Tíminn - 25.08.1938, Síða 4

140
T í M'I N N
Hlutverk uugra
Framsóknarm.
(Frh. af 1. síðv.)
þörf, getum við samt verið þess
fullviss, að aldrei hefir þess ver-
ið meiri þörf að vinna gegn
sundurlyndinu og boða sam-
vinnuna en einmitt nú.
í slíku starfi verður aðalvinna
okkar ungra Framsóknarmanna
fólgin. Ef við vinnúm ekki þetta
verk, verður það látið ógert og
sundurlyndið grefur grunninn
undan sjálfstæði þjóðarinnar.
Aðrir flokkar en Framsóknar-
flokkurinn eru fulltrúar stétt-
anna, sem taka þátt í hörðustu
stéttabaráttunni, og þeirra
markmið er að auka hana og
berjast til endanlegra úrslita
um það, hvor eigi að drottna og
undiroka hinn aðilann. Frá
þeim verður því ekki slíkrar
vinnu að vænta.
Á herðar okkar ungra Fram-
sóknarmanna leggst því mikil
skylda og erfitt starf. Það er
okkar starf að bjarga þjóðinni
frá glötun sundurlyndisins. Það
er okkar starf, að kenna henni
að gera samvinnuna að megin-
þættinum í lífi sínu. Framtíð
hennar veltur á því, hvernig
okkur tekst að leysa þetta
vandasama verk af höndum.
En til þess, að við getum haft
fullan rétt til að flytja þjóðinni
þennan boðskap, verðum \jið að
geta sýnt, að okkar eigið sam-
starf sé til fyrirmyndar. Við
megum ekki láta rætast á okkur
gamla málsháttinn, að hægra
sé að kenna heilræðin en halda
þau. Það kemur áreiðanlega
engum okkar til hugar að halda
því fram, að ekki geti komið
fram innan vébanda okkar mis-
munandi skoðanir og sjónarmið
í ýmsum málum. Við óskum
heldur ekki eftir slíku. Við á-
lítum slíkt þvert á móti æskileg-
ast og nauðsynlegast til þess að
málin fái sem vandlegasta og
Itarlegasta athugun. Slíkur á-
greiningur á ekki að vera til
þess að færa okkur í sundur,
heldur til þess að við leitum að
þvi bezta. Við eigum að læra af
meðferð slikra mála að taka
sanngjarnt tillit hvor til ann-
ars, leita að því, sem getur ver-
ið betra hjá öðrum en okkur
sjálfum, og viðurkenna það
rétta, þó í því felist stundum sú
játning, að okkur hafi skjátlazt
áður. Þannig eigum við að leit-
7. Gráni, grár kollóttur. Móðir
Dimrna Gamalíels Hjartarson-
ar Skeggjastöðum Svarfaðar-
dal, faðir Karl rauði. Eig. Naut-
griparæktarfél. Viðvíkurhrepps.
8. Grettir, kolflekkóttur, hnifl-
óttur. Móðir Kolka í Gunnars-
holti frá Hjálmholti, faðir Hóla-
rauður frá Hellishólum, nú í
Ölfusi. Eigandi skólabúið á Hól-
um.
9. Surtur, svartur, kollóttur.
Móðir Dimma á Starastöðum,
faðir Bliki. Eigandi Nautgripa-
ræktarfél. Dýtingsstaðahrepps.
10. Sauri, rauðhuppóttur,
hornóttur. Móðir Kolbrún í
Saurbæ, faðir Álfur. Eigandi
Eymundur í Saurbæ í Lýtings-
staðahreppi.
í Eyjafjarðarsýslu:
1. Svipur, rauður, kollóttur.
Móðir Stjarna á Hóli, faðir Sóti
frá Hellu á Árskógsströnd. Eig-
andi Þór Vilhjálmsson, Bakka
Svarfaðardal.
2. Kópur, rauður, hníflóttur.
Móðir Bára í Brimnesi, faðir
Dreyri frá Hillum. Eigandi Jón
Gíslason Hofi Svarfaðardal.
3. Vaskur, rauðgrár, kollóttur.
Móðir Grána Helgustöðum,
faðir Klettur. Eigandi Naut-
griparæktarféiagið í Svarfaðar-
dal.
4. Svarthjálmur, svarthjálm-
óttur, hornóttur. Móðir Grása
á Auðnum, faðir Hersir. Eigandi
ast við að leysa öll deilumál
innan vébanda okkár og við
munum sanna, ef við fylgjum
þessum reglum, að við stöndum
sterkari og samhentari eftir
slíka lausn ágreiningsmálanna
en áður.
Með þvi að láta allt samstarf
okkar vera á þennan hátt,
stöndum við líka betur að vígi
að flytja þjóðinni þann boð-
skap, sem henni er nauðsynleg-
astur, boðskapinn um aukna
samvinnu og samheldni. Við
getum þá einnig bent á okkar
eigið samstarf sem fyrirmynd.
í þeirri von að þetta viðhorf
megi jafnan vera ríkjandi í fé-
lagsskap okkar og að við gleym-
um aldrei þeirri hvatningu í
kvæði Guðmundar Inga, að
hvort þið búið við sjó
eða i sveitum,
þar á samvinnan
hlutverk sitt enn,
segi ég fyrsta þingi Sambands
ungra Framsóknarmanna slitið.
1 Utan úr heimi
(Framhald af 1. síBu.)
18. þ. m. fór 7 manna nefnd
frá Lögþinginu af stað til Dan-
merkur á færeyska skipinu
„Tjaldur", til að ræða við Dana-
stjórn um fjárhagsmál og stjórn
eyjanna. Jóannes Patursson er
einn nefndarmanna. Skömmu
áður en hann fór af stað, átti ég
tal við hann og bað hann að
segja Tímanum nokkuð frá
færeyska jarðamálinu, sem svo
mikið er um talað, og fleiri
atriðum í færeyskum stjórnmál-
um. Hann sagði svo frá:
„Árið 1934 samþykkti Lögþing-
ið frumvarp eitt, sem samið var
af nefnd, sem danska stjórnar-
ráöið hafði skipað. Efni laganna
er í fyrsta lagi það, að allar
jarðeignir í Færeyjum skulu vera
„under Landbrugsministeriets
höjeste Myndighed", og í öðru
lagi, að hinn gamli erfðaréttur
eða óðalsréttur kóngsbændanna
er tekinn af þeim. Þar með var
numið úr gildi byggingarbréf
kóngsbændanna, sem upphaf-
lega var gefið út 1276, en endur-
nýjað 14. ágúst 1662. Þetta kóngs
bændabréf stendur í sambandi
við hyllingu Færeyinga og Norð-
manna til konungs. í því lofa
þeir konungi „Huldskab og Tro-
skab“. Þykjast því bændurnir
vera lausir allra mála við kon-
ung, þegar bréfið er úr gildi. —
Loftur Baldvinsson Böggvers-
stöðum Svarfaðardal.
5. Dreyri, kolóttur, kollóttur.
Móðir Búkolla á Hellu, faðir
Sóti frá Hellu.
6. Dreyri, rauður, hornóttur.
Móðir Reyður á Syðri Varðgjá,
faðir Ófeigur í Kaupangi. Eig-
andi Nautgriparæktarfél. Arn-
arneshrepps.
7. Krummi, svartur kollóttur.
Móöir Njóla Jódísarstöðum, fað-
ir Herrauður Tjörnum._ Eigandi
Nautgriparæktarfél. Glæsibæj-
arhrepps.
8. Grettir, rauður kollóttur.
Móðir Flóra á Hánefsstöðum í
Svarfaðardal, faðir Karl rauði.
Eigandi Ræktunarfélag Norður-
lands.
9. Adam, svarthuppóttur,
hníflóttur. Móðir Þoka Jódísar-
stöðum, faðir Herrauður
Tjörnum. Eigandi Nautgripa-
ræktarfél. Hrafnagilshrepps.
10. Ljómi, rauður, kollóttur.
Móðir Grána á Espihóli, faðir
Herrauður Tjörnum. Eigandi
Nautgriparæktarfél. Hrafnagils-
hrepps.
11. Glæsir, svartskjöldótur,
hornóttur. Móðir Lappa í Sam-
komugeröi, faðir Ljótur.
12. Roði, rauður, kollóttur.
Móðir Blökk Jódísarstöðum,
0 faðir Herrauður Tjörnum.
| 13. Blakkur, svartur, kollótt-
ur. Móðir Blökk Jódísarstöðum,
Nú eiga jarðirnar aðeins að fást
til lífstíðarábúðar, án erfðarétt-
ar, og er hægt að taka þær í
lok ábúðar, án þess að endur-
gjalda það, sem í þær hefir verið
lagt. Sumir bændur hafa lagt
stórfé í endurbætur á jörðum
sínum, vegna erfðaréttarins, en
samkvæmt þessum lögum eiga
þeir ekkert af því að fá endur-
greitt. — Lög þessi gera einnig
svonefnda „traðarmenn“ (þ. e.
menn, sem eiga túnblett, en eng-
in önnur jarðarafnot) réttminni
með land sitt en þeir voru sam-
kvæmt eldri lögum. Óðalsmenn
hafa einnig snúizt gegn lögum
þessum, þvi að óðalsréttur þeirra
er líka skertur. — Landbúnaðar-
ráðuneytið hefir þannig tekiö
undir sig vald yfir gróðurmold-
inni í Færeyjum, með lögum
þessum. — Með auglýsingu for-
sætisráðherra 6. september 1
fyrra eru svo dönsku námulögin
frá 1932 sett í gildi í Færeyjum,
en í þeim er ákveðið, að ríkið
eigi alla „Undergrund", öll
námuréttindi. Þannig hafa Dan-
ir einnig tekið sér vald yfir
grjótinu undir moldinni. Þá
„kom nú eldur í koluna“, þegar
þessi tilskipun kom út! Var þá
stofnað „Jarðamannafélag" og
mjög ákveðin mótmæli send til
konungs, með tilkynningu um,
að bændur teldu sig lausa allra
mála við hann, ef þessu færi
fram. Af því hefir leitt, að Danir
hafa enn ekki þorað að fram-
kvæma námulögin í Færeyjum.
— 3000 manns hafa með undir-
skriftum mótmælt námulögun-
um dönsku og jarðalögunum,
heimtaö hvorttveggja þessi lög
afnumin, og krafizt löggefandi
lögþings, innlendrar stjórnar og
fjárhagslegrar uppgerðar við
Danmörku; með öðrum orðum:
fullveldis. Þessir menn hafa
sent (í janúar s. 1.) mann til
konungs og forsætisráðherra og
heimtað lögþingið rofið og nýj-
ar kosningar um þessar kröfur.
Því var neitað.
Jarðamannafélagið hefir síðan
sent konungi og forsætisráð-
herra boð um aö kóngsbændurn-
ir telji nú, þegar jarðalögin eru
komin í gildi, sig og landið laust
við konung og dönsku grundvall-
arlögin ,og biðja nú um ráð-
stefnu við Dani um sjálfstæða
stjórnarskrá fyrir Færeyjar, ef
til vill með þremur sáttamönn-
um, einum Svía, einum Norð-
faðir Skuggi Syðrahóli.
14. Kolur, kolótur, hornóttur.
Móðir Reyðir á Þórustöðum,
faðir Ófeigur í Kaupangi. Naut-
in 11 til 14 eru öll eign Naut-
griparæktarfél. Saurbæjarhr.
15. Logi, rauður, hníflóttur.
Móðir Rauðka Staðarhóli, faðir
Herrauöur á Tjörnum. Eígandi
Nautgriparæktarfél. Öngul-
staðahrepps.
16. Skuggi, svartur, kollóttur.
Móðir Auðhumla Jódísarstöð-
um, faðir Herrauður Tjörnum.
Eigandi Nautgriparæktarfélag
Öngulstaðahrepps.
17. Vikingur, kolóttur, koll-
óttur. Móðir Hetta frá Höfða,
faðir Skjöldur frá Litladal. Eig-
andi Nautgriparæktarfélagið í
Öngulstaðahreppi.
18. Glæsir 11., rauðhuppóttur,
kollóttur. Móðir Búkolla á Hellu,
faðir Sóti á Hellu. Eigandi
Nautgriparæktarfél. Siglufjarö-
ar.
19. Ægir, rauðflekkóttur,
hornóttur. Móðir Gulllilja á Eg-
ilsstöðum á Völlum, faðir Ægir
frá Egilsstöðum. Eigandi Hóls-
búið í Siglufirði.
20. Dreyri, rauður, hornóttur.
Móðir Búbót á Syðri Varðgjá,
faðir Kroppur frá Kroppi í
Eyjafirði. Eigandi Nautgripa-
ræktarfél. Grímseyjar.
í Suður-Þingeyjarsýslu:
1. Sómi, rauður, hníflóttur.
manni og einum íslendingi, og
útnefni hæstiréttur hvers lands
manninn."
Hver er aðstaða yðar til Sjálf-
stýrisflokksins nú, og Sjálfstýr-
isflokksins til yðar? Og hverjar
kröfur gerið þér og flokkurinn
nú um sjálfstjórn eyjanna?
„Það er engin önnur breyting
hjá méi' og Sjálfstýris-kjósönd-
um úti um land, en sú, að viö
allir höfum hert á kröfum okkar
tim afnám dansks valds á Fær-
eyjum. Og sífellt eykst fjöldi
þeirra, sem vilja gera upp til
fulls við Danmörku, eins og
Jarðamannafélagið stefnir að.
Sama vill Vinnuflokkurinn.“
Hvernig eru horfurnar með
„Paragraf 7“? (Það er lagagrein-
in, sem ákveður, að danska skuli
vera kennslumál í færeyskum
skólum.)
„Spurningin er merkileg. Mér
finnst nú ekki vera tímabært,
að við Færeyingar séum að
spýrja neinn að því, og heldur
ekki Dani, hvort við megum nota
okkar eigið mál í okkar eigin
landi.“
Hverjar eru horfurnar í fána-
málinu?
„Það brennur enn í mörgum
Færeyingi, sem gerðist viðvíkj-
andi fána okkar í Almannagjá
og i Reykjavíkurkirkjugarði, á
Alþingishátíðinni 1930. Fleiri og
fleiri draga nú upp færeyskan
fána, bæði heima hjá sér og á
bátum innan eyja; og yfirvöldin
þegja. Vitanlega verður fáninn
einnig dreginn að húni á fær-
eyskum skipum utan landhelgi,
þegar sjálfstæðismálunum er
nógu langt komið til þess.“
Hver er aðstaða hinna stjórn-
málaflokkanna í sjálfstæðis-
málinu?
„Sjálfstýrismenn, Vinnuflokks-
menn, ekki allfáir fyrrverandi
Sambandsmenn og nokkrir so-
cialistar vilja nú fá svo mikið
sjálfstæði, sem unnt er. Það er
ekki gott að fullyrða, hvað úr
þessu kann að verða við næstu
kosningar. Færeyingar hafa fyrr
lirokkið til baka!“
Hvaða erindi á sendineíndin,
sem nú er á förum til Danmerk-
ur, og hvaða horfur eru um
árangur af ferð hennar?
„Erindiö er að fá setta 5 ára
fjárhagsáætlun. En árangurinn
getur orðið allur annar. Það er
ómögulegt að spá um, hver hann
kann að verða.“ A. S.
Móðir Kola á Öngulsstöðum,
faðir Herrauður á Tjörnum.
Eigandi Nautgriparæktarfélag
Svalbarðsstrandar.
2. Búi, kolóttur, hníflóttur.
Móðir Grána á Helgustöðum,
faðir Dumbur frá Hvanneyri.
Eigandi Nautgriparæktarfélag
Svalbarðsstrandar.
3. Stikill, kolskjöldóttur,
hornóttur. Móðir Hyrna á
Stóruvöilum í Bárðardal, faðir
Huppur frá Sandhaugum. Eig-
andi Nautgriparæktarfélag
Grýtubakkahrepps.
4. Hringur, rauður, hníflóttur.
Móðir Löpp á Einarsstöðum í
Reykjadal, faðir Klettur. Eig-
andi Nautgriparæktarfélag
Fnjóskdæla.
5. Skuggi, svartur, hníflóttur.
Móðir Dumba á Bjarnastöðum,
faðir Skúmur. Eigandi Jón
Marteinsson á Bjarnastöðum í
Bárðardal.
6. Hnífill, kolhuppóttur, hnífl-
óttur. Móðir Rós á Gvendar-
stöðum, faðir Hnífill frá Hlíð-
arenda. Eigandi Nautgriparækt-
arfélag Ljósavatnshrepps.
7. Kollur, rauður, kollóttur.
Móðir Dimma í Garðshorni, fað-
ir Hnífill frá Hlíðarenda. Eig-
andi Nautgriparæktarfélag
Lj ósavatnshrepps.
8. Brandur, bröndóttur, horn-
óttur. Móðir Ála Aðalbóli, faðir
Brandur á Laxamýri. Eigandi
Hrunin Paradís
(Frh. af 1. síöu.)
einnig orðiö breyting á hugar-
fari fólksins, sem í landinu býr.
Bændurnir hafa ekki unað þeim
kjörum, sem þeim voru úthlutuð
1924—27, að vera settir skör neð-
ar en allar aðrar stéttir. Verka-
menn hafa einnig eflt samtök
sín. Þessar stéttir hafa krafist
jafnréttis við annað fólk í land-
inu. Og vegna þess, að þær
kröfur eru byggðar á sanngirni
og réttlæti, verður erfiðara nú
en 1924—27, að framfylgja þeirri
stjórnarstefnu, sem hleður und-
ir eina stétt á kostnað allra
hinna.
Þetta verða heildsalarnir að
gera sér ljóst. Það er þýðingar-
laust fyrir þá að vonast eftir
því að hin hrunda Paradís þeirra
frá árunum 1924—27, eigi eftir
að verða veruleiki á ný. Það get-
ur komið góðæri aftur, en
reynsla áranna 1924—27 hefir
sýnt þjóðinni að hún á að not-
færa sér það á annan hátt. Það
er því þeim og fylgisveinum
þeirra sjálfum fyrir verstu, ef
þeir samkvæmt kenningum
Knúts Arngrímssonar ætla að
stofná til einhverra æfintýra í
þeirri von að geta endurreist
hina hrundu Paradís. Og það er
flokki þeirra vissulega til mest
tjóns, ef vonin um endursköpun
þessarar Paradísar á stöðugt að
vera sú leiðarstjarna, sem aftrar
honum frá því að vera þátttak-
andi í ábyrgu viðreisnarstarfi og
það jafnvel á örlagaríkustu
stundum þjóðarinnar.
Það er því í alla staði æskilegt
fyrir heildsalana og liðsmenn
þeirra að gera sér Ijóst sem fyrst,
að hin hrunda Paradís þeirra
kemur aidi'ei aftur. Eyðsla þeirra
hefir orðið þess valdandi, að
þjóðin er ekki eins fær um að
mæta hinum miklu aðsteðjandi
örðugleikum og ella. En um
Nautgriparæktarfél. Aðaldæl-
inga.
9. Rauður, rauður, hníflóttui'.
Móðir Dæla Grímshúsum, faðir
Brandur á Laxamýri. Eigandi
Nautgriparæktarfél. Aðaldæl-
inga.
10. Klettur, grár, hníflóttur.
Móðir Grána á Helgustöðum,
faðir Grani. Eigandi Nautgripa-
ræktarfélag Reykdælinga.
11. Leistur, kolóttur, horn-
óttur. Móðir Skrauta á Einars-
stöðum, faðir Klettur.
12. Ægir, brandskjöldóttur,
hníflóttur. Móðir Branda
Tryggva Jakobssonar á Húsavík,
faðir Skjöldur frá Laxamýri.
Eigandi Nautgriparæktarfélag
Mývetninga.
Eins og þeir sjá af þessari
upptalningu, sem hana nenna
aö lesa, og sérstaklega þeir, sem
málunum eru kunnugir, þá eru
mörg af þessum nautum meir
eða minna skyld. 7 eru synir
Herrauðs, 3 synir Sóta o. s. frv.
Og þó sést ekki hér, þar sem
hvergi eru nefndir nema for-
eldrar, hvernig ýms nautin eru
skyld lengra fram. Búkolla á
Tunguhálsi, móðir Grána í
Torfalækjarhreppnum, er t. d.
systir Dimmu á Starastöðum,
móður Surts í Lýtingsstaða-
hreppnum. Merkúrius í Engi-
hlíðarhreppnum og Flekkur I
För Fínns Jónssonar
(Framhald af 3. síöu.)
flokksins að halda áfram. Finn-
ur hefir þegar séð, hvað sam-
herjarnir á Norðui'löndum hafa
gert eftirbreytnisverðast, en
hann viröist enn ekki hafa gert
sér fulla grein fyrir því, hvernig
þeir hafa gert það. En þegar
augu hans og annara foringja
Alþýðuflokksins opnast fyrir því
og þeir taka þaö til eftirbreytni,
er Alþýðuflokkurinn kominn á
rétta braut. Þá hættir hann
hinum heimskulegu þjóðnýt-
ingarkröfum. Þá hættir hann
að' trúa því, að tilvera hans sé
undir því komin, að „bjóða allt-
af betur“ en kommúnistar, án
tillits til þess hvort hægt sé að
efna loforðin eða ekki. Þá byrj-
ar hann nýtt og heilbrigt líf,
sem eitt getur bjargað honum
úr þeim örðugleikum, er hann
hefir komizt í, vegna samkeppn-
innar við kommúnista.
slíkt þýðir ekki að fárast nú,
heldur verður að mæta örð-
ugleikum með samstilltu á-
ræði og karlmennsku. —
Fjárhagslegu og stjórnfarslegu
sjálfstæði þjóðarinnar verða
aldrei færðar ofmiklar fórnir.
Vegna þess eiga allir að geta lagt
á sig aukinn sparnaö og þó eink-
um þeir, sem mestu hafa eytt.
Þeir menn, sem skorast undan
slíkri þegnskyldu, eru vargar í
véum og þekkja ekki skyldur sín-
ar við þjóðina.
Aktýgi — Reiðtýgi
fyrirliggjandi, og allir sérstakir
hlutir til þeirra.
Allar aðgerðir og pantanir út
um land afgreiddar ávalt með
fyrstu ferðum.
Gísli Sigigrlijöriissoii,
Svínavatnsdalnum eru skyldir
o. s. frv.
Ég vona það, að margt af
þessum nautum reynist vel. Þau
eru öll undan kúm, sem hafa
reynzt hámjólka, og sæmilegar
með fitu eftir því sem hægt er
að vita um. Aldur þeirra er mis-
jafn, frá ca. 2 ára til 9 ára, og
ætti á næstu 2—3 árunum að
koma í ljós, hvernig dætur
margra þeirra reynast. Koma þá
vonandi í ljós naut, sem reynast
eins vel eða betur en Herrauður
á Tjörnum og Ljómi í Grýtu-
bakkahreppnum, en sú reynsla
þarf að fást meðan nautið er
lifandi. Það er synd að drepa
naut eins og Ljóma, sem vissa
er fengin um að undan komi
j góðar kýr.
i Nautgriparæktarfélögin eru
II
■ nú búin að starfa hér í aldar-
; þriðjung, þau sem einna elzt
eru. Mörg þau elztu hafa hækk-
að meöal kýrnyt í viðkomandi
sveitum um 300 til 600 kg. á
ári, og með því aukið arösemi
meðalkýrinnar um ca. 40 kr. á
ári. Þetta vita nú allir bændur,
en það er eins og þa'ð sé ekki
enn komið inn í vitund þeirra,
svo að þeir séu farnir að lifa
eftir því. En það þurfa þeir að
gera, og að það verður vart gert
af fjöldanum nema með því
að vera í nautgriparæktarfé-
lagsskap.
söðlasmiður,
Laugaveg 72. — — Simi 2099.
Kvennaskólínn í Reykjavík
og húsmæðradeíld hans
taka til síarfa 1. októbei*.
Bekkir skólans eru fullskipaðir, en á fyrra námskeiðið í hús-
mæðradeildina, sem stendur yfir í 4 mánuði, geta enn komizt að
nokkrar stúlkur og er skorað á þær, sem námskeiðið ætla aö sækja,
aö gefa sig fram sem fyrst viö frú Guðrúnu Briem, Tjarnargötu
28. Sími 3255, sem tékur við umsóknum í fjarveru forstööukonu.
Fyrirkomulag og meðgjöf sama og s. 1. vetur.
Ingibjjörg' H. Bjarnasoii.