Tíminn - 21.10.1933, Page 3

TtHimV
171
Happdrætti
Hásköla Islands.
Þeir, sem vilja panta happdrættismiða geri svo vel og skrifi sig
á lista, er liggur frammi í Braunsverslun, Austurstræti 10, eðahringja
í síma 3312 frá 12—3 og 7—8 síðdegis.
Helgi Sivertsen.
geri íulla alvöru úr því að slíta
samvinnu við pjóðabandalagið og
þjóða byrginn i aivopnunarmálunum
llinsvegar er sýnt, að þessi íram-
koma pjóðverja á aivopnunarráð-
steínunni muni geta leitt til pess,
að árangurinn aí henni verði minni
en suniir höfðu pó gert sér von um.
Og pví er ekki að neita, að pær
raddir iáta nú meir og meir til sin
lieyra, er spá nýrri Evrópustyrjöld
áður mjög langt líði — Síðustu íregn-
ir: Formieg úrsögn pjóðverja er kom-
in til pjóðbandalagsins.
Rússneskur llngvbelgur setti 30. i.
m. met í háflugi. Voru i honum prír
menn og hófst hann frá jörð kl 3,43
f. h. Kl. 9,35 sendu flugmennirnir
frá sér loftskeyti þess einis, að flug-
beigurinn vaeri kominn í 17.500
metara hæð eða hærra en Piccard
komst. Haldið var áfram upp á við
unz komið vai- i 18.500 metra hæð,
Kl. 12.50 fór belgurinn að lækka
sig og lenti heilu og höldnu nálægt
Kolomna um 100 kílómetra frá
Moskva skömmu eftir kl. 5 e. h. —
pátttakendunum i háloftsfluginu
varð ekkert meint við ierðaiagið.
Fasteígnabökin
1932.
Eítir Bjöm Bjamarson í Grafarholti.
----- Frh.
Mjög víða sýnist ekki vera sam-
ræmi milii jarðarafurða og áhafnar,
né milli þess og matsverðsins. Dæml
um þetta eru til'Dg frá um alla bók-
ina, en fá ein verður hér bent á. í V.-
Landeyj. (tvískift jörð), þar hefur nr.
3: 150 töðu, 400 úth., 20 tn. matjurtir;
5 kýr, 85 kindur, 32 h. Nr. 4: 100 töðu,
380 úth., 10 tn. matjurtir, 4 kýr, 65
kindur, 18 h. — Matsstiginn virðist hér
vera 2,3 h. á kúgildi**); sé matjurtir
og reki(sem þar er)gert 3 h. og 1,5 h.,
ætti landverð að vera á nr. 3 24 h., en
á nr. 4 18 h. — í Skógarstrandarhr.
hefir nr. 2: 130 töðu, 250 úth., 3 tn.
matj.; 3 kýr, 150 kindur. 33 h.;
nr. 18: 130 töðu, 250 úth., 3 tn.
matj., 3 kýr, 200 kindur. 48 h. — Af
upplýsingum þ.eim, sem f. e. b. gef-
ur, er hér ekki hægt að gera sér
grein fyrir, í hverju þessi mikli
landsvei'ösmunur liggur; hugsa má,
að vetrarbeit sé betri á nr. 18, en það
gæti aðeins gert lítinn verðmun. í
sömu sveit eru nr. 14 og nr. 18 jafn-
ar að landverði(48 h.), en nr. 14 hefir
10 töðu, 120 úth., 6 tn. matj.: 1 kú,
100 kindur, skóg, dúntekju fram yfir
nr. 18. — í Skeggjastaðahr. eru nr.
26—27 tvískift jörð, að því er virðist
til helminga, því heyskapur er nærri
jafn og hlynnindi hin sömu á báð-
um jarðarhlutum, en landverð er 59
og 119 h., eða rúml. helmings munur,
sem ekki sést í hverju liggur, — Um
samliggjandi eða nálægar jarðir eru
mörg dæmi til, að sú er minni hefir
landsnytjar er að landmati hærri en
hin, sem þær hefir talsvert meiri, t.
d. Skeiðahr. nr. 10+11; Reykholtsd.
1+2; pverárhl. 11+12; Gaulverja-
bæjarhr. 4+26 og 8+10, þar hefir nr.
8: 70 töðu, 500 úth., 9 matj., 8 kýr,
50 kindur. 122 h. Nr. 10: 250 töðu, 900
úth., 35 matj., 17 kýr, 50 kindur.
114 h. — Viðvíkurhr. 5+7, Jökulsdals-
hr. 2+3, Skeggjast.hr. 1+3, Mos-
vallahr. 31+32, o. s. frv. — Fjöldi
dæma er um það, að jarðir í sömu
sveitinni og nálægar, er hafa mis-
munandi landsnytjar, eru jafnar að
landverði, t. d. Skeið. 16+17 (þar
hefir nr. 17 300 heyskap og W2 kú-
gildi fram yfir nr. 16); Ölvishr. 10+
11, 13+14; porkelshólshr. 15+18;
Lýtingsst. 52+54; Amamess. 6+7;
Saurbæjar. 37, 39 + 43; Öngulst. 14
+16; Aðaldæl. 12+14 o. s. frv. Yrði of
langt mál að tína fleira til, en slík
dæmi eru mörg í flestum hémðum.
Vera má, að þetta byggist að miklu
leyti á undirbúningsreglunum. par
var svo fyrirskipað, að miða skyldi
matið við 5 ára meðaltal af lands-
nytjum. Hafi matsmenn farið eftir
því bókstaflega, og lagt búnaðar-
ástandsskýrslurnar til gmndvallar,
hlaut að koma fram landsnytjamagn
eftir þvi sem hver jörð var setin,
sumar fullsetnar (alnýttar), sumar
ekki nema að nokkru leyti. Hali
**) Á fundi formanna fasteigna-
matsnefnda í júní 1929 var meðal
annara reglna við matið samþykkt,
að kúgildisheyskapur (1 kýr = 20
kindur) skyldi gera 5 h. í jörðu, sem
hefði í meðallagi aðstöðu til verzl-
unar og annars hagræðis. í Landeyj.
þá 3.0—4.0 h. sennilega. .
svo sumir matsmenn reiknað verð-
lagið út eftir skýrslunum, aðrir eftir
nytjamagni er jörðin gat gefið af
sér fullnýtt, þótt þvi væri lýst eins og
skýrslurnar sýndu, þá er skiljanlegt,
að misræmi hlýtur - að koma fram.
Réttast er auðvitað, að telja hverrl
jörð til kosta það landsnytjamagn,
sem hún lætur til í meðal-ári íull-
nýtt, eftir sveitarháttum á hverjum
stað og tíma, og miða matsverðið
við það.
10-ára tímabilið milli matsins frá
1922 til matsins frá 1932 (— hvort
þeirra fór fram c. 3 árum fyr en þau
voru löggilt, en kenna verður þau við
löggildingarárið) er hið mesta breyt-
ingatímabil í búskap og byggingum,
sem átt hefir sér stað á landi þessu.
Er því eðlilegt, að við þessa endur-
skoðun (nýja matið) komi fram
mai’gar og víða miklar breytingai’, t.
d. sameining eða skipting jarða,
nafnabreytingar sveitarfélagabreyt-
ingar o. fi., auk ræktunar, bygginga
og annara framkvæmda, sem mikil
áhrif hafa á verðlagið. G«ra má ráð
íyrir, að allt slikt sé fram tekið • í
skýrslunum hjá héraðsmatsnefndum,
og ætti þvi engin jarðeign að týnast
milli bóka, því hin nýja á að taka
við af eldri bókinni, þannig, að gerð
sé grein fyrir öllum áður nefndum
jarðeignum. pað er og viða svo í
nýju bólfinni, að gerð er grein fyrir
öllu, sem hin eldri hefir, og þar sem
sameining hefir átt sér stað, er þess
víða getið, t. d. „Álfhólar (með Sleif“,
0. s. frv.; en við nýbýli (og grasbýli)
vantar allsstaðar hvaðan þau eru, en
um það var auðvelt að upplýsa, t. d.
(úr 5) aftan við nafnið, ef nýbýlið
var byggt úr jörðinni nr. 5 í sveit-
inni. par sem nafnbreyting hefir átt
sér stað, er aftan við nýja nafnið
víða sett hið eldra í svigum; sum-
staðar er „áður“ sett framan við
gamla nafnið (L d. „Reykjahlíð" (áð-
ur „Hlaðgerðargot", „Hagi“ (áður
Svangi) o. fl.. — Alveg er vanrækt
að skýra frá þvi (neðanmáls) hvað
orðið er af jarðeignum, sem flutzt
hafa í annað sveitarfélag, aleyðst
(orðið einkis virði, ef svo er), o. s. frv.,
svo öllu sé til skila haldið. — pessu
til skýi-ingar tek ég dæmi úr Mos-
fellssveit (bls. 25), bæti jafnframt við
upplýsingum og tilvisunum, er vanta.
6. Mosbakki (nýb., úr 5).
17. Álafoss (með Dammshver) 8.
27. Elliðakot (með Nátthaga) 8.
28. Gunnarshólmur (áður Hraunh.).
31. Grafarholt (með Skógarl., Jaðri).
36. Sólvellir (nýb., úr 19)
37. Sveinsland (nýb., úr 2).
38. Fellsmúli (nýb., úr 20).
39. Geirland (nýb., úr 45).
40. Selás (nýb., úr 31).
41. Svanastaðir (nýb.,|áður „Mosf.-
42. Heiðarland (beit, heiðar-
43. Jónssel (slægjur, ) land“).
44. Árland (úr 32; not. 22).
45. Miðmundarmýri (not. 1 í Seltj.).
í jarðatöluna vantar (hafa lent í
ruslakistuna) þessi nýbýli: Laugar-
ból (úr 4), mat: 9+54 = 63: Dalur
(úr 29), mat: 18+72 = 90; Neðri-Dal-
ur (áður Vegholt), mat: 23+30 = 53.
— Auk þess vantar þessa athuga-
semd neðanmáls: „Vatnsendahólmur
og Samúelsland fallið til Seltjarnar-
nesshr., en Árbær, Ártún og Elliðaár-
veiði til Reykjavíkur og þrætuland til
nr. 1—2“, þar með væri gerð grein
fyrir öllu því, sem í eldri bókinni
stóð, í þeirri sveit.
Sumstaðar, þar sem eyðijörð er not-
uð frá annari byggðri, eru landsnytj-
ar eyðijarðarinnar taldar á byggðu
jörðinni ásamt hennar eigin lands-
nytjum, og áhöfn sú í búpeningi, sem
framfleytt er á heyskap beggja, t. d.
bls. 18, nr. 4—5 b, og þar er eyði-
jörðin (nytjalaus) jöfn að land-
verði hinni byggðu, sem hefir 300
töðu (af túnum beggja), og 200 út-
hey. Vitanlega á hverri jörð að telja
nytjar hennar, þótt eyðijörð sé; sé
nytjarnar aðeins beit, ætti þess að
geta, og við sumar er það gert.
Niðurl.
-o-----
A víðavanýi.
Ósvífni
Mbl. segir, að sannað hafl verið í
fyrra, að verðlag á nauðsynjavörum
Iijá kaupmönnum almennt sé ekki
hærra en hjá kaupfélögunum. petta
eru alveg tilhæfulaus ósanindi hjé
Mbl. Slíkt hefir vitanlega aldrei ver-
ið sannað. Er hér um að ræða nýja
fölsunaraðferð hjá Mbl., sem er í því
fólgin, að skýra frá því, að eitthvað
hafi verið sannað fyrir löngu síðan
(þó það alls ekki hafi verið sannað),
og treysta því að almenningur hafi
ekki tíma eða tækifæri til að leita
að „sönnuninni". Er þetta svipuð að-
ferð og Magnús prestakennari notaði,
þegar hann vitnaði í ummæli eftir J.
•T., sem standa áttu á ákveðnum stað
i Alþt., en þegar flett var upp í Alþt.,
kom í 1 jós, að ræðan, sem M. J. vitn-
aði i, var alls ekki eftir J. J., heldur
eftir Ólaf Thors! En lélegur má mál-
staðurinn vera, þegar svona „rökum"
er beitt!
Thor Jensen og bændur.
Mbl. segir um TJior Jensen 15. þ.
m.: „Enginn maður hefir nokkru
sinni lyft öðru eins Grettistaki og
hann í ræktun og búrekstri". Ojæja,
þeim, sem lmfa séð, livernig Korpúlfs-
staða-„bóndinn“ er í skinn kominn,
gæti þó kannske dottið í hug, að
einhverjir hefðu lagt fullt eins mik-
ið að séf og hann við „ræktun og bú-
rekstur". En handtök cinyrkjanna
lieita víst ekki „Grettistök" á máli
Mbl.
Landhelgisvarnir við Snæfellsnes.
Af Snæfellsnesi er ritað að nú séu
togarar að veiðum daglega uppi við
land, jafnt í björtu sem dimmu og
hafi landlrelgisgæzlan aldrei verið
svo vanrækt sem nú. pað var ekki
ónýtt fyrir Snæfellinga að fá Thor
Thors fyrir þingmann til þess að
knýja fram betri landhelgisgæzlu af
hendi Magnúsar Guðmundssonar, og
stöðva hinar svívirðilegu ofsóknir
íhaldsins gegn Einari Einarssyni skip-
herra!!
Sjálfstæði Árnessýslu,
kaupfélagið og skólinn.
Árnessýsla liggur undir ágangi frá
ihaldinu í Reykjavík. Takmark þess
er að skattleggja landslýðinn undir
verzlunarhirðina og hina skuldugu
eyðslumenn Reykjavíkur. Og Árnes-
sýsla er nærri. Ekkert rnf hinum
frjóu landbúnaðarhéruðum landsins
liggur jafn opið fyrir þessum á-
gangi eins og þetta hérað. En því að-
dáanlegri er sá kjarkur, sem komið
hefir fram hjá Árnesingum, að verj-
ast þessum átroðningi. Venjulega
hafa Ámesingar fellt „flugumenn" í-
haldsins við kosningar. Og i sýslunni
hefir jafnan verið sterkur hugur að
verja sjálfstæði héraðsins. Á síðustu
árum hefir fólkið i sýslunni skapað
sér tvö vígi í þessari baráttu fyrir
sjálfstæði héraðsins, fyrir efnahag
bændanna og menningu héraðsbúa.
pessi tvö vígi eru kaupfélagið við
Ölfusá og Laugarvatnsskólinn. Undir
stjórn tveggja alveg óvenjulegra at-
liafnamanna eru þessar tvær stofn-
anir að verða alveg sérstaklega þýð-
ingarmiklar. Kaupfélagið á Selfossi
er ungt, elcki nema noklcurra ára.
En þangað er að hníga nálega öll
verzlun sýslunnar. Kaupfélagið er
sterk nútímastofnun. pað hefir bæði
góðar vörur og hið bezta verðlag.
Kunnugir menn segja, að Arnesingar
hafi nú i sumar sem leið fengið
svipað verð hjá kaupfélaginu á Sel-
fossi, eins og hægt er að fá í heild-
sölu hjá stórkaupmönnum í Rvík.
Eftir gamla laginu ættu smákaup-
menn Rvíkur fyrst að fá vöruna hjá
heildsölunum, og leggja á hana eftir
sínum þörfum. Síðan ættu bændur
að bæta við flutningskostnaði austur
yfir heiði. — En nú er eins og þeir
skifti við lieildsala og það við Öl-
fusá. Smjörbúið styður kaupfélagiö,
IKlukkur, Úr
Allskouar Gull- og Silfurvörur
Trúlofunarhringar
— Sent út um land gegn eftirkröfu. —
Viðgerðir á úrum, klukk-
um, saumavélum og ritvél-
um. Margra ára starf mitt
sem meðeigandi í úrsmíða-
verzlun Magnúsar Benja-
mínssonar & Co., er trygg-
ing fyrir vandaðri vinnu.
Haraldur Hagan, úrsmiður
Austurstræti 3 — Reykjavík.
Selskinn og gærur
kaupir ætlð hæsta verði
Heildverzlun
W
Þóroddar Jónssonar
Hafnarstræti 15, Reykjavík. Sími 2036.
Ný bók:
Heiðvindar
kvæði eft’iv Jakob Thorarensen
fæst nú hjá, öllum bóksölum. Bókin kostar kr. 4.50 og 5.75.
Bezta bókin til eignar og gjafa.
IBollapör
áletruð
með ýmiskonar óskum, og nöfnum
karla og kvenna 6 2,20.
Barnabollapöl, könnur og diskar
með myndum á 1,00.
Rafmagnsperur, japanskar 0,85.
Rafmangsperur, danskar 1,00.
Vatnsglös á 0,25.
Dömutöskur, ekta leður, 8,50.
Sjálfblekungar, 14 karat 5,00.
Allt nýkomið.
K. Eiaarssou & Björussoo.
Bankastræti 11.
og sanii maður er leiðtogi við báðar
stofnanirnar. I-Iér eru stór spor stigin.
Innan skamms mun hvert heimili í
sýslunni finna að kaupfélagið er
höfuðviikið í fjárhagsbaráttu sýsl-
unnar. — En i andlegum efnum er
Laugarvatnsskólinn meginvígið.
pangað streymir æskan. Sagt er að
úr Árnessýslu liafi nokkuð á annað
liundrað nemenda sótt skólann þau
fáu ár, sem hann hefir staðið. Og
þangað sækir æskan fjör og þrótt.
par lærir unga fólkið reglusemi og
að vinna bæði andlega og líkamlega.
par er æskan búin undir fjörugt og
þróttmikið athafnalíf. — Kaupfélagið
á Selfossi og Laugarvatnsskóli eru
ekki aðeins umbótastofnanir, sterkir
þættir í sjálfstæðisbaráttu Árnes-
sýslu. pessar stofnanir, eins og þœr
eru reknar undir stjórn Egils Thor-
arensen og Bjarna Bjarnasonar, eru
líka tákn um þau hin nýju og sterku
tök, sem unga kynslóðin- í landinu
er að taka á málefnum lands og
þjóðar. Ástæðan til þess að kaupfé-
lagið og skólinn eru rekin með svo
glæsilegum árangri, er, að allt skipu-
lagið og vinnubrögðin eru í sam-
ræmi við kröfur nútimans, að stefnt
er að umbótum á lífi almennings,
og unnið einhuga að málunum, með
sterkri persónulegri forustu pess
má vænta, að frá báðum þessum
sterku stofnunum fái Árnesingar
þann liðsauka í sjálfstæðisbaráttu
sinni, sem nægir til að hrinda af
hönduin sýslubúa áhlaupum þeirra
sem ætla að gera sýsluna að hjélendu
spelculantanna, stem vilja eyða en
ekki vinna. A. K.
-----o-----
Allstaðar hans
álits gætir,
öllum stéttum
landsins hjá;
kær er G. S.
kaffibætir
á konunum það
heyra má.
Kaffibætis
GL S. góða,
getur enginn
verið án,
hann til sölu,
hafa og bjóða
liöldum veitir
stærsta lán.
Fæst í öllum búöum
þar sem kaffibætir
er seldur.
m K U R Allar fáanlegar íslenzkar
bækur og erlendar bækur
um margskonar efni fyr-
irliggjandi eða útvegaðar
fljótt. Sömuleiðis öll er-
lend blöð og tímarit.
R 1 T F Ú tl 0 allskonar, fyrir skrifstof.
ur, skóla og heimiii, sjálf-
blekungar o. m. fl.
Allar pantanir utan af landi af-
greiddar fljótt gegn póstkröfu.
E.P.BRIEM Bókaverzlun, Austurstr. 1.
Sími 2726. REYKJAVÍK.
Fatasanm.
Karlmannaföt, Drengjaföt og
Kvenkápur. (Drengjafötin af-
greiðast með mjög stuttum fyrir-
vara).
GEFJUN,
— sölubúð og saumastofa, —
Laugaveg 10.
Úrvals norðlonzkt SALTKJÖT
í heilum, hálfum og kvart tunnum.
KJötbúð Reykjavíkur,
Vesturgötu 16. Sími 4769.
Borðið íslenzkan mat!
Klæðist íslenzkum fötum!
Notið íslenzkan húsbúnað!
Ferðist með íslenzkum skipum!
Pið, sem viljið og getið verið skil-
samir kaupendur Tímans, látið ekki
dragast lengur að borga blaðið.
Atkvæðagreiðslan um núgildandi
áfengislöggjöf fer fram í dag. At-
kvæðisrétt hafa 21 árs og eldri.
Framhald af grein Jóns í Ystafelli,
þróun og samvinna, kemur í næsta
blaði.