Tíminn - 13.03.1935, Blaðsíða 3

T f M I N N
41
Kvennaskélinn
i Beykfavik.
Starfsár skólans er frá 1. október til 14. maí ár
hvert. Inntökuskilyrði til 1. bekkjar er: Að umsækj-
andi hafi lokið fullnaðarprófi úr 7, eða 8. bekk barna-
skólanna í Reykjavík, eða hafi annan álíka undirbúning.
Vegna margra fyrirspurna, sem skólanum hafa borist,
er sú breyting gerð, að framvegis geti þeir umsækjend-
ur, er þess óska, tekið inntökupróf að vorinu í þann
bekk, sem þeir hafa búið sig undir. Þó geta námsmeyj-
ar einnig, eins og að undanförnu, gengið undir ihntöku-
próf að haustinu.
Þar eð vorprófln hefjast 26. apríl n. k. verða
skrifiegar umsóunir þeirra, sem þessu vilja sinna, að
sendast sem fyrst til forstöðukonu skólans og láta þess
getið í umsókninni, ef þær óska að fá heimavist í skól-
anum næsta ár.
Húsmæðradeild skðlans hetst einnig 1. október
ár hvert og starfar í námsskeiðum. — Kennslukona
deildarinnar er Q-uðbjörg Jónasdóttir frá Sauðárkróki,
sem lokið hefir kenslukonupróti frá Ankerhus í Danmörku
Ingibjörg H. Bjarnason.
Ný framleið
Reynið niðursoðna
Kjötbúðinginn
og þór munuð sannfærast um,
að hann er Ijúffengur, hand-
hægur og drjúgur.
■
Slátnríélag1 Suðurlands
Jörðin Brú
í Biskupstungum er laus til kaups og ábúðar í næstu
fardögum. Upplýsingar gefa: Þórður Kárason Stóra-Fljóti
og Jóhannes Kárason, Grettisgötu 28 Reykjavík.
sem þarf að nota á því land-
svæði, alveg eins og sjómaður-
inn hefir rétt til að stunda at-
vinnu sína á hafinu. Mjólkur-
lögin sem J. Þ. berst á móti,
eru beinlínis sett til þess að
skipuleggja atvinnulífið að
þessu leyti, að tryggja bænd-
um lífsuppeldi af starfi sínu
við ræktun og framleiðslu.
Og J. Þ. og hinar reiðu en
gáfnatregu frúr, sem standa í
mjólkurstyrjöldinni með hon-
um, hafa ekki gáð að því, að
mjólkurlögin hafa bjargað
bændunum í Rvík frá yfirvof-
andi hættu. Ef ekki hefði
komist á skipulag það sem nú
g'ildir um mjólkurmálin í Rvílc,
er alveg víst að mjólkurstríð
hefði verið dunið á og eigendur
kúnna í lögsagmarumdæmi
Rvíkur komnir í vandræði, sem
orðið hefðu þeim minnisstæð.
Ég vil skýra þetta með
dæmi úr mjólkurmálasögu Ey-
firðinga. Fyrir fáeinum árum
var útsöluverð mjólkur á Akur-
eyri 35 aurar á lítra. Bæjarbú-
ar voru óðum að fjölga kúm
sínum og með þessu verði á
mjólkinni leit út fyrir að fram-
leiðslan yrði svo arðvæn á
landinu kring um bæinn, að
þar yrði framleidd mest öll
mjólk er neytt var í bænum.
Eyfirskir bændur sögðu þá:
Á hverju eigum við að lifa, ef
bæjarmenn, sem starfa að
verzlun, iðnaði og útveg, taka
af okkur markaðinn fyrir okk-
ar einu framleiðsluvöru ? Þeir
sögðust eiga rétt á að selja
landbúnaðarvörur, úr því þeir
væru bændur. Og svo létu þeir
mjólkurbú sitt á Akureyri
setja mjólkina niður í 25 aura
lítrann. Þetta hreyf. Löndin
kring um Akureyri voru of dýr
til þess að hægt væri að keppa
við bændurna. Mjólkursalan og
mjólkurframleiðslan lenti í
höndum bænda, og með góðu
skipulagi hafa þeir gert báðum
gott, framleiðendum og neyt-
endum.
J. Þ. og lið hans getur af
þessu dregið nytsaman lær-
dóm. Landeigendur í Rvík segj-
ast nú þurfa 32—35 aura fyr-
ir lítrann. Bændur í Mosfells-
sveit segjast þurfa 28 aura og
bændur austanfjalls 20 aura.
Braskið með lönd og lóðir í
Rvílt og nágrenninu veldur því,
að svo dýrt er að framleiða
hér. En það hefir fólgna í sér
Snérist einn fundarboðandinn,
Eiríkur á Hesti, öndverður
gegn sínu eigin frv. þegar hon-
um var bent á, að samkoman
yrði frjálslynd, eins og til var
stofnað. Framsóknarmenn fóru
hóflega með vald sitt á fundin-
um. Þeir kusu í stjórn Lands-
sambandsins og í fulltrúaráð
þess úr öllum flokkum, en í-
haldsmenn fundu því meira til
angurs yfir framkomu sinni,
þar sem þeir vissu að tilgang-
urinn með fundarboðuninni var
ag útiloka Framsóknarmenn
eins og bezt sást á undirbúnings
fundunum á Hvammstanga og
á Strönd í Rangárþirigi. En
Framsóknarmenn urðu samt í
svo sterkum méirahluta, að þeir
áttu allskostar við andstæðinga
sína, en létu þá ekki gjalda
þess, heldur buðu þeim þátt-
töku í framtíðarstarfi fyrir
heill sveitanna. Jón á Akri, Jón
í Stóradal, sýslumennirnir Gísli
og Þorsteinn, Eiríkur á Hesti
og fleira stórmenni gengu' af
fundi er þeir sáu að félagsskap-
urinn myndi verða opinn fyrir
öllum þeimi félagsskap, ungra
manna og aldraðra, karla og
kvenna, sem standa með mál-
efnúm sveitanna. En í stað
þeirra munu vafalaust aðrir
komía, svo að sízt mun félags-
hættu fyrir þá sem framleiða
mjólk á þessu dýra landi.
Ef J. Þ. sýnir sig í að byrja
á ólánsfjósi sínu, í þvi skyni
að eyðileggja bændur á Suður-
landi, þá er enginn vafi á, að
þeir fylgja dæmi eyfirzkra
bændia. 1 áttamánuði ársins
geta bændur austanfjalls sent
þúsundir lítra daglega á mark-
aðinn í Rvík. Og ef þeir eru að
bjarga lífi sínu og atvinnu, þá
myndu þeir áreiðanlega selja
mjólkina því verði, að bæði J.
Þ., Magnúsi á Blikastöðum og
Thor Jensen færi að sortna
fyrir augum.
Einmitt þetta — mjólkur-
stríðið sjálft — vofði yfir í
haust setn leið. Samstarf Fram-
sóknarmanna og Alþýðuflokks-
ins um að skipuleggja mjólk-
ursöluna, bjargaði bændum á
dýru löndunum frá algerðri
fjárhagslegri eyðileggingu. Og
úr því stríði verður aldrei
neitt, nema ef tilefni verður
gefið til ófriðar af hálfu
manna, sem vantar þumlung á
vitsmuni og skilning á almenn-
um málum, eins og á sér stað
um manninn, sem fann upp
hugmyndina um óláns fjós í-
haldsins í Rvík. J. J.
Fréttír
Nýlátinn er Vigíús Bjarnason
hreppstjóri i Dalsmynni vestra,
83 ára að aldri.
Mannalát. Á Seyðisfirði eru ný-
lega látin Sólveig Sigvaldadóttir 83
ára, Ólafía Blöndal 'öð ára, Einar
Guðmundsson 81 árs og Guðmund-
ur Jónasson 69 ára.
Fiskaflinn á öllu landinu 1. þ.
m. var 4.718 tonn miðað við þur-
fisk. í fyrra á sama tíma var afl-
inn 2,603 tonn.
Ársskemmtun Reykjaskóla i
Hrútafirði var haldin nú alveg
nýlega. — Kennslukonum og
námsmeyjum kvennaskólans á
Blönduósi var boðið og tóku þær
auðvitað boðinu. Báðir skólarnir
eru fullskipaðir, á Reykjum em 35
nemendur og á Blönduósi 33 nem-
endur.
Framfaramál í Skagafirði. Unn-
ið hefir verið með áhuga að und-
irbúningi ýmissa framfaramáia
byggðarlagsins austan Skagafjarð-
ar og hafa Skipulagsnefnd atvinnu-
mála verið sendar tillögur í nokkr-
um undirstöðuatriðum. — Svein-
björn Jónsson byggingarmeistari á
Akureyri dvaldi á Hofsós nokkra
skap þennan vanta liðsafla.
Nú víkúr sögunni að fjármál-
unum. Tekjuhallinn árið sem
leið á deilduiú Þ. Briem og M.
Guðm. varð nokkuð á 3. miljón
króna. Sama var sagan undan-
farandi ár. Þessir tveir dánu-
menn höfðu hrúgað upp lausa-
skuldum innan lands og utan.
Eysteinn Jónsson hafði strax
og hann tók við, risið á móti
þessu skuldafargani og neitað
að halda áfram sífelldum ríkis-
ábyrgðum og lántökum erlend-
is. En á hinn bóginn hvíldi
skuldaflækja Þorst. og Magn-
úsar eins og óveðursský yfir
höfði stjórnar og þings. Ey-
steinn Jónsson fékk Magnús-
Sigurðsson til að fara utan upp
úr áramótunum og freista að
sameina hengingarvíxla M. G.
og Þorsteins í föstu láni með
betri kjörum. Þetta tókst, og
var það bæði að þakka for-
göngu Magnúsar Sigurðssonar
og þeirri tiltrú, semj ísland
naut eftir að það hafði losnað
við hina ráðdeildarlausu stjóm
íhaldsins og vina þess.
Meðan verið var að vinna að
því að festa lausu lánin erlend-
is, tóku að berast ískyggilegar
fréttir um markaðshorfur ls-
lendinga á Italíu og Portúgal,
og er þar allt enn i óviasu. Má
daga í sl. mánuði tíl þe*s að leið-
beina mönnum um hversu haga
skyldi . tiilögum tii framkvæmda.
Lei7.t honum mjög vel á skiiyrði til
ýmsra.jnannvirkja. — Pálmi Ein-
iirsson ráðunautur hefir nýlega
mælt og kortlagt til ræktunar allt
nágrenni Hofsóss.
Jarðskjállta varð vart enn á ný
7. og 8. þ. m. í uppsveitum Borg-
arfjarðar.
Vitavarðarstaðan við vitana und-
ir Svörtuloftum og á Öndverðar-
nesi er auglýst laus til umsóknar.
Innlend kartöfluframleiðsla. —
Landbúnaðarnefnd neðri deildar
flytur frv. um sölu og innflutn-
ing á kartöflum. Er innflutnings-
nefnd hcimilt samkvæmt því, .ið
takmaika, svo sem frekast þykir
hægt eða fella algerlega niður inn-
flutning á erlendum kartöflum, ef
nægar birgðir eru til af innlend-
um, markaðshæfum kartöflum. þó
skal þess gætt, að þetta leiði ekki
til óeðlilegrar verðhækkunai',
miðað við verðlag undanfarinna
þriggja ára á sama tíma.
Fjallagrös frá íslandi. í vestan-
biaðinu Heimskringlu 6. þ. m.
stendur m. a. þessi klausa: „f
skýrslum Ottawastjórnarinnar, sem
út komu 26. jan. 1935, er þess get-
ið, að Canada hafi keypt 3.000.000
punda af fjallagrösum frá fslandi
é síðastliðnu ári (1934). — Fjalla-
grösin eru notuð í brauðmat og til
drykkjar. þau eru möluð og
blönduð hveiti og þykja bæta
bragð brauðsins. En þau eru einn-
ig gerð eða hl.eypt og þannig not-
uð í drykki. — Beizkjubragðið,
sem aö grösunum er upprunalega,
er burtu tekið með sodium, herm-
ir fréttin". — Hvað segja Hag-
stofuskýrslurnar um útflutning
fjallagrasa árið 1934?
Frá Flóabúinu. þann 23. f. m. var
uðalíundur Mjóllcurbús Flóamanna
haldinn að Skeggjastöðum f Hraun
gerðishreppi. Mættir voru 17
deildarfulltrúar frá deildum bús-
ins í Árness- og Rangárvallasýsl-
um og auk þeirra um 110 aðrir
meðlimir búsins. Gefin var skýrsla
um starf búsins á árinu. AIls var
á árinu flutt í búið 2,081,158 kg.
af mjólk og félagsmönnum greitt
fyrir hana alls kr. 352,373,86 og
varð útborgað meðalverð á litra
17,72 aurar. Að fráteknum greiðsl-
um búsins í stofnsjóð þess og vara-
sjóð var yfirfært til næsta árs
sem óráðstafað kr. 21,328,29.
Einn af þeim íhaldsmönnum er
þátt taka í „mjólkurverkfallinu",
er Pétur Magnússon þingmaður
Rangæinga og hefir hann minnk-
að mjólkurkaup sin um meira en
helming.
Með Goðafossi síðast komu 2
Dieselvélabílar til Sturlaugs Jóns-
sonar & Co. og eru það fyrstu
vænta þar hinna miestú erfið-
leika af því að Islendingar
þurfa að selja þessum þjóðum
mikið, en geta lítið keypt af
þeim í staðinn.
Undir þessum kringumstæð-
um þótti Eysteini fjármálaráð-
herra ógætilegt að lokið -yrði
nú á útmánuðunum við fjárlög
fyrir 1936. Enginn maður getur
nú séð fyrir hversu fer um af-
Ujrðasöluna. Ef ekki tekst að
selja allan fiskinn og kjötið,
verður að spara stórlega á fjár-
lögunum, meii’a en nokkru sinni
fyr, því að nú vill stjómin ?kki
talca eyðslulán eins og ííTaldið
og vinir þess.
Samkvæmt þessari skoðun er
nú ráðgert að fresta yfirstand-
andi þingi þar til í sumar eða
haust, að séð verður um afkomu
atvinnuveganna. Nú eru komin
fram fjölmörg og stór umbóta-
mál. Þingið vinnur að þeim,
lýkur sumum af en tekur til ó-
spilltra málanna síðar á árinu
með hin, sem verða að bíða.
Ihaldið unir illa þeirri var-
færni, sem ríkisstjómin sýnir í
þessu, sem öðru. En athugul-
um borgurum mun þykja stór-
um betra, að nú situr að völd-
um landsstjóm, sem gerir sitt
ítrasta til að eyða ekki meira
en aflað er. J. J.
Dieselvélabílamir, sem til iandsins
bafa flutzt.
í námunda við strandstað Langa-
ness hafa rekið tvö lík og nokkur
hluti hins þriðja. Öll líkin voru
flutt t.il þingeyrar og jarðsungin.
Fiskbirgðimar. 1. þ. in. voru
fiskbirgðirnar í landinu 19.221
tonn, miðað við verkaðan fisk.
A sama tíma í fyrra voru birgð-
irnar 7.348 tonn og 1933 voru þær
8.514 tonn.
Nýlátnir eru tveir þingeyingar
hér á Landspítalanum: Jón Jóns-
son bóndi á Sigurðarstöðum i
Bárðardal og unglingsstúlka,
Helga að nafni, einkadóttir Bjöms
liónda Sigtryggssonar á Brún. —
Voru þau bæði nýkomin að norð-
an til að leita sér heilsubótar.
Skálda- og listamannastyrkur
þessa ára hafa þedr hlotið, sem
bér segir: María Markan söngkona,
Sveinn Hannesson skáld, Soffía
Guðiaugsdóttir leikkona, Eggert
Laxdal listmálari, Elsa Sigfúss,
söngkona, Finnur Jónsson, listmál-
ari, Jóhannes Kjarval listmálari,
Jón Thorarensen prestur, Magnús
Ásgeirsson skóld og Jón þorleifs-
son listmálari. Styrkurinn er 500
kr. til hvers.
Af Smefellsnesi. Fólki fækkaði í
öllurn sveitum í Nesþingapresta-
kalli 1934. 1. janúar 1934 voru á
Hellissandi 579 manns, en 31. des.
564. 1. jan. 1934 voru í Ólafsvík
456 manns, en 447 31. des. í Fróðár-
hreppi voru 135 manns 1. jan. 1934,
en 130 31. des. — þess má geta, að
af 11 manns, sem dóu í Nesþinga-
prestakalli 1934, var enginn karl-
maður, og hefir það ekki komið
fyrir i öll þau ór, sem bælcur,
liggjandi við prestakallið, sýna, en
þær eru frá 1897.
Gjafamjólkin. Ragnhildur í Há-
teigi hafði látið það boð út ganga,
að hún gæfi alla sína mjólk með-
un ó mjólkurverkfallinu stæði.
— Kona ein hringdi til hennar
og spurðist fyrir, hvenær hún
mætti koma með ílát undir mjólk-
ina. Hún fékk það svar að mjólkin
væri ekki afhent í ílátum, en kon-
an mætti koma og drekka mjólk
lijá sér. þá kvaðst konan hafa 3
bam og eitt gamalmenni. „þá væri
að koma með það allt“, sagði
röddin á Háteigii!
Dósamjólk og súpur úr flsksoði.
Morgunblaðið gefur undir dul-
nefninu „húsmóðir" ráðleggingar
um það í gær, hvernig komast
megi af án nýmjólkurkaupa. Ráð-
leggur blaðið að notuð verði dósa-
mjólk og búnar til súpur úr fisk-
soði! Segist það ætla ab halda
slíkum uppskriftum áfram. Mun
enginn letja blaðið þeirri starf-
semi, því fæstir taka mikið
mark á hótunum þessum og rógs-
Yerðgildismál
Höfuðatvinuveg'ir Islendinga
eru landbúnaður og fiskveið-
ar, svo sem verið hefir frá önd-
verðu. Auk þess hefir skapast
nokkur iðnaður á síðari árum,
en telja má að iðnaðarvörur
framleiddar hér, séui nær ein-
göngu til notkunar innanlands,
og gætir þessa atvinnureksturs
því ekki í útflutningi lands-
manna. Þau verðmæti, sem
þjóðin hefir til að verzla með
við önnur lönd, eru því ein-
göngu sjávarafurðir og land-
búnaðarvörur. Fyrir þessi verð-
mæti kaupa Islendingar allar
þær vörur, sem þeir flytja til
landsins, og með þeim verð-
mætum eru greiddir vextir og
afborganir af skuldum við aðr-
ar þjóðir.
Af þessu er ljóst, að fjár-
hagsleg velferð landsmanna
byggist eingöngu á öflun þess-
ara gæða úr skauti náttúrunn-
ar og á því, að sala þeirra í
öðrum löndum takist svo vel að
andvirði framleiðsluvaranna
hrökkvi fyrir nauðsynlegum
gveiðslum til annara þjóða.
Til þess að greiða fyrir við-
skiptum innanlands, eru notað-
ar ávísanir eða verðmælir, sem
iöju, en hinsvegar gott að það op-
inberi sem greinilegast illvilja sinn
nefnast peningar. Peningamir
eru verðlausir í sjálfu sér, en
eru aðeins ávísanir á verð-
mæta hluti. Verðmætin eru)
fólgin í framleiðsluvörunum,
sem, eins og áður er fram tek-
ið, eru sá eini gjaldeyrir, sem
þjóðin hefir í viðskiptunum við
önnur lönd.
Á síðari árum hefir kaup-
máttur peninganna sífellt tekið
breytingum, niiðað við verð
framleiðsluvaranna, og hefir
það valdið miklum glundroða í
öllu viðskiptalífi. Þessar breyt-
ingar hafa sérstaklega verið
framleiðendum óhagstæðar að
undanfömu, þar sem verð
framleiðslunnar hefir farið
lækkandi móts við verðgildi
peninganna. Af þeim sökum
hafa tekjur þeirra manna, sem
starfa að framleiðslustörfum,
farið lækkandi, meðan tekjur
fastlaunaðra manna hafa hald-
izt óbreyttar. Það hefir því á-
þreifanlega komið í ljós, að
bændur, sjómenn og aðrir
verkamenn, sem vinna að fram-
leiðslu þeirra vara, sem! fjár-
hagsafkoma landsmanna bygg-
ist á, búa við minnst öryggi
um efnahagslega afkomu í
þjóðfélaginu. Launamenn krefj-
ast fastákveðinna tekna fyrir
sín störf, og miða kröfurnar
til bændastéttarinnar, svo þeir fá
sýn, sem ekki hafa séð hann áður.
við það, sem þeir telja sig
þurfa til að framfleyta sér og
sínum. Þeir fá þessi ákveðnu
laun greidd gieð skilum, án til-
lits til þess hvernig þeim
mönnum vegnar, sem verðmæt-
in skapa. Það misrétti um fjár-
hagslegt öryggi, sem hér kem-
ur fram, stafar af því, að kaup-
máttur íslenzkra peninga er á-
kveðinn eftir verði erlendrar
myntar á hverjum1 tíma, í stað
þess að hann ættí að ákveðast
eftir vierði íslenzkra fram-
leiðsluvara. Höfuðorsök rang-
lætisins og glundroðans í fjár-
málunum er sú, að svokallaðir
peningar, semi eru verðlausir
pappírsmiðar, eru látnir ráða
verði framleiðslunnar, í stað
þess að sjálf verðmætin, fram-
leiðsla landsmanna, ætti að
ráða verði peninganna.
Á nýafstöðnum landsfundi
bænda í Reykjavík var kosin
nefnd manna til að athuga
þetta mál. Nefndin lagði fram
þær tillögur, sem hér fara á
eftir, og voru þær samþykktar
á landsfundinum með sam-
hljóða atkvæðum:
TILLÖGUR
. um verðgildi peninga.
1. Verðlagsnefnd, kosin af
sameinuðu Alþingi, skal ákveða