Tíminn - 28.07.1934, Blaðsíða 1

Tíminn - 28.07.1934, Blaðsíða 1
M K I M I T 82i imm (S)aíbbagl fclaísías ct t. |dn(. Strgaugutlua tcataz IO íu fllfiíl 880 mnlifloá ðiv~ go •giiBÍeiíi ■’OBÓiaTiid -iia*! a'iodeiflY8 eiqjdrtb -11167; Soin ’ÓfjnloJ? lil 'ir> úri rrt')? ú? xvm. árg. Reykjavík, 28. júlí^Í%3'J.,fi^9 -íUgöfS f§o jvaJÍT-iraliV .ajaiaÍÆiB Jriiorl 'i'j ,1 fll')? .fllJtVltj -■^I-rrnt4—rrA-l rú'jq igBlufjioJini;? rii'i f 34. blað. Málefnasamningarnir Morgunblaðið liefir birt samn- ingana um starfsmálefni Fram- sóknarmanna og Alþýðuflokks- ■ ins, og látið svo um mælt, j að þar væru nálega eingöngu ; fingraför sócíaJdstanna, en Fram- j sóknarmanna gætti ekki. Þar : sem hér er vísvitandi tilraun Mbl. j til að útbreiða ósannindi, þykir j rétt að stifla á að ósi, og láta lesendum Timans nú þegar i té gíöggar upplýsingar um niálefni það sem hér um ræðir. Verður það bezt gerl með þvi að athuga hina einstöku liði i starfsskránni. k Aðalböl þjóðarinnar er at- vinnuleysið og markaðserfiðleik- arnir, vöntun nýrra heimila og vöntun starfs, ekki sist fyrir ungu kvnslóðina. Hvaða stjórn sem tók við af Magnúsi Guðmunds- syni og Þorsteini Briem, hlaut að setja slíka nefnd og fá því líka rannsókn gerða. Fingraför hinna hóglátu umbótamanna sjást á því, að gert er ráð fyrir að efla allan heilbrigðan atvinnurekstur sem fyrir er, og freista síðan að vinna að aukningu atvinnunnar. Byrjun að eftirliti með stór- rekstrinum hefir komið fram í álirifum þeim, sem Jón Árna- son hefir um nokkur undanfarin ár baft sem formaður i banka- ráði Landsbankans. 2. Til að geta gert fram- kvæmdir þarf fjárhagurinn að vera i lagi. Undanfarin ár hafa safnast skuldir við daglegan rekstur ríkisbúsins. íhaldið synj- aði Ásgeiri Ásgeirssyni um skatta til að standast útgjöldin, og gerði engar ráðstafanir til sparnaðar. íhaldið hamaðist á móti tillögu minnium8000 kr. há- markslaun í 3 ár, meðan verið væri að jafna metin. íhaldið barðist fyrir því að nokkuð af flokksmönnum þess eyddi meira en 8000 kr. til persónulegra })arfa, þó að meginþorri bænda og annara framleiðenda liefði ekki nema sem svarar % þeirra tekna og fjöldi manna sé at- vinnulaus. íhaldið eyðilagði rétt á eftir skattafrumvarp Ásg. Ás- geirssonar, sem fór fram á nokkra hækkun á liátekjumönn- Lim. Nú mun aðstaðan því vera sú, þegar íhaldið skilur við þátt- töku í stjórninni, að allt er uppétið sem til næst. Ríkið skuldar að sögn um 3 milj. í Landsbankan- um, nokkuð mikið í Búnaðarbank- anum, allt sem fáanlegt er á þann liátt i Barclays Bank í London, og að líkindum eins hjá Hambro. íhaldið hefir þannig etið upp lánstraust landsins utan lands og innan, og gersamlega svikið þann mann í tryggðum, sem treyst hafði á drengilegt samstarf við Mbl.liðið. Síðan 1931 liafa Framsóknar- menn flutt mörg skattafrv. í þá átt'að rétta við fjárhaginn. Fræg- ast af þeiin er frv. um liámarks- launin, en i sömu átt liafa geng- ið frv. um skatt á háar tekjur, báa húsaleigu, stóríbúðir o. s. frv. Eysteinn Jónsson og Haraldur Guðmundsson eru líklegastir allra manna í landinu til að gera hóflegar en þó djúptækar og nauðsynlegar umbætur á skatta- málum. Um 3. lið er það að segja, að það er alveg eðlileg formsbreyt- ing vegna verzlunarvandræð- anna. Ólafur Tliors og Magnús Jónas Jónsson, formaður Framsóknarflokksin s. Guðmundsson liafa keppst um að rígbinda margháttuð yfirráð vfir viðskiftamálum út á við lijá ráðuneytinu. Sanmingarnir við Spán auka til stórra muna um stundarsakir ríkiseftirlit með verzluninni. Þessa breytingu liefði íhaldið sjálft þurft að gera, ef það liefði liaft stjórn landsins. 4. Skipulagning afurðasölunnar liefir verið höfuðmál Frarnsókn- armanna á undanförnum árum. Það er lifsnauðsyn allra bænda- stéttárinnar. Það er megin bar- áttuefni við íhaldið. Mjólkin í Rvík er seld á 42 aura Títri. Bændur austanfjalls fá 10-16 aura fyrir lítra. Allskonnar út- gjöld, sum nauðsynleg en mörg ónausynleg gleypa mismuninn. Ef ekki tekst að koma á heil- brigðu ski])ulagi i þessum efnum er ekki annað sýnilegt, en að stór voði sé fyrir höndum og að all- mikið af bændastétt landsins mundi flosna upp frá búum sin- um, og bætast í lióp hinna hungr- uðu og atvinnulausu við sjávar- siðuna. Leiðtogar samvinnumanna i verzlunarmálum bafa skipulagt sölu landbúnaðarafurðanna er- lendis svo að ekki verður umbætt með löggjöf. Siðastliðið sumar tóku þeir Jón Arnason og Ey- steinn .Tónsson innlendu afurða- söluna til meðferðar í miðstjórn flokksins. Þorstcinn Briem og lið hans varð hissa er hann frétti um nauðsyn málsins. Jón Árna- son ritaði um þetta efni i Tímann litlu síðar. Mbl. réðist þá á liann með hrottalegum stórjrrðum, og sýndi bæði heimsku og illvilja í málinu. Framsóknarflokkurinn gerði málið að aðalmáli á auka- þinginu i vetur og bauð verka- mönnum samvinnu um stjórnar- myndun á þeim grundvelli. í- haldið notaði þá Hannes Jóns- son og Jón í Stóradal til að hindra þá stjórnarmyndun og síðan sem verkfæri að kljúfa flokkinn, einmitt í þvi slcyni að geta haldið til liðsmanna sinna blóðpeningum þeim, sem bænda- stéttin greiðir nú óþörfum milli- liðum i afurðasölunni. Framsóknarmenn bafa tekið upp þetta mikla nauðsynjamál og barist fyrir þvi, gegn einliuga mót- þróa íhaldsins. Framsóknarmenn í Eyjafirði hafa gert stærstu skipu- lagsumbótina, sem gerð hefir ver- ið í þessum efnum hér á landi. Þeir lijálpa bæði framleiðendum og neytendum. Þeir láta ekki eyð- ast nema 6—7 aura í hreinsunar- og dreyfingarkostnað á mjólkur- lítir. Þeir selja mjólkina á 25 aui'a, en bændur fá 18—19 aura fyrir lítir. Forsprakkar ihaldsins í Rvik, Eyjólfur Jóhannsson og Tbor .Tensen, sýna vfirburði sinnar stefnu í að halda mjölkinni í 42 aurum, gera allt sem unnt er til að útiloka bændur austanf jalls frá markaði hér í bænum, og lialda því ástandi í mjólkurmálunum, sem skaðlegast er bændastéttinni og íbúum Rvíkur og Hafnarfjarð- ar. Hin nýja stjórn hefir á bak við sig í afurðasölumálinu við allar ' nauðsynlegar og gagnlegar aðgerð- | ir einliuga stuðning kaupfélag- ! anna, Sambandsins og leiðtóga þeirra framleiðslufyrirtækja, sem eru óháð eyðslustétl Rvíkur. í þesum fjölmenna bóp eru allir þeir menn, sem hafa nokkra nýti- lega þekkingu á skipulagsmálum og eindreginn vilja til að leysa þau á þeim grundvelli, er þjóðinni má verða til gagns. Mbl. getur þess vegna verið alveg öruggt um, að þó að afurðasalan innanlands sé erfitt mál, og von hinnar mestu mótstöðu frá ýmsum íhaldsmönn- um, þá muni samvinnubændur freysta að fá þar gerða úrlausn og geta því fremur vænst þess, þar sem flokkurinn liefir á að skipa öllum þeim mönnum i landinu, sem nokkuð liafa fengist við að sinna slíkum málum í þarfir al- menningshagsmuna. 5. Framsóknarmenn hafa jafn- an álitið eðlilegt að Alþýðusam- bandið kæmi fram sem aðili um samninga fyrir verkamenn um kaup i opinberri vinnu. Tr. Þ. sýndi það 1930 er hann samdi um slíka kaupgreiðslu við verka- mannafélögin. Á sama liátt eiga félög bænda að koma fram sem aðilar við afurðasölu búa þeirra. Enginn bóndi er svo lieimskur að hann taki kaupamann eða vinnu- mann án ])ess að semja við liann um kaupið. Á sama liátt á ríkis- stjórnin að semja við verkamenn sína hreinlega og undirmálalaust. Framsóknarmenn liöfðu tvær sérstakar ástæður til að vilja koma skipulagi á þetta mál. Annarsveg- ar var það orðinn siður sumra svokallaðra forráðamanna i þess- um efnuni, að leika sveitamenn grátl í þessum viðskiptum, gera mun á kaupi, nota sér einangrun og atvinnuleysi til að þrengja að kosti þeirra sem ekki beittu hörðu á móti. Sigurþór Ölafson í Kolla- bæ hóf á fundi á Strönd í Rangár- vallasýslu i vetur baráttu móti þessum ójafnaði, og þeirri baráttu var haldið áfram með fullkominni festu af blöðum Framsóknar- manna og frambjóðendum flokks- ins. En jafnhliða þessu kunna bændur og bændasynir illa við að vera afskiptir um aðgang að opin- berri vinnu í áttliögum sínum. Er það mikilvægur þáttur í þessu skipulagi að sveitirnar fái at- vinnuaukningu á þennan liátt. Þröngsýnir og eigingjarnir spe- kulantar eins og Jón í Stóradal lialda að það skipti engu fyrir af- komu sveitanna hversu fer um kjör hinna vinnandi stétta í kaup- stöðunum. Jón í Stóradal og hans nánustu fylgifiskar liugsuðu sér að kaupstaðafólkið gæti keypt við sómasamlegu verði framleiðslu- vörur sveitanna, þó að þvi sé hald- ið á hungurtakmörkum með van- greiðslum og atvinnuleysi. Tr. Þ. sá betur í þessu efni. Hann sá að saman varð að fara liærra afurða- verð og aukin kaupgeta almenn- ings í bæjunum. Samstarf Fram- sóknarmanna og verkamanna á að byggjast á þeim grundvelh að Bigíjiif riunóJa úii öi; ,öri( iili/ •ii'iyl innijjtfmsd riiBTbi /iblnrl ób «!!•)([ ufig'!/ ,i'ii;lifílt'ir[ ug'il'uééi irl iim i ) •i i • ■ : nutjclmta ó iauaaocg ÍO. . ©iml 2353 - Póstbólí 961 .amablmli go j;iiirBmTijn>roRm>;'! itil'ii'ty uKK'xj ifj njtag nióój.d .11 ,i;rim;>I>foIlrdödmii utJs'md ö'i; ó'i?. -an; fi iin ru bæta kjör allra vinn^y|!^|i£|£)gi^-i landinu. ' 6. Samningurmn lýtur að þvi að færa til samræmis útfiutnings- gjald af síld við aðrar s,jav;íraf- urðir. Er nú svo ástatt með þanii" atvinnuveg, að útlendar þjóðir greiða sínum framleiðendum styrk til að veiða við ísland, en skattur á siltf er miklu liærri en af annari framleiðslu hér á landi. Jafnframt á að afnema útflutningsgjald af landbúnaðarafurðum, einhvern allra hneikslanlegasta tekjustofn sem sögur fara af. Eg reyndi á þingi 1933 að fá þennan rangláta slíatt afnuminn, en ílialdið og „bændavinirnir“ gengu i félag um að eyðileggja málið og tókst það í það sinn. Jón í Stóradal og bans fylgifiskar höfðu það á mann- fundum fyrir sérstakt eftirlæti, að lofsama þennan skatt - Jienging- arólina á útkjálkabændurnar, sem verstan liöfðu markaðinn. Von- andi eru dagar þessa lieimskulega skatts nú taldir að fullu. 7. Varalögregla sú, sem Magnús Guðmundsson og íhaldið hefir lialdið uppi er með öllu ólögleg. RvíkurJiær liefir nefnilega van- í-ækt að stækka lögregluna þannig, að tveir lögregluþjónar komi á 1000 íbúa. Fyr en það er gert, ber landinu ekki skylda til að bæta við lögregluna. Þessi liður lýtur eingöngu að því að stöðva þessar ólöglegu greiðslur. Hitt er annað mál, að ef nazistar, kommúnistar eða ihaldið efla óaldarflokka í landinu, þá verður ríkisvaldið að grípa til sinna ráða til að halda uppi lögum og reglu. 8. Tryggingarlöggjöf er enn á bernskuskeiði hér á landi, og veldur því að nokkru fátækt lands- manna, og á hinn bóginn vöntun á félagslegri menningu. Ellitrygging er til, en varla nema nafnið. Ef unnt væri að koma á heppilegri og myndarlegri ellitryggingu myndi það skapa í landinu sjóði sem skiptu tugum milljóna, sem gæti verið handbært til bygginga og ræktunar. En jafnframt væri leyst- ur einn erfiðasti þáttur fátækra- framfærslunnar. Tryggingarmálin verða ekki fullleyst nema á all- löngum tima, vegna þess, að ekki verður komist lengra á hverjum tíma, jafnvel þó rétt sé stefnt með gott málefni, lieldur en þroski borgaranna leyfir. Sama nauðsyn er með íatækraframfærsluna að koina á liana lieppilegu skipulagi. Liggur nálega við landauðn í sum- um hreppum, sem þurfa að greiða meðlag með fjölskyldum til bæj- arfélaga þar sem dýrtið er mikil. 9. Nýbýlamálið og samvinnu- byggðirnar hafa lengi verið eitt af höfuðmálum Framsóknarflokks- ins. Hófst sú barátta með Bygg- ingar- og landnámssjóðshugmynd- inni 1925. Síðan undirbjó fulltrúa- ráð Framsóknarfélaganna í Rvik frumvarpið um samvinnubyggðir með þeim Sveinbirni Högnasyni og Steingrimi Steinþórssyni, en þeir fluttu það á Alþingi 1932. — llialdið og bandamenn þess lögð- usl móti málinu og eyddu ])ví í það sinn. Nú tók flokksþing Fram- sóknarmanna málið fyrir í vetur og gerði það að höfuðmáh við kosningarnar að koma upp sam- vinnubyggðum þar sem bezt eru skilyrði til ræktunai' og afurða- sölu, og skapa þannig heimili og atvinnu handa ungu kynslóðinni, sem vill vera í sveit, en vantar jarðir. Er hér um að ræða eitt hið mesta framtíðarmál fyrir flokk- inn og þjóðina alla, og á nú að noaab'íiijiuðuí) KúngnJ/. go iio?. \ (fpyggja f^amgang þess með sain- ?toT\H^^V.Íloktíinna.L' .,hvl il]g5fl jji«ÍQ. .RM® 1?fifír þastað frá sér jaiiðeignum sínum með ólieppi- legri sölu. Jarðirnar síðan lent í yerðhækkmi og stundum í braski, livortveggja íil, tjóns fyrir land- búnaðinh. Uæmið um Hrafnagil, fallega smájörð sem einstakur maður græddi 40 þús, kr. á að kaupa af landinu og selja aftur er skýrasta dæmið. Nú er ætlast til að liætt verði þessari sölu, en í stað Jiess lögleidd erfðaleiga á öll- uin opinberum eignum. Nýtur þá ættin jarðarinnar kynslóð eftir kynslóð, og mun mega fullyrða að erfðaleigan er bezta tryggingin sem liægt er að gefa ættunum til að njóta lengi sömu jarðar. Á liinn bóginn kemur fram í jarð- eignamálinu stefnumunur flokk- anna. Alþýðufl. myndi vilja kaupa allar jarðirnar, en framsóknar- menn vilja aðeins kaupa jarðir spm bændur vilja fremur selja en eiga, og myndi þá verða minna keypt en fram er boðið eins og nú hagar til i landi. Auk þess héldi áfram einstakra manna eign á jörðum og frá mínu sjónarmiði gæti óðalsréttur prýðilega þrifist við hliðina á venjulegri séreign jarða og nokkurri þjóðjarðaeign. 11. Ellefti liður samkomulags- ins lýtur að því að bæta verðlag landbúnaðarins. Þó að það sé ekki hreint tekið fram er Kreppulána- sjóði þörf bráðra endurbóta. Reglugerð sú sem þeir hafa samið í félagi Jón í Stóradal, Þorsteinn Briem og Pétur Magnússon er sá kjörgripur, að hún býður bændum 6i/2% vexti og afborgun af hjálp- arlánum Kreppulánasjóðs, og stundum verri kjör. Bændur áttu von á að lánin yrðu aldrei meira en 5% bæði að vöxtum og afborg- unum. Kreppusjóður er raunveru- lega strandaður um allar nýtilegar framkvæmdir, þar til úr þessu er bætt. 12. Framsóknarmenn á þingi og utan þings vinna að þvi að hægt verði að virkja Sogið fyrir 3^/2 millj. kr. Ihaldið og Páll E. Óla- son eyðilögðu það mál og væri æskilegt að sú saga yrði skrifuð síðari kynslóðinni til viðvörunar. Nú þykist Jón Þorláksson og lið hans vilja virkja Sogið, en nú á það að kosta 7 millj. kr. Verður bærinn að líða fyrir það, þótt sorg- legt sé, að liafa þann meiri hluta í l)æjarstjórn sem heldur illa á góðu máli og veltir miljónatapi að óþörfu yfir á bæjarbúa. 13. Umbætur á réttarfarsmál- unum voru fyrst hafnar að til- hlutun framsóknarstjórnarinnar 1927 31, en síðan liefir þar verið algerð kyrstaða. Var þá bætt úr hinu óskaplega hörmungalífi fang- anna í Rvík, Litla-Hraun var byggt sem vinnuhæh og fyrir- myndarfangelsi, og þá um leið gerbreytt allri framkvæmd refsi- mála. Tollgæzlu-, dómarastörf og lögreglumál i Rvik voru aðskilin og komið í nýtízkuhorf. Allar þess- ar stofnanir fengu viðunanleg húsakynni í stað þess niðurlæg- ingarástands sem áður var. Þórð- ur Eyjólfsson var fenginn til að gera byrjunarrannsóknir og und- irbúning nýrra hegningarlaga. Stefán Jóliann Stefánssoon undir- bjó gagngerða umbót á lokadóm- stól landsins og var um það mál háð hin harðasta barátta við í- lialdið og „bændavinina“ i þrjú þing. Þá kom bræðingsstjórnin og þessi umbótamál og öll önnur sváfu værum svefni undir feldi ihaldsmenskunnar. En vel má Mbl.

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.