síldarverksmiðju á Sigiu-
firði til að standa undir útvegi
landsmanna. Og svo bera menn þess-
ar framfarir samon við eyðslu í-
haldsins, skrauthýsin 1 Rvík fyrir 80
—150 þús. kr. á fjölskyldu, óhófslífið
i bæjunum, þar sem tugir miljóna
hafa eyðst á undaníarandi árum i
gálausu sukki. — Mbl. segir að
skuldir landsmanna allra séu um 80
milj. krT utanlands. Af því eyddi í-
haldið frá 1916—1927 á ríkis ábyrgð
26 milj. kr. í embættislið sitt, ís-
landsbanka og skrauthýsi í Rvík.
-*- Fjármálaráðherrar Framsóknar,
M. Kr., E. Á. og Tr. þ., sem nú er
ráðist á fyrir of mikinn framfara-
hug, tóku 12 miljónir að láni, eftir
beinum fyrirmælum allra flokka og
allra þingmanna. Var þetta tekið í
óþarfa? Átta miljónir fóru í bank-
ana þrjá, beint í atvinnulífið. Á að
telja eftir féð í Búnaðarbankann?
Áttu bændur landsins alls ekki að
liafa aðgang að fé? Átti að brigða
loforð Jóns þorl. og stjómar hans
um 3 milj. stofnfé handa þjóöbank-
anum? Átti að brigða loforð Alþing-
is um fjárstuðning við Útvegsbank-
ann, sem átti svo marga vini á Al-
þingi? Átti að svíkja samning Jóns
Magnússonar um að Landsspítalinn
yrði fullgerður 1930? Átti að hafa
síldarbræðsluna eingöngu í hönd-
um innlendra og erlendra braskara?
Enga útvarpsstöð að gera? — þjóðin
svarar þessari lífsskoðun neitandi.
Rangæingar og Skaftfellingar heimta
framfarir og brúa stórár sínar. Aust-
íirðingar eetla að safna 100 þús. kr.
Innilegt þakklætl vottnm vlð fiUnm þeim, er sýndu okknr samúð og
hluttekningu við fráfaU okkar elskaða sonar og bróðnr Magnúsar Tómas-
sonar, sem drukknaði i Grindavík 7. apríl síðastUðlnn.
Efri Gegnishólum.
Tómas Guðmundsson. Steinunn Magnúsdóttir. þuríður G. Tómasdóttir.
í sumarveg til að tengja fjórðung
sinn með bílvegi við hina lands-
hlutana. Framfarir síðustu ára eru
ekki dauðar. þjóðin vakir og starfar
Eftirtektarverð fræðsla
er það hjá Garðari Gíslasyni, að
„60 hæstu skattgreiðendur bæjarins“
(þ. e. Rvíkur) séu „sjálfstæðismenn".
Hitt getur Tíminn ekki fallizt á, að
það sé nein goðgá að kalla skatt-
svikara „óknyttafólk". Frá sjónar-
miði ríkissjóðsins a. m. k. eru skatt-
svik „óknytti" af versta tagi. TÍl-
hæfulaust er það hjá Garðari, að
steinolíueinkasalan hafi orsakað
ullar- og gærutoll í Ameríku. íslend-
ingar sluppu einmitt við ullar- og
gærutollinn í Ameríku, og það þó að
svo illa tækist til að sendimaður í-
haldsstjórnarinnar, sem s.emja átti
um tollinn, kæmist ekki nema tii
Kaupmannahafnar.
Garðar og Spánarviuln.
G. G. segir, að Áfengisverzlun rík-
isins hafi gengið framhjá viðskipt-
um við ísl. heildsala sem hafi haft
fjölbreytileg erlend áfengissambönd.
Situr það sýnilega í honum enn, að
Áfengisverzlunin hætti að kaupa af
lionum og leitaði beinna viðskipta,
þegar forstjóraskiptin urðu. — En
meðal annara orða: Hvernig gátu
kaupmenn hér haft fjölbreytileg er-
lend viðskiptasambönd, þegar áfeng-
isverzlunin var stofnuð og búið var
að vera bann hér á lundi nærri heil-
an áratug? Er Garðar að bera það á
séttarbræður sína, að þeir hafi hald-
rið uppi „viðskiptum" allan þennan
tíma? „Fjölbreytt viðskiptasambönd"'
haldast þó væntanlega því aðeins,
að einhver viðskipti eigi sér stað!
Skattaukinn á hátekjur.
Hér skulu nefnd nokkur dæmi um
það hvernig skattaukinn samkv. frv.
Framsóknarmanna kæmi niður, og
er þá miðað við útsvarsfrádrátt eins
og verið hefir í Reykjavík undan-
farin ár og allsstaðar við 5 manna
fjölskyldu:
Af 100000 kr. tekjum yrði viðbótar-
greiðslan 11.349, eða alls tekjusk. til
líkissjóðs 22.698.
Af 30000 kr. tekjum yrði viðbótar-
greiðslan 2.048, eða alls tekjusk. til
rikissjóös 4.096.
Af 15000 kr. tekjum yrði viðbótar-
gieiðslan 449.60, eða alls tekjusk. til
ríkissjóðs 1011.60.
Af 10000 kr. tekjum yrði viðbótar-
greiðslan 127.80, eða alls tekjusk. til
ilkissjóðs 340.80.
Aí 5000 kr. tekjum yrði viðbótar-
greiðslan 12.00, eða alls tekjusk. til
rikissjóðs 42.00.
það skal tekið fram, að hér er
miðað við tekjur manna áður en
greiddir skattar eru dregnir frá, og
má því skýra dæmin þannig, að mað-
ur með 10 þús. kr. laun og 5 manna
fjölsk. myndi þurfa að greiða 127.80
í viðbótarskatt samkv. frumvarpinu,
miðað við útsvarsfrádrátt í Reykja-
vík og maður með 15 þús. kr. laun
kr. 449.60 0. s. frv.
þjóðleikhúsið.
þjóðleikhússnefndin og Guðjón
Samúelsson húsameistari sýndu
þingmönnum og blaðamönnum þjóð-
leikhúsið um morguninn 1. maí.
Húsið er nú fullsteypt og verður ein-
hver stærsta og vandaðasta bygging
hér á landi. í sumar verða látnir í
það gluggar og veggir húðaðir utan.
En þá er byggingarféð þrotið í bili,
því að ríkissjóður fær að láni tekjur
sjóðsins í harðærinu. þegar húsið er
fullbúið rúmar það 800 gesti. þrjú til
fjögur kvöld í viku ætti að geta ver-
ið þar kvikmyndasýning, og verið
mikil tekjulind fyrir bygginguna, þó
að verð sætanna væri sett niöur um
helming. — Margt er prýðilegt í
gerð leikhússins og verður hér
rninnst aðeins á tvennt. Steinhvelf-
ing er yfir áhorfendasalnum og kem-
ur ljósið fram í breiða tungu eftir
miðju loftinu, en til hliðar er
skeifumynduð hvelfing, steypt sem
stuðlaberg. Er það í einu frumlegt
og forkunnar fagurt. Hefir stuðla-
bergsloft aldrei verið steypt í nokk-
urt hús áður. Hin nýjungin er í
sambandi við húðun hússins. Hefir
húsameistari fundið íslenzkt efni,
sem er í einu ákaflega fallegt og
sparar mikla peninga er til lengdar
lætur. Húsameistari lætur mylja og
blanda saman í húðun hússins
lirafntinnu, kvarz, silfurbergi og
stundum basalti og gabbró. Verða
húsin með þessu móti einkennilega
fögur, og má þar koma við mikl-
um breýtileik. þessi hús þarf aldrei
að mála. Hrafntinnan í leikhúsið
verður líklega tekin í Hekluhrauni
og munu Landmenn annast það. Svo
litið þarf af hverri þessari steinteg-
und, að kostnaðurinn er hverfandi
lítill. — Um leið og húsameistari
skýrði frá þessari nýjung barst talið
að öðrum stórfelldum spamaði, sem
liann gerir nú tilraunir með. það er
að hafa þurkað og pressað torf, gegn-
drepa af karbólin í stað korks innan
á steinveggi, þessi nýjung á að geta
sparað landsmönnum árlega 100—150
þús. kr. í borgun til útlanda fyrir
hyggingarefni, sem hægt er að fá í
landinu sjálfu.
Leiðinlegur misskiluingur
hefir komið fram í Mbl. og víðar,
að samvinnumenn úti í sveitum
væru ánægðir með M. G. og Ól. Th. í
landsstjórninni. það er öðru nær.
Allsstaðar er óánægja með þessa
menn og samstarfið við ihaldið. M.
a. kom þetta glöggt fram á flokks-
þinginu, þar sem nálega enginn full-
trúi vildi mæla bót samstarfi við í-
haldið. í flokksfélögum samvinnu-
manna hefir nálega alstaöar verið
samþykkt að sambýlið við ihaldið
væri megnasta neyðarúrræði, og ætti
að vara sem allrastyzt. Vísir sagði
alveg nýverið, að bændur á Hóraði
væru dauðfegnir að tekið væri af
þeim þingvaldið! Hvaða Héraðsbúar
skrifa Vísi þetta?
Tveir útleudlr flokkar.
Kommúnistar og svartliðar auglýsa
sig nú allmikið. Broslegt er athæfi
þeirra. Báðir pródika ofbeldi, upp-
reist, rán og gripdeildir, svo að ekki
sé fleira nefnt. Auk þess hafa svart-
liðar reynt að gylla sig með þvl, að
þeir væru þjóðræknir. En þeir eru
jafn óþjóðrœknir og kommúnistar.
Stefna þeirra er útlend. í flokki
þeirra eru margir útlendingar. þeir
hafa útlent merki og fána, starfa
fyrir útlent fé og eftir útlendum
fyrirmælum. Öll starfsemi kommún-
ista og svartliða er óþjóðleg, og
verður aldrei nógsamlega fordæmd
af þeim mönnum, sem vilja að hór
sé siðað mannfélag, einstaklingar
frjálsir og þjóðin frjáls.
Öfugmæli MbL
Skipulagslög Framsóknarflokksins,
sem samþykkt voru á flokksþing-
inu, eru mikill þyrair í augum
Mbl. Tíminn getur raunar ekki séð,
að Mbl. komi neitt við, hvaða regl-
ur Framsóknarmenn setja sér um
starfshætti innan flokksins. í öðru
lagi .er rétt að benda blaðinu á
það, að tilvitnanir þess í skipulags-
iögin eru allar rangar, sem sýnilega
stafar af því, að heimild sú er blað-
ið hefir komizt yfir, vitanlega ó-
frjálst, eru alls ekki sklpulagslögin
sjálf, en sennilega einhver af til-
lögum þeim, sem flokksþingið hafði
til meðferðar, en ekki voru sam-
þykktar! Er leiðinlegt að þessi mis-
grip skyldu henda Mbl.-ritstjórana,
úr þvi að þeir gerðust fingralangir
á annað borð. Óskiljanleg eru þau
öfugmæli Mbl., að samkv. skipulags-
lögunum eigi „fáir menn að hafa
einræðisvald yfir hugum(I) allra
flokksmanna". í skipulagslögunum
er þvert á móti gengið út frá því, að
þeir „fáu menn“, sem fara með um-
boð flokksins, séu skyldir til að
taka tillit til vilja meirahluta flokks-
mannanna. ' þegar stjórnendur eru
skyldir að hlíta vilja almennings,
heitir það lýðræði á venjulegu máli.
En á Mbl. máli heitir það einræði!
En einræðið skapar líka „samstarfs-
möguleika“(!) segir Mbl. Hver skil-
urT