Tíminn - 25.09.1935, Page 2

162
TlMINN
Nýju domárarnir í hæstarótti
Ræktun og nýting skóga
Dómsmálaráðherrann, Her-
mann Jónasson, hefir ákveðið,
að skipa í dómaraembætti í
hæstarétti þá Gissur Berg-
steinsson settan skrifstofu-
stjóra í dómsmálaráðUneytinu
og- dr. jur. Þórð Eyjólfsson
prófessor í lögum við háskól-
ann. Staðfesting á skipun þess-
ara tveggja dómara kom frá
konungi í gær.
Gissur Bergsteinsson
hæstaréttardómari.
Hann er 33 ára að aldri,
íæddur að Árgilsstöðum í Hvol-
hreppi í Rangárvallasýslu 18.
apríl 1902. Lauk gagnfræða-
prófi utanskóla og stúdents- .
prófi vorið 1923. Lauk embættis- •
prófi í lögum við háskólann
vorið 1927 með hárri 1. eink-
unn. Dvaldi síðan erlendis um
hríð við framhaldsnám í Dan-
mörku og Þýzkalandi. Endur-
skoðaði f. h. stjórnarráðsins,
embættisfærslu hjá sýslumönn-
um og bæjarfógetum 1928—29.
Skipaður fulltrúi í dómsmála-
ráðuneytinu 1. ágúst 1929.
Gegndi skrifstofustjóraembætti
í sama ráðuneyti mestan hluta
árs 1930 og fram á árið 1931, í
forföllum þáv. skrifstofustjóra.
Formaður ríkisskattanefndar
síðan í ágúst 1934. Settur
skrifstofustjóri í dómsmála-
ráðuneytinu 6. des. 1934 og
hefir gegnt því embætti síðan.
Auk þess, sem nú er nefnt,
hefir Gissur Bergsteinsson hin
síðari árin oft verið skipaður
setudómari í einstökum mál- j
um. Hann var meðstarfsmaður :
við útgáfu Lögbókarinnar.
Hann hefir lagt mikla stund á
að kynna sér lögfræðileg mál-
efni og hefir auk þeirra lög-
fræðigreina, sem kenndar eru
við háskólann hér, lagt stund
á alþjóðlegan einkamálarétt,
þj óðarétt, stjórnarframkvæmda-
rétt o. fl., og fylgst mjög með
nýjum ritum og stefnum er-
lendis um lögfræðileg málefni.
þóröur Eyjólfsson
hæstaréttardómari.
Ilann er 38 ára að aldri,
fæddur að Kirkjubóli í Hvítár-
síðu í Borgarfirði 4. maí 1897.
Lauk gagnfræðaprófi utan
skóla, og stúdentsprófi vorið
1920. Lauk embættisprófi í lög-
um við háskólann vorið 1924
með hárri I. einkunn. Réðist
þá strax sem fulltrúi til bæjar-
fógetans í Reykjavík og gegndi
því starfi til ársloka 1927.
Vann hann þau ár mjög að
samningu dóma. Var einnig
þessi ár kennari í verzlunar-
rétti við Verzlunarskóla ís-
lands.. Erlendis var hann
árin 1928 og 1929 og dvaldi
lengst af við háskólann í Ber-
lín, en síðar í Khöfn. Vann þá
að undirbúningi ritgerðar um
lögveð, en fyrir þá ritgerð var
hann sæmdur doktorsnafnbót í
lögum við háskólann hér vorið
1934.
Eftir utanförina sinnti hann
um hríð skiptaráðanda- og
setudómarastörfum í ýmsum
málum, en hefir einnig unnið
að samningu ýmsra laga. Hann
hefir verið í yfirskattanefnd
Reykjavíkur, spítalanefnd, for-
maður í Byggingarsamvinnufé-
lagi Reykjavíkur o. fl. I fe-
brúar 1934 var honum falin
kennsla í lagadeild háskólans,
og 12. nóv. sama ár var hann
skipaður prófessor í lögum við
háskólann. Því embætti hefir
hann gegnt síðan.
Það mun ekki verða með
rökum í efa dregið,að skipun
þessara tveggja embætta í
æðsta dómstól þjóðarinnar hafi
mjög vel tekizt. Báðir eru hin-
ir nýju dómarar áhugasamir
gáfu- og lærdómsmenn á glæsi-
legasta aldri til að hefja hið
vandamikla og veglega lífs-
starf, er þeirra bíður — að
tryggja hinni íslenzku þjóð
réttlæti og jafnrétti fyrir
landslögum í samræmi við lífs-
skoðun hins nýja tíma.
í Vopnafirði voru miklar stór-
rigningar um seinustu helgi.
Hafa oröið skemmdir á húsum
og heyjum og allmiklar skemmdir
hafa oi'ðið á vegum bæði af
skriðuhlaupum og vatnagangi.
Hákon Bjarnason skógrækt-
arstjóri er fyrir skömmu heim
l’ominn úr eftirlitsferð um-
hverfis landið. Tíminn hefir
átt tal við hann og spurt
hann um ferð hans.
— Ég er búinn að vera næst-
um tvo mánuði á stöðugu
íerðalagi umhverfis allt land-
ið, segir Hákon, og komið á
l'lesta þá staði, þar sem er telj-
andi skóggróður, til að athuga
meðferð skóganna og þroska
þeirra.
— Hvernig áraði í vor og
sumar fyrir skóggróðurinn ?
— Frekar illa. Stórfellt hret,
sem kom skörcmu eftir hvíta-
sunnuna í vor, hefir hnekkt
mjög vextinum, og auk þess er
viðarmaðkur í Hallormsstaða-
skógi og sumstaðar á Vest-
fjörðum. Hitt er þó miklu
verra, hve bændur fara yfir-
leitt illa með skóga sína. Má
hiklaust segja, að meiri hluti
þeirra brjóti allar reglur um
meðferð skóga. Kemur þar
fyrst og fremst til greina
búpeningsbeitin, sem er hrein
asta eyðilegging. Ennfremur er
grisjun víðast ófullkomin eða
engin og- fjöldinn gengur
á það lagið, að höggva upp
eí'nilegasta og stærsta gróður-
inn. Að nokkru mun mega um
kenna ófullkomnu eftirliti sök-
um peningaskorts, þótt ?líkt
sé að vísu lítils virði, ef bænd-
ur skilja. ekki þörfina að efla
skóggróðurinn. Auk þess er
ekki von að þessi mál séu í
fullkomnu lagi, þegar ekki er
veitt til skóggræðslu og vernd-
unar svo miklu, sem svarar 10
aurum á hvert mannsbarn í
landinu.
Langsamlega beztu skóglendi
íandsins eru á Vöglum í
Fnjóskadal og Hallormsstað á
Fljótsdalshéraði. Báðir þeir
skógar eru eign ríkisins og
fullkomnlega friðaðir. Um 30
ár eru síðan skógurinn á Hall-
ormsstað var girtur. Er ljóst
dæmi um mátt friðunarinnar
hve stórkostlegur munur er
skógarins utan girðingar og
innan þar sem skógargróður-
inn var jafnmikill áður fyrr.
Bæði á Hallormsstað og Vögl-
um má fá efnivið í smærri stíl,
aðallega girðingarstaura. Girð-
ingarstaurar, sem þar eru tekn-
ir, birktir strax og geymdir i
eitt ár, eru eins endingargóðir
og aðfluttir grenistaurar.
— Hvar eru hæstu tré á
landinu ?
— Hæsta tréð, sem við
mældum í sumar er 10,6 metra
hátt og er í Þórðarstaðaskógi
í Fnjóskadal. Eru mörg tré í
Vaglaskógi og Bæjarstaðaskógi
næstum því eins há og eiga
eftir að hækka um 2—3 metra,
— Eru ekki einhver sérstök
nýmæli á döfinni um nýtingu
skóganna?
— Jú, búið er að kaupa ofn
til að brenna viðarkol. Verður
hann á Vöglum og mætti þar
framleiða um 50 tonn af viðar-
kolum á ári.
— Eru viðarkolin góð mark-
aðsvara ?
— Já, þeim er blandað í fóð-
ur hænsna og grísa og einnig
notuð til eldsneytis með koksi.
Ennfremur má nota viðarkol
sem eldsneyti á bifreiðar-------
— Eldsneyti á bifreiðar!?
— Já, slíkt er vel þekkt víða
erlendis eins og t. d. í Noregi,
Svíþjóð, Englandi og Italíu. Má
setja sérstakan útbúnað til við-
arkolabrennslu á allar almenn-
ar bifreiðar. Myndi sá útbún-
aður kosta hingað kominn 1400
kr. Ég mun reyna hvað ég get
til að fá á næsta sumri vöru-
bifreið — því að þetta tíðkast
mest á þeim — með þessum
útbúnaði. Getur verið um tölu-
verða möguleika að ræða í
þessu efni hér á landi og má
í því sambandi geta þess, að
með því verði sem nú er á
viðarkolum í Noregi er 2/3
ódýrara að nota þau til bif-
reiðaaksturs heldur en bensín.
Annars hafa aðrar þjóðir, eins
og t. d. Frakkar, í hyggju að
nota viðarkol á allar sínar bif-
reiðar, ef til stríðs kemur og
erfitt verður um aðflutning á
bensíni.
— Og hvaða viðfangsefni
bíða framundan?
— Þau eru mörg og krefjast
skjótrar úrlausnar. — Kvikleg-
ur áhugablær birtist í fasi
skógræktarstjórans. — Fyrst
er að fá hingað plöntur af
harðgerðum barrtrjám, greni,
furu og lerki og planta
þeim inn undir birkið á Vögl-
um og Ilallormsstað. Geta þess-
ar tegundir vaxið vel, þannig
að eftir 30—40 ár verði komn-
ir vænlegir girðingastólpar.
Ennfremur verður að auka
trjáplöntuframleiðsluna mnan-
lands. Eru nú framleiddar 8000
trjáplöntur árlega, en plantað
út 50—60 þúsundum, svo að
innflutningur er mikill. Á nú
að tvöfalda framleiðsluna á
Morgunblaðið er sjaldan orð-
heppið. En í eitt skipti bregð-
ur nú út af þessari venju, því
að nýlega hefir blaðið fundið
upp hið ágætasta snjallyrði,
sem líklegt er að muni. lengi
uppi vera og festast við vissa
tegund af mannflokki þeim, er
Morgunblaðið styður. Það er
orðið „luxus-flakkari“!
Því að ekki þurfa moðhaus-
arnir, þótt einfaldir séu, að
ímynda sér, að slíkt viðurnefni
sé hægt að tengja við mann
eins og Jónas Jónsson. Til þess
þekkir þjóðin þann mann of
vel. Jafnvel andstæðingar vita
og viðurkenna, að J. J. er eng-
inn óhófsmaður og hefir aldrei
verið, og yfirleitt ekki gefinn
fyrir skemmtanir eða annan
„luxus“. Og þó að hann hafi
dvalið erlendis í sumar urn
hríð nokkru lengur en nefnd-
arstörf hans þar útheimta —
vegna veikinda í fjölskyldu
sinni — er ekki líklegt, að
neinir, að fráteknum þeim
Mbl.-piltum, verði til þess að
álasa honum af þeim ástæð-
um*).
*) Mbl. segir í sömu grein, að
Eysteinn Jónsson ráðherra hafi
siglt með fjölskyldu sína til út-
landa. þetta er alveg tilhæfulaust,
og hefðu Mbl.-mennirnir vafalaust
getað fengið að vita það, ef þeir
hefðu hirt um að spyrjast fyrir, í
næstu tveimur árum og fjór-
falda á fjórum árum og eftir
sex ár verðum við að geta
framleitt allar þær trjáplönt-
ur, sem þarf til útgræðslu.
Má þá gera ráð fyrir, að verð-
ið lækki og útgræðslan aukist.
— Er ekki mikils um vert að
menn hafi trjágarða við hús
sín?
— Jú, það er hlutverk Skóg-
ræktarfélags íslands að efla
trjárækt við heimkynni manna.
Er þetta eitt mikilvægasta
grundvallaratriðið til eflingar
skógræktinni, því að á þann
hátt læra menn almennt að
meta skóggróðurinn og hvern-
ig með hann skal fara.
En snjallyrðið „luxus-flakk-
ari“, sem þarna hefir á undur-
samlegan hátt barizt út úr sljó
um kvörnum moðhausanna, er
skemmtilega 1 j óslifandi lýsing
á þeim annálaða „flottræfla“-
og landevðulýð, sem alla tíð,
síðan á blómaöld Islandsbanka
hefir verið að flækjast milli
landa, með hverri einustu
skipsferð, býr á dýrustu er-
lendum hótelum, slær um sig
með brjálæðisfullu yfirlætimeð
lánstrausti fátækrar þjóðar,
og þykist vera að „gera, for-
retningar“, til að verða ríkir
m'enn. Þessir „luxusflakkarar“,
sem rétt að segja undantekn-
ingarlaust hafa verið úr liði
Mbl., hafa sett smánarblett á
þjóðina í augum erlendra
manna,
Og því miður er það auð-
sætt, þótt ekki sé annað gert
en líta yfir farþegalista milli-
landaskipanna, að „luxusflakk“
„forretningsmannanna“ í Mbl.-
liðinu er hvergi nærri úr sög-
unni ennþá, þrátt fyrir gjald-
eyrishöftin. Og það er ekki nóg
með það, að þetta fólk eyði
peningum í „flakk“ sitt. Sumt
af því stórskaðar þjóðina, einn-
ig á annan hátt með því að
koma á hinum og öðrum „sam-
slað þess að láta kæruleysið og ó-
ráðVendnina hlaupa með sig i
gönur.
,Luxusííakkarar‘ íhaldsíns
Nokkar vandamál
Auður og örbii'gð.
Þó að íslendingar hafi minna
af auð og fátækt að segja á
síðasta mannsaldri en margar
aðrar þjóðir, þá et*u sarnt kjör
manna hér á landi mjög mis-
jöfn. Nokkrir menn hafa jafn-
vel mai'ga tugi þúsunda ki'óna
tekjur á ári, en aðrir hafa
tæpast fyrir fæði. Sumir lifa í
stórum skrauthýsum, er þeir
reisa að nokkru leyti yfir dýra
hægindastóla og önnur stofu-
ajásn, en aðrir búa í lélegum
moldarbæjum, þröngum kjall-
araholum eða litlum kuldakytr-
eyðileggja heilsu þeirra vegna
oíreynslu meltingarfæranna,
meðan aðrir hálfsvelta eða
draga fram lífið á því ódýr-
asta og lélegasta, sem hægt
er að fá til að seðja með hung-
ur sitt.
Allt þetta og margt fleira er
óholl misskipting- lífsgæðanna,
sem mjög oft'fer alls ekkert
eftir verðleikum þeirra er
njóta eða gjalda.
Of mikill auður í einstakra
manna höndum er jafn hættu-
legur — meðfram af því hve
fáir kunna að fara vel með
hann — og örbirgð og bágindi
þeirra, sem undir hafa orðið í
lífsbaráttunni. Á milli þessara
aðila skapast fjarlægð, hatur
og fyrirlitning. Og þó hafa
venjulega báðir málsbætur
nokkrar.
Ég man eftir að greindur
maður vestur í hinu mikla
auðsöfnunarlandi Ameríku
sagði eitt sinn við mig: „Mik-
i! auðsöfnun einstaklings er
venjulega ofvöxtur í sjálfs-
bjargarviðleitni hans“. Þetta er
mjög oft alveg rétt. I núver-
andi þjóðfélagsskipulagi er
lega verða ríkari og ríkari,
þótt þeir ætli sér það ekki í
fyrstu, og eftir því sem a.uð-
urinn vex er auðveldara að
bæta við hann. Valda þar
rr.iklu um hinir ranglátu vext-
ir, er gera þann efnaðri ríkari
og þann fátæka ætíð snauðari.
Öreiginn á aftur á móti erfið-
ara og erfiðara uppdráttar,
eftir því sem fátækt hans er
meiri, en fátæktin kemur oft
af ómegð, heilsuleysi eða tæki-
færaskorti og því miður líka
stundum af eyðslusemi og ráð-
leysi.
Það er fullt réttlæti að sá er
leggur mikið að sér við vinnu
og er fyrirhyggjusamur og
sparsamur, beri meira úr být-
um en letinginn athafnalitli,
sen. sóar því, er hann heíir
handa á milli, kannske tii að
svala sínum augnabliksnautn-
um með eiturlyfju;.a eða öðru,
sem dregur líkama hans og sál
niður á við. En þegar auður-
inn, sem einn niaður liefir ráð
yfir, er orðinr: mikdl, þá
er einstaklingsvaldið, sem af
því leiðir, orðið of sterkt og
almenningi óhollt. Það hefir
komið ofvöxtur í sjálfsbjargar-
viðleitni einstaklingsins.
Hégómi og tildur.
Þegar menn hafa náð ráðum
yfir peningum, einkum hafi
það verið á auðveldan hátt,
hættir þeim við að sóa. þeim
í gáleysi. Eitt í þessunJ efnum
m. a., sem valdið hefir þjóð-
inni tilfinnanlegu fjárhags-
tjóni, er hve miklu fé Islend-
ingar eyða erlendis að óþörfu
á ferðalögum. Til dæmis um
þetta vita flestir, sem kunnug-
ir eru í Höfn, að þegar íslend-
ingar, sem hafa dálítil peninga-
x’áð, koma þangað, þá fara
þeir ekki á þokkaleg, meðaldýr
hótel, til að dvelja í góðum
hei'bergjum, er kosta 3—5 kr.
á dag, heldur fai’a þeir á allra
dýrustu hótelin, (Palace, Phön-
ix o. s. frv.), og eyða þar frá
30—40 kr. á dag og meiru. Og
því man ég eftir, að hafa
séð mestan íbui’ð í húsakynn-
um og húsgögnum hjá einstök-
um manni, er ég kom einu
sinni til íslenzks kaupsýslu-
manns í annari stærstu heims-
borginni, þar sem hann bjó um
tíma. Ég spui'ði hótelþjón
að því, þegar ég var kominn út
frá kaupsýslumanninum, hvað
svona skrautsalir kostuðu, eins
og íslendingurinn hafði til af-
nota. Svarið var: Um 80 krón-
ur á dag (í ísl. mynt). I annað
skipti man ég eftir, að ísl.
fésýslumaður, er ég mætti er-
lendis, var að segja frá því,
að þann dag væri hann búinn
að eyða þúsund krónum í á-
fengi og' álíka vöru. Og þótt-
ist mikill af! — Merk dönsk
kona sagði þeim, er þetta rit-
ar, fyrir nokkuru síðan: Ég
þekkti til forstjórakonu frá
Reykjavík, sem var að leita
sér að loðkápu hér í Höfn.
Hún vildi fá kápu, sem bæri
af öllum öðrum loðkápum.
Loks sætti hún sig við að
kaupa eina er kostaði rúml.
3000 krónur (danskar). Og
þetta var löngu eftir að krepp
an var skollin yfir.
Svipuðum fordildai’- og
eyðsludæmum úir og grúir af
ei’lendis, þar sem íslendingar
fara, — einkum kaupsýslu
menn.
Það er eins og -þeir, sem
komast yfir peninga, vilji
verða miklir menn á því, að
eyða sem allra mestu í fæði,
klæði, húsnæði og svo ýmsa ó-
þarfari hluti. Og með þessari
eyðslusemi og íburði, stoi’ka
þeir beinlínis þeim, er auðsins
afla, sem eru auðvitað vinnandi
menn, er að framleiðslunni
starfa. — Þegar komið er í ná-
gi’annalöndin, t. d. austur í
Noreg og Svíþjóð, er ekki sízc
áberandi hvað fólkið klæðir
sig tildursminna en hér í
Reykjavík. Þá er ekki síður
minna tildrið í ýmsu öðru, svo
sem bifreiðunum o. fl. Þar sést
hverfandi lítið af álíka luxus-
bílum og hér eru yfirgnæf-
andi. Það þarf ekki mikið að
kynnast þessum þjóðum til að
finna hve fánýtt tildur hefir
þar verri jarðveg en hér á ts-
landi.
Æskulýðsskólai'.
Lýðskólamir þar hafa átt
mjög mikinn þátt í að ala vissa
lífsstefnu upp, er einkennist af
orðum Björnsons, að ekki sé
mest um vert að „teljast þeim
mestu með, en maður í reynd
að vera“: Tildurslaus, raun-
verulegur maður. — Við Is-
lendingar höfum mikla ástæðu
til að gleðjast yfir hinum góðu
húsakynnum á Laugarvatni,
Reykholti o. fl. æskulýðsskól-
um' okkar, er núlifandi kyn-
slóð veitir æsku sinni til náms-
iðkana — ekki sízt þegar bor-
ið er saman við húsakynni
helztu íýðháskóla Norðmanna
og Svía, svo sem Voss, Sigtuna
o. fl., sem hafa gömul, köld,
og að ýmsu leyti ófullkomin
timburhús fyrir sína skóla. En
svarar uppeldið í þessum skól-
um til húsakynnanna á hverj-
um stað?
Er ekki vöntun í öllu uppeldi
hjá okkur? Er ekki of mikill
lexíulærdómur? Er ekki of lítil
stund lögð á að þekkja og
skilja náttúruna og margt það
nálægasta, sem við lifum og
hrærumst með daglega? Er
ekki of lítið unnið á móti tildr-
inu og hégómanum, en með
,,einföldu“ lífi? Er ekki of lítið
aukinn skilningur á því, að í
raun og veru er hver tengdur
öðrum í þessu litla þjóðfélagi
— eins hagur sé annars hag-
ur?
Er skólanemendunum kennt
nógu vel að bera ábyrgð gjörða
sinna,? Vinna skólaáhrifin að
því að m'enn heimti a. m. k.
eins mikið af sjálfum sér og
öðrum ?
Eru menn hvattir nóg í skól-
um uppi undir þaki í forn-
um húshjöllum. Og ekki fáir
langoftast bráðnauðsynlegt að
vera efnalega vel sjálfstæður
troða sig út af dýrum kræs--,og að því keppir fjöldi dug
ingum, sem reyndar stundum andi manna.
En „ágirnd vex með eyri
hverjum“ og menn vilja vana-