Tíminn - 23.06.1938, Blaðsíða 1

XXII. ár.
26. blað
Rvík fimmtud. 23. júní 1938.
Stofnfundar Samb
———mm—«—a—bbp—■mmuKsaaa kmwmemmímmi wuuiiti
ra Framsó
Fregnír aí iundarstörfum
Aðdragandl.
Haustið 1936 samþykkti P. U.
F. í Reykjavik að gangast fyrir
stofnun landssambands ungra
Framsóknarmanna. Félagið kaus
síðan nefnd til þess að annast
undirbúning væntanlegrar sam-
bandsstofnunar, og var ákveðið
að sambandiö skyldi stofnað
sumarið 1937. En þegar hljóð-
bært varð, að fram skyldu fara
-alþingiskosningar það sumar,
var ákveðið aö fresta stofnun
sambandsins, því að undirbún-
>
ingur kosninganna fékk Fram-
sóknarmönnum um land allt
ungum sem eldri, ærið að starfa.
Síðari hluta sl. vetrar var haf-
inn á ný undirbúningur þessa
máls. F. U. F. í Reykjavík kaus
níu manna nefnd, sem annaðist
allan undirbúning hins nýaf-
staðan stofnfundar S. U. F. Starf
þessarar nefndar var umfangs-
mikið, enda þótt nefndarmenn
gætu ekki fórnað því öðrum
tíma en tómstundum sínum.
Nefndin stóð í bréfasambandi
við menn í öllum sveitum, kaup-
túnum og kaupstöðum landsins,
lét búa út kjörgögn og sendi
trúnaðarmönnum sínum, skipu-
lagði ferðir fulltrúanna, sendi
út ávarp til ungra Framsóknar-
manna, sá um að væntanlegrar
sambandsstofnunar væri getið
í blöðum flokksins, annaðist
fjársöfnun til þess að standa
straum af ýmiskonar kostnaði
við þingið, útvegaði fulltrúum • <
utan af landi ókeypis dvöl í Rvík
ræddi skipulag væntanlegs sam-
bands, samdi dagskrá stofnfund-
arins o. s. frv.
í undirbúningsnefndinni áttu
þessir menn sæti:
Egill Bjarnason,
Guðmundur V. Hjálmarsson,
Gunnlaugur Ólafsson,
Indriði Indriðason,
Jón Helgason,
Sigríður Hallgrímsdóttir,
Valdemar Jóhannsson,
Vilhjálmur Heiðdal,
Þórður Björnsson.
Að Laugarvatni.
Stofnfundur S. U. F. var háður
að Laugarvatni dagana 11.-14.
júní. Á fimmtudag og föstudag
10. ogll. júní, kom fjöldi fulltrúa
til Reykjavíkur. Á föstudags-
kvöld fór allmargt fulltrúa úr
Reykjavík til Laugarvatns, en
þorri fulltrúanna kom þó ekki
þangað fyrr en á laugardags-
morgun. Varð nú mannmargt á
Laugarvatni, því að fulltrúar
voru 104 talsins, en auk þess sat
þingið allmargt gesta. Engin
skotaskuld varð þó úr því aö
koma öllu þessu fólki fyrir. Að
koma öllú þessu fólki fyrir, enda
létu húsráðendur á Laugarvatni
einskis ófreistað til þess að öll-
um mætti líða sem bezt. Báru
allar viðtökur og aðbúnaður
ljósan vott hins alkunna mynd-
arskapar Bjarna skólastjóra.
Þingstörf heijast.
Laugardaginn 11. júní, kl. 2
e. h., setti Þórarinn Þórarinsson,
formaður F. U. F. í Reykjavík,
fundinn með stuttri ræðu. Að
því loknu las hann upp ávarp
til fundarins frá formanni
Framsóknarflokksins, Jónasi
Jónssyni. (Ávarpið birtist í sið-
asta blaði Tímans.) Þá var kos-
inn fundarstjóri og ritarar. —
Fundarstjóri var síðan kosinn
að morgni hvers dags og gilti
kosning hans yfir daginn. Fyrsti
fundarstjóri var kosinn Ragnar
Guðjónsson, Siglufirði. Fastir
fundarritarar voru kosnir Har-
aldur Matthíasson, Fossi Árn. og
! Vilhj. Hjálmarsson, Brekku, S,-
Múl. Aðstoðarfundarritarar voru
kosnir Valgerður Tryggvadóttir,
Rvík og Þórður Þorsteinsson,
Grund, A.-Hún. Síðan var kosin
kjörbréfanefnd. Þessir hlutu
kosningu:
Árni Bjarnarson, Egill Bjarna-
son, Indriði Indriðason, Magnús
Gíslason og Sæmundur Björns-
son.
Að loknum þessum kosningum
flutti Eysteinn Jónsson fjár-
málaráðherra langa og ítarlega
ræðu um starf og stefnu Fram-
sóknarflokksins. Sú ræða hefir
áður birzt hér í blaðinu.
Að lokinni ræðu fjármálaráð-
herra, var gefið kaffihlé, en
annar fundur hófst kl. 5. í upp-
hafi þess fundar var sunginn
söngur samvinnumanna, undir
stjórn Þórðar Kristleifssonar,
söngkennara á Laugarvatni. —
Aö því loknu flutti Þórður
Björnsson, stud. jur. erindi um
sambandið milli íslendinga og
Dana. Lýsti hann í stórum drátt-
um hvernig háttað væri sam-
bandinu og ræddi þær leiðir, er
(Framliald á 3. síðu.)
Æskan hyllír
Jónas Jónsson
: Hanu var kjöriiiu |
fyrsti heiðursfé-
: lagi S. IJ. F.
Á seinasta fundi stofn- :•
þings ungra Framsóknar-
'<l manna, bar Baldvin Tr. 1
Stefánsson, Stakkahlíð, N.- |
Múlasýslu, fram svohljóð- »
andi tillögu: :
„1. þing sambands ungra |
Framsóknarmanna sam- :;
þykkir að kjósa Jónas Jóns- «
son, formann Framsóknar-
flokksins, sem fyrsta heið- !:•:
ursfélaga Sambands ungra »
Framsóknarmanna, í við- ;j;
urkenningarskyni f y r i r ý
hans miklu og góðu störf í «
þágu alþjóðar, og þá eink- li
um æskunnar í landinu.“ |;
Fundarmenn samþykktu i;i;
þessa tillögu með lófataki «
sem aldrei ætlaði að linna. ;í;
Ennfremur samþykkti ij:
fundurinn að fela stjórn »
S. U. F. að vinna að því að i;
liafizt yrði handa um út- •;
gáfu safns af ritgerðum
Jónasar Jónssonar. í
immmmmmtmmmmmmmtmmm
LÍFSHAMINGJAN ER FÓLGIN
í BARÁTTU OG STARFI
RÆÐA HERMANNSJÓNASSONAR
FORSÆTISRÁÐHERRA Á FUNDINUM
I.
Háttvirta samkoma!
Við erum hér saman komin
til þess að ræða um það sem í
daglegu tali eru kölluð stjórn-
mál eða pólitík — orð og hug-
tak, sem sumt fólk þykist ekki
mega heyra nefnt. En þetta
fólk hugleiðir það ekki, að vel
flestar athafnir og flest gæöi,
sem við njótum, eru ávöxtur
stjórnmála eða ofin inn í þau
að meira eða minna leyti. Þetta
hús, sem við nú erum stödd í,
er ávöxtur stjórnmálabaráttu.
Vegirnir, sem við þutum eftir
hingað, langan veg eða skamm-
an, eru það einnig. Sama er að
segja um símann, sem við nú
notum til að reka erindi í fjar-
lægum héröðum. Stjórnmálin
eru leit okkar allra að því
hvernig við getum skapað traust
og heilbrigt þjóðfélag með
hamiHgjusömum, ábyrgum og
gæfusömum einstaklingum. Því
er nú þannig varið, að einstakl-
ingarnir geta ekki lifað einir
fyrir sig. Þeir verða, til þess að
lífið verði þeim þolanlegt, að
lifa í félagi hver við annan. Og
fyrir þessu samfélagi, sem við
köllum þjóðfélag, erum við stöð-
ugt að reyna að finna betri form
og reglur. Við vitum um ýmis-
legt, sem er nauðsynlegt til
þess að þjóðfélagið sé traust og
einstaklingarnir hamingjusam-
ir. Við vitum meðal annars af
reynslu sögunnar, að þjóðfélag-
ið getur verið veikt, þótt það
eigi mikið voldugra einstaklinga.
Og við vitum það einnig, að þjóð-
félagið getur því aðeins verið
heilbrigt og traust, að einstakl-
ingar þess séu ábyrgir og hæfir.
Að þessu marki erum við að
vinna, og til þess erum við sam-
an komin hér á þetta flokksþing.
Þegar við litum yfir það, sem
gerst hefir á síðustu áratugum
sjáum við fyrir okkur stórfelld-
ar breytingar og umrót, sem
orðið hefir í lífi einstaklinganna
í þessu landi og breytingar á
þjóðfélagsbyggingunni allri.
Það hafa verið stigin stór og
markverð spor. Það hefir mikið
áunnizt, og hefir það oft verið
rakið. Og nú erum við hér stödd
— við horfum aftur og fram og
aðgætum með yfirvegun og
gaumgæfni hvað það er, sem á-
unnizt hefir, hvað það er, sem
hefir mistekizt og þarf að bæta
eða breyta, og ennfremur hvað
óunnið er og ógert af því, sem
gera þarf. Þessi yfirsýn er nauð-
synleg, ef við viljum gera okkur
von um að geta ályktað rétt.
Framfarir hafa vissulega aukið
þægindi okkar og breytt lífinu
í þessu landi og gert það bjart-
ara og skemmtilegra á margan
hátt. Það eru vissulega mikil
aukin þægindi að því aö hafa
t. d. þetta og mörg önnur veg-
leg, hlý og raflýst húsakynni,
skólahúsin víðsvegar um land-
ið, brýrnar, símann og vegina,
sem ég talaöi um áðan og
margskonar önnur þægindi.
Sama blasir við á sviði mann-
réttindamálanna. Og þannig
mætti yfirleitt lengi telja. Og
flest af þessu, sem við teljum
nú alveg nauðsynlegt, er geró-
líkt því, sem forfeöur okkar og
mæður bjuggu við og gerðu sig
ánægða með. Slíkar framfarir á
svo stuttum tíma, líkjast meira
byltingu en þróun. Og hún
hefir haft þáð í för með sér að
mjög margir af einstaklingum
þjóðfélagsins lifa orðið við mik-
ið eftirlæti, menn og konur,
sem fá mikið fyrir lítið, og sem
vilja halda áfram að lifa þann-
ig. Og þeim fjölgar stöðugt með
auknum þægindum, sem þann-
ig vilja lifa lífinu. Hér er að
gerast hið sama og víða ann-
arsstaðar með vaxandi nútima-
menningu og sem er orðið mik-
ið áhyggju- og viðfangsefni
stjórnmálamanna og uppeldis-
fræðinga, sem bókmenntir sein-
ustu ára bera greinilegast vott
um. Þjóðfélag, sem á mikið af
slíkum þegnum, er veikt og er
hætt við, að það geti ekki til
lengdar staðizt. Þessir þegnar
reyna að sneiða fram hjá erf-
iðleikunum og leita gæfunnar i
athafnaleysi. En vitanlega finna
þeir hana ekki þar, þótt stund-
um kunni að líta svo út á yfir-
borðinu. Þessir einstaklingar
leita gæfunnar ekki hið innra
með sjálfum sér, þar sem hana
er að finna, heldur í þægindum,
nautnum og gleði, sem liggur
utan við þá sjálfa. Þið sjáið
margt af þessu fólki t. d. á
skemmtiferðaskipunum, sem
koma hingað til lands. Það ferð-
ast oft land úr landi til þess að
leita að afþreyingu. Þetta er
vel klætt fólk og sum ykkar
langar jafnvel til, þegar þið sjá-
ið það, að geta lifað jafn á-
hyggjulitlu lífi, en ef betúr er
að gætt og djúpt er skoðað, eru
þessar mannverur hinar óham-
ingjusömustu, því sjálfar
skemmtanirnar eru því jafnvel
til leiðinda.
Ég held að það sé ekki rétt
að vera neitt að skera utan af
því, heldur segja það eins og
það, er, að fjölgun þegna af
slíkri tegund, sem þessari hefir
verið mikil í okkar þjóðfélagi á
seinustu árum og af því stafar
okkur mjög mikil hætta. Þess
vegna hefi ég í tveimur ræðum,
1. des. síðastliðið ár og 1. jan.
á þessu ári, leitt athygli að
þessari hættu í þjóðlífinu, þótt
ég verði nokkuð berorðari um
hana nú.
Hið dásamlega við lífið er það,
að hagur og gæfa einstakling- i
anna og þjóðfélagsins fara sam- J
an. Þróttmikill og ábyrgur ein- !
staklingur, sem heyir lífsbar-
áttuna með elju og karl-
mennsku, er hollur þegn í sínu
þjóðfélagi. Og hann er jafn-
framt hollur sjálfum sér, því
gæfuna er hvergi að finna nema
í vinnu og baráttu. Sá, sem
hefir allt til alls og þarf ekkert
fyrir því að hafa, verður aldrei
hamingjusamur. Lífshamingjan
er í því fólgin, að erfiða og
sigrast á erfiðleikunum og jafn-
vel bíða annað slagið ósigur;
því meiri og hreinni verður
gleðin yfir sigrinum; sólskins-
dagar erú okkar gleðistundir,
vegna þess að við höfum ekki
alltaf sólskin, og birta sumars-
ins, vegna þess að við höfum
dimman vetur. Þannig er lífs-
hamingjan. Skúrir og skin
verða að skiptast á — það er
einnig fullvíst, að það nær eng-
inn langt fram né öðlast karl-
mennsku og þor nema sá, sem
leggur rnikið á sig, mætir mikl-
um erfiðleikum og jafnvel hætt-
um og heyir harða barátty til
að yfirstíga þær. Englendingar
segja að sigurinn í heimsstyrj-
öldinni hafi verið unninn á í-
þróttavöllunum við skólann í
Eaton, — skólanum, sem
hefir fóstrað meira en helming
af öllum utanríkismálaráð-
herrum Englands. Tæpast mun
það talið að þessi skóli út-
skrifi lærðustu menn Englands,
en í þeim skóla er jafnvel enn
meir en annarsstaðar í Eng-
landi lögð áherzla á að þroska
skapgerð og karlmennsku nem-
endanna á margvíslegan hátt
og ekki sízt á íþróttavöllunum,
þar sem menn læra að leggja
að sér, láta á móti sér og yfir-
vinna erfiðleikana, að ógleymdu
því, að herbergi nemendanna í
Eaton eru áreiðanlega kaldari
en í nokkrum skóla hér á landi.
— Móðurmálið okkar, sem
safnað hefir reynslu kynslóð-
anna, segir okkur þessi sann-
indi í fáum og óbrotnum orð-
um: „það verður enginn óbar-
inn biskup“.
Af þessum ástæðum er okkur
það mikil nauðsyn að forða
þjóðfélaginu frá þeirri glötun,
að fleiri og fleiri þegnar leiti
gæfunnar í athafnaleysi, á-
byrgðarleysi og þægindum.
Skemmtanir og þægindi eru
vissulega nauðsyn og blessun,
en aðeins sem endurgjald og
hvíld fyrir erfiði og athafnir.
Við verðum að miða uppeldi
okkar við það, að sem flestir
nemi þau lífssannindi, að það
er, þegar allt er grandskoðað,
engin sannari gleði til en vinnu-
rmanna:
HERMANN JÓNASSON
gleðin: Að leggja frá sér vinnu
að kveldi hæfilega þreyttur og
horfa yfir vel unnið dagsverk,
hvort sem vinnudagurinn hefir
verið 10 stundir eða heil manns-
æfi.
Það er eitt af stærstu hlut-
verkum okkar flokks að kenna
mönnum þessi hfssannindi og að
þeir staðfesti þau í lifi sínu og
starfi.
II.
En ef þessi lífsskoöun er rétt,
og það er hún, og ef hún er
undirstaöan undir gæfu ein-
staklingsins og framtíð þjóðfé-
lagsins, höfum við þá gert
nægilega mikið til þess að
kenna mönnum að skilja hana
og tileinka sér hana? Við get-
um verið þess fullviss að
„Æfinnar um sóknarsvið
sérhvers bíður glíma,
því er bezt aö venjast við
vosbúðina í tíma“.
En í uppeldismálum okkar
hafa verið þeir ágallar, og við
skulum kannast hreinlega við
þaö, sem Stefán G. Stefánsson
telur einna hættulegasta í
menntakerfi þjóðanna, „að fátt
er skeytt um hjarta og hönd“.
Við höfum barnafræðslu,
fræðslumál og fræðslumála-
stjóra, en hér kemur móður-
málið upp um okkur. Mennta
kerfi okkar hefir verið og er
fræðsla en ekki uppeldi. Við
höfum ekki í skólamálum fylgt
þeirri reglu, sem St. G. St. tel-
ur að eigi að vera mælikvarði á
menntun manna — að telja
þann mann bezt menntaðan:
„Flest og bezt, sem var og vann,
er vönduðum manni sæmdi.“
Við höfum ekki litið svo á eins
og hinn vísi Englendingur: „Að
góð skapgerð sé gáfum æðri“.
Það er í þessu sambandi tákn-
andi, að íslendingar virðast
víöast skara fram úr við''nám
erlendis í lærdómi, en þegar
kemur út í baráttu lífsins, not-
ast lærdómurinn því miður ekki
ætíð að sama skapi. Mikill lær-
dómur er góður og oft nauðsyn-
legur, en því aðeins gagnlegur,
oftast nær, að bak við hann sé
skapgerð, sem ber hann uppi og
notfærir sér hann í baráttu og
starfi. Ég lít svo á, að, gerbreyt-
ingar á uppeldismálum okkar
og skólamálum séu nauðsyn-
legar og aðkallandi og að ekki
megi vera á því nein bið, að
Framsóknarflokkurinn taki
þessi mál til úrlausnar. Ég álít