Tíminn - 27.04.1939, Síða 3

48. blað
TÍMIViV, fiiiimtncla»iiiii 27. apríl 1939
191
A N IV A L L
Dánardægur.
Hin sögufræga sveit, Laxár-
dalur í Dalasýslu, hefir á síð-
astliðnu misseri goldið afhroð
mikið og venjulegt í fámennu
héraði, þar sem á þeim tíma
hafa fallið í valinn fimm bænd-
ur og ein húsfreyja, allt fólk á
manndóms- og athafnaskeiði,
vinsælt og vel metið. Er að þeim
öllum mikil eftirsjá og blóðtaka
hinni litlu sveit.
Ingiríðar H. Hansdóttur á
Hróðnýjarstöðum hefir áður
verið getið hér í blaðinu og að
makleikum rómuð hin óvenju
glaða og prúða framkoma henn-
ar, sem átti svo mikinn þátt í að
móta heimilislífið á bæ hennar,
er talin var fyrirmynd.
Skúli Eyjólfsson bóndi á
Gillastöðum andaðist af afleið-
ingum heilablæðingar, er dró
hann til bana á skömmum tíma.
Hann var fæddur og uppalinn
að Gillastöðum og bjó þar allan
sinn aldur, oftast stóru búi.
Hafa nú synir hans tveir tekið
við búrekstri á föðurleifð sinni.
Skúli var atorkumaður, gest-
risinn með afbrigðum, glað-
lyndur og ósérplæginn og vildi
hvers manns vandræði leysa.
Björn Magnússon bóndi á
Þorbergsstöðum féll af reiðhjóli
út af hárri brú niður í stórgrýt-
isurð og hlaut af því stórmeiðsl
og beinbrot, sem drógu hann til
dauða litlu síðar. Hann var
dugnaðarmaður og kappsamur,
mjö'g verklaginn og glaður í
lund. Hann lætur eftir sig margt
barna, flest uppkomin.
Daníel Jóhannesson bóndi í
Þrándarkoti lézt á Landsspítal-
anum eftir nýafstaðinn upp-
skurð og var krabbamein í maga
dánarorsökin. Hann var dugleg-
ur og fylginn sér og drengur
góður. Hann var giftur maður
en barnlaus.
Hjörtur Jensson bóndi í
Hjarðarholti andaðist einnig úr
krabbameini. Hann fluttist fyr-
ir átta árum að Hjarðarholti frá
Bjarnastöðum í Saurbæ, ásamt
konu sinni og mörgum börnum,
sem nú eru öll uppkomin. —-
Hjörtur var hinn mætasti mað-
ur, hægur og fáskiptinn jafnan,
en glaður og reifur í vinahóp.
•Hann var smiður góður.
Daði Halldórsson bóndi á
Dönustöðum lézt síðastur ofan-
talinna manna úr meini inn-
vortis. Hann bjó um langt skeið
að Dönustöðum mesta myndar-
búi. Hann var hjálpsamur og
gestrisinn, spaugsamur og fynd-
inn, en fastur fyrir, er því var
að skipta. Bókamaður var hann
mikill og greindur vel.
ÍÞRÓTTIR
Víðavangshlaupið.
Víðavangshlaupið fór fram
eins og venjulega á sumardag-
inn fyrsta að viðstöddu miklu
fjölmenni. Hlaupin var önnur
leið en að undanförnu, og var
henni þannig háttað, að byrjað
var og endað á steinlögðum göt-
um, en allur miðkaflinn var
ýmist troðningar eða vegleysur,
— blaut og þýfð mýri.
17 menn frá 4 félögum tóku
þátt í hlaupinu, þar af 3 frá
Glímufélaginu Ármanni, 3 frá
íþróttafélagi Reykjavíkur, 3 frá
íþróttafélagi Kjósarsýslu, 3 frá
Ungmennafélaginu Stjörnunni í
Dalasýslu og 5 frá K. R.
Úrslit hlaupsins urðu þau, að
K. R. bar sigur úr býtum, átti 1.,
3. og 9. mann og fékk 13 stig,
annað varð U. S., átti 2., 7. og 8.
mann og fékk 17 stig, þriðja varð
Ármann, átti 5., 6. og 15. mann
og fékk 26 stig. í. K. varð fjórða,
átti 4., 11. og 14. mann og fékk
26 stig. í. R. fékk ekki nema 2
menn að marki og fékk því ekk-
ert stig, því að þetta er ekki ein-
staklingskeppni, heldur er keppt
í þriggja manna sveitum.
Fyrstur að marki varð Sverrir
Jóhannesson, K. R., á 13 mín.
45,8 sek., annar Haraldur Þórð-
arson, U. S., 13 mín. 52 sek. og
þriðji Indriði Jónsson K. R., 13
mín. 59 sek.
Sverrir tók strax forustuna
og hélt henni svo að segja óslit-
ið alla leið. Þeir Sigurgeir Ár-
sælsson úr Ármanni og Harald-
ur Þórðarson U. S. ætluðu að
fylgja honum, en reyndist það
brátt ofurefli, því að áður en 1
km. hafði verið hlaupinn, hafði
Sverrir slitið þá af sér, og höfðu
þeir ekki meira af honum að
segja, nema á mýrarkaflanum.
Þar missti Sverrir af sér skóinn
og tafðist nokkuð vegna þess.
Komust þeir Sigurgeir og Har-
aldur þá fram fyrir Sverri, en
hann tók þá óðara aftur og hélt
síðan forustunni alla leið í
mark.
Þegar úr mýrinni kom, fór
Indriði, sem hingað til hafði
verið fjórði, að vinna á, og komst
i skörpum spretti fram úr Sig-
urgeiri, en náði ekki Haraldi.
Varð hann því þriðji. Indriði er
mjög efnilegur hlaupari. Hann
keppti í víðavangshlaupinu í
fyrra og varð þá sextándi. Er þvi
hér um mikla framför að ræða.
Indriði er aðeins 19 ára.
Sverrir hefir nú verið sigur-
vegari í víðavangshlaupinu í 4
ár í röð, og hefir engum tekizt
þaö áður. Þetta stafar þó ekki
af því, að samkeppnin sé nú
minni en áður, — hún er þvert
á móti alltaf að verða harðari
og harðari, — heldur er Sverrir
alltaf að ná betri og betri tíma.
bótarfjárveiting við þetta eftir
þörfum. Og mér er spurn, er
nokkur ástæða til að leggja nýja
skatta á til þess að afla fjár til
skógræktar? Má ekki draga úr
kostnaði á öðrum og síður nauð-
synlegum útgjaldaliðum. Ég vissi
ekki betur en að Alþingi sam-
þykkti fyrir nokkrum árum 200
þúsund króna árlega fjárveit-
ingu til nýbýla án þess að telja
það eftir. Ég tel slíka fjárveit-
ingu ekki eftir, ef raunin verð-
ur sú, að henni sé heppilega ráð-
stafað. En mér verður á að
hugsa, hvort ekki hefði verið
betra að veita álíka upphæS til
skógræktar á ári hverju. Og þá
liggur nærri að virða fyrir sér
á hvern hátt nýbýlamöguleik-
arnir urðu til á Jótlandsheið-
um. Józku heiðarnar byggjast þá
fyrst er skógræktin hefst. Með
skógræktinni sköpuðust at-
vinnumöguleikar á heiðunum.
Fyrst og fremst nutu hinir fá-
tæku einyrkjar heiðanna góðs
af þeirri vinnu, sem þeim bauðst
haust og vor. Með iðni og spar-
semi gátu þeir aukið ræktun
sína og bætt við sig búfé, því að
áður en þessi starfsemi hófst
voru peningar sjaldséðir á þess-
um slóðum. í skjóli limgarða og
trjálunda dafnaði akuryrkjan
og ræktunin var fjölbreyttari.
Eftir því, sem atvinnan óx og
lífsbjargirnar urðu fleiri, fjölg-
aði fólki á heiðunum og stór-
kostlegt landnám hófst í héruð-
um, sem menn um margar aldir
höfðu talið óræktanleg og lítt
byggileg. Heiðarnar byggðust
fyrst og fremst sakir lífrænnar
starfsemi, sem komið var á fót
fyrir fórnfýsi og ættjarðarást
þeirra, sem bjuggu við betri lífs-
kjör en heiðabændurnir og með
aðstoð hins opinbera. Það er
ekki ætlun mín að við getum
þrætt hinar sömu brautir og
Danir í skógræktarmálum að
öllu leyti.enþað getur verið mjög
lærdómsríkt að kynna sér, hvað
aðrar þjóðir hafa gert til þess
að byggja og bæta lönd sín.
Og þess vegna mættum við
líka líta til Norðmanna og at-
huga með hvaða móti þeir afla
fjár til aukinnar skógræktar.
Skógræktarfélagið norska hefir
um langt skeið haft helming af
ágóða ríkishappdrættisins, er
nemur geysimiklu á hverju ári,
og því fé hefir öllu verið varið
til græðslu skóga ásamt mikl-
um öðrum fjármunum, sem það
félag hefir yfir að ráða. Við ætt-
um auðvelt með að feta í fót-
spor Norðmanna þegar happ-
drættiö hér losnar, er einka-
leyfistími háskólans er útrunn-
inn.
Það er örugg vissa min, að ef
hægt væri að verja nokkrum
hundruðum þúsunda á ári
hverju til skógræktar og hvers-
konar landvinningastarfa í
blómlegustu byggðum landsins,
hlýtur ekki eingöngu flótti
fólksins úr þeim sveitum að
stöðvast með öllu, heldur munu
og sveitirnar geta framfleytt
langtum fleira fólki en áður.
Það er kunnara en frá þurfi að
segja, að menn flytja sig ávallt
þangað, sem bjargarmöguleikar
eru fyrir. Og það er ekki kleift
að stöðva fólksflutninga til
lengdar með styrkjum og lán-
Brunabótagjöld af húsum í Reykjavík
Gjaldfrestur brunabótagjalda er útrunninn um n.k.
mánaðamót.
Eftir þann tíma hafa gjöldin lögtaksrétt og ber enn-
fremur að greiða af þeim dráttarvexti.
Þó verða þeir, sem greiða gjöld sína 1. eða 2. maí, eigi
krafðir um dráttarvexti.
Skrifstofan, Laugavegi 3, opin kl. 10—12 f. h. 1. maí,
en á venjulegum tíma 2. maí.
Sjóvátryqqi^Blag íslands?
Brimadeild.
ACCUMULATOREN-FABRIK,
DR. TH. SONNENCHEIN.
Tími hans í fyrra var sá bezti,
sem þá hafði fengizt í víða-
vangshlaupinu miðað við vega-
lengd, en tími hans nú mun vera
betri, þar sem þessi leið er lengri
og engu síður erfið.
Keppendur Stjörnunnar stóðu
sig mjög vel og sýndu lofsverð-
an áhuga að koma langa leið
utan af landi til að keppa hér.
Er slíkt til fyrirmyndar.
Hlaupið ’ fór fram að þessu
sinni kl. 11, en ekki kl. 2 eins og
áður hefir verið, og mun sú
breyting hafa valdið því, að eigi
var útvarpað lýsingu af keppn-
inni, og var það illa farið. Von-
andi verður hægt að haga svo til
eftirleiðis, að unnt verði að út-
varpa lýsingu af hlaupinu. Fólk
víðsvegar um land hefir mikinn
áhuga fyrir víðavangshlaupinu,
og útvarp frá því verður áreið-
anlega til þess að auka áhuga
manna fyrir íþróttum. X.
um, heldur verður að bæta af-
komumöguleikana á hverjum
stað, og í sveitum landsins verða
þeir möguleikar ekki bættir á
annan hátt en með ræktun og
uppgraeðslu landsins. Ég mun
síðar sýna fram á, að búskapar-
lag okkar er nú með þeim hætti,
að mikil breyting þarf að verða
á því, ef búskapur okkar á aö
blessast í framtíðinni, en það
yrði alltof langt mál í þessa
grein. Og þá mun ég sýna fram
á, að bæði aukin skógrækt og
uppgræðsla örfoka lands, er eitt
af fyrstu skilyrðunum til þess
að gera landið byggilegra.
Grein Eysteins Jónssonar
fjármálaráðherra fjallaði um
skógrækt, sem atvinnuveg og
fjárhagsmál. Við grein hans hefi
ég litlu að bæta að sinni. En ég
vil vekja athygli manna á því,
að enda þótt skógar okkar séu
bæði lágvaxnir og kræklóttir,
má nota þá til ýmsra hluta, er
tímar líða. Nýlega las ég ítarlega
grein um skógana í Alaska, sem
eru víðast hvar bæði víðlendir
og miklir. En uppi til fjalla og
langt inni í landi eru þeir mjög
kræklóttir og standa víða að
baki okkar betri skógum. En í
greininni var vakin athygli á
því, að áður en langt um liði
mætti búast við að kjarrið og
hinir kræklóttu skógar mundu
vaxa mjög að verðmæti, þar eð
hægt væri að breyta viðnum í
margskonar efni á ódýran hátt
og skortur á viði færi að verða
tilfinnanlegur.
í Þýzkalandi er viður nú kom-
inn í það verð, að reynt er á all-
an hátt að draga úr notkun hans
til eldiviðar, og þess er mjög vel
gætt, að sem minnst af honum
fari til ónýtis. Þjóðverjar eru
komnir manna lengst í þá átt,
að vinna ýmsar verðmætar vör-
ur úr viði, og ef til ófriðar kem-
ur, verða skógarnir bezta hrá-
efnalind þeirra. Þaðan fá þeir
gervibaðmull, sem stendur lítið
að baki venjulegri baðmull, það-
an fá þeir sútunarsýru til þess
að súta með leðrið í skó her-
mannanna, þaðan fá þeir efni
í sprengjur, þaðan fá þeir við
og viðarkol til þess að knýja á-
fram bifreiðar, þaðan geta þeir
fengið hið bezta flugvélabensín,
þaðan fá þeir ágætan fóðurbæti
handa svínum og búfé og margt
annað, sem of langt væri upp
að telja. Þótt skógar okkar ís-
lendinga geti aldrei jafnast á
við skóga suðlægari landa, hvað
fjölbreytni viðartegunda snert-
ir, er þó víst, að skógar og kjarr
hér á lándi getur eftir nokkra
áratugi orðið mjög verðmæt
hráefnalind, sem betra er að
eiga heldur en að vera án.
Fyrir skömmu kom til mála
að vinna hér þilborð svipuð hinu
alkunna „masnoite“, er flestir
kannast við. Þessi þilborð átti
að vinna úr reiðingi, og hefir
mér helzt skilist að reiðingsins
ætti að afla í hólmunum í Eyja-
fjarðará. Það má vel vera, að
reiðingur sé ágætt hráefni til
þess að vinna slík þilborð úr.
En gæti ekki hugsast, að mikil
reiðingsrista samfara mikilli
framleiðslu þilborða gæti haft
töluverðar landskemdir í för
með sér. Væri ekki nær að afla
hráefnis með því að rækta skóg,
og skyldi viður ekki vera heppi-
legra hráefni til þessara fram-
leiðslu heldur en reiðingur. Það
þyrfti ekki marga þúsund hekt-
ara skóglendis til þess að gefa
af sér nægilegt hráefni til þess
að framleiða þilborð handa öllu
landinu, ef skógurinn hefði náð
álíka þroska og Vaglaskógur við
30 ára friðun. í Fnjóskadal ein-
um væri hægt að rækta 1500 til
2000 hektara skóga á næstu 30
árum, ef allt skóglendi dalsins
væri girt og friðað. 2000 hektar-
ar skógar gefa árlega af sér 2000
teningsmetra af viði, og mér er
nær að halda, að úr 2000 ten-
ingsmetrum viðar mætti vinna
meira af þilborðum heldur en
not eru hér fyrir. Þessu dæmi er
aðeins varpað hér fram til þess
að menn geti farið að hugsa um,
hvort ekki væri vænlegra að
fara vel með kjarr og skóga í
því trausti að komandi kynslóð
gæti haft meiri nytjar af því en
menn nú hafa með því að láta
kýr og kindur spæna í sig vöxt
hvers árs jafnhratt og hann
verður tjl.
Þá læt ég hér staðar numið
með þessar hugleiðingar mínar.
Þær hafa verið mjög á víð og
dreif eins og innihald þeirra
greina, sem rætt hefir verið um.
Hafa greinarnar verið látnar
ráða niðurröðun efnisins hér, og
af þeim ástæðum hefir fram-
setningin ekki verið eins góð og
skyldi. En ég vona, að lesendur
virði það á bezta veg.
Hákon Bjarnason.
Ttlkynnfng:
um breytingn á ferðaáætlun á leiðiiuil
Reyk j a ví k—llaf nar f j ör ður.
Frá og með deginum í dag verður sú breyting á
áætlun sérleyfisbílanna á leiðinni Reykjavík—Hafnar-
fjörður, að í stað þess að aka á klst. fresti frá kl. 12
—24, verður ekið á 20 mín. fresti, þannig, að ekið verður
á heilum tíma, 20 mín. eftir og 20 mín. fyrir heilan tíma
frá báðum stöðum. Síðasta ferð frá burtfararstað verður
kl. 0.30.
Frá sama tíma verður sú breyting á leið vagnanna
um Hafnarfjörð, að ekið verður upp Reykjavíkurveg, en
niður Vesturbraut.
Reykjavík, 25. apríl 1939.
Sérleyfishafar
á leiðinni Reykjavík—Hafnarfjörður.
Norræna stúdentamótið
í Oslo 23.-27. júní
Ákveðin hefir verið þátttaka íslenzkra stúdenta í
inóti þessu. Þeir, sem hefðu í hyggju að sækja mótið, geta
fengið nánari upplýsingar hjá Axel Tulinius, stud. jur.
(sími 3640), Magnúsi Már Lárussyni stud. theol., Stú-
dentagarðinum, eða Thorolf Smith stud. jur. (sími 3320)
og stjórn Stúdentafélags Reykjavíkur.
Þátttaka tilkynnist í síðasta lagi 15. maí n. k.
ITil auglýsenda.
Tíminn er gefinn út í fleiri eintökum
en nokkurt annað blað á íslandi. Gildi
almennra auglýsinga er í hlutfalli við
þann fjölda manna, er les þœr. Tíminn er
öruggasta boðleiðin til flestra neytend-
anna í landinu. — Þeir, sem vilja kynna
vörur sínar sem flestum, auglýsa þœr
þess vegna í Tímanum. —
8 William McLeod Raine:
— Haltu áfram, sagði hann spottandi,
ef ég sleppi þér ekki, þá hvað?
Hún brauzt um og tennur hennar
námu við öxl hans.
— Hættu þessu, sagði hann skipandi,
eða ég geri út af við þig með svipunni
minni.
Slepptu mér, bleyðan þín, æpti hún í
örvæntingu.
— Við sjáum nú til.
Hann hafði þegar íundið til magn-
leysis, og það var eins og hann væri að
svífa burtu. Hann beit saman tönnunum
og barðist gegn þessu. Nú hafði það aftur
yfirhöndina, honum fannst liann losna
við jörðina og svífa út í geiminn. Höfuð
hans hné niður og hann valt út af.
Hún ýtti honum til hliðar, stóð upp
og hljóp til hestsins. Hún gat ekki al-
mennilega áttað sig á því hvað hefði
bjargað henni, og henni stóð eiginlega
á sama um það, hún var laus. Hún leit
ekki við fyrr en hún var komin á bak,
og þá aðeins til að sannfærast um að
hann elti hana ekki. Hann lá þarna enn-
þá í runnanum, andlitið vissi niður. Var
hann dauður? Hafði kúlan, sem honum
var send úr launsátrinu, hitt á svo veikan
blett? Eða var það hnífsstungan? Það-
var raunar gott, hvort heldur það væri
kúlan eða hnífurinn, sem það var að
þakka. Þegar Clem Oakland var frá, þá
Flóttama6urinn jrá Texas 5
vissi að stafaði frá nálægri mannveru,
en hljóðið var óheillavænlegt. Hanu
heyrði skothvell og kúluþyt. Hann renndi
sér úr hnakknum, leit í gegnum runn-
ana, niður að læknum og hlustaöi. Ein-
hver hljóp eftir brekkubrúninni, áreið-
anlega á flótta.
Nú skipti hann um hlutverk og elti, í
stað þess að vera eltur. Hann brauzt í
gegnum runnana og hljóp uþp brekkuna.
Hann var staðráöinn í því að komast að
því, ef mögulegt væri, hver hefði skotið
á hann og hvers vegna.
Byrjað var að skyggja, en þó kom hann
auga á einhvern, sem hljóp eftir brún-
inni, og í svo sem 50 metra fjarlægð stóð
söðlaður hestur. Sér til mikillar undr-
unar sá hann, að þetta var drengur, en
ekki fullorðinn maður.
Drengurinn rak tána í viðartág, hras-
aði og féll, en stóð þó undir eins upp
aftur. Þessi töf var þó nægileg til þess að
hann tapaði kapphlaupinu, hann gat
ekki komizt til hestsins og snerist þess
vegna til varnar.
Ferðamaðurinn sá blika á hnífsblað, en
var ekki nógu fljótur að forðast lagið.
Blaðið smaug inn í öxl hans og honum
fannst sem straumur fara um sig.
Hann greip með vinstri hendi um
grannan handlegg, en með þeirri hægri
þreif hann svipu frá belti sér og sló af