Tíminn - 06.07.1933, Blaðsíða 2

116
TIMINN
inn: „Ritstjóra Heimdaliar er mél
þetta alveg sérstaklega skylt, af því
það var hann, sem fyrstur manna
varð til þess að gera kröfur um rótt-
látari kjördœmaskipun, eftir að Hann-
es Haístein bar fram frv. sitt um
þetta efni fyrir nál. 30 árum. — Rit-
stjóra Heimdallar hefir aldrei dottið
i hug að mikiast af þvi, þótt hann
yrði tii þess að hefja baráttuna um
þetta lýðréttarmál. ... Greinar um
þetta efhi ‘er að finna í blaðinu
Vesturiand frá 1924 og af og til eftir
það. Vakti fyrsta greinin er í Vestur-
iandi birtist (og var rituö af núv.
ritstj. Heimdallarj allmikla eftir-
tekt. ... Um hitt atriði: rýmkun
kosningarréttarins er sama að segja,
að það er ritstjóra Heimdallar tals-
vert skylt. Hann flutti þetta mál
sem gestur í Várðarfólaginu ó önd-
verðu ári 1929. Greinar hans í
Vesturlandi það ár og oft síðar hafa
að geyma gleggstu og föstustu rökin,
sem færð hafa verið þvi móli“. —
Ritstjórinn mun sérstaklega hafa
skrifað þessa grein sína í þeim til-
gangí að dreifa blaðinu út meðal
Barðstrendinga, sem hann heldur 1
fóvizkú sinni, að vilji kjósa sig á
þing. En þrátt fyrir grobbið og löng-
unina til að upphefja sjálfan sig, get-
ur hártn..ekki fundið eftir margra
ára gutl við stjórnmál, sér til vegs-
auka, nema nokkrar lítilfjörlegar
greinar í blaði, sem hafði eitthvað
yfir 100 lesendur og eina ræðu
haldna í fámennu klíkufólagi íhalds-
maiina í Reykjavík. Er ótrúlegt að
Barðstrendingar gangizt fyrir slíkum
afreksverkumll Og ekki munu þeir
heldur telja hann fýsilegri þing-
mannsefni fyrir það, þó hann þykist
hafa hafið baráttuna fyrir afnámi
sveitakjördæmanna, sem að vísú er
ósátt, eii sýnir þó hug mannsins. Og
það telja allir þeir, sem þekkja
manninn, að ef hann sýni sig á
fundum þar vestra, þá fái Barð-
strendingar að kynnast manni, sem
beri glögg einkenni þess, að vera
komihn'' á raupsaldur' n.
Styrbjörn.
Bævísleg - iyrirhyggja
þeir sem fylgjast vel með um
störf dómsmálaráðuneytisins hafa
veitt því athygli, að um langan
tíma hefir' skrifstofustjórinn þar
látið aðstoðarmenn sína undirrita
hverskonar bréf og tilkynningar
ráðuneytisíhs iángt' umfram það sem
á sér stað í öðrum stjórnardeildum.
Nú hefir runnið upp fyrir mönnum
hverskonar fyrirhyggja hér er að
vérkí. Er þótta bersýnilega gjört til
þess'að þegár álika „erindi" eru á
ferðínni eins og „lausnarskjal" Lúð-
víks ' C. Mágnússonar, þá sé auðveld-
arac að'nota sér „undirmennina" til
þéss að skrifa undir og skríða síð-
an á bak við þá.
Upþ ó hlutl
Málshöfðun Lárusar Jóhannessonar
gégn - ríkissjóði og kröfur hans um
endnrgreiðsíu til „viðskiptavina" víu-
verzlunarinnar er eitthvert átakan-
legasta dæmi, sem þekkst hefir um
frekju óvandaðra fjáraflamanna. Og
enginn mun öfunda Lárus af þessu
hlutskiptí. Jafnvel Morgunblaðið
tekúr svári hans með hangandi hendi
og‘ lætur hann verja málstað sinn
undir nafni. Og þó er Lárus einn
þeirra, sem oftast skrifa nafnlaust
nlð í íhaldsblöðin, og hefir, að talið
er, verið eínn aðal útgefandi Storms
og Frámtíðarinnar. Seyðfirðingar
munu fyrir sitt leyti segja til um
það þartn 16. júlí nk., hvort þeirn
finnist vel viðeigandi, að frambjóð-
endur tii þingmennsku ráði sig „upp
á hlut“ til að hafa fé af ríkissjóðn-
um núna í kreppunni og fá það í
hendur þeím mönnum, sem mest
skipta við Áiengisver/.lun ríkisins.
Ekki skal stelrm yfir stelni standa.
í Mbí. 10. f. m. tilkynnir Ólafur
Tiiors eftirfarandi i grein um „Sigra
Sjálfstæðismanna": „En það skal nú
sagt öílum „Sjálfstæðismönnum"
skýrt og afdráttariaust, að þingmenn
„Sjólfstæðísfíokksins" skilja til fulln-
ustu, að það er óhjákvæmilegt nauð-
synjaverk að þrífa til eftir Jónas
Jónsson. það verk eru þéir albúnir
að vinna hvenær sem fffiri gefst“.
(Leturbr. Ól. Th.). — þetta, sem þeir
ætía að þrifa til, var tilkynnt í þing-
inu af Jóni þorlákssyni. það voru
meðal annars samþykktir íhalds-
þingsins í vetur er leið: Að leggja
niður tóbakseinkasöluna, landssmiðj-
una, ríkisprentsmiðjuna og leggja
ríkisskipin undir Eimskipaíélagið.
— „Sjálfstæðismenn" vilja koma
þessu öliu undir einkabrask sitt
og hafa af rikinu svo hundruð-
um þúsunda skiptir í tekjur fyrir
utan ýmisskonar annað hagræði og
þetta tap ó svo að vinna upp með
auknum tollum, eins og t d. við-
bótartollum á kaffi og sykri, sem
eykur dýrtíðina og hækkar óumflýj-
anlega kaup manna. þenna mis-
mun verða svo bændur að greiða
ekki síður en aðrir. Dálagleg viðbót
við aðra örðugleika þeirra. — 14. í.
m. birtir Mbl. í dagbók klausu um,
að þar geti menn fengið í auglýs-
ingum uppiýsingar um ferðir um
iand allt. Hefði Framsóknarstjómin
ekki með dugnaði sínum tengt sam-
an ótal akbrautir um land allt og
byggt brýr í tugatali, og í þess stað
iiefði ihaldsflokkurinn ráðið og
ekkert gert, eins og hans er venja,
en þó eytt öilum tekjum, þá hefði
Morgunbl. ekki getað birt þessa
inerkilegu fregn. Skólana í sveitun-
um á að leggja niður, einmitt þœr
stofnanirnar, sem reynslan hefir
þegar sýnt, að eru færastar um að
viðhalda íslenzkri tungu og menn-
ingu. — þeir bændur, sem vilja iáta
auka dýrtíðina, hækka toliana og
hækka að mun kaup þess fóiks, sem
þeir nauðsynlega þurfa á að halda,
og liækka verðið á neyzluvörum
þeirra, kjósa íhaldsmenn. Og
þeir bændur, sem vilja þurka burt
islenzkt þjóðerni og íslenzka menn-
ingu, kjósa einnig ihaldið. En
þeir, sem vilja koma i veg fyrir
þessi íþyngsla- og hermdarverk,
kjósa Framsóknannenn. þeir vilja
lækka dýrtiðina og • viðhalda hinum
þjóðlegu menningarstofnunum, sveita-
skólunum. þeir iáta íhaldið sitja
heima, þeir koma i veg fyrir
skemmdaræði Ólafs Thors og hans
fylgifiska. J.
--—o---
María Markan.
Ungfrú Maria Markan hefir dvalið
liér i Reykjavík nokkrar vikur und-
anfarið og sungið nokkrum sinnum
við mikla aðsókn. Hafa bæjarbúar
notið söngs hennar með aðdáun og
undrun yfir miklum framförum
þessarár söttgkonu.
það mun verða einróma mælt, að
María Markan sé gædd ekki ein-
ungis einhverjum mestu heldur jafn-
framt glæsilegustu raddhæfileikum,
sem nokkrum íslendingi hefir hiotn-
ast. Og um raddbeitingu hefir hún
þegar nóð þeirri leikni og fágun,
sem mutt vera einsdæmi í íari ís-
lenzkra söngvara og sem nálgast
mjög list heimsfrægra söngkvenna.
þeir menn, sem eru framast dóm-
bærir um sönglist, þykjast sjá, þar
sem er list þessarar söngkonu, hylla
af meiri vonum um íslenzka söng-
frægð en nokkru sinni fyr. Hafa ís-
lendingar þó með réttu átt slikar
vonir áður, þó oft hafi orðið minna
úr en efni stóðu til, vegna þess að
söngvarar okkar eiga slíka smóþjóð
að baki, ekki nema í meðalíagi fórn-
fúsa í þágu lista og lítils megnugra
um fjárframlög til annars en þorsk-
veiða og jarðræktar.
Fyrir nokkru siðan var myndað
félag hér í Reykjavík, til þess að
stuðla að útgáfu á óprentuðum tón-
verkum íslenzks tónskálds. Slík fé-
lagsmyndun er eftirtektarvert for-
dæmi, án þess að metin séu tilefni
eða vonir um árangur. Fátæk þjóð
með litlu fé til opinberra ráðstaf-
ana þarf að eiga því meira af fórn-
fýsi og samtökum borgaranna tii
fremdar og til varnar þeim andlegu
og listrænu verðmætum, sem þjóð-
inni hlotnast, því skrifað stendur:
„Maðurinn lifir ekki af einu saman
brauði" — og vissulega eru verð-
mæti listarinnar í máli, mynd og
tónum hinn eiginlegi arfur óbor-
inna kynslóða.
Nú mættu fyrri víti um ósigra
listarinnar vegna íslenzkrar fátækt-
ar verða til varnaðar og til hvatning-
ar um samtök góðra manna og
nokkurs megnugra til stuðnings
þessari söngkonu, unz hún hefir náð
settu marki um lærdóm og leikni.
Mætti þá svo fara, að nafn hennar
yrði á næstu árum skráð meðal
binna glæsilegustu nafna og víð-
frægustu í heimi listar.
Jónas þorbergsson.
Ritstjóri: Gísll Onðmnndsson.
Tjamargötu 30. Sími 424B
PraatemiOJen AaU.
Fyrsta nemendamót
á Laugarvatni.
í þessum mánuði eru iiðin fimm
ár frá því að byrjað var að reisa
Laugarvatnsskólann, og hefir skól-
inn því starfað í fimm vetur. Alis
hafa sótt skólann 327 nemendur.
Fyrsta skóiaárið voru nemendur að-
eins 24, enda hafði skólinn- þó lítinn
hluta af því húsrúmi, sem hann hef-
ir nú yfir að ráða. Síðastliðinn vet-
ur voru nemendur 110, en flestir
hafa verið 130 nemendur. það mun
óhætt að fullyrða, að eitt af því, sem
nemendur og lcennarar skólans
minnast með mestri ánægju, frá
þessum fimm ára samvistum og
starfi, er sá félagsandi, sem rikt
hefir í skólanum og sá velvildar-
hugur, sem skólinn hefir mætt.
Upp af þessum anda er nemenda-
samband skólans sprottið. Var það
stofnað 20. febrúar 1931, og áttu
nemendur upptökin að stofnun þess.
Tilgangui- sanibandsins er sá, að við-
halda kynningu allra þeirra nem-
enda, sem í skólanum hafa dvalið,
þótt þeir að loknu námi dreifist út
um býggðir landsins, og treysta að
samband þeirra við skólann haldist.
Einnig iiyggst sambandið eftir mætti
að stuðla að gengi skólans.
1 lögum sambandsins er ákveðið,
að félagar haldi mót eða þing
fimmta hvert ár. Samkvæmt þessu
var íyrsta þing nemendasambands-
ins háð ó fimm ára starfsafmæli
skólans, dagana 10.—13. f. m.
þingið sóttu 90—100 manns af
þeim rúmum tveim liundruðum, sem
í sambandinu eru. Má það heita
mjög fjölsótt, því auk þess að fé-
lagarnir eru dreifðir um allt land,
eiga margir þeirra ekki heiman-
gengt um þenna tíma árs, vegna ýra-
issa anna til sjávar og sveita. Ýms-
ir sóttu langt að, t. d. úr Dalasýslu,
Borgarfirði og Skaftafellssýslum og
af Vestíjörðum.
Við sem þingið sóttum, komum
fyrst og fremst til þess að hittast að
nýju, tala um áliugamól okkar og
rifja upp gamlar minningar. Njóta
stuttrar samveru ó svipaðan hátt og
þegar við vorum i skólanum. I
stuttu máli lifa þrjá daga að hætti
Laugvetninga, við íþróttir, söng,
leika og störf. Dagskrá þingsins var
líka samin með þetta fyrir augum
og var það vel farið.'
Ýms mál, er snerta störf og fram-
tíð skólans og sambandsins voru
rædd á þinginu, t. d. aldurstak-
mai-kið í héraðsskólunum, bindindi,
samskólar eða sérskólar, gjafir og
vinna nemenda til skólans, héraðs-
skólamir og listirnar, námsefni og
starfsliættir skólans o. fl. Lög sam-
bandsins voru rækilega endurskoðuð
og samþykkt talsvert breytt frá því
sem þau áður voru.
þá var og kosin stjóm til næstu 5
ára. Er svo fyrir mælt í lögum sam-
bandsins, að hún skuli skipuð 5
mönnum og skuli eigi færri en 2
þeirra vera kennarar við skólann.
Kosnir voru þessir: Guðmundur
Gíslason form., Bergsteinn Krist-
jánsson gjaldkeri, Stefán Jónsson rit-
ari, Gunnar Eggertsson og Helgi
Geirsson.
Á meðan þingið stóð yfir kom út
fyrstá órsrit sambandsins. Birtist í
því Ágrip af sögu héraðsskólamáls
Súnnlendinga, eftir Böðvar Magnús-
son á Laugárvatni og löng ritgerð
eftir Jóhas Jónsson, sem hann kall-
ar Draumaf og veruleiki, fjallar hún
sérstaklega um afstöðu þings og
stjórnar til héraðsskólanna í land-
inu. í ritinu eru einnig fréttir af
félögunum, skólaskýrsla tveggja síð-
ustu ára og fleira. Um ritið og tii-
liögun þess var talsvert rætt á þing-
inu og var samþykkt að eftirleiðis
skyldi það koma út ár hvert.
Aúk venjulegra fundarstarfa héldu
tveir nemendur fyrirlestra, sem þeir
höfðu samið heima með það fyrir
augum, að flytja á þinginu. Á
kvöldin var glatt á hjalla og
skemmtum við okkur við kaffi-
drykkju, ræðuhöld, söng og dans.
þessir þrir dagar liðu áður en varði.
Á þriðjudagskvöld að loknu dags-
verki settumst við að kaffidrykkju
í liorðsal skólans. Við fundum öll,
að nú var kveðjustundin upprunnin
og að langt mundi þess að bíða, að
svo margir Laugvethingar sætu við
sama borð. Sömu tilfinningarnar
gripu okkur eins og fyr, þegar við
kvöddum skólann — saknaðar- ‘og
hlýjutilfinningar. — Margar ræður
Vínnufatagerð íslands
Reykjavík. —
Símskeyti: Vinnufatagerðin. Skrifstofa: Edinborgarliúsinu.
Sínri 3(166. - Pósthólf 34.
Framleiðir:
YINNUBUXUR
„OVERALLS"
JAKKA
SAMSETNINGA
fyrir fullorðna og börn,
úr bláu nankini, kaki-
taui og ýmsum mislit-
um efnum.
Til franileiðslunuar er notaður fullkomnasti vélaútbúnaður
og aðeins beztu fáanleg efnL
við kaupfélag Vestur'Húnvetnínga á
Hvammstanga er laus, frá næstu áramótum
Umsóknir sendist stjórn kaupfólagsins fyrir 1. sept. n. k.
Hvammstanga, 13. júní 1933.
Stjórnin.
Klæðaverksmiðjan
Cr e £ j n n
Akureyri
hefir ávalt fyrirligffjandi fjölbreytt úrval af allskonar fataefn-
um karla, kvenna og barna, ennfremur band og lopa.
Fjölbreytt úrval af ullarteppum (ferðateppi).
Verksmiðjan býr einni gtil stönguð ullarteppi, létt og hlý.
Þéssi teppi eru sérlega hentug í útilegum og fyrir sjómenn.
Kosta aðeins kr. 12,50. Fást hjá
KLÆÐAVERSMIÐJAN GEFJUN, AKUREYRI
og GEFJUN, LAUGAVEG 10.
Sími 2838 Rvík.
voru flúttar um kvöldið og klukkan
11 sleit Guðmundur Gislason for-
maður sambandsins þinginu og hver
hélt heim til sín auðugri af minn-
ingum um góða félaga og sterkari
í þeim ásetningi, að vinna að góð-
um og nytsömum málefnum.
þökk fvrir samveruna, Laugvetn-
ingar! x...
--—o------
Frá Austurríki. Svo lík er stefna
svartTiða á Ítálíu og Hítlersmannaxí
þýzkalándi að ótrúlegt er, að þær
geti rckizt ó og orðið að fjandsam-
legum aðiljum í sama landi. Svo er
þó í Austurríki. Nýlega var þingið
þár leyst upp og stjórnarforsetinn,
Dolfuss að nafni, tók sér einskonar
einræðisvald. Sá flokkur, sem styður
hann eru svonefndir kristilegir jafn-
aðarmenn og er stefna þeirra álika
og íhaldsflokksins hér á landi. Auk
þess nýtur hann stuðnings flokks-
brots eins, sem kallar sig landvarnar-
menn og á sinn aðalstyrk í því að
hafa vopnuðum liðsveitum á að
skipa. þessir flokkar viija hafa sam-
vinnu við Ítalíu og að Austurríki
haldi áfram að vera sjálfstætt. Við
þýzkaland vilja þeir ekkert hafa
sarnan að sælda. — En síðan
heimsstríðinu lauk og Austurríki var
bútað niður til sigurvegaranna, og nú-
verandi Austurríki er ekki nema lit-
ill hluti af því, sem það var áður,
iiefir sú stefna átt mikil ítök i
Austurríkismönnum að sameinast
þýzkalandi, og þá stefnu hefir aust-
urríski Nazistaflokkurinn tekið upp.
Milli, Nazistanna og stjórnarflokk-
anna er því ríkjandi hinn mesti
fjandskapur, sem brýzt oft út í blóð-
ugum deiluin, því hvorir tveggja
liafa vopnuðu iiði ó að skipa. þessir
flokkar vilja afnám alls lýðræðis og
einveldisstjórn. Nazistar vilja að
Hitler verði þeirra einvaldi, því hann
er austurriskur að uppruna. Einn
Reykjavík. Sími 1249 (3 línur).
Símnefni: Sláturfélag.
Áskurður (á brauð) óvalt fyrir-
liggjandl:
Salami-pylsur.
Hangibjúgu (Spegep.) nr. 1, gild
Dö. —Z, —
Do. — 2, mjó
Suuða-Hangibjúg'u, gild
Do. mjó,
‘Soðnar Svína-rullupyÍBur,
Do; KAlfa-rullupylsur,
I. Do. Sauða-rullupyliur,
Do. Mosaikpylsur,
Do. Malacoffpylsur,
. Do. Mortgdelpylsur,
1 Do. Skinktipylaur,
Do. HamborgarpyÍBur,
:i Do. Kjötpylsur,
9 Do. Lifrarpyisur,
Ii Do. Lyonpylsur,
Do. rr Cervelatpyhiur,
Vörur þessar eru aliar búnar
til á eigin vinnustofu, og stand-
1 ast — að dómi neytenda — sam-
: ánburð við samskonar erlendar.
VerðBkrór sendar, og pantanir
j.afgreiddar um allt land.
foringi þeirra orðar þetta fyrir
skemmstu á þá leið, að þeirra aðai-
áhugamál væri að „feöra foringja sin-
um (Hitler) föðurland sitt sem dýr-
lega gjöf“. Mijlj þessara flokka
standa jafnaðarmenn, sem vilja við-
hald þingræðisins og umbætur í stað
æsinganna og úrræðaleysisins. Sain-
kvæmt seinustu kosningum hafa þeir
með sér 40% af þjóðinni. — Örlög
Auslurríkis leika nú á veikum þræði,
og óséð er hvernig fára muni, en
líklegt þykir að stórir atburðir séu
þar í vændum.