Tíminn - 02.10.1935, Qupperneq 3

TÍMINN
167
Björn Sveinsson & Co.
Hamburg- 36 — Damtorstrasse 27
Simi: 34 81 85
Simlyklar: Bentley's og A. B. C. 5th. edition.
kröfu ritað bæjarstjórn Rvíkur
bréf þess efnis.
En jafnframt þessu er þá
hafin byrjunarframkvæmd eins
hins stærsta framtíðarmáls ís-
lenzkra sveita. Verkamennirn-
ir, sem austur fara, eiga, að
ræsa fram land undir hina
fyrstu samvinnubyggð á ls-
landi.
Á Alþingi 1933 fluttu þeir
Steingrímur Steinþórsson og
Sveinbjörn Högnason frum-
varp um samvinnubyggðir. Á
haustþinginu sama ár flutti
Eysteinn Jónsson núverandi
íjármálaráðherra tillögu til
þingsályktunar um undirbún-
ir.g löggjafar í þessu efni. Og
nú hefir verið lagt fram á Al-
þingi nýtt frumvarp til heild-
arlöggjafar um samvinnu-
byggðir og nýbýli. Hefir
Steingrímur Steinþórsson aðal-
lega unnið að því frumvarpi,
og mun Framsóknarflokkurinn
leggja áherzlu á, að það verði
afgreitt nú í vetur.
Það er bjargföst trú margra,
einkum hinna yngri manna í
Framsóknarflokknum, að stofn-
un samvinnubyggða — við
hliðina á dreifbýlinu — muni
valda tímamótum í sögu sveit-
anna. Og þess vegna mun líka
för hinna reykvísku verka-
manna austur nú, verða talin
merkileg för, er stundir líða.
Mætti vel svo fara, að nöfn
þeirra manna, þó atvinnulaus-
ir séu nú, yrðu þá ekki ófræg-
ari en sumra þeirra, er meir á-
berandi hlutverk hafa í hendur
fengið.
Fréttir
Jónas Jónsson alþm. og kona
lians komu heim frá útlöndum
með Brúarfossi s. 1. fimmtudag.
Ásgeir Sigurðsson fyrv. aðal-
ræðismaður Breta hér á landi
andaðist af hjartabilun 26. þ. m.
Hjónabönd. Hrefna Bergsdóttir
frá Ökrum á Mýrum og dr. phil.
þorkell Jóhannesson frá Fjalli.
Laufey þórmundsdóttir frá Bæ í
Borgarfirði og þórir Steinþórsson
kennari í Reykholti. Margrét
Arnadóttir frá Gunnarsstöðum í
þistilfirði og Gísli Guðmundsson
ritstjóri.
Fyrsta þráðlausa samtalið milli
íslands og Ameríku fór fram 30.
sept. s. 1. Var Guðmundur J. Hlíð-
dal póst- og símamálastjóri kvadd-
ur til viðtals við fulltrúa félags
þess í New York, er starfrækir
talsamband milli Ameriku og Ev-
rópu.
Flestar borga þær ekki fóðrið
sitt. Og meðal þeirra, sem!
mjólka milli 2000 og 2500 eru
nokkrar, sem ekki borga fóðrið.
Bóndinn á að fylgjast mbð
arðsemi kúnna, og hann á ekki
að kynoka sér við að drepa kú
á „bezta aldri“, ef hún er
strítla og ómagi á búinu. Og
það eru margar kýr. Gætið
þessa, þegar þið setjið á í
haust.
Um hrossin skal ég fátt eitt
segja. Það vita allir, að í
hrossasveitunum svokölluðu,
þar sem þeim er ætlaður úti-
gangur, þá geta þau í hörðum
vetri étið upp fóðrið, sem hin-
um skepnunum var ætlað.
Hrossaflestu bæirnir eiga nú
um 90 hross. Flestum er þeim
ætlað að bjarga sér að vetrin-
um. Þegar svo fellur að hag
leysi kemur og þau koma, inn
á innistöðu, þá saxast nú fljótt
á stabbann kindanna. Þessu
mega ásetningsmennirnir ekki
gleyma að haustinu. Þeir verða
að reikna með því, að hrossin
geti þurft hey. Og bóndinn,
sem hrossin á, verður vel að
athuga það, að jarðbann getur
komið.
Með þessari grein vildi ég
Jón Leifs hefir látið af störfum,
sr'm tónlistarstjóri útvarpsins og'
fór til útlanda í sl. viku.
Fjárveitinganefnd Atþingis er
byrjuð á störfum. þingfundir
Inljasl að nýju þann iO. okt.
Félagsblað K. R. Fyrsta tölublað
þossa árs er komið út. Er það
vel úr garði gert og ó efiaust
góðan þátt í því að efla áhuga
félágsmanna fyrir starfsemi fé-
lagsins og íþróttunum. Efnisýfir-
lit er svo sem hér segir: Starf og
stefna K. R., þýzkalandsför ís-
lenzkra knattspyniumanna, Að
standa í skilum, III. flokkur K. R.
Ur íþróttaheiminum, Ferðanefnd
K. R., Húsnefnd K. R. og Smælki.
Ennfremur er blaðið prýtt mynd-
um. þar er líka æfingatafla K.
H. fyrir komandi vetur. Verður
æfð leikfimi, íslenzk glíma, sund,
knattspyrna, hnefaleikar, hlaup
og írjálsar íþróttir. — Æfingar
innanhúss hefjast 3. október.
Bráðapest hefir gert vart við sig
víða í Skagafirði. Einn bóndi hefir
misst um 20 kindur. í Slóturhús-
unum á Sauðárkróki er daglega
kastað úr nokkrum skrokkum,
vegna byrjandi bráðapestar.
Enn íinnst bruggunarverksmiðja.
Hreppstjórinn í Kjalarneshreppi,
Ólafur Bjarnason, fann nýlega
bruggunarstöð uppi í Esju, eftir til-
vísan tveggja drengja, sem höfðu
orðið hennar varir. Var hún í
jarðhúsi, 3X3 m. að flatarmáli, og
voru þar allskonar bruggunartæki
og þrjár tunnur. Málið er í rann-
sókn hjá lögeglunni í Hafnarfirði.
Skólum í Hafnarfirði, á ísafirði
og Akureyri hefir verið frestað til
15. okt. Hefir mænuveikin gert
meira og minna vart við sig á
þessum stöðum.
Slætti er nú lokið í Rangár-
vallasýslu og er heyfengur víðast
með minna móti vegna grasbrest3,
en nýting var góð. Uppskera mat-
jurta var góð. Sauðfé er vænt. —
Vestur-Eyfellingar byggðu í
fyrrahaust og í sumar á vegum
hreppsins almenningsréttir úr járn-
tentri steinsteypu hjá Seljalandi.
Verkstjóri var Auðunn Jónsson
bóndi á Ystaskála. Réttimar voru
vígðar nýlega. Veðurblíða var
og fjölmenni og góður fagnaður.
Ræðumenn voru síra Jón Guðjóns-
son, Holti og Sigurður Vigfússon,
Brúnum.
Frá Stykkishólmi. Bifreið úr
Stykkishólmi fór s. 1. sunnudag
kringum Álftafjörð og inn að
Dröngum á Skógarströnd. í bifreið
inni voru 6 manns. Óku þeir eftir
fjörunni í kring um fjörðinn, en
síðan eftir þjóðveginum, þegar
koinið var inn hjá Narfeyri. Lit-
ið þurftu þeir að ryðja á þessari
leið.
þá hafa minnt á þetta:
Gætið þess, forðagæzlumenn,
að skoða í tíma.
Gætið þess, bændur og
sveitastjórar, að afla fóðurbæt-
is í tíma, ef heyin ekki em
nægileg.
Drepið gamalærnar og setjið
á lömb til uppyngingar ær-
stofninum.
Setjið ekki á vanmet, enda
þótt heyin séu góð.
Hlífizt ekki við að drepa
stritluraar, þó þær séu ungar,
þær gera ykkur því meiri skaða,
sem þið gerið þær eldri.
Gleymið ekki að útigangs-
hrossin geta komið inn. Ætlið
þeim því hey svo þið þurfið
ekki að taka hey frá öðrum
skepnum handa þeim, þó jarð-
bönn komi.
Og svo að lokum þetta. Not-
ið beitina í vetur. Það er ódýr-
asti heyskapurinn, sem féð
sækir sjálft á jörðina. Tryggið
sem bezt þrif í fénu með því
að gefa því ormalyf, þegar þið
takið það. Og sveltið það áður
en þið gefið lyfið, þá kemur
það að betri notum.
29. sept. 1935.
Páll Zóphóniasson..
Ritstjóri Tímans er fluttur á
Seljaveg 5. Sírni 4245.
Veðráttan í júlí. Samkv. yfirliti
V eðurstofunnai' var úrkoma í júlí-
mán. siðastl. 108% umfram með-
allag á öllu landinu. Mest var úr-
koman að tiltölu vestanlands eða
2y2 sinnum meðalúrkoma. Úr-
komudagar voru allt að því 16
ileiri en venjulega, og víða um 10
fleiri en venjulega. Mest mánaðar-
úrkoma, 266.0 mm., mældist í Vík
. Mýrdal, en mest sólarhringsúr-
koma, 60.4 mm., mældist á Arnar-
stapa. — Norðan- og austanlands
var hitinn 1.2° yfir meðallag, en
lítið eitt neðan við meðallag á
Suður- og Vesturlandi. — poka
var sjaldgæf, aðeins sunnanlands
voru þokudagar sumstaðar í rúmu
moðallagi. Logn var lieldui’
sjaldnar cn meðallag, en veður-
lueð var þó neðan við meðallag
og stormdagar taldir aðeins tveir í
mánuðjnum. — Hvergi er getið
um snjólag í byggð. Víðast voru
íjöll í 600 m. hæð alauð allan
mánuðinn, en sumstaðar norðan-
lands voru fjöll talin allt að því
25% hvít, og voru það skaflar af
vetrarsnjó.
Samviiman 4. hefti er komin út.
Efnisyfirlit: Iðnaður eftir Guðlaug
Rósipkranz, Samvinnustarfið inn-
aitlands, Töfrahöllin eftir Tagore
(niðurlag), Kossinn eftir Hjalmar
Söderberg, Klæðaverksmiðjan Gefj-
un, eftir Sigfús Halldórs frá Höfn-
um, 10% afsláttur—10% tekjuaf-
gangur, eftir Guðlaug Rósinkranz,
Fatnaður, eftir Auði Jónasdóttur,
íslenzk heimili og skólar, eftir
Jónas Jónsson, Innan lands og ut-
an o. fl. smávegis. Margar og góð-
ar myndir prýða ritið. Á forsíð-
unni er falleg mynd af verk-
smiðjuhúsum Gefjuhnar og einum
vélasalnum. Frágangur auglýs-
inga í Samvinnunni er einn sá
vandaðasti og smekklegasti, sem
sézt hefir í íslenzku riti. Góð efn-
isvöndun og smekklegur frá-
gangur eru einkenni hinnar nýju
Samvinnu.
Barnadauði á íslandi og erlend-
is. Nýlega hefir danska heilbrigð-
isstjórnin birt samanburðarskýrsl-
ur um ungbarnadauða í ýmsum
löndum árið T933. Samkvæmt þeim
er minnstur ungbarnadauði á
Nýja Sjálandi, 3.2% af þeim böm-
um, sem fæðast lifandi. Næst
kemur ísland með 4.2%. í Hollandi
4.4%, Noregi 4.8%, Svíþjóð 5%,
Bandaríkjunum 5.8%, Kanada
6.2%, Englandi 6.4% og i Dan-
mörku 6.8%. — Mestur bama-
dauði er samkv. skýrslum í Ung-
verjalandi 13,6% og Rússlandi
16,8%. En skýrslur frá þeim lönd-
um cru síðan 1928 og er talið að
ástandið hafi batnað þar síðan. —
Engar skýrslur eru til um ung-
barnadauða, en þar er hlutfalls-
talan eflaust langsamlega hæst.
Úr djúpum hafsins.
Við erum komin suður úr
Pentlandsfirðinum fyrir nokkr-
um stundum. Strandir Orkn-
eyja eru óðum að lækka á bak-
borða. Hávaxin klettarið Skot-
lands blasa við á hægri hönd,
sundurskorin við sjó fram, en
þakin iðjagrænu graslendi hið
efra. Mjallahvítar vitabygging-
ar rísa hátt fram! á brúnum
höfðanna. Óvíða eða, hvergi í
Evrópu eru vitaraðirnar þétt-
ari né sterkari en hér í sund-
inu, enda er hvorttveggja, að
leiðin er fjölfarin og þó hættu-
leg. Það eru straumar Pent-
landsfjarðarins — um flóð og
fjöru, sem eru svo ógurlega
sterkir, að aflmikil eimknúin
skip ganga naumast móti þeim
á stundum.
Skozka strandlengjan er far-
in að lækka og fjarlægjast.
Framundan er Moray-fjörður-
inn breiður og lygn, og því er
ekki líkt, að sjái fyrir enda
hans. Og nú hverfur landsýnin
aftur.
Jón á Haukagili
Nýlátinn er Jón Sigurðsson
bóndi að Haukagili í Hvítár-
síðu, 63 ára að aldri. Jón var
einn af gáfuðustu og á ýmsan
hátt merkustu bændum í Borg-
arfirði. Hann var fæddur á
næsta bæ við Haukagil,
Hvammi, og ól þarna, í hinni
fögru fjallasveit, Hvítársíðu,
allan sinn aldur, nema 4 ár
upp úr aldamótunum, er hann
dvaldi á Akranesi. Gegndi
hann jafnan mörgum trúnaðar-
störfum fyrir sveit sína og
sýslu. Jón var sérstaklega
minnugur, fróður um ísl. sagn-
ir og sögu fyiT og síðar og af
burða ræðumaður, jafn lítið og
hann iðkaði þá list, einkanlega
á yngri árum.
Varla mun nokkurntíma hafa
orðið jafnheitt í stjórnmálun-
um um Borgarfjörð eins og
1908. Þá fóru ýmsir helztu
bændur byggðarinnar frá orf-
unum um hásláttinn og riðu
um bæ frá bæ til að „agitera"
fyrir „uppkastinu“.
Fyrir kosningarnar var bú-
ist við af flestum, að „upp-
kastmenn“ myndu sigra í
Mýrasýslu. En þá var það sem
hinn ungi, vígdjarfi bóndi, Jón
á Haukagili gekk fram fyrir
skjöldu móti frændum sínum:
og yfirleitt yfirráðamönnum í
sýslunni og hreif menn svo
með sér með málsnilld sinni,
að hann gekk með sigri af
hólmi.
En ekki fékkst hann oftar til
að etja kappi í Alþingiskosn-
ingum og sat því ekki á Al-
þingi nema frá 1908—11. Enda
lenti hann í þeim flokki síðar,
þar sem honum mun aldrei
sjálfum hafa fundizt að hann
ætti heima, og þar sem aðal-
lega voru ráðandi ménn, er í
sjálfstæðismálunum voru and-
stæðingar hans, a. m. k. áð-
ur.
Sá er þessar línur ritar
kynntist Jóni ekki persónulega
fyrri en á síðustu árum, en
þau kynni vitnuðu um það, að
Jón átti meira af frjálslyndi
og drenglyndi í garð sinna
skoðanaandstæðinga, en þeir
eiga almennt að venjast frá
flokksbræðrum hans.
Jón var giftur Hildi Guð-
mundsdóttur frá Kolsstöðum í
Plvítársíðu, er lifir mann sinn.
Sex börn Jóns eru á lífi,
Þá kemur einhver auga á
(•inkennilegar skipaferðir fram-
undan.
Fjögur allstór gufuskip sjást
þétt saman. Sótsvartur mökk-
urinn brýzt upp úr reykháfum
þeirra, eins og þegar vélar eru
knúðar fram af fullu afli, og
þó þokar þeim varla úr stað.
En í miðju flotans gnæfir upp
úr sjónum eitthvert ferlíki,
sem enn er óþekkjanlegt með
cllu. Það líkist helzt einhvers-
konar eyju þarna úti á miðj-
um firði. Það slær á hana gul-
bleiku bliki og nú sjást að taug-
ar úr gufuskipunum eru tengd-
ar við hana á eina hlið.
Það er leitt ým'sum getum
að því, hvað þetta muni vera.
Eru Bretai’ að byggja hér fljót
andi eyju úti á hafi?
Nokkrir Englendingar eru
með skipinu ásamt okkur. Þeir
horfa undrunaraugum á þessa
kynlegu siglingu landa sinna
framundan, því nú erum við
liomin það nærri, að sjá má, að
allt er þetta á hreyfingu —
INNFLUTTNINGUR
ÚTFLUTTNINGUR
tveir synir heima á Haukagili,
er nú taka við góðu búi föður
síns og tvær dætur, einnig
heima, Sigurður, sem dvelur í
Reykjavík, og Svafa, sem’ ver-
ið hefir starfsstúlka hjá Al-
þýðusambandinu undanfarin
ár.
Jón var góður hagyrðingur
og hneigður til fræða, en ann-
ríki einyrkjabóndans og máske
að einhverju leyti skapgerðin,
klauf hinn góða efnivið, svo að
frá stofninum sjást aðallega
vaxnar þær greinar, er margur
góður dalabóndinn skilur eftir
sig, sem arf til þjóðfélagsins:
efnileg börn og endurbætt óð-
al. En hann skilur líka eftir
sig hlýjar og góðar endurminn-
ingar í hugum þeirra er kynnt-
þó hægt gangi — suður með
landi.
Skipin fjögur eru dráttar-
skip, stór og sterkleg og þau
hafa þetta óþekkjanlega ferlíki
í eftirdragi. Nú sjást á því
skúrlagaðar byggingar, stang-
ir og möstur — og menn á
hreyfingu. Hægt og hægt þok-
ar því um sjóinn fyrir samein-
uðu átaki dráttarskipanna.
Og nú erum* 1 við að komást á
hlið við það. Englendingarnir
reka allt í einu upp glaðvært
undrunaróp.
Gátan er ráðin.
Skrímslið mikla, sem marar
þaraa í hálfu kafi er skip á
hvolfi. Kjölurinn stendur hátt
úr sjó og guldökkur, risavaxinn
bolurinn kemur í ljósmál nið
ur á miðja súð. Þrjár firna- ;
stórar skrúfur á skutnum bera
við dimmblátt vatnið, allhátt
úr sjó. Og nú sjást margir
menn uppi á ávölum botninum
við vinnu. Byggingarnar eru
vélaskýli og verkstæði og fjög-
ur aflmikil dráttarskip leggj-
ast í stáltaugar sínar sam'stillt
og samtaka um að draga bákn-
ið mikla til hafnar einhverstað-
ar suður í landi.
Hér er á ferð eitt af stærstu
Seljum ísienzkar ufurðir til
meginlandsins hsezta verði.
Seljum fyrsta flokks vörur
til Islands fyrir lægst verð.
Silfurrefir
til sölu
skifti geta komið til greina
með ýmislegt.
Laugabóli, Mosfellssveil
(símstöð).
TRÚLOFUN ARHRING AR
ávalt fyrirliggjandi.
HARALDUR HAGAN,
Austurstr. S. Stmi 8890
ust honum á lífsleiðinni, því
Jón á Haukagili var ætíð fræð-
andi og hressandi hvar sem
fundum bar saman.
V. G.
stríðsskipum Þjóðverja, sem
notuð voru í síðustu heims-
styrjöld, og áttu að falla í
hendur Englendinga við vopna-
hléð í nóvember 1918.
1 Scapaflóa.
Skuggalegan haustdag 1918
er meginflota þýzkra herskipa
siglt úr flotahöfnum Þýzka-
lands, eftir kröfum banda-
n.anna og stefnt til Bretlands.
Engin krafa vopnahléssátt-
málans var Þjóðverjum eins
þung og afhending herflotans.
Það var 18. nóvember, sem
von Reuter aðmíráll tekur við
yfirstjórn flotans. Honum er
fyrirskipað að sigla honum til
Forth-fjarðarins í Skotlandi
eftir boðum Englendinga.
Snemma morguns þann 21.
þ. m. nálgast skipin fjarðar
mynnið. Enskur bryndreki
kemur í ljósmál og siglir fyrir.
Til beggja handa bíða enskar
og franskar flotadeildir, þeim
fjölgar jafnt og* þétt.
Yfir sveimar aragrúi her-
flugvéla og loftskipa. Hinum
sigraða óvini frá Skagerak og
J ótlandsströndum er sýndur
fullur heiður í móttökunum.
Ef til vill hefir Bretinn vilj-
Ferðasöéu-þættir
Ettir Hallgvim Jónasson, kennaraskólakennara
Látið oss annast kaup og sölu fyrir yður og þér
mnnuð fá beztu og ábyggilegustu afgreiðslu.
Tilbúinn áburður,
Þoir sem ætla að kaupa SUPERFOSFAT og KALl
til notkunar í hauíst, eru beðnir að senda pantanir sínar
hið allra fyrsta.
Álmrdarsala rikisins.
P. W. Jacobsen & Son
Timburverzlun
Símnefni: Granfuru. StofnaC 1824.
C&rl Lundsg&de Kflh&nh&vn.
Aígreiöum frá Kaupm&nn&höfn beeði stór&r og litl&r p&nt&nir ag
heila skipKf&rma frá Svíþjóð. — Sía og umboflaaal&r ann&st p&nt&nir.
:: :: :: :: EIK OG EFNI f ÞILFAR TIL SKIPA. :: :: :: ::