Tíminn - 08.08.1935, Blaðsíða 1

Ojaíbbagl
fclttftatti* Ít 1. |úai
ÁxBCmamiua teotat 7 ts»
09 löufeelmta d Zau£c.v*Q ip,
<5fia» 2353 — PóBtfcóiJ 031
32. blað.
Reykjavík, 8. ágúst 1935,
XIX. árg.
Snorvasafn
i Reykholti.
Þegar Reykholtsskólinn tók
til stai*fa haustið 1931, var á-
kveðið að stofna við skólann
sérstakt bókasafn til minning-
ar um Snorra Sturluson og
skyldi safnið heita Snorrasafn.
1 safninu skyldi vera: Allar út-
gáfur af ritum Snorra, Heims-
kringlu og Eddu ásamt ólafs-
sögu hinni sérstöku, íslenzkar
og erlendar. Ennfremur rit og
ritgerðir um Snorra Sturluson
og rit hans. Skyldi safnið
verða, þegar tímar liðu, full-
fullkomið bókasafn um Snorra-
bókmenntir.
Þessi hugmynd hefir verið
borin undir ýmsa erlenda
íræðimenn, einkum norræna,
og hafa þeir tekið henni ágæt-
lega og heitið safninu stuðn-
ingi sínum. Nú mun vera í
saíninu rösklega 100 bindi, og
eru það mestmegnis gjafir er-
lendra manna. Meðal þeirra,
sem sent hafa safninu gjafir,
má nefna próf. Finn Jónsson,
félagið Sverige—ísland, Miss
Morris, dóttur William Morris,
íslandsvinarins góðkunna, Ein.
ar Hilsen, rithöfund o. fl. Þá
hefir próf. Paascke í Oslo lof-
að að senda safninu nokkuð af
bókum, seiri gefnar hafa verið
út í Noregi og heima eiga í
safninu.
Frá Islendingum, búsettumi
á íslandi, hefir engin bókagjöf
borizt enn. Hinsvegar hefir
bæði Alþingi og ríkisstjóm
sýnt þessari hugmynd skilning
og stuðning. Alþingi veitti
safninu eitt árið nokkum fjár-
styrk og nú hefir kennslumála-
ráðherra falið landsbókaverði
að láta gera bókskrá yfir allar
þær bækúr og rit, íslenzk og
erlend, sem eiga að vera í safn.
inu.
Vonandi eiga Islendingar eft-
ir að hlúa að þessu safni með
því að útvega því eldri og
yngri útgáfur af ritum Snorra
eða ritum um Snorra og rit
hans.
Betur verður eigi unnt að
varðveita minningu frægaata
sagnfræðings Islendinga og
mesta ritsnillings, en með því,
að koma sem fyrst upp í Reyk-
holti fullkomnu safni um
Snorrabókmenntir.
Virðulegri og óbrotgjamari
minnisvarða geta Islendingar
ekki reist Snorra Sturlusyni.
Fjöldi erlendra fræðimanna,
sem til landsins komá, leggur
nú leið sína að Reykholti.
Einkum þó þeir, sem leggja
stund á sögu, bókmenntir og
l
málvísindi og koma til að kynn-
ast þjóðinni og tungu hennar.
Mun a. m. k. mega fullyrða, að
svo að segja enginn slíkur vís-
indamaður af Norðurlöndum
dvelji hér sem neinu nemur án
þess að heimsækja hið fræga
höfuðból Snorra. Fornminjar
þessa sögustaðar eru vitan-
lega litlar eins og gerist hér á
landi, þar sem mannvirki voru
byggð úr óvaranlegu efni. Því
meiri nauðsyn er bókasafns,
seiri þessa. til að minna á þann
manri, er gerði garðinn frægan.
Kjötlögin.
Höfundur „mosagreinaiinnar"
(Sigurður Kristjánsson) hefir
farið af stað í Morgunblaðinu,
og samið greinarkorn um kjöt-
lögin.
Þó greinin í sjálfu sér sé
ekki svaraverð, frekar en margt
annað, sem höfundur skrifar,
þá finn ég ástæðu til að leið-
rétta nokkrar verstu villur
hennar, því það er alltaf betra
að vita í'étt, en hyggja rangt.
Undangengin ár hefir verið
20—30% munur á heildsölu-
verði kjöts hér í Reykjavík og
smásöluverðinu. Haustið 1934
var hann 15% þegar um súpu-
kjöt er að ræða, en við það er
miðað. Höfundur mosagrein-
anna fær þá niðurstöðu af
þessu að enginn milliliðakostn-
aður hafi sparast fyrir neyt-
endur. Engan mun sér hann á
20—30% og 15%. En ég hygg
að flestir aðrir sjái hann.
Haustið 1933 var fyrsta
ílokks dilkakjöt til bænda hér
á 72 aura pr. kg. 1934 var það
92 aura. Sannleikurinn er sá,
að heildsöluverðið á dilkakjöt-
inu 1934 gat kringum allt land
gefið 86 aura að meðaltali til
bænda. En höfundur „mosa-
greinanna“ segir að verðið
innanlands hafi ekkert hækkað.
Engan mun sér hann á 86 aur-
um og 68 aurum, sem var með-
alverð,ið í Reykjavík 1933. Þó
er þetta gamall barnakennari
og ætti að kunna einfaldan frá-
drátt.
Þegar frá er dreginn meðal
innlendur kostnaður, þá geta
bændur eftir sölu dilkakjötsins
til útlanda, fengíð 54 aura pr.
kg. af dilkasaltkjöti (meðal-
verð) og 71x/2 eyrir pr. kg. fyr-
ir meðal dilkafreðkjöt. Þetta er
1 aurum lægra á saltkjötinu og
6 aurum lægra á freðkjötinu en
1933. Þrátt fyrir þetta, þá
verður nú verðið á saltkjötinu
heldur hærra en í fyrra, því á
það kemur 14% eyris uppbót
pr. kg. og freðkjötið talsvert
hærra, því á það kemur 9x/2
eyrir í uppbót. En engan mun
sér ,,mosagreinar“-höfundurinn
á þessu, frá því sem var í
fyrra. Mega þó allir sjá, að
verðið hefði verið lægra nú,
eftir sölunni úr landi hefðj ekk-
ert verið aðgert.
Og allt þetta segir höfundur
gegn betri vitund. Á fundi á
Fossvöllum vorum við saman. j
Þar sagði ég honum og öðrum '
að það væri aldrei undir hálf
miljón króna, sem kjötlögin
hefði gefið bændum í aðra
hönd. Enginn reyndi að mót-
mæla þessu, og ekki hann.
Hann veit því vel hver sann-
leikurinn er. En því skrifar
hann þá ósatt og reynir að
blekkja? Hver er tilgangurinn ?
Ef hann telur sig hlynntan
anda laganna, en sér á þeim
misfellur, því þá ekki að rök-
ræða þær, í stað þess að tala
með skætingi og fara með tóm
ósannindi? Eða er verið að
reyna að villa mönnum' sýn svo
þeir sjái ekki það mikla gagn t
sem kjötlögin hafa þegar gert?
Ég geri ráð fyrir, að Sigurð-
ur og aðrir, sem sátu lands-
málafundina í vor, hafi orðið
Framjh. á 4. síðu
A víðavangi
Talsambandið við útlönd
Austurleiðin.
Regiubundnar bifreiðaferðir
eru nú komriar á milli Akureyr.
ar og Reyðarfjarðar og sér-
leyfi veitt til fólksflutninga á
þeirri leið samkvæmt hinum
nýju lögunr. Er hér um geisi-
mikla vegalengd að ræða og
opnaðir nýir og miklir mögu-
leikar fyrir þá er kynnast
vilja fegurð landsins. Frá Ak-
ureyri liggur leiðin austur yfir
Vaðlaheiði og fram hjá hinum
fagra. Vaglaskógi. Þá er farið
um Ljósavatnsskarð, yfir Bárð.
ardal, Reykjadal og niður Aðal-
dal til Húsvíkur. Frá Húsavík
liggur leiðin yfir Reykjaheiði
og tekur þá við Norður-Þing-
eyjarsýsla. Liggur vegurinn
um Kelduhverfi, Öxarfjörð og
Hólsfjöll og þaðan um öræfin
austur á Jökuldal. í Keldu-
hverfi er Ásbyrgi, einn feg-
ursti og einkennilegasti staður
landsins, og er sá staður sem
og fleiri staðir þar í héraði,
frægur úr kvæðum Einars Bene
diktssonar. En Öxarfjörður er
ein fegursta sveit landsins,
skógi vaxin mjög. Og eigi er
annað fjall fegurra hér á landi,
og jafnvel þótt víðar sé leitað,
en Herðubreið, séð af HólsfjölL
um. En mein er að því, hve
vegir eru hér enn ógreiðir, og
er þar mikilla bóta þörf. Hafa
Norður-Þingeyj arsýsla og Múla_
sýslur hingað til verið sá
landshluti, sem langminnst op-
inber framlög hefir fengið til
vegagerða, þeirra héraða, þar
sem annars er sæmilegt vegar-
stæði. Á þessu ári hefir þó ver.
ið meir en áður hafizt handa í
þessum héröðum, og munu þeir
sjá, er að koma, að eigi er van-
þörf að svo verði áfram haldið.
Er t. d. þjóðvegurinn um
byggðir frá Kópaskeri um'
Sléttu, Þistilfjörð, Langanes
og Langanesströnd til Vopna-
fjarðar ennþá skammt á leið
kominn, og er þar þó um að
ræða ágætar sveitir og þorp
með góða útgerðarmöguleika.
Sements. og áburðarvinnsla
á íslandi.
Um fátt hefir verið meira
talað í Reykjavík þessa viku en
greinar þær, seml Nýja dag-
blaðið hefir flutt um möguleika
til sements- og áburðarvinnslu
á íslandi, úr íslenzku efni. Hef-
ir sú skoðun verið talsvert uppi
á síðustu tímum, að slíkir
möguleikar myndu vera fyrir
hendi á landi hér, þótt ekkert
hafi verið aðhafst til að fá það
staðfest fyr en nú. S. 1. haust
íol Hermann Jónasson forsæt-
isráðherra einum af einkasölu-
forstjórum ríkisins, Sigurði
Jónassyni, að gera athuganir
um þessi mál og láta gera bæði
frá viðslriptalegu og vísinda-
legu sjónarmiði. Hefir Sigurð-
ur síðan kynnt sér þessa hluti
með aðstoð íslenzkra og er-
lendra vísindamanna og sér-
fræðinga annaxa. — Samkv.
upplýsingum þeim, er nú liggja
fyrir, eru í landi Sauðlauksdals
í Barðastrandarsýslu og víðar
miklar birgðir af skelja-kalk-
sandi, sem er ágætur til se-
mentsframleiðslu og nothæfur
í kalksaltpétur til áburðar. Leir
Kæðumeim af íslands hálfu sitjandi við hljóðnenvaborðið í útvarpssalnum, þegar talsambandið
við útlönd var opnað 1. þ. m.: Hennann Jónasson forsætisráðherra, Eysteinn Jónsson fjármáfaráð-
herra og Guðm. J. Hliðdal póst- og símamálastjóri. — Á bak við hljóðnemann er þulurinn.
i Athöfn sú, er áformuð hafði
verið í sambandi við opnun tal_
: sambandsins, hófst kl. 11 f. h.
1. þ. m. Var þá opnað samband
j við Danmörku. Kristján kon-
j ungur X., sem staddur var í
i sumarhöll sinni á Jótlandi, á-
\ varpaði íslendinga. Þá svaraði
l Hermann Jónasson forsætisráð-
j herra. Næst ávarpaði settur
j samgöngumálaráðherra, Ey-
steinn Jónsson, samgöngumála-
ráðherra Dana, Friis-Skotte og
danski ráðherrann svaraði. Þá
töluðu Guðm. J. Hlíðdal póst-
og símamálastjóri og póst. og
símamálastjóri Dana, Vilhelm-
sen.
Kl. 12 var opnað sambandið
við Bretland. Þulur útvarpsins
flutti fyrst stutta lýsingu á Is-
landi.. Síðan ávarpaði brezki
póst- og símamálaráðherrann,
Mr. Tryon, Eystein Jónsson ráð.
. lierra en E. J. svaraði. Þá tal-
j aði Stanhope jarl fyrir hönd
; brezka utanríkisráðherrans og á
j varpaði forsætisráðherra Is_
j lands og forsætisráðherra svar-
| aði.
j Athöfnin hér fór fram í út-
I varpssalnum og stjómaði vara-
þulur útvarpsins, Þorsteinn ö.
j Stephensen viðræðunum af Is-
j lands hálfu. Ræðunum var út-
j varpað. Konungur talaði á ís-
j Ienzku. Forsætisráðherra svar-
aði konungi á íslenzku og
dönsku og póst og símamála-
stjóri talaði líka á báðum þess-
um málum. Aðrar ræður voru
fluttar á ensku og dönsku.
Talsambandið reyndist mjög
gott.
Viðstaddir athöfnina voru
sendiherra Dana, konsúll Breta,
útvarpsstjóri, forseti Alþingis,
nokkrir blaðamenn og ^tarfs-
menn landsíma og útvarps.
Nokkru eftir athöfnina var
blöðunum gefinn kostur á að
reyna talsambandið. Um kl. 3%2
átti Gísli Guðmundsson rit-
stjóri, af skrifstofu Nýja dag-
blaðsins tal við formann Fram-
sóknarflokksins, Jónas Jónsson,
sem staddur var á ferð í Sví-
þjóð. Sambandið var ágætt.
Síðari hluta dags hringdu
þrjú Norðurlandablöð, Politik-
en, Berlingske Tidenda og Aft-
enposten til Herm. Jónasson-
ar forsætisráðherra og áttu við
hann viðtal. Sænsk blöð höfðu
líka gert tilraun til að ná tali
af ráðherranum, en tókst ekki
í það sinri.
Eins og kunnugt er, annast
I hin nýja stuttbylgjustöð í Gufu-
! nesi og á Vatnsenda talsam-
í
bandið. Senditækin hafa verið
sett í byggingu á norðurhluta
V atnsendahæðarinnar og eru
senditækin á hæðinni norðan við
útvarpsstöðina. Viðtökustöðin
hefir verið reist í Gufuneslandi.
Þegar talað er milli Islands og
útlanda, fer það fram með
þessum hætti:
Talið berst frá hérlenda sím-
talandanum út frá taltæki hans
eftir innanbæjarlínunni eða
landsímalínunni, — ef hann er
utan Reykjavíkur — til land-
símastöðvarinnar í Reykjavík,
þaðan eftir jarðsíma til sendi-
stöðvarinnar á Vatnsendahæð-
inni og svo frá henni þráðlaust,
sem ljósvakabylgjur, til erlendu
viðtökustöðvarinnar og þaðan
eftir talsímalínunni til manns
þess, sem talað er við. Á sama
hátt berst talið frá hinum1 er-
lenda talanda, sem rafsveiflur
til viðtökustöðvarinnar í Gufu-
nesi, og þaðan eftir jarðsíma-
þráðum til landsímastöðvarinn-
ar í Reykjavík og svo þaðan á-
fram eftir víralínum til hlust-
andans. Er þessu hagað þann-
ig, að báðir geta talað og hlust-
að í senn (duplextal) alveg eins
og við venjulegt þráðsamtal.
Þá er í sendi og móttöku-
tækjunum útbúnaður, sem ger-
ir talið óskiljanlegt eða leyni-
i legt öðrum en þeim, sem tala
saman og ætlast er til að heyri.
j Auk talsambandsins við út-
lönd eru stuttbylgjustöðinni
ætluð þessi verkefni:
1. Sending veðurfrétta til út_
landa. Þegar sæsíminn var lagð
ur, skuldbundu nokkrar Evrópu"
þjóðir sig til þess að borga
honum visst árgjald fyrir flutn-
ing veðurfrétta til útlanda.
Þessi fréttaflutningur þótti orð-
inn svo ófullnægjandi, að
greiðslum hefði verið hætt,
þegar útvarpsstöðin reyndist
heldur ekki fær um þetta, ef
stuttbylgjustöðin hefði ekki
verið reist. Skeyti eru firðrituð.
2. Varasamband fyrir rit-
símasambandið við útlönd. Sæ-
síminn slitnar orðig mjög oft,
eins og kunnugt er.
3. Afgreiðsla skipa.
4. Útvarp til íslendinga e»-
lendis og endurvarp.
til sementsvinnslunnar er fáan-
legur á Akranesi og í nágrenni
Reykjavíkur, — Hið ódýra raf-
■ magn, sem fást mun frá Sogs-
! stöðinni, gefur alveg sérstaka
! möguleika einkum til áburðar-
vinnslunnar. Gert er ráð fyrir,
að sementsverksmiðja mýndi
kosta um 1 milj. 800 þús. kr. og
áburðarverksmiðja um 1 milj.
kr., hvortteggja miðað við að '
fullnægja notkuninni hér á
landi. Mun þessu stórmerka
máli, sem Nýja dagblaðið hefir
vakið athygli á, áreiðanlega
verða gaumur gefinn almennt 1
landinu í framtíðinni.
Félag ungra Framsóknarmanna
í Rorgarfirði.
Á sunnudaginn var komu
saman í Reykholti nokkrir
ungir menn úr héraðinu báðu
megin Hvítár í því skyni að
i ræða um stofnun félags ungra
Framsóknarmanna fyrir Mýra-
og Borgarfjarðarsýslur. Hreyfði
Bjarni Ásgeirsson alþm. þessu
máli s. 1. vor, og var því þá
vel tekið.
Á fundinum í Reykholti var
ákveðið að stofna félagið og
rituðu stofnendur rúml. 20 að
tölu nöfn sín á skjal, sem síð-
ar mun ganga til undirskrifta.
1 bráðabirgðastjóm félagsins
voru kosnir Daníel Kristjáns-
son á Hreðavatni (formaður),
Ingimundur Ásgeirsson á
Reykjum og Leifur Finnboga-
son í Hítardal. Á stjómin að
Framh. á 4. síðu.