Tíminn - 06.10.1938, Qupperneq 2

194
TfMEVjV, fimmtudagiim 6. okt. 1938
49. blað
11 a ii * ( h ii «ii i*
Eitir PÁL ZÓPHÓNÍASSON
Sumarið er liðið og haustið
— fyrirboði vetrarins — gengið
í garð. Féð er komið af fjalli.
Sláturtíðin er í fullum gangi.
Menn fara að hugsa um, hve
margar skepnur þeir geti sett á
heyjaforðann, og gera sínar síð-
ustu ráðstafanir til förgunar
eftir því, hvernig þeir eru heyj-
aðir.
Á heyjaforðanum sést árang-
urinn af striti sumarsins. Hann
er misjafn, og ber margt til.
Túnin eru í misjafnri rækt.
Góðu túnin spruttu eins og
venjulega. Þeir sem höfðu þau,
byrjuðu slátt í júní. En þeir eru
því ver fáir, sem það gátu. Röku,
óframræstu túnin, spruttu illa,
og þeir sem búa á þeim jörðum,
sem þau eru á, fengu litlar og
lélegar töður Þessa þurfa bænd-
urnir að minnast í haust og að
vori. Þeir þurfa að bæta rækt-
ina í túnunum, og tryggja upp-
skeru þeirra, svo að þeir eigi
vísa á þeim góða sprettu, þó aft-
ur komi kalt vor.
Margir bændur í landinu hafa
ekki nema lélegar mýrarytjur til
að heyja á, þegar túnunum
sleppir. Þær voru alstaðar
snöggar í sumar, og-allir þeir
bændur, sem ekki gátu náð í
valllendi, áveitur eða brokslægj-
ur, eiga nú lítil hey eftir sum-
arið.
Það mun mega segja, að þegar
frá eru teknar einstaka jarðir,
sem þegar er bent á, hverjar
eru, þá sé meira en meðal hey-
skapur á Suðurlandi, um meðal
heyskapur á Norðurlandi, lítið
undir meðalheyskap á Vestur-
landi, en nokkuð undir því á
Austurlandi, og er þetta þó mis-
jafnt eftir sveitum innan fjórð-
unganna.
Heyskapurinn varð tafalítill,
og bjargræðistíminn nýttist vel.
Afköst þeirra, sem að heyskapn-
um vinna, vaxa með ári hverju.
Veldur því bæði aukin ræktun og
meiri vélanotkun. í ungdæmi
mínu var það talið gott, ef 100
hestar fengust eftir manninn,
en nú er þetta yfir heildina orð-
ið helmíngi meira, og margfalt
meira á einstöku stöðum.
Heyin frá sumrinu eru góð,
bæði í eðli sínu og eins eru þau
yfirleitt óhrakin og með ágætri
nýtingu. Undantekningar eru þó
bví miður viða með töðurnar.
Margir hirtu þær djarft, og því
hitnaði í þeim. Við það hafa
þær misst meira eða minna af
næringarefnum, og önnur orðið
flutning, sem þeim ber — og
meiri en hollt var fyrir hags-
muni almennings í bænum.
tormeltanlegri, og við hvort-
tveggja hafa töðurnar skemmst,
svo að kýr mjólka ver af þeim.
í vor áttu- bændur á Norð-
austurlandi fyrningu af heyjum,
og sumstaðar voru þær 'til drátt-
ar. Annarsstaðar voru þær
ískyggilega litlar, þegar þess er
gætt, hve síðastliðinn vetur var
snjóléttur.
Og nú þarf að fara að setja á
fyrir veturinn. Minnist þá þess,
bændur góðir, að við getum
fengið harðan vetur. Það er orð-
ið langt síðan ís hefir komið og
lokað siglingaleiðum. En menn
mega ekki gleyma því, að slíkt
getur alltaf komið fyrir á okkar
iandi. Og menn þurfa að vera
búnir undir það. Minnist þess
líka, þið sem búið í 100 km. fjar-
lægð, og þó margir enn lengra
frá verzlunarstað, og þið, sem
króaðir eruð af lítt færum fjall-
vegum frá ströndum landsins,
að samgöngur geta fallið svo
niður að vetrinum, að ekki sé
mögulegt, nema með gífurleg-
um kostnaði að ná í fóðurbæti.
Búist því viff hörffum vetri,
og veriff viðbúnir að taka á móti
honum.
Saga íslenzku bændanna ætti
að vera búin að kenna mönn-
um, hverjar afleiðingarnar
verða, þegar menn eru ekki við-
búnir hörðu vetrunum. Menn
ættu að muna hvernig þeir hafa
farið með margan bóndann, og
hverjar búsyfjar þeir hafa gert
bændastéttinni og þjóðarheild-
inni. En margir eru gleymnir á
liðna tímann. Bændur á Suð-
vesturlandi hafa sumir gleymt
árunum 1914 og 1920; minnist
þeirra vetra, hafið þá í huga,
þegar þið setjið á í haust. Og
Norðlendingar og Austfirðing-
ar, minnist vanhaldanna nú
fyrir 3 árum og erfiðleikanna
1933, 1935 og 1936, og var þó
enginn hafís, er lokaði sigling-
um.
Reynslan er búin að sýna ykk-
ur það, að með því að gefa síld-
armjöl með beit, meðan hún er,
má fóðra sauðfé prýðilega. Not-
ið ykkur þá reynslu. Reynslan er
líka búin að sýna ykkur, að það
er betra að hafa féð færra og
eiga vissan mikinn og tryggan
arð af hverri á, en hafa það
fleira og allt í voða ef út af ber,
og aldrei fullan arð eftir hverja
skepnu.
Minnist þessarar reynslu, er
þið setjið á í haust. Hafið ekki
fleira á fóðrum en svo, að þið
séuð vissir um að geta haft með_
ferðína þannig, að þið fáið full-
an arð af hverri skepnu, og
vissan, þó vetur verði harður.
Þankar Jóns í Flóanum
jSímimt
Fintnitudayinn 6. oht.
Þegar sannleikurínn
kom í ljós
Það er ekki langt síðan að
Morgunblaðið var að útmála
það fyrir lesendum sínum í
Reykjavík, að hið háa verð á
ýmsum vörutegundum og þá
sérstaklega vefnaðarvöru í Rvík
stafaði af því, hversu tollar til
ríkissjóðs hefðu verið hækkaðir
mikið á síðustu árum. Fólki var
ætlað að trúa því, að verzlan-
irnar, sem vörurnar selja, væru
alveg saklausar af þessu háa
verði. Það væri allt saman rík-
isstjórninni að kenna og hinum
slæmu stuðningsmönnum henn-
ar á Alþingi.
En þá gerðist nokkuð, sem
Mbl. kom illa og það hafði ekki
búist við. Tíminn lét fara fram
rannsókn í þessu máli. Og hér í
blaðinu var birt sundurliðuð
skýrsla um verðlag á 11 tiltekn-
um vörutegundum, sem seldar
hafa verið í' búðum hér í bæn-
um undanfarið. Þar var hægt að
sjá innkaupsverð varanna á-
samt öðrum „kostnaði". Þar var
hægt að sjá tollinn eins og hann
er nú. Þar var hægt að sjá út-
söluverð varanna í búðum í
Rvík. Og þar var hægt að sjá
álagningu verzlunarinnar í
hverju einstöku tilfelli. Tollur-
inn og álagningin var tilgreind
á tvennan hátt, bæði upphæð-
irnar sjálfar og hundraðshluti
þeirra af innkaupsverði var-
anna*).
Og tölurnar vitnuðu óþægi-
lega fyrir kaupmannablöðin og
málstað þeirra. Það kom í ljós,
að t. d. þar sem tollurinn var
kr. 1,12 pr. metra, var verzlun-
arálagningin kr. 11,55 pr. metra
eða rúmlega 10 sinnum hærri
upphæð en tollurinn (ítalskt
kápuefni). Og þar sem tollurinn
var 7 aurar (ítalskt léreft) var
verzlunarálagningin 76 aurar
eða næstum 11 sinnum hærri
upphæð en tollurinn. Og svo
hafði fólki verið ætlað að trúa
því, að hið háa verð þessara
vara lægi fyrst og fremst í þeim
hluta tollsins, sem lagður hefði
verið á i tíð núverandi ríkis-
stjórnar!
Þegar þessar upplýsingar
komu fram, var Mbl. í miklum
vanda statt. í fimm daga stein-
þagði það við skýrslu Tímans,
og á sjötta og sjöunda degi birti
það nokkra útúrsnúninga, sem
ekki koma málinu við, vitnaði
m. a. í gamla útreikninga á meff-
alálagningu, sem gerðir höfðu
verið fyrir 3 árum! Svo greinileg
uppgjöf í máli mun vera næst-
um einsdæmi.
Svo djúp áhrif hefir þessi ó-
vænta afhjúpun staðreyndanna
haft á ritstjóra Mbl., að í gær
ganga þeir í öðru orðinu inn á
það, að réttast muni, að láta
verðlagsnefnd taka til starfa
samkvæmt heimild Alþingis á
sl. vetri. Tíminn getur líka frætt
þá um, að þetta verffur gert. Á-
kvörðun um það hefir verið
tekin 1 ríkisstjórninni og for-
maður verðlagsnefndarinnar
hefir verið ákveðinn. Og það er
líka hægt að gleðja Mbl. með
því, að hinar ósvífnu blekkingar
þess um vöruverðið og tollana
hafa átt sinn þátt í því að
koma á stað þeim undirbúnings-
umræðum um þetta mál, sem
æskilegar voru til þess, að al-
menningi yrði fyllilega ljós hin
brýna nauðsyn þess, að há-
marksverð sé sett á einstakar
vörutegundir.
Um innflutningsleyfi reyk-
vískra vefnaðarvörukaupmanna
og fleira í því sambandi, mun
verða nánar rætt hér í blaðinu.
Það mun þá koma í ljós, að þeir
hafa fyllilega fengiff þann inn-
*) Það skal tekið fram til
skýringar, að innkaupsverðið
var tilgreint ásamt „öðrum
kostnaði", en hundraðshluti
tolls og álagningar hinsvegar
reiknaður af innkaupsverðinu
einu (án ,,kostnaðar“). Var
þetta greinilega tekið fram í
skýrslunni, en virðist hafa ver-
ið misskilið af starfsmönnum
Verzlunarráðsins. Mun þetta
verða enn nánar sundurliðað í
næsta blaði, þeim til leiðbein-
ingar.
Septembe
Allan septembermánuð hefir
styrjöld vofað yfir Norðurálfu,
en talið er nú, að henni hafi
verið afstýrt í bili. Enn sem fyr
voru það landakröfur Þjóðverja,
sem settu friðinn í hættu. Að
þessu sinni voru það Sudetahér-
öðin í Tékko-Slovakíu, sem
kröfur voru gerðar til. Þegar
Austurríki var innlimað í Þýzka-
land á síðastliðnum vetri, án af-
skipta af hálfu Þjóðabandalags-
ins eða stórvelda Vestur-Evrópu,
höfðu margir það á orði, að
næst myndi röðin koma að
Tékko-Slovakíu. Göring flug-
málaráðherra Þjóðverja lét þá
svo um mælt, að sennilega yrðu
deilumál Tékka og Þjóðverja út-
kljáð fyrir dómi. En þetta hefir
orðið á annan veg. í sumar hóf
nazistaflokkur Súdetahérað-
anna, sem staðið hefir í sam-
bandi við Þýzkaland, ákafa sókn
á hendur ríkisstjórninni í Prag.
Foringi flokksins, Henlein,
flutti ræðu í Karlsbad, þar sem
hann bar fram ákveðnar kröf-
ur um sjálfstjórn til handa Sú-
detahéröðunum. — í þessum
kröfum var það m. a„ að Sú-
detum skyldi heimilt að gegna
herþjónustu í Þýzkalandi. Kosn-
ingar, sem fram fóru í Súdeta-
héröðunum í sumar sýndu, að
hann hafði yfirglæfandi meira-
hluta meðal þýzkumælandi
manna, enda fór það ekki leynt,
að Þjóðverjar lögðu á það á-
herzlu að styrkja flokkinn á
allan hátt. Talið er, að í Tékko-
rmánuður
Slovakíu hafi verið um 3 yz
millj. þýzkumælandi manna. En
þar með er ekki sagt, að allt það
fólk sé af þýzkum kynstofni.
Margir Tékkar týndu tungu
sinni fyr meir undir stjórn
keisaranna í Wien, og tóku upp
hið þýzka ríkismál. En hinu
nýja Þýzkalandi, sem Bismark
skapaði upp úr ófriðnum 1870,
hafa Súdetar aldrei áður lotið.
Tékko-Slovakía hefir árum
saman verið í hernaðarbanda-
lagi við Frakkland og jafnframt
meira og minna náið bandalag
milli Frakklands og Bretlands*).
Og þegar hér var komið sögu,
tók brezka stjórnin málið í sín-
ar hendur. Runciman lávarður,
fyrv. verzlunarmálaráðherra
Breta, var sendur til Prag til að
miðla málum. Eftir að hann
hafði dvalið þar um hríð lagði
tékkneska stjórnin fram frum-
varp um sjálfstjórn þjóðernis-
minnihluta í landinu. Tók
þetta frumvarp, auk Súdeta, til
Pólverja og Ungverja, sem í
landinu búa. Samkvæmt því
skyldi Tékko-Slovakíu skipt í
sjálfstjórnar-„kantónur“ að
svissneskri fyrirmynd undir
yfirstjórn sambandsþings og al-
ríkisstjórnarinnar í Prag. En
þegar kom fram 1 september,
tóku atburðirnir nýja rás. Full-
trúar Súdeta gerðust stöðugt
örðugri viðfangs. Um miðjan
*) Einnig hafa Frakkar hern-
aðarbandalag við Rússa.
Þið, sem eigið töðuna, sem
mest hitnaði í, verðið að gefa
með henni fóðurbæti, ef kýrnar
eiga að sýna ykkur fullt gagn, og
gefa fullan arð. Og þið þurfið
bæði að gefa þeim köfnunarefn.
isríkan fóðurbæti (síldarmjöl)
og kolvetnisríkan (kartöflur,
rófur, maís). Aflið ykkur þessa
í tíma, sérstaklega þið, sem haf-
ið mjólkurmarkað. Og þið hinir,
sem eigið brennda töðu, en ekki
getið selt mjólk, athugið hvað
þið þurfið minnst af mjólk í
heimilið, og hagið fóðurbætis-
kaupum ykkar handa kúnum
eftir því.
Og þið, sem síðustu árin hafið
verið að stórfjölga hrossunum,
munið að þó þau bjargi sér oft,
þá getur alltaf farið svo, að þau
þurfi hey. Látið það þá ekki
vanta, takið tillit til þess strax
i haust. Annars getur svo farið,
Ég hefi alla mína daga verið
mesti hreystiskrokkur, þangað
til núna fyrir fáum vikum, að
ég fékk einhverja innanskömm
með höfuðverk og hitaslæðingi,
svo að ég var í rúminu og við
rúmið næstum því heila þrjá
sólarhringa. Ég hefi verið að
furða mig á því síðan, hvað
skapið í mér gat breytzt mikið til
hins verra þessa þrjá daga. Ég
sá ekki einu sinni sólskinið og
tók ekki eftir töðuilminum utan
af túninu, og ég hafði allt illt á
hornum mér við heimilisfólkið.
Rétt þegar þessi leiðindi voru
liðin hjá, kom pósturinn með
ísafoldarpakkann minn, sem
mér hefir nú verið sendur ó-
umbeðið í rúm 10 ár. En þegar
ég var búinn að lesa það, sem
þeir þarna fyrir sunnan skrifa
í ísafoldina, þá varð mér að
orði: Þessum mönnum hlýtur
að líða illa.
Það getur nefnilega ekki ver-
ið á því neinn vafi, að ísafold-
armennirnir eru í vondu skapi,
rétt eins og ég var út af innan-
skömminni. En náttúrlega veit
ég ekki, hvaö það er, sem að
þeim gengur. Sumir segja, að
þeim líði illa út af því, að þeir
fái ekki að vera ráðherrar og
ekki nógu margir af þeim þing-
menn. Ég skil ekki þennan sjúk-
dóm, því að mig hefir aldrei
langað til að vera ráðherra eða
þingmaður. Það er líka sagt, að
þeir leggi ósköpin öll af pening-
um í allar kosningar, en tapi
svo alltaf kosningunum. Og
slíkt er sjálfsagt ekki gaman.
Það er eins og þegar aldrei gef-
ur á sjóinn og beitan eyðileggst
í bjóðunum. Víst er um það, að
eitthvað er að mönnunum.
Það gengur áreiðanlega eitt-
hvað að þeim manni, sem hreyt-
ir út úr sér annari eins vitleysu
mánuðinn fóru að brjótast út
óeirðir í héröðum Súdeta. —
Stjórnin í Prag gaf út lög um
neyðarráðstafanir í nokkrum
hluta landsins, þ. á m. sam-
komubann. Fulltrúar Súdeta
hættu samningum. Henlein
flýði til Þýzkalands og með hon-
um fjöldi nazista, sem myndaði
hersveitir í Þýzkalandi og réðust
á tékknesku landamærin.
Um þessar mundir kom
flokksþing þýzkra nazista sam-
an í Núrnberg. Þaðan bárust.
þung orð og heitstrengingar
stórar. Búist var við, að þýzkur
her myndi ráðast yfir landa-
mærin á hverri stundu. En þá
gerðust þau tíðindi, er flestum
komu á óvart. Að morgni hins
15. september hóf sig flugvél til
lofts á einum af flugvöllum
Lundúnaborgar og. stefndi í suð-
austurátt. Um hádegisbilið
lenti þessi sama flugvél í Mun-
chen á Þýzkalandi, en bifreið
flutti farþegana til landseturs
Hitlers í Berchtesgaden. Þar var
óvenjulegur gestur á ferð. Sjálf-
ur forsætisráðherra Bretaveldis,
Neville Chamberlain, var þar
kominn á fund Hitlers, til að
ræða við hann persónulega stríð
og frið. Þegar Chamberlain kom
aftur til London, komu franski
forsætisráðherrann Daladier og
utanríkisráðherrann Bonnet
þangað til fundar við brezku
stjórnina. Og nú var nýr boð-
skapur birtur heiminum. —
Stjórnir Breta og Frakka höfðu
fallizt á, að hluti af Tékko-Slo-
vakíu yrði afhentur Þýzkalandi
ásamt hinum ramgerðu varn-
arvirkjum Tékka i Bæheims-
að þið verðið í vetur að taka af
því heyi, sem þið ætluðuð fénu,
og setjið það í voða vegna þess.
Munið því eftir hrossunum strax
í haust, er þið setjið á, og gerið
ráð fyrir því, að þau þurfi sitt.
Ásetningsmennirnir fara nú
að koma til ykkar, bændur. Þeir
eiga að sjá um að þið setjið
ekki of mikið á, og þeir eiga að
útbreiða þá hugsun, helzt rót-
festa hana í hverjum bónda, að
setja svo á, að alltaf sé öruggt,
að hann geti fóðrað allar sínar
skepnur, svo að hann hafi full-
an arð af hverri skepnu, og að
arðurinn sé viss, hvernig sem
árar. Á þetta vildi ég minna nú,
meðan sláturtíð enn stendur yf_
ir, og aldrei veldur sá, er varir.
Verið því viðbúnir, veturinn get-
ur orðið harður.
2. okt. 1938.
Páll Zophoniasson.
og þeirri, að mjólkurlögin hafi
orðið til bölvunar fyrir bændur.
Ég veit, hvað ég fékk fyrir
mína mjólk áður og hvað ég fæ
nú. Það getur vel verið, að þau
séu til bölvunar fyrir einhverja
suður í Rvík, en þá ættu menn-
irnir að segja það eins og það
er. Það er ekki gott að þurfa að
gera einstökum mönnum tjón,
jafnvel þó þeir megi við því.
Og ég myndi vilja taka það til
athugunar, ef rétt væri frá
skýrt. En það þýðir ekkert, að
segja mér, að það, sem ég græði
á, sé sjálfum mér til bölvunar
efnalega. — Og svo er verið að
segja bændunum, í öðru orðinu,
að þeir fái ekki nóg verð fyrir
kjötið í Rvík, en í hinu orðinu,
að kjötverðið sé sett of hátt og
þessvegna gangi kjötið ekki út.
Þetta sýnist mér ekki koma vel
heima. Og það geta ekki verið
heilbrigðir menn, sem svona
tala.
Að ég nú ekki tali um ósköp-
in, þegar farið er að lýsa ráð-
herrunum okkar og þingmönn-
unum, sem eru með stjórninni.
Önnur eins þrælbein eiga svo
sem ekki að finnast á guðs
grænni jörð. Það er sagt frá því
í ísafold, að þeirra eina áhuga-
mál sé að eyðileggja atvinnu-
vegina og gera alla fátæka. Ég
trúi því nú ekki fyrir mitt leyti,
að þetta vilji nokkur maður
gera. Og ekki veit ég hvernig
ráðherrarnir gætu hugsað sér aö
stjórna, ef þeir eyðilegðu bæði
landbúnað og sjávarútveg og
gerðu allt fólk svo fátækt, að
það gæti ekki borgað í ríkissjóð-
inn. Ég get sem sé ekki séð, að
þessir menn hefðu neinn hag af
því að láta atvinnuvegina
hrynja í rústir, og hversvegna
ættu þeir þá að vilja það?
Ég efast ekki um, að það sé
fjöllum. Þjóðaratkvæöi skyldi
fara fram í einstökum vafa-
héröðum Súdetalandsins. Það
var boðað, að Chamberlain og
Hitler myndu hittast innan
fárra daga í þorpinu Godesberg
við Rín og ræða nánar um
framkvæmd þessara tillagna.
Stjórnmálamenn Tékko-Slo-
vakíu urðu lostnir undrun og
ótta. En eftir valdboði sinna
voldugu bandamanna gekk
tékkneska stjórnin að tillögun-
um. En forsætisráðherrann
tékkneski, dr. Hodza, lagði niður
embætti sitt. Þjóðhetjan Syrovy
myndaði nýja stjórn allra
flokka. Einnig í Bretlandi og
Frakklandi vakti þessi nýi boð-
skapur stórkostlega andspyrnu.
En hér var enn nýrra tíðinda
að vænta. Þegar forsætisráð-
herrann brezki kom til Godes-
berg, var Hitler þar mættur með
ný áform og nýjar kröfur.
Og nú hefst næst síðasti þátt-
ur þessa grimma leiks um örlög
lítillar þjóðar. í Tékko-Slovakíu
var fyrirskipuð almenn hervæð-
ing varnarskyldra borgara inn-
an sex klukkustunda. Þá nótt og
næstu er hin glæsta stórborg,
Prag við Moldau, dimm eins og
gröf, þar vita menn að Göring
hefir 15 þúsund hernaðarflug-
vélar reiðubúnar. í Frakklandi
er lýst yfir hervæðingu kl. 4 þá
sömu nótt. í Bretlandi er út-
hlutað gasgrímum og hinn mikli
floti er hafður til taks. Og nú
neitar tékkneska stjórnin á-
kveðið hinum nýju kröfum
Hitlers. Svarsins er ekki langt
að bíða. Þýzkaland býður út
milljónaher á hádegi næsta dag.
rétt, sem ísafold mín segir, að
í Sjálfstæðisflokknum séu
margir góðir menn. Ég er viss
um, að það eru góðir menn í
öllum flokkum. En þeir eru
náttúrlega ekki allir sammála,
og hver stétt og einstaklingar
þykist þurfa að gæta sinna
hagsmuna. — ísafold segir,
að Sjálfstæðismenn séu spar-
samari en aðrir og að þeir séu
mikið á móti skuldum og skött-
um. Hún segir, að Jón Þorláks-
son hafi borgað skuldir. Hann
er nú því miður fallinn frá og
getur ekki borgað fleiri skuldir
þó að Sjálfstæðisflokkurinn
fengi stjórnina. En ekki var
Jón á móti öllum sköttum. Ekki
veit ég betur en að hann léti
leggja á verðtollinn í sinni
stjórnartíð. Og hann hækkaði
gengið og þar með allt kaup og
verð á útlendum vörum. Það var
ekki góð ráðstöfun fyrir bændur
og útgerðarmenn. Nú er Ólafur
Thors formaður Sjálfstæðis-
flokksins, og hann er sjálfsagt
velviljaður maður á sína vísu.
En ekki hefir hann látið Kveld-
úlf græða nú í seinni tíð, heldur
ekki verið fésæll maður sjálfur
eins og Jón Þorláksson. Mér er
líka sagt, og hefi heldur ekki
séð því beinlínis mótmælt í ísa-
fold, að Sjálfstæðisflokkurinn
hafi bæði aukið skuldir og
hækkað útsvör í Rvík á síðari
árum. Það er kannske fyrir vont
árferði. En ekki skil ég í, að ár-
ferðið breytist, þó ísafoldar-
menn komist í ríkisstjórnina.
Og þá kem ég einmitt að
þessu með árferðið og kreppuna.
ísafold segir frá því núna í
haust, að kreppan sé stjórninni
að kenna og að ef Sjálfstæðis-
menn kæmust til valda, myndi
ekki vera nein kreppa. Ef þetta
væri satt, myndi ég að minnsta
kosti ekki hika við að kjósa
Sjálfstæðisflokkinn. En þetta
geta mennirnir ekki sagt af því
að þeir meini það, heldur af því
að þeim líður illa. Ég hafði nú
haldið, að það væri kölluð
kreppa, ef framleiðslan bregst
eða illa gengur að selja hana.
Og ekki skilst mér, að stjórnin
geti gert að því, þó að þorskur-
inn gangi ekki á miðin og aflinn
hafi nú í þrjú undanfarin ár
verið þar af leiðandi helm-
ingi minni en venjulega. Ekki
gat hún komið í veg fyrir stríð-
ið á Spáni, og ekki held ég að
það sé af hennar völdum, þó að
Norðmenn og Englendingar
banni okkur að flytja þar inn
allt það kjöt, sem við viljum
eða að saltfiskurinn hefir selzt
seint og borgast illa. Mér skilst
líka, að þeir, sem selja saltfisk-
inn séu aðallega ísafoldarmenn,
og þeir hafa sjálfsagt gert það,
sem þeir hafa getað. Það hefir
heldur aldrei verið siður í mínu
byggðarlagi, að kenna stjórn-
inni um harðindi eða sjúkdóma
(FramhalcL á 3. síðu.)
Á milljónum heimila um ger-
valla álfuna, er gengið til hvílu
í þungum hug. Og menn sjá
fyrir innri augum blóðugan val
— áður sól er af lofti næsta dag.
En á skammri stund skipast
veður í lofti. Herútboð Þýzka-
lands var ekki framkvæmt
þennan dag. Árdegis þann 29.
september eru fjórir valdamestu
menn Evrópu utan Rússlands, á
hraðri ferð á landi og í lofti á-
leiðis til Miinchen: Chamber-
lain, Daladier, Mussolini, Hitler.
Og seint að kvöldi sama dags
berst út boðskapurinn um að
friðinum sé borgið. í öllum höf-
uðborgum álfunnar vekja þessi
tíðindi fögnuð mikinn, nema í
Prag — því að Tékkar verða að
borga fyrir friðinn. Þegar þetta
er ritað, berast fregnir um að
hersveitir Hitlers séu að fara
inn í Súdetahéröðin. Andstæð-
ingar nazismans í þessum hér-
öðum flýja heimili sín tugum
þúsunda saman. Og nú hefir
stjórnin í Prag heldur ekki
bolmagn til að standa gegn Pól-
verjum og Ungverjum. Þeir taka
líka sinn skerf á kostnað lítil-
magnans.
í Bretlandi er hinum aldur-
hnigna forsætisráðherra tekið
eins og þjóðhetju. Það er talað
um, að hann fái friðarverðlaun
Nobels. Tveggja til þriggja
sólarhringa umhugsun um
dauðann hefir gert hljótt um
þær raddir, sem fyrir fáum dög-
um vöruðu við undanlátssemi
við ofbeldið. Og þó eru þessar
raddir enn margar og sterkar.
Duff Cooper flotamálaráðherra