Tíminn - 05.03.1934, Blaðsíða 2

38
TlMINN
Jarðabótastyrkur á öllu landinu, fyrir jarðabatur maldar árið 1933
faD jO Jarða- bóta- menn Áburðarhús og safnþrær Túnrækt og garðrækt Hlöður, þur- og votheys Samtals Til búnaðar- félaga 50/o Kr. Styrkiir jarðyrkju manna Kr.
Dags- verk Kr. Dags- verk Kr. Dags- verk Kr. Dags- verk Kr.
Gullbr. og Kjósars, og Rvik 13 410 8015 12022,50 60928 60928,00 7175 3587,50 76118 76538,00 3826,90 72711,10
Borgarfjaröarsýsla 10 203 3170 4755,00 27781 27781,00 2390 1195,00 33341 33731,00 1686,55 32044,45
Mýrasýsla 8 159 217 325,50 11170 11170,00 749 3)4,50 12136 11870,00 593,50 11276,50
Snæf.- og Hnappadalssýsla 11 206 490 735,00 11378 11378,00 96 48,00 11964 12161,00 608,05 11552,95
Dalasýsla 9 132 54 81,00 7026 7026,00 2310 1155,00 9390 8262,00 418,10 7848,90
Barðastrandarsýsla 11 192 473 709,50 10236 10236,00 604 302,00 11313 11247,50 562,37 10685,13
ísafjarðarsýsla 15 817 2358 8537,00 16296 16296,00 1208 604,00 19862 20437,00 1021,85 19415,15
Strandasýsla 7 137 684 1026,00 6461 6461,00 157 78,50 7302 7565,50 378,27 7187,23
Húnavatnssýsla 15 310 178 267,00 24463 24463,00 1347 673,50 25988 25403,50 1270,17 24133,33
Skagafjarðarsýsla 15 418 632 948,00 43273 43273,00 1738 869,00 45643 45090,00 2254,50 42835,50
F.yjafjarðarsýsla 14 338 2443 3664,50 28167 28167,00 3945 1972,50 34555 33804,00 1690,20 32113,80
Suður-Þingeyjarsýsla .... 14 264 1531 2296,50 17830 17830,00 3100 1550,00 22461 21676,50 1083,82 20592,68
Norður-Þingeyjarsýsla . . . 8 129 2 81 3271,50 9154 9154,00 4370 2185,00 15705 14610,50 730,53 13879,97
Norður-Múlasýsla 11 191 29 43,50 10771 10771,00 99 49,50 10899 10864,00 543,20 10320,80
Suður-Múlasýsla 16 236 989 1483,50 17732 17732,00 1560 780,00 20281 19995,50 999,78 18995,72
Austur-Skaftafellssýsla . . . 6 118 1162 1743,00 5243 5243,00 670 335,00 7075 7321,00 366,05 6954,95
Vestur Skaftafellssýsla . . . 7 103 849 1273,50 5914 5914,00 134 67,00 6897 7254,50 362,72 6891,78
Vestmannaeyjasýsla ... l 47 1208 1812,00 5865 5865,00 344 172,00 7417 7849,00 392,45 7456,55
Rangárvallasýsla 9 355 2695 4042,50 31354 31354,00 1696 848,00 35745 36244,50 1812,23 34432,27
Ámessýsla 16 418 9659 14488,50 43689 43689,00 10775 5387,50 64123 63565,00 3178,25 60386,75
Samtals 216 4683 39017 58525,50 394731 394731,00 44467 22233,50 478215 475490,00 23774,49 451715,51
Raktun 10 siðustu ára
Hin síðustu 10 ár hefir styrkur sam-
kvæmt jarðræktarlögum alls numið kr.
3.230.224,00. Auk þess sem lagt hefir verið
til Verkfærakaupasjóðs kr. 350.170,00.
Heildarframlag ríkisins til jarðræktarinnar
er því 3.580.314 krónur. Auk þess hefir rík-
ið á sama tímabili lagt 294 þúsund krónur
í jarðabætur á sínum eigin jörðum sam-
kvæmt V. kafla jarðræktarlaga um jarða-
bætur er ganga til landskuldargreiðslu. Það
er eigi styrkur, því umbót, sem er í fullu
verðgildi kemur í staðinn og hækkar varan-
lega verð jarðanna.
Hver verðmæti koma hér á móti? Varan-
legar umbætur, ræktun, girðingar, fram-
ræsla, bygging áburðarhúsa og safngryfja.
Aukningin er á þessu 10 ára tímabili:
Túnaukning............... 8730 ha.
Aukning matjurtagarða . .. 230 ha.
Túnasléttur............ 3056 ha.
Lokræsi................ 612 þús. m.
Opnir skurðir.......... 848 þús. m*.
Girðingar.............. 7476 km.
Ahurðarhús og saínforir .. 106 þús. m*.
ár
Á það má benda, að þeim, er vinna að
framleiðslunni hefir fækkað um 1600 manns
á þessu 10 ára tímabili. Þó er heyskapur
meiri og búpeningur fleiri nú en þá.
Sé heyskapurinn athugaður sést að meðal-
tals heyfengur áranna er:
hestb. hestb.
1921—25 Taða 751 þús. Tjthey 1327 þús.
1930 — 1121 — — 1260 —
Mismunur plús 370 — mínus 67 —
Heyaukningin er rúmlega 300 þúsund
hestburðir.
Búpeningnum, sem framfleytt er, hefir
fjölgað.
Sauðfé Nautpen. Hross
1820 .. .. 579 þús. 23,5 þús. 50,6 þús.
1930 .... 690 — 30,1 — 48,9 —
Aukning 111 — 6,6 + 1.7 -
1932 .... 706,4 — 31,043 — 46,3 —
.Aukning 127,4 — 7,5 + 4,3 -
Árið 1933 er alls mælt í landinu (sbr.
skýrsluna hér að ofan) 478,215 jarðabóta-
dagsverk samkvæmt II. kafla jarðræktar-
laga, en mest hefir verið mælt á einu ári
1931 651.415 dagsverk.
Hinn opinberi styrkur á umbætur þessar
nemur kr. 475,490.
Ef jarðabætumar eru sundurliðaðar sést,
að nýræktin er: 1931 Miamunur
1933 áranna ha.
Bylt .... 980 ha. 1253 mín. 273
Óbylt . . . 125 — 163 mín. 38
Matjurtag. 62 - - 17,9 plús 44,1
Ennfremur hefir verið unnið segir 1933 og 1931: sem hér
Túnasléttur 314 ha. 337 mín. 23
Opn, 8kurð. 98,600 m8 144,000 m8 -f-45,6þúa.
Lokræsi . . ^54,700 m8 73,000 m -v- 8,3
Girðingar . 343 km 677 km -7- 334 km
Safnforir . 4996,8 m8 10400 m8 -7- 861,8
Áburðarh. . 4541,4 m8 Safnþ. og ábh.
Framh. á S, síðu.
Látinn er nýlega hér á Lands-
spítalanum Ingimundur Magn-
ússon bóndi á ósi við Stein-
grímsfjörð, eftir langvarandi
baráttu við „hvíta dauðann“.
Ingimundur var fæddur 16.
nóv. 1901. Foreldrar hans voru
hjónin Magnús Steingrímsson
bóndi á Hólum við Steingríms-
fjörð og Kristín kona hans.
Ingimundur var nemandi
minn á Hólum. Hann var prýði-
lega áhugasamur við nám sitt,
háttprúður í bezta lagi, og vel
gefinn. Mátti því þá þegar gera
sér hinar beztu vonir um að
hann yrði bændastétt landsins
til gagns og sóma.
1927 byrjaði hann búskap
á ósi og árið eftir kvæntist
hann eftirlifandi konu sinni
Guðmundínu Kristjánsdóttur.
Bar þá strax á því, að hann
var óvenjulega áhugasamur
og duglegur í búskapnum, og
kona hans honum vel samhent
í öllu. Það Hggja þá líka mikil
verk eftir þau á ósi í þessi
fáu ár, sem þeim auðnaðist að
búa þar saman, og þó eru ef
td viH enn meira virði áhrifin,
sem hann hafði á sveitina og
framfaramál hennar.
Túnið á Ósi margfaldaði
hann. Og þær eru faUegar
græðisléttumar hans Ingi-
mundar frá ósi. Rafstöð byggði
hann 1931. Húsakynnin endur-
bætti hann.Búféð bætti hann,
og átti eitthvert vænsta fé,
sem til er hér á landi. Hans
fjárrækt var fjárrækt meira en
nafnið. Hann var vakandi í
starfinu.
Ég kom til Ingimundar
daginn áður en hann skildi.við.
Þá hafði hann verið með ó-
ráði í tvo daga. Og í óráðs-
hjaHnu var hann alltaf að
tala um búskap. Þar var hugur-
inn allur og óskiftur. Og með-
fram vegna þess varð hann
fyrirmyndarbóndi.
Mestan hlut átti hann í
stofnun nautgriparæktarfélags
og fóðurbirgðafélags í sveit-
inni. I búnaðarfélagi sveitar-
innar og kaupfélagi héraðsins
var hann líka mjög starfandi.
Og allsstaðar var sami áhug-
inn, sama brennandi þráin eftir
að verða að liði, láta gott af
sér leiða.
Og nú hefir hann orðið her-
fang hvíta dauða. Ungur hneig
hann að velli, en æfistarfið
var þó þegar mikið. Menn eiga
oft erfitt með að sætta sig
við það, þegar dugandi mönn-
um, fullum af starfslöngun og
hugsjónum, er kippt burt að
því er virðist frá hálfnuðu
starfi. Mönnum finnst, að þeir
Magnússon I
hefðu þurft að fá tíma til að
afkasta meiru — gera meira
gagn —. En hver getur sagt
um það, hvort ekki sé nú enn
mejra og enn þaríara verk að
vinna annarsstaðar en hér á
þessari jörð? Og við sem vit-
um að við lifum, þótt við deyj-
um, og vitum, að Hfið er ein
óslitin — stundum kannske
nokkuð krókóttur — fram-
faravegur, þar sem maðurinn
er alltaf að fullkomnast og
vaxa að vizku, við vitum að
Ingimundar bíður - áframhald-
andi starf, áframhaldandi
þroski, og að því aðeins er
hann nú hættur að starfa í
þeirn Hkama, sem við þekktum
hann í, að hann hæfði honum
ekki lengur.
Vinnist þér æfinlega vel vin-
ur sæU. Þakka þér fyrir áhuga
þinn og óþrjótandi vilja. Með
honum hefir þú smitað mig og
marga fleiri, og með honum
munt þú fljótt vaxa enn meir
að vizku en þér auðnaðist hér
á jörð.
Páll Zóphóníasson.
Skagaströnd
Alvarleg áskorun til ríkisstjórn-
arinnar um að leggja fram fé
til hafnarbóta eins og fyrver-
andi stjórn hafði lofað.
Á alþingi 1929 flutti fyrver-
andi þingmaður A.-Húnavatns-
sýslu Guðm. Ólafsson, frumv.
til laga um hafnargerð á Skaga
strönd, eftir að allar nauðsyn-
legar mælingar og áætlanir
höfðu verið gerðar. Frumvarp
G. Ól. var samþykt og nokkru
síðar fekk hann ákveðið loforð
þáverandi ríkisstjómar um að
ríkið legði fram 2/5 hluta
kostnaðar við verkið, eins og
lögin gera ráð fyrir. Þar að
auki var Guðm. Olafsson búinn
að útvega hlutaðeigandi sveit-
arfélagi lán til hafnargerðarinn
ar þegar hreppsnefnd Vindhæl-
ishrepps ákvað að fresta mál-
inu.
Nú er í ráði að byggja aðra
síldarbræðslustöð fyrir ríkið og
það virðist ætla að verða tals-
verður reipdráttur um það hvar
hún eigi að standa, eins og
við er að búast, en til fróðleiks
vil eg geta þess, að undirbún-
ingurinn undir stofnun síldar-
bræðslustöðvar ríkisins, seni
byggð var á Siglufirði, varð
einmitt til þess að nefnd sú
var kosin, sem undirbjó lögin
um hafnargerð ó Skagaströnd.
Ljúgvítnam álí ð
Framkoma íhaldsins í ljúg-
vitnamálinu er nú orðin höf-
undum þess til verðugrar háð-
ungar. Og það sem meira er:
Ihaldsmennimir sjálfir em
búnir að skilja það, að þeir
hafi orðið sér til skammar.
Upp á síðkastið hafa ýmsar
nýjar upplýsingar komið fram
sam vai*pa 1 j ósi yfir þessa
þokkalegu lj úgvitnaherferð í-
haldsmanna gegn Hermanni
Jónassyni.
Það er t. d. komið upp ú'*
kafinu hvaðan „vitnin" hafa
hugmynd sína um „élin“ og
„snjóinn“ 1. des. 1930 (þegar
Veðurstofan segir verið hafa
rigningu). Frásögnin um él og
snjó 1. desember hefir staðið í
Morgunblaðinu 2 des 1930, en
þessi veðurlýsing var röng eins
og fleira í því l'laði.
i-að hefir vakið alveg sér-
staka athygli hverskonar
mannsöfnuður það er, sem í-
haldið hefir gert að vitnum í
þessu máli. Frá Oddgeiri Bárð-
arsyni „kærandanum“ í málinu.
hefir áður verið sagt. Hann
hefir áður orðið uppvís aðsér-
lega ófyrirleitnislegu spellvirki,
og var af þeim sökum nefndur
,ódáðamaður‘ í Mbl. (10/12 ’29).
Eigi minni athvgli vekur eitt
aðalvitnið frá 1930, Egill Jón-
asson. Sá maður hefir a. m.
k. tvisvar sinnum, 1. febrúar
1918 og 10. febr. 1920 komist
undir manna hendur. Ástæðán
var sú, að Egill þessi hafði, á-
samt lagsbræðrum sínum, ráð-
ist á fólk á götu í myrkri og
misþyrmt því. Einn þeirra
manna, sem á var ráðist, Páll
Magnússon járnsmiður slapp
nauðulega frá bana, þar sem
jámi var hent í höfuð honum.
Þekkti hann ekki árásarmenn-
ina en bar það í réttinum að
einn þeirra hefði verið „maður
með skögultennur“. Reyndist
það vera Egill þessi Jónasson,
sá sami sem nú þykist hafa
séð H. J. skjóta „kollu“ úti í
Örfirisey 1930!
Morgunblaðið er þagnað.
Vísir og Heimdallur rita um
það, hvort í kapp við annað,
Þá var dálítið reynt til að fá
verksmiðjuna bygða á Skaga-
strönd en margir töldu sjálf-
sagt að næsta stöð yrði byggð
þar.
Það vita allir sem til þekkja
að síldarbræðsla er líklega
hvergi betur sett við alt Norð-
urland en á Skagaströnd vegna
þess m. a. að hún er rétt við
beztu síldarmiðin. I Húnavatns-
sýslu er mjög mikill markaður
fyrir ýmsar eftirleguvörur sem
hægt er að nota til skepnufóð-
urs og á Skagaströnd á ríkis-
sjóður miklar og hentugar
lóðir.
Um hafnargerðina er það
fyrst að segja að í Tímariti
Verkfræðingafélagsins 1922 er
skýrsla um hafnarannsóknir ár-
in 1917—1921 eftir Th. Krabbe.
Þar er sagt að verulegar hafn-
argerðir megi hugsa sér á þess-
um stöðum norðanlands: Rauf-
arhöfn, Kópaskeri, Skagaströnd
og Aðalvík. Minniháttar lend-
ingabætur í ólafsvík, Sauðár-
króki og Blönduósi. Og þar á
eftir segir höf.: „Á öðrum stöð-
um en þessum álít eg að ekki
sé hægt að gera hafnarbætur".
Að lokum eru þrjár hafnir
teknar út úr á öllu landitiu og
bent á þá fjórðu sem fyrst þurfi
og eigi að byggja og af þeim
er aðeins ein á Norðurlandi þ.
e. Skagaströnd. — Það er vit-
anlegt að milU Horns og Siglu-
ness er engin einasta nauðhöfn
tH og að það er einungis
hvað málið hafi verið ómerki-
legt. Vísir kallaði það alveg
nýlega „hégómamál“. — Og
hann bætir við, að ef borin
hafi verið ljúgvitni í málinu,
þá verði að taka hart á því.
Mikið var!
Nú er Vísir raunar hið ó-
merkilegasta soi-pblað og af
nauðafáum lesið. En það muna
þeir, sem lesið hafa, að einmitt
í Vísi var á sínum tíma
skrifuð hver greinin á fætur
annari um „kollumál" og
„kollupilta“, og fyrir kosning-
ar var það sízt að heyra á
þeim bæ, að málið væri „hé-
gómamál“. Þetta „hégómamál“
var sem sé það eina og aleina,
sem blöð íhaldsins skrifuðu um
fyrir kosningar.
Það getur vel verið, að þeir
háu herrar, sem kalla sig for-
ráðamenn í íhaldsflokknum,
hafi nú löngun til að verða
góðu bömin og biðja fyrirgefn-
ingar, að þeir ætli nú að draga
upp hvíta silkihanza og láta
Oddgeir og Arnljót bera á-
byrgðina á öllu saman.
Enginn myndi verða hissa á
því. Morgunblaðið varði at-
kvæðafalsarana frá Hnífsdal,
þangað til búið var að dæma
þá í hæstarétti. Eftir það var
ekki minnst á þá. Og á síðast-
liðnu vori var Lárus Jóhannes-
son þjóðhetja hjá íhaldinu. Nú
er eins og hann sé ekki til.
En forráðamenn íhaldsins
sleppa ekki með óbrennda
góma frá óþokkaverki sínu í
þetta sinn. Almenningi út um
allt land hefir verið send ít-
arleg greinargerð um athæfið.
Sporin hræða. Það verður
kannske ekki eins létt fyrir í-
haldið að leiða „ljúgvitni" um
landsmálin í kosningabarátt-
unni í vor og það hefir stund-
um verið hingað til.
Og þó að „kollusaga" Bjöms
Gíslasonar og „Storms“ sé
„hégómamál“, þá er það
ekkert hégómamál ef ljúg-
vitnaréttarfar á að fara að
tíðkast hér á landi og ef menn
eiga að fá að sverja ósannar
sakir á andstæðinga sína.
Skagaströnd sem til mála get-
ur komið til þeirra hluta. Spyrj-
ið skipstjórana sem siglt hafa
strandferðaskipum við norður-
strönd landsins, ef þið trúið því
ekki. Hafnargerðin og síldar-
bræðslan eru hvorttveggja
fyrst og fremst hagsmunamál
allrar þjóðarinnar. Ef höfnin
ber sig ekki þá tapar ríkið ef
héraðið getur ekki staðið í skil-
um. Það getur líka þá og þeg-
! ar valdið siglingum og landi
stórtjóni að höfnin er ekki
þegar bygð. Ríkið tapar á því
að setja síldarbræðsluna á ó-
hentugan stað, þess vegna er
það hagur þjóðarinnar að láta
þessi fyrirtæki styðja hvort
annað, og það verður að vera
ákveðin krafa til núverandi
ríkisstjórnar að hún efni það
loforð sem fyrverandi stjóm
gaf héraðinu um framlag til
hafnarbóta þó máHnu væri þá
frestað.
Eg vil ekkert segja um þá
staði, sem nefndir hafa verið
í sambandi við væntanlega
bræðslustöð, annað en það, að
enginn þeirra er nefndur í áð-
urtöldum skýrslum um hafnar-
gerðir við Norðurland, enda er
þeim stöðum ekki haldið fram
af umhyggju fyrir almennu
siglingaöryggi við strendur
landsins.
Ási, í janúar 1984
Pétur Þ. Einarsson