Tíminn - 05.04.1939, Blaðsíða 4

164
TÍMINN, miðvikutlagiim 5. aprfl 1939
41. blað
Gengismálið
á Alþingi.
Framh. af 2. síðu)
Þá er ákvæði um breytingu á
launagreiðslum til yfirmanna á
togurunum frá 1. jan. 1940,
þannig, að í stað þess að „prem-
ía“ þeirra reiknast nú af brúttó-
afla á hún framvegis að reiknast
af afla að frádregnu verði fyrir
kol og veiðarfæri sem skipin
nota. Ætti það að verða til þess
að hvetja yfirmenn á togurun-
um til meiri hagsýni við veið-
arnar. Einnig er ákvæði um að
hlutarmenn, sem hafa gert
samninga um sölu á hlut sín-
um til útgerðarmanna, skuli
hljóta það verð sem fæst fyrir
fiskinn hér eftir, ef það verður
hærra en samningar ákveða.
í frv. er ákvæffi um verff á
kjöti og mjólk á innl. markaffi.
Verðbreyting á þeim vörum á að
fara eftir sömu reglum og kaup-
gjaldsbreytingar. — Verður að
teljast eðlilegt að þetta haldist
í hendur. — Þó bændur fái ekki
dýrtíðaraukningu bætta að fullu
með verðhækkun á framleiðslu-
vörum á innl. markaði, má
benda á, að vænta má aukinnar
sölu, vegna þeirra ráðstafana
sem gerðar eru til að örfa at-
vinnulífið við sjóinn, og að
framleiðendur landbúnaðaraf-
urða fái þannig meiri og trygg-
ari markað þar, heldur en
orðið hefði ef útgerðin hefði
haldið áfram að dragast saman.
Sérstök ástæða er til að benda
kaupstaðabúum á það, að með
ákvæðum þesa frv., ef samþykkt
verður, geta þeir að verulegu
leyti sparað sér þau auknu út-
gjöld, sem verðbreyting pening-
anna að öðrum kosti hefði í för
með sér, með því að nota hlut-
fallslega meira en áður af ís-
lenzkum vörum. Verð á þeim
verður eftirleiðis hlutfallslega
hagstæðara fyrir neytendur en
áður, samanborið við verð á er-
lendum vörum. Með því að auka
neyslu á íslenzkum vörum geta
því kaupstaðabúar sparað sér
aukin útgjöld af völdum gengis-
breytingarinnar, um leið og þeir
með því styðja framleiðslustarf-
semina og atvinnulífið 1 landinu.
Er ástæffa til aff vekja á þessu
sérstaka athygli.
Ennfremur er ákvæði um að
útlánsvextir í bönkum og öðrum
lánstofnunum skuli ekki hækka
á þessu ári og að fyrst um sinn
til 14. maí 1940 skuli óheimilt aff
hækka leigu eftir hús og affrar
fasteignir frá því sem er viff
gildistöku laganna. Húsaleigan
er mjög stór liður í útgjöldum
manna í- kaupstöðum, einkum
Reykjavík, og því sjálfsagt að
koma í veg fyrir hækkun henn-
ar. Nauðsynlegt er aö gera öfl-
ugar ráðstafanir til að vinna á
móti dýrtíð í landinu, bæði með
slíku ákvæði sem þessu, og með
því að beita ákvæðum iaga um
verðlag á vörum, sem sett voru
á næstsiðasta þingi.
Loks er í frv. ákvæði um að
ríkisstjórnin geti sett með reglu-
gerðum nánari fyrirmæli um
framkvæmd laganna.
Framleiðsla útflutningsverð-
mæta er sú starfsemi, sem fjár-
hagsafkoma þjóðarinnar bygg-
ist fyrst og fremst á. Aðeins með
útflutningi á íslenzkum vörum
er hægt að standa við fjáxhags-
legar skuldbindingar erlendis og
kaupa nauðsynjar frá öðrum
löndum.
Ef framleiðslan dregst saman,
um leið og fólkinu fjölgar, svo
að útflutningur minnkar, hlýt-
ur það að valda atvinnuleysi og
þrengingum fyriT allan landslýð.
Þeim, sem eiga peninga, fast-
eignir eða aðrar eignir, má
benda á það, að eignir þeirra eru
raunverulega einskis virði ef
framleiðslustarfsemin stöðvast,
vegna þess að hún er sá grund-
völlur, sem öll þjóðfélagsbygg-
ingin hvílir á. Þeim mönnum,
sem hafa fastlaunuð störf hjá
einstaklings fyrirtækjum eða því
opinbera nú sem stendur, og sem
sumir munu e. t. v. við fyrstu
athugun telja að þeim sé íþyngt
með þessum ráðstöfunum, má
benda á það, að ef framleiðslu-
starfsemin stöðvast, hverfa um
leið möguleikarnir til að greiða
þeim launin í framtíðinni. Verzl-
unarfólkið og iðnaðarfólkið
myndi þegar svo væri komið,
tapa sinni atvinnu og lífsmögu-
leikum, þar sem þá hlyti að taka
fyrir innflutning á verzlunar-
vörum og hráefnum til iðnaðar-
ins. Það er því á hörmulegasta
misskilningi byggt, ef nokkur
maður eða kona er til í þjóðfé-
laginu sem telur sér óviðkom-
andi erfiðleika framleiðend-
anna, og álítur að allt annaff
geti gengið sinn venjulega gang,
hvernig sem framleiðslunni
vegnar. Efling framleiðslunnar
og aukinn útflutningur er ekki
aðeins hagsmunamál þeirra
manna, sem hafa lagt fé sitt og
lánsstofnana í þennan atvinnu-
rekstur, og þeirra verkamanna
sem að framleiðslunni vinna.
Það er ekkert síður lífsnauðsyn
fyrir alla affra. Það er raunveru-
lega jafnmikið hagsmunamál
embættismannsins,, verzlunar-
mannsins, iðnaðarmannsins.sem
vinnur í nýjum iðngreinum
hér og annarsstaðar, og bygg-
ingameistarans, sem lifir á því
að byggja falleg hús, hér í
höfuðstaðnum og annarsstaðar,
og sem veit að húsið getur því
aðeins staðið, að gTunnurinn sé
traustur. Ef framleiðslan er rek-
in með tapi ár eftir ár, er voði
fyrir dyrum, ekki aðeins hjá
þeim, sem i þeirri atvinnugrein
starfa beinlínis, heldur einnig
hjá öllum hinum. Aukning
framleiðslu og útflutnings er
ekki sérhagsmunamál neinna
einstakra manna eða stétta, það
er jafnmikið hagsmunamál allra
einstaklinga og allra stétta í
þjóðfélaginu.
Sá þjóðhættulegi fólksstraum-
ur, sem legið hefir að undan-
förnu frá framleiðslustörfum, að
öðrum viðfangsefnum, og það
mikla kapphlaup, sem átt hefir
sér stað að undanförnu um fast-
launaðar stöður, þarf að hverfa.
Það verður þvi aðeins að eigi sé
lakar búið að þeim mönnum,
sem vinna nauðsynlegustu störf-
in, framleiðslustörfin, held-
ur en öðrum þegnum þjóð-
félagsins. Slikt er hvorttveggja
í þess, nauðsynja- og rétt-
lætismál. Með þeim ráðstöf-
tJR BÆIVUM
Affalfundur Verkstjóra-
sambands íslands
var haldinn hér í Reykjavík. 31. f. m.
Forseti sambandsins gaf skýrslu um
störf þess síðastliðið ár. Stjórn sam-
bandsins skipa nú: Jóhann Hjörleifs-
son forseti, og meðstjórnendur Jónas
Eyvindsson og Felix Guðmundsson
verkstjórar. Verkstjórasambandið er nú
tæplega ársgamalt, var stofnað í apríl
1938 af hartnær 50 verkstjórum víðs-
vegar að af landinu. Tilgangur þess er
fyrst og fremst sá að vinna að aukinni
menntun og þroska verkstjóranna ís-
lenzku, svo að þeir geti staðið á sporði
hiiðstæðum starfsmönnum í nágranna-
löndunum, en eins og kunnugt er, eru
þar gerðar miklu meiri kröfur um
menntun og verklega kunnáttu verk-
stjóra heldur en tíðkazt hefir hér á
landi. Þessu marki hyggst sambandið
að ná með þvi að fá komið á fót sér-
stökum námskeiðum, sem menn verða
að hafa lokið prófi frá, til þess að
öðlast rétt til verkstjórnar.
Slökkviliðiff
var þrivegis gabbað á vettvang í gær-
kvöldi. Var drukkinn maður valdur að
þessu og tókst slökkviliðsmönnum loks
að hafa hendur í hári hans í þriðja
skipti.
Umferðaslys
varð í gær fyrir hádegi á gatnamót-
um Bergstaðastrætis og Bjargarstíg.
Varð fimmtán ára drengur, Oddur
Steinþórsson til heimilis í Jónshúsi á
Grímsstaðaholti. Fékk hann mikinn
áverka á höfuðið.
Páskadansleik
heldur Samband ungra Framsóknar-
manna í Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu
í kvöld kl. 9. Góð hljómsveit leikur.
Páskamyndir bíóanna.
Nýja Bíó sýnir um páskana litmynd
af Hróa hetti með Erall Flynn í aðal-
hlutverki. Á Gamla Bíó verður sýnd
söngmynd, Þegar lífið leikur, með
Dianne Durbin í Aðalhlutverki.
Gestir í bænum:
Björn Haraldsson bóndi í Austur-
görðum, Þórarinn Magnússon í Hrúts-
holti, Valdemar Jónsson bóndi í Álfhól-
um í Vestur-Landeyjum, Sigurjón
Magnússon, bóndi i Hvammi undir
Eyjafjöllum.
Á krossgötnm.
(Framh. af 1. síðu)
farmanna á allflestum skipum Eim-
skipafélagsins. Nú í byrjun aprílmán-
aðar var nýr læknir, Óli Hjaltested,
ráðinn til starfa á vegum berklavarna-
stöðvarinnar Líknar, en til þessa hefir
skortur á starfsmönnum hamlað víð-
tækum rannsóknum. Verða ítarlegar
og skipulagðar rannsóknir meðal sjó-
manna hafnar á þessu ári og komnar
til fullra framkvæmda á næsta ári.
Að þessu sinni eru rannsóknirnar dálít-
ið örðugar viðfangs, vegna þess, að tog-
ararnir eru komnir á veiðar, en auð-
veldast er að koma þeim við um leið
og sjómenn eru skráðir. Skipulögð
berklapróf meðal sjómanna hafa
hvergi farið fram, en verið um það
rætt að koma þeim á, meðal annars
i Noregi.
unum sem frv. þetta fjallar um,
er sú alþjóðarnauðsyn viður-
kennd og er þess því að vænta,
að máli þessu verði vinsamlega
tekið, bæði hér á hv. Alþingi og
af alþjóð.
Páskamatur:
Hiff ljúffenga:
Fiskfbuff,
Fiskibollur,
Fiskigratin,
Fiskibúðinga,
Fiskisupur.
Allt úr einum pakka af mann-
eldisfiskimjöli.
Fæst I öllum matvöruverzlunum.
Heildsölubirgffir hjá:
Sfrni 5472.
Símnefni: Fiskur.
Ferðir okkar
á skírdag, föstudaginn langa
og anann páskadag hefjast kl.
9 f. h. Á páskadag hefjast ferðir
kl. 1 e. h.
Strætisvagnar Reykjavíkur h.f.
S. U. F.
S. U. F.
Skemmtini
4
S. U. F. heldur skemmtun í Alþýffuhúsinu viff Hverfisgötu I kvöld.
Upplestur. — DAIVS.
Skemmtunin hefst kl. 9. Affgöngumiffar seldir á afgreiffslu Tímans
og við innganginn. — GÓÐ MÚSIK.
Suudhöll Reykjavíkur
verður opin um p á s k a n a eins og hér segir:
Miðvikudaginn 5. apríl kl. 7y2 f. h. til kl. 10 e. h.
Fimmtudaginn 6. apríl kl. 8 f. h. til kl. 4 e. h.
Föstudaginn 7. apríl lokað allan daginn.
Laugardaginn 8. apríl kl. 7y2 f- h. til kl. 10 e. h.
Sunnudaginn 9. apríl lokað allan daginn.
Mánudaginn 10. apríl kl. 8 f. h. til kl. 12y2 e. h.
Ath. Miðasalan hættir 45 mínútum fyrir lokun.
10
Lettice Ulpha Cooper:
Málarinn
11
einar mínútur. Þér verður ólift fyrir tilvikið.
Hún hafði orð hans hægt og varlega yfir, eins
og hún myndi hafa handleikið þau mjúklega,
ef hægt hefði verið að setja þau fram í áþreif-
anlegu ásigkomulagi. Við þögðum báðar litla
stund og hölluðum okkur út yfir borðstokkinn
og horfðum á öldurnar hverfa aftur með skips-
síðunni og út í næturmyrkrið. Ég geri mér ekki
í hugarlund, að hún hafi þagnað vegna feimni
eða óframfærni. Ég held, að hún hafi í annað
sinn séð göturnar ljóma í sólskininu og unga
manninn brosa til sín yfir málaragrindina, þessu
dæmalausa brosi, er vakti hjá henni svo inni-
lega löngun til þess að gæla við hann.
— Svo skoðaði ég myndina hans, mælti hún.
Hún.... Æ, ég hefi lítið vit á málverkum, en mér
fannst hún vera hálf kynleg. Ótal litum haug-
að saman, en ég lét mér samt ekkert slíkt um
munn fara. Hann sagðist hafa farið til Madeira
að læknisráði, hann yrði að dvelja þar að vetr-
arlaginu, vegna heilsu sinnar: Hvíti dauðinn
hafði verið honum náhöggur. Hann hélt alltaf
áfram að mála, en ég fékk mig einhvern veginn
ekki til þess að fara frá honum og stóð kyrr
í sömu sporum og spjallaði við hann og horfði
á fingurna á honum. Hann sagðist ætla að
byrja að mála stóra mynd; það væri lífsköllun
sín. Við fórum að skrafa um eyna og hann
var á nákvæmlega sama máli og ég. Honum var
bara miklu betur lagið að koma orðum að hugs-
unum sínum heldur en mér. Honum fannst eins
og mér, að þetta væri sin eyja. Ég sagði, að
þannig væri því einnig varið um mig, Þá hló
hann og sagði að við værum keppinautar í
ástum.... Og hann sagðist gjarnan vilja sýna
mér málverkin sín og að við spjölluðum lengi
saman.
Aftur þagnaði hún skyndilega. Mér vannst
næði til að vefa í uppistöðuna, samtal sam-
landanna tveggja, sem bæði voru haldin af
sömu tilfinningum, eða var þar nokkur munur
á? Honum var bara miklu betur lagið að koma
orðum að hugsunum sínum. Hin ókunna fegurð
steig honum ekki til höfuðs, hann var ekki
ringlaður, eins og sá, sem stígur í fyrsta skipti
fæti á strönd nýrrar veraldar. Umhverflð var
honum ekki eins ókunnugt, og því ekki eins
hættulegt, þótt þar leyndust æfintýri, sem gætu
orðið þeim að fótakefli, sem litla lifsreynslu
hafa.
— Hann spurði mig, hvort ég vildi koma og
skoða málverkin sín. Ég veit ekki hvernig það
var, en ég lofaði að koma og finna hann næsta
kvöld.
Hún þagnaði snöggvast, en bætti svo við
þessari þarflausu skýringu:
— Ég hafði aldrei gert slíkt áður. Auðvitað
veit ég, að fólk gerir þetta hér, en heima var
þetta allt öðru vísi. Pabba og mömmu myndi
ekki hafa geðjast vel að slíku. Auk þess bað eng-
inn mig um það, bætti hún við og var hugsi.
— Við fórum gangandi út úr bænum kvöldið
eftir, og settumst á hæð, þar sem gott var út-
sýni til hafsins. Ég man, hve sjórinn var blár.
Gengislækkunin.
(Framh. af 1. siðu)
ur 4 togara 131 þús. kr. og rekst-
urshalli 27 togara 1 milj. 287
þús. kr.
Árið 1937 var rekstursafgang-
ur 10 togara 283 þús. kr. og
reksturshalli 22 togara 900 þús.
krónur.
Útgjöld 26 botnvörpuskipa ár-
ið 1933 (alls liy2 milj. kr.) og
útgjöld 32 botnvörpuskipa árið
1937 (alls rúml. 13 milj. kr.),
sundurliðast þannig:
Ár. 1933 Ár. 1937
Kol 13,1 % 16,2 %
Salt 5,8 — 3,2 —
ís 1,1 — 1,2 —
Veiðarfæri 7,4 — 8,4—.
Vátrygging 3,7 — 4,5 —
Vextir 4,3 — 4,6 —
Viðhald 7,0 — 7,7 —
Fæði 3,4 — 4,5 —
Fiskverkun 15,0 — 5,7 —
Fiskkostnaður 3,2 — 2,2 —
ísfiskkostn. erl. 4,2 — 5,0 —
Kaup og premia 23,4 — 26,0 —
Afskriftir 1,2 — 2,0 —
Skrifstofukostn. 1,6 — 1,9 —
Útsvar 0,8 — 0,6 —
Tekjuskattur 0,1 — enginn
Ýms kostnaður 4,5 — 6,3 —
Ýmsar fleiri upplýsingar úr
þessum fróðlegu skýrslum munu
verða birtar við hentugleika hér
í blaðinu.
HGAMLA BÍÓ''
Islands-
kvikmyndin
sem Orlogskapteinn Dam
tók hér í fyrrasumar.
Sýnd í kvöld kl. 8 og 9.15.
Aðgöngumiðar seldir frá
kl. 4. (Lækkað verð).
■nýja bíó ■
Hróí höttur!
Hrífandi fögur, spennandi
og skemmtileg stórmynd
frá VARNER BROS.
Aðalhlutverkið, Hróa hött,
leikur hinn karlmannlegi
og djarfi
ERROL FLYNN.
Öll myndin er tekin í eðli-
legum litum.
Sýnd í kvöld kl. 6% og 9.
Aðgönpfumiðar seldir frá
kl. 4.
Skrtfstofur vorsii*
og vörugeymsla
iokað laugardagfínn fyrír páska.
Raitækjaeinkasala ríkisins.
Skrifstoíum vorum
og vörugeymsluhúsi
verður lokað laugardaginn
fyrir páska allan daginn.
Áfengísverzlun ríkísins.
bæjarins
og bæjariyrirtækja
verða lokaðar laug’ardagiim
8. þ. m. allan daginn.
Slí rifstoíu r vorar
verða lokaðar laugardaginn
8. p. m.
Sjóvátryqqi
aqíslands'
Jarðarför föffur okkar og tengdaföffur Jóns Jónssonar
dannebrogsmanns frá Hafsteinsstöffum fer fram laug-
ardaginn 8. apríl n. k. kl. 1 síffdegis frá heimili hins látna.
Jarðaff verffur í heimagrafreit ættarinnar aff Hafsteins-
stöðum. Börn og tengdaböm.
Happdrælti
Háskóla íslands
ATHUGIÐ:
Vegna páskanna eru nú aðeíns 2 sölu-
dagar eítír fyrír 2. flokk
Dregið verður 11. apríl.
Munid að endurnýja áður
en þér farið úr bænum.
Umboðsmenn hafa opið
til klukkan 7,30 í kvöld.
§pF* Tryggíngarstofnun ríkisíns. - Lokað laugardagínn fyrír páska.