Tíminn - 24.12.1938, Síða 1

RITSTJÓRAR:
GÍSLI GUÐMUNDSSON (ábm.)
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON.
RITSTJÓRNARSKRIFSTOFUR:
Edduhúsi, Llndargötu 1 D.
SÍMAR: 4373 og 2353.
ÚTGEFANDI:
FR AMSÓKN ARFLOKKURINN
AFGREIÐSLA, INNHEIMTA,
OG AUGLÝSINGASKRIFSTOFA:
Edduhúsi, Lindargötu 1D.
Síml: 2323.
PrentsmlÖJan Edda h.f.
Simar: 3948 og 3720.
22. árg. I Reykjavík, laugardagmn 24. des. 1938
r
I
214 íbúðarhás voru byggð á vegum Teíkní-
slofu landbúnaðarins í sumar.
Þau kosta fullgcrð um 1,7 millj. kr.
Myndin er tekin á jundi í franska þinginu. Þrekvaxni maðurinn i /orseta-
stölnum er Herriot, en Daladier stendur skammt jrá honum og styður annarri
hendinni á handriðiö. Hafði Daladier verið að tala við Herriot og er hann
á leið í sœti sitt.
i n i»i
Jólasýning Leikfélagsins.
Byggingar 1 sveitum hafa
verið með allra mesta móti
tvö undanfarin sumur og þó
öllu meiri í sumar, sem leið.
Hefir Tíminn fyrir nokkru
snúið sér til Þóris Baldvinssonar
forstöðumannsTeiknistofu land-
búnaðarins og fengið hjá honum
yfirlit um byggingar á vegum
hennar síðastl. sumar. Fer það
hér á eftir:
Siðastl. sumar voru alls byggð
214 íbúðarhús í sveit á vegum
Þórir Baldvinsson
Teiknistofunnar og hefir Bún-
aðarbankinn (Byggingar- og
landnámssjóður, ræktunarsjóður
og nýbýlasjóður) veitt lán til
flestra þessara húsa. Fullgerð
munu hús þessi kosta um 1.700
þús. kr. eða um 8000 kr. hvert, að
meðaltali.
Eftir sýslum skiptast þessi hús
þannig:
Rangárv.s.............. 19
Árness................. 15
Gullbr,- og Kjósars. .. 10
Borgarf. og Mýras. .. 17
Dalas................... 7
Snæf,- og Hnappad.s. 14
Messur um jólín
/ dómkirkjunni: Á aðfangadagskvöld
kl. 6, aftansöngur, séra BJami Jónsson
prédlkar, kl. 8,30 aftansöngur, séra Sig-
urjón Þ. Ámason prédikar. Á jóladag
kl. 11, Jón Helgason biskup flytur
messu, kl. 2 dönsk messa, séra Friðrik
Hallgríinsson prédikar, kl. 5, síra Sigur-
jón Þ. Ámason prédikar. Annan dag
jóla kl. 11, séra Bjami Jónsson, kl. 2
bamaguðsþjónusta, séra Friðrik Hall-
grimsson, kl. 5, séra Sigurj. Þ. Ámason.
/ jrikirkjunni: Á aðfangadagskvöld
kl. 6 aftansöngur, sr. Árni Sigurðsson
prédikar. Á jóladag kl. 2 séra Árni Sig-
urðsson, Annan dag jóla kl. 5, Ragnar
Benedlktsson stud. theol. prédikar,
/ Laugarnesskóla: Á aðfangadags-
kvöld kl. 6, aftansöngur, séra Garðar
Svavarsson. Á jóladag kl. 11, séra
Garðar Svavarsson. Annan dag jóla kl.
10, bamaguðsþjónusta.
/ Skerjajjarðarskóla: Á jóladag kl.
10, bamaguðsþjónusta.
/ Landakotskirkju: Á aðfangadags-
kvöld kl. 12, hámessa. Á jóladag kl. 10
hómessa, kl. 6 guðsþjónusta með pré-
dlkun. Annan dag jóla kl. 10, hámessa,
kl. 6 guðsþjónusta með prédikun.
/ Hafnarfjarðarkirkju: Á aðfanga-
dagskvöld kl. 6, séra Garðar Þorsteins-
son prédikar. Á jóladag kl. 2, séra
Garðar Þorsteinsson. Annan dag jóla
kl. 11, barnaguðsþjónusta, kl. 2, séra
Sigurður Pálsson í Hraungerði.
í Jríkirkjunni í Hafnarfirði: Á að-
fangadagskvöld kl. 8,30, séra Jón Auð-
uns. Á jóladag kl. 2 séra Jón Auð-
uns. Á annan dag jóla kl. 2, bamaguðs-
þjónusta, séra Jón Auðuns.
Á Kálfatjörn á jóladag kl. 11, séra
Garðar Þorsteinsson. Á Bjarnastöðiun
á aðfangadagskvöld kl. 8, séra Garðar
þorsteinsson.
Barðastrandas.......... 6
ísafjarðars............ 9
Strandas............... 7
Húnavatnss............ 11
Skagafjarðars......... 16
Eyjafjarðars.......... 15
S.-Þingeyjars. ....... 21
N.-Þingeyjars......... 10
N.-Múlas.............. 14
S.-Múlas............... 8
A.-Skaftafellss........ 9
V.-Skaftafellss........ 6
Samtals 214
Af þessum húsum eru 187
steinhús, 24 timburhús og 3 torf-
bæir.
Af þessum húsum eru 9 fullar
tvær hæðir, 12 ein hæð, kjall-
ari og loft, 28 ein hæð og loft,
78 ein hæð og kjallari og 87 ein
hæð.
85 hús hafa verið einangruð
þannig, að útveggir eru steyptir
tvöfaldir utan um þurt torftróð.
Þetta hefir reynzt ódýrasta
veggjagerðin og hús af þessari
gerð prýðilega hlý, ef torfið
hefir verið gott og gegnþurt og
verkvöndun í lagi.
Auk íbúðarhúsanna hafa verið
reist á vegum Teiknistofunnar
allmikið af fjósum, hlöðum,
haughúsum, safnþróm, geymslu-
húsum, gróðurhúsum og öðrum
byggingum í sambandi við land_
búnað, en nákvæmar skýrslur
um það eru enn ekki fyrir
hendi.
Eftirlitsmaður Teiknistofunn-
ar, Jóhann Kristjánsson, hefir
skoðað allar þessar byggingar,
og er það mikið starf og erfitt,
þar sem þær eru dreifðar um
allt landið. Mun láta nærri að
hann hafi í þeim erindagerðum
ferðast samtals um 10 þús. km.
og er það um y4 af vegalengd-
inni kringum hnöttinn um mið-
baug.
Þann 20. þ. m. fóru 3 bílar frá Bif-
reiðastöð Akureyrar úr Borgamesi á-
leiðis til Blönduóss, með 44 farþega og
1.600 kg. af pósti, en 14 farþegar bætt-
ust við á leiðinni, svo þeir voru orðnir
um 60, þegar bíiarnir komu til Blöndu-
óss. Pósturinn var fluttur á bflum til
Skagastrandar, en þaðan á báti til
Sauðárkróks, Siglufjarðar og Akureyr-
ar. í bílunum voru 10 farþegar úr
Skagafirði. Var þeim ekið upp í brekk-
una fyrir ofan Bólstaðarhlíð, og gengu
þeir þaðan yfir háskarðið, en þá kom
bifreið á móti þeim frá Sauðárkróki.
Sama dag fór bifreið úr Borgarnesi
alla leið vestur að Ásgarði í Dölum.
Bílstjóri var Guðbrandur Jörundsson.
Pæri var ágætt. Bílfært er milli Stykk-
ishólms og Borgarness.
t t t
Dalamenn byggðu fyrir nokkrum ár-
um prýðilega sundlaug að Sælingsdals-
tungu. Samkvæmt bréfi frá Einari
Kristjánssyni á Leysingjastöðum, er
sundnámskeiði þar fyrir skömmu lokið
og var þátttaka ágæt. Kennari var
Magnús Sigurbjömsson í Glerárskóg-
um. í vor var unnið að því, að hraun-
húða bygginguna og lítur hún nú mjög
vel út. í helmavist laugarinnar rúmast
20—25 manns. Áhugi fyrir sundíþrótt
hefir aukizt mjög mikið í héraðinu og
hefir nú allfjölmennur hópur æskufólks
hlotið sundþjálfun í Sælingsdalslaug.
Leikfélagið sýnir á annan í jólum
í fyrsta sinn hið nýja leikrit Jóhanns
Prímanns, „Fróðá“. Leikritið gerist á
Fróðá á Snæfellsnesi um 1000 og styðst
að nokkru leyti við hinar frægu sagnir
þaðan, sem skráðar eru í Eyrbyggju.
Aðalhlutverkin, Þórodd skattkaupanda
og Þuríði húsfreyju, leika Ragnar E.
Kvaran og Soffía Guðlaugsdóttir. Leik-
rit þetta var sýnt í haust á Akureyri
og hlaut þar góða dóma.
J ólakvikmy ndirnar.
Gamla Bíó sýnir um jólin ameríska
gleðimynd, 100 menn og ein stúlka.
Aðalhlutverkin leika hinn heimsfrægi
hljómsveitarstjóri, Leopold Stokowski
og hin unga söngkona, Deanna Dur-
bin. Hún er enn ekki nema 15 ára göm-
ul, en hefir þó þegar leikið í fjórum
kvikmyndum, sem farið hafa sigurför
um flest lönd. Hefir engin söngkona á
þessum aldri náð jafnmiklum vinsæld-
um og hún. Efni sjálfrar myndarinnar
er að vísu ekki veigamikið, en því er
þannig varið, að hæfileikar Durbin og
Stokowski fá notið sín til fulls. Á því
Markmið ungmennasambandsins er að
koma á föstum sundnámskeiðum fyrir
börn innan við fermingaraldur og hefst
eitt slíkt námskeið á vori komanda.
/ t t
Síðastliðin þrjú sumur hafa verið
gerðar tilraunir með kornyrkju að
Leysingjastöðum í Hvammssveit. Korn-
ið hefir öll þessi ár náð viðunanlegum
þroska, einkum byggið, Síðastliðið
haust fékkst stórt og velþroskað bygg
(Dönnes- og Maskinbygg), þrátt fyrir
óvenjukalt vor og rýra uppskeru garð-
ávaxta. Einnig fékkst þroskaður vetrar-
rúgur, ásamt dálitlu af höfrum. Á
Kjarlaksstöðum á Fellsströnd var
ræktað bygg síðastliðið sumar og náði
góðum þroska.
t t t
í ofviðri, sem geisaði 16. september
1936, urðu miklar skemmdir í Arnar-
firði. Á Bíldudal brotnuðu bátar, en
aðrir sukku á höfninni eða hurfu með
öllu. Nú bar svo við um hvitasunnu-
leytið í vor, að ungur maður var að
reyna dragnót á höfninni og festi hana
i einhverju fyrirferðarmiklu flykkí og
gat þess til, að það væri bátur, er sokk
ið hefði í áðurnefndu ofviðri. Þetta
reyndist svo, og náðist báturinn upp
eftir nokkra hindrun. En þegar farið
var að aðgæta vél bátsins, reyndist hún
lítt skemmd og furðaði alla á þvi. Raf-
byggjast þær miklu vinsældir, sem
myndín hefir hlotið.
Nýja Bíó sýnir ameríska mynd: Bar-
onsfrúin og brytinn. Aðalhlutverkin
leika hinir heimsfrægu leikarar, Wil-
liam Powell og hin fagra Amrabella.
Myndin snýst einkum um ástir og
stjómmál. Er efni hennar skemmtilegt
og meðferð leikendanna hin prýðileg-
asta.
Dagskrá útvarpsins um jólin.
Aðfangadagur: 15,00 Veðurfregnir og
fréttir. 18,00 Aftansöngur í fríkirkjunni
(sr. Árni Sigurðsson), 19,15 Jólakveðjur.
21,Ó0 Orgelleikur og jólasálmar (Páll
ísólfsson og Gunnar Pálsson) úr Frí-
kirkjunni).
Jóladagur: 10.40 Veðurfregnir. 11,00
Messa í Dómkirkjunni (Predikun:
Jón biskup Helgason, Fyrir altari:
séra Friðrik Hallgrímsson). 14.00 Dönsk
messa í Dómkirkjunni (séra Friðrik
Hallgrímsson). 15,30 Tónleikar (plöt-
ur): a) Pragar-symfónían, eftir Mozart.
b) Píanókonsert nr. 4, G-dúr, eftir
Beethoven. 17,40 Útvarp til útlanda
(24,52m). 18,00 Barnatimi. 19,10 Veður-
fregnir 19,20 Jólakveðjur. 20,30 Jóla-
vaka: Hugleiðingar og upplestur
kveikjan ein var ónýt, og það, sem var
úr aluminium var tært burtu.
r r t
Vigfús V. Erlendsson í Hrísnesi á
Barðaströnd, skrifar Tímanum frétta-
bréf úr sveit sinni. í vor og sumar var
þar talsvert unnið að jarðabótum og
búnaðarframkvæmdum. Búnaðarfélag
hreppsins lét vinna með dráttarvél að
plægingu og herfingu hjá bændum um
nokkurra vikna skeið. Voru fullunnar
um níu dagsláttur. Á þrem bæjum voru
reist íveruhús á þessu sumri, að Arn-
órsstöðum, Rauðsdal og Hreggsstöðum.
Votheysgryfja var steypt að Hrisnesi.
Byrjað var á þessu ári á lagningu bif-
reiðavegar frá Patreksfirði til Barða-
strandar.
t r t
Á Vestfjörðum hefir í sumar og haust
verið óvenjugóður fiskafli. Hefir fisk-
urinn sumstaðar gengið á þær slóðír,
þar sem elztu menn muna ekki að
fiskazt hafi áður. Víða hafa menn, er
stundað hafa veiðar á handfæri á
opnum bátum, haft prýðisgóðar tekjur,
þótt sumstaðar hafi óstöðug tið valdið
ógæftum í haust. Eru slík veiðitæki
kostnaðarlítil, en gefa góða raun, þegar
svo háttar til um fiskigöngur sem í ár.
Tíminn
kemur ekki út aftur fyr en næstk
fimmtudag.
Meyðin á
Npáui
Áreiðanlegar fregnir frá
Spáni herma, að mikill skortur
sé á klæðnaði og matvælum
hjá báðum stríðsaðilum á Spáni.
Á Franco-Spáni er tilfinnan-
legur skortur á klæðnaði og
skóm, en sá hluti landsins hefir
meiri og fjölbreyttari matvæla-
framleiðslu. í þeim hlutum
Spánar, þar sem stjórnin ræð-
ur, er matvælaskorturinn til-
finnanlegastur og er talið að
2i/2 milj. manna búi við veru-
legan fæðuskort. Af þeim eru
400 þús. börn. Er talið að hung-
urdauði vofi beinlínis yfir 100
dús. barna, ef ekki verður
bráðlega fram úr þessum vand-
ræðurn ráðið. Tölur þessar eru
teknar úr ræðu, sem forstöðu-
maður Nansenskrifstofunnar
hélt, þegar afhent voru friðar-
verðlaun Nobels.
Bandaríkjastjórn hefir nú
ákveðið að senda mánaðar-
lega til Spánar hálfa milj.
mæla af hveiti í næstu sex
mánuði. Hefir hún jafnframt
skorað á aðrar ríkisstjórnir að
gera slíkt hið sama til að draga
úr neyð manna á Spáni.
Aðrar fréttir.
Óvenjumiklir kuldar og snjó-
komur hafa verið í Mið- og
Austur-Evrópu undanfarna
daga. Hafa þeir einnig náð til
Norðurlandanna og Englands.
Samgöngur hafa víða teppst af
völdum snjóa og menn orðið
úti. Kuldarnir eru nú í rénun.
Lausafregnir ganga um víð-
tæka uppreisn gegn Franco og
er hún sett í samband við vax-
andi andúð Spánverja gegn
aukinni íhlutun og yfirráðum
Þjóðverja og ítala á Franco-
Spáni. Er víst að þessar fregnir
hafa við talsverð rök að styðj-
ast, og að uppreisnartilraunin
hefir verið bæld niður með
harðri hendi. — Ennfremur er
sagt, að um 1000 manns hafi
verið handteknir í Franco-
Spáni, sakaðir um njósnir.
Franco hefir nýlega veitt Al-
fons fyrv. Spánarkonungi land-
vistarleyfi og umráð yfir eign-
um þeim, sem af honum höfðu
verið teknar. Eru getgátur um
það, að Franco hafi 1 hyggju að
styðja hann til valda aftur, því
hann muni betur séður sem
æðsti maður þjóðarinnar en
Franco sjálfur. Hefir Franco
látið svo um mælt, að ef Alfons
yrði konungur aftur ætti hann
að verða sáttasemjari milli
þjóðarinnar en ekki fulltrúi
sigurvegaranna.
t enska þínginu var á þriðju-
daginn borin fram sú fyrir-
spurn, hvort 8000 ítalskir her-
menn hefðu verið fluttir til
Spánar um seinustu mánaða-
mót. Aðstoðar-utanríkismála-
ráðherrann svaraði á þá leið,
að hann héldi að þessi tala væri
of há, en gaf þó í skyn, að slíkir
herflutningar myndu hafa átt
sér stað.
Þýzk blöð láta orðið ófriðlega
í garð Svisslendinga, og ségja
að þeir geti ekki skoðazt hlut-
lausir, ef þeir stöðva ekki allan
fjandskap gegn Þjóðverjum.
Hefir svissneska stjórnin geng-
ið röggsamlega fram I því, að
stöðva allan nazistiskan og
kommúnistiskan undirróður,
sem hægt er að rekja til ann-
ara landa. í Sviss er talsvert af
þýzkumælandi fólki. — Síðan
Austurríki sameinaðist Þýzka-
landi, liggja landamæri Sviss
og Þýzkalands saman.
Japanir hafa nú fetað í fót-
spor ítala með landakröfu.
Krefjast japönsk blöð þess, að
Englendingar láti Kínverja fá
Hongkong og veiti Indverjum
fullkomið sjálfstæði. Segja sum
þeirra, að Englendingar eigi
ekki að skipta sér af neinu
austan Arabíuflóa.
Framh. á 6. dálki.
A KROSSGÖTUM
Bifreiðaferðir. — Sælingsdalslaug. — Kornyrkja í Dölum. — Úr Arnarfirði. —
Búnaðarframkvæmdir á Barðaströnd. — Fiskveiðar á handfæri.
82. lilað
r
A víðavangi
Tíminn gefur út að þessu sinni
sérstakt jólablað, og er ætlazt
til, að þeim sið verði haldið
framvegis. Æskilegt er, að hægt
sé að prenta slíkt jólablað svo
snemma, að það geti komizt með
póstum út um land fyrir jólin og
í hendur lesenda. Að þessu sinni
gat þetta þó ekki orðið, bæði
vegna anna í prentsmiðjunni og
sökum þess, að síðasta strand-
ferð frá Reykjavík var 7. des. En
pá hefði prentun blaðsins þurft
að vera lokið, ef það hefði átt að
geta komizt til allra kaupénda
fyrir hátíðar.
* * *
Byrjun á ritgerðasafni Jónasar
Jónssonar, sem gefið er' út af
Sambandi ungra Framsóknar.
manna, kom á bókamarkaðinn í
gær. Síðar koma út fleiri bindi.
Þetta bindi nefnist .Merkir sam-
tíðarmenn“ og eru í því greinar,
er J. J. hefir ritað í Tímann og
Nýja dagblaðið i tilefni af dán-
ardægrum eða afmælum merkra
manna. Þó eru í bókinni nokkrar
greinar, er hvergi hafa birzt áð-
ur. Samtals eru greinarnar 32 og
fylgja þeim öllum myndir. Bókin
er 276 bls.
* * *
Samtíðarmenn J. J., þeir er
greinar birtast um í ritgerða-
safni hans, eru þessir: Ásgeir
Finnbogason, Gestur Einarsson
á Hæli, StefánStefánsson skóla-
meistari, Hallgrímur Kristinsson,
André Courmont, Sigurður Jóns_
son í Yztafelli, Magnús Krist-
jánsson, Hólmfríður Pálsdóttir,
Ólöf Bjarnadóttir á Egilsstöðum,
Jón Þorláksson, Guðrún Björns-
dóttir frá Grafarholti, Tryggvi
Þórhallsson, Jón Árnason, Karl
Finnbogason, Ingólfur Bjarnar-
son í Fjósatungu, Guðm. Ólafs-
son í Ási, Þórður Jensson stjórn.
arráðsfulltrúi, Guðm. Björnson
landlæknir, sr. Jakob Lárusson,
Magnús Helgason skólastjóri,
Magnús Guðmundsson alþ.m.,
Daníel Daníelsson, Sveinn Ólafs-
son í Firði, Kristbjörg Marteins-
dóttir í Yztafelli, Jón Bald-
vinsson, Kristján Magnússon
málari, Sigurður Fjeldsted, Ein-
ar H. Kvaran, Sigurður Krist-
insson, dr. Rögnvaldur Péturs-
son, Bjarni Runólfsson i Hólmi
og Böðvar Bjarkan.
* * *
Eitt af því, sem jafnan er
flutt inn fyrir jólin — þótt i
smáum stíl sé — eru jólatré.
Jólatrén svokölluðu eru lítil
grenitré frá Noregi. Vonandi
kemur að því, að slíkur inn-
flutningur sem þessi verði ó-
þarfur á íslandi. Það hefir
sjálfsagt út af fyrir sig ekki
mikla þjóðhagslega þýðingu, þó
að ræktað yrði hér nóg af jóla-
trjám til notkunar í landinu.
En skógræktin getur áreiðan-
lega haft meiri fjárhagslega
þýðlngu fyrir ísland en margan
grunar.
* * *
Framh. af 4. dálki.
(Magnús Jónsson prófessor); tónleik-
ar. —
Annar i jólum: 9,45 Morguntónleikar
(plötur): Píanókonsert nr. 1, d-moU,
eftir Brahms. 10,40 Veðurfregnir. 11,00
Messa í Dómkirkjunni (séra Bjarni
Jónsson) 12,15 Hádegisútvarp. 14,00
Barnamessa í Dómkirkjunni (séra
Friðrik HaUgrímsson). 15,30 Miðdegis-
tónleikar frá Hótel ísland. 18,00 Bama-
tími. 19,10 Veðurfregnir. 19,20 Hljóm-
plötur: Gömul kirkjulög. 19,40 Augl.
19,50 Upnlestur og tónleikar: Karla-
kórinn „Fóstbræður" syngur. Tónleik-
ar Tónlistarskólans. Kvæði og þættir.
22,15 Danslög, til kl. 2 eftir miðnætti.
Sérstök athygli
skal vakin á tveimur auglýsingum í
blaðinu. Önnur er um jólaferðir stræt-
isvagnanna, en hin er frá Landssíman-
um (á 3. síðu) og fjaUar um jóla- og
nýársskeyti.
Pósthúsið
verður opið tU kl. 4 í dag og kl. 10—
11 jóladagana. — Hekla fer héðan í
kvöld áleiðis til Amerlku.