Tíminn - 22.06.1939, Síða 3

71. blað
Tfm w. fimmtudagmn 22. jnní 1939
283
O Æ K U R
Ægir.
Maíhefti Ægis kom út fyrir
nokkru. í því er meðal annars
grein eftir Skúla Guðmunds-
son um hlutarútgerðarfélög, á-
samt frumvarpi því til laga, er
hann flutti um þetta efni á síð-
asta Alþingi. Ennfremur grein
eftir Sigurð Kristjánsson um
jöfnunarsjóð aflahluta. Helgi P.
Briem gerir grein fyrir verzlun-
arástandinu á Spáni. Rekur
hann sögu verzlunarmálanna á
Spáni síðustu árin áður en styrj -
öldin brauzt út. Af því yfirliti,
sem hann gefur, sézt að útflutn-
ingar Spánverja árið 1935 hefir
ekki hrokkið nema til þess að
borga þriðjung innfluttu var-
anna. Næstu ár á undan var á-
standið litlu betra. Síðan hefir
atvinnulífið lamazt, vélar
skemmzt, búfénaði fækkað og
mannvirki eyðilagzt. Þarfirnar
eru nú hinsvegar meiri en áður,
hráefnaskortur tilfinnanlegur
og vörubirgðir gengnar til þurð-
ar. Verða Spánverjar- því að
leggja hart að sér á næstu árum
og láta sér að mestu nægja þann
innflutning, er gengur til þess að
endurreisa atvinnuvegina. Má af
þessum upplýsingum ráða, að
ekki þarf á næstu árum að
vænta mikilla né hagkvæmara
viðskipta af Spánverjum.
Loks eru í Ægi skýrslur um
fiskafla, útflutning sjávarafurða
og fleira.
Ráð undir rifi hverju.
Ráð undir rifi hverju heitir
skáldsaga eftir P. G. Wodehouse,
sem Guðmundur Finnbogason
hefir snúið til íslenzks máls, en
ísafoldarprentsmiðja gefið út, og
kom í bókabúðir nýlega.
Þessi saga er skemmtileg og
fjörug og sjálfsagt vel til þess
fallin að taka hana með í sum-
arleyfið, ef náttúran skyldi ekki
vera örlát á gott veður og blítt.
HEIMILIÐ
Prjóiilessýniiigiii
í Iðnskólanum.
Tvær áhugasamar konur hér
í bænum, frú Laufey Vilhjálms-
dóttir og frú Anna Ásmunds-
dóttir, eru þessa dagana að und-
irbúa prjónlessýningu, sem fyr-
irhugað er að verði opnuð í
Iðnskólanum í byrjun júlímán-
aðar. Tilgangurinn með þessari
sýningu er aðallega tvennskon-
ar, annarsvegar að kynna fólki
hvað hægt er að vinna úr ís-
lenzkri ull, hinsvegar að gefa
fólki kost á að kaupa gott og
hentugt band til heimilisiðnaðar
og auðvelda þeim, er tóvörur
hafa til sölu, að koma þeim á
markað. Mun mikið af allskon-
ar slíkum vörum verða til sölu
á sýningunni víðsvegar að og af
mörgum gerðum. Meðal annars
verða þar nýjar tegundir af
bandi frá ullarverksmiðjunni
Framtíðin, auk þess sem þar
verður til sölu band, sem unnið
hefir verið á sveitaheimilum,
einkum norðan lands. Að svo
stöddu verður ekki fullyrt um
það, hve umfangsmikil sýningin
verður, en munir utan af landi
eru nú sem óðast að berast for-
stöðukonunum.
Það væri vel farið, ef þessi
sölusýning, sem nú verður senn
opnuð og prjónlessýningin í
haust er leið, yrði áhrifamikill
liður í þeirri viðleitni ýmissa
mætra kvenna og manna, að
vekja fólk til skilnings á því,
hve hrapallega hagnýting ís-
lenzkrar ullar hefir verið van-
rækt á undanförnum árum, að
því er tekur til tóvörunnar.
Étvarpssamvinna
á Bíorðurlöndum.
(Framh. af 2. síöu)
okkar út á við. Það er og enn-
fremur rétt, að verzlunarvið-
skipti okkar beinast í aðrar átt-
ir fremur en til Norðurlanda.
Og verzlunarviðskiptin eru, eins
og enn er högum háttað, raun-
verulega hluti af grunnmúrnum
undir tilveru okkar sem þjóðar.
En tilgangur lífsins er ekki sá,
að hafa nóg að bíta og brenna,
heldur nauðsyn þess; og gildir
það jafnt um þjóðir sem ein-
staklinga. Raunverulegur árang-
ur í lífi allra þjóða er hinn
menningarlegi arfur í listum,
vísindum, mannvirkjum, ásamt
þjóðarhreysti og siðferðislegum
og andlegum þjóðarþroska. Fyr-
ir því verður menningarleg við-
leitni ókkar ávallt meira og
minna háð sambandi og sam-
starfi við aðrar þjóðir, og ekki
síst þær, sem standa okkur næst
um sögulegan uppruna og menn-
ingu, skilja okkur bezt, og eru
þar á ofan sérstaklega vinveitt-
ar okkur, eins og eru frænd-
þjóðir okkar á Norðurlöndum.
III.
Við upphaf útvarpsreksturs-
ins opnaðist nýr farvegur fyrir
menningarsamvinnu Norður-
landa; enda hefir hún síðan
tekið á sig nýtt snið og færst
mjög í aukana. í stað seinvirk-
ari kynningar við námskeið,
ráðstefnur, kynnisfarir og rit-
aðs máls kom hið lifandi orð
af tungu manna og raddir ná-
grannanna meðal frændþjóða,
sem bárust samstundis inn á
þúsundir heimila um öll Norður-
lönd. Þetta samstarf hefir fært
þjóðirnar, almúga þeirra, nær
hvern öðrum en áður og knýtt
einskonar samnorrænt fjöl-
skylduband milli þjóðanna. Er-
indum, útvarpsleikritum, marg-
víslegri fræðslu og samkynn-
ingu, en þó einkum tónverkum,
er nú endurvarpað frá einu landi
til annars, og mjög oft yfir öll
löndin samtímis, auk þess sem
hlustendur allra landanna njóta
eftir vild og hentugleikum dag-
legs útvarps nágrannaþjóðanna.
Eftir að útvarpið gerðist jafn-
veigamikill þáttur í lífi einstak-
linga og þjóða, sem raun er á
orðin, tóku frændþjóðir okkar
upp skipulega samvinnu í út-
varpsmálum. Má telja, að hún
hæfist með sameiginlegri ráð-
stefnu í Kaupmannahöfn árið
1935, og munu Danir hafa átt
forgöngu um upptöku slíkra
samfunda. Síðan hafa á hverju
ári verið haldnar slíkar nor-
rænar ráðstefnur um útvarps-
málefni landanna. Árið 1936 var
hún í Oslo, árið 1937 í Helsing-
fors, árið 1938 í Stokkhólmi, og
í ár var hún aftur haldin í
Kaupmannahöfn, en verður
næsta ár í Oslo. Auk forstöðu-
manna koma saman á ráðstefn-
um þessum forstöðumenn hinna
ýmsu starfsgreina útvarps, eins
og til dæmis að taka tónlistar-
stjórar, forstöðumenn fyrir-
lestradeilda, leikstarfseminnar
og verkfræðinnar og margir
fleiri, allt að 40 manns. Ráð-
stefnurnar starfa í deildum eft-
ir verkefnum og síðan á sam-
eiginlegum fundum, til þess að
samþykkja eða hafna tillögum
deildanna. Á þeim fundum er
jafnan flutt erindi frá einhverju
landanna. — Verkefnin eru
margþætt í hverri deild. Þar bera
þjóðirnar saman reynslu sína í
margvíslegum efnum, taka sam-
eiginlegar ákvarðanir um sam-
starf, samnorrænt útvarp frá
hverju landi fyrir sig (þjóðleg
tónlist o. fl.) fyrirgreiðslu lista-
manna og skipti á listamönnum
milli landanna, gjaldtakstar,
lengd útvarpserinda og erinda-
flokka, kynningarútvarp frá
hinum ýmsu löndum (Report-
age), samstarf um útvarps-
leiðslur og önnur verkfræðileg
efni o. s. frv.
Með þessum ráðstefnum hefir
samstarfið aukizt, þjóðirnar
hagnýta sér reynslu hver ann-
arrar og ástunda margvíslega
fyrirgreiðslu og gagnkvæma að-
stoð í útvarpsmálum.
Enn er þó ótalinn höfuðkost-
ur allra slíkra samfunda, en það
eru kynni þau, er verða manna
milli og þjóða og einkum þeirra
manna, sem hafa sameiginleg
störf og áhugamál. Auk þess
sem af slíkum kynnum rís sam-
hugur og velvild, opna þau leið-
ir til samstarfs á fleiri sviðum
en útvarpsins sjálfs.
IV.
íslandi hefir verið boðin þátt-
taka í öllum ráðstefnum Norð-
urlanda um útvarpsmálefni, og
hefi ég mætt á þremur þeirra,
ein fyrir stofnunina, í Oslo 1936,
Stokkhólmi 1938 og nú síðast í
Kaupmannahöfn.
ísland hefir bersýnilega sér-
stöðu um þátttöku í norrænum
ráðstefnum, hverskonar sem eru.
Kemur þar til greina fjarlægð
landsins og í útvarpssamstarfi
ekki sízt fjarlægð tungunnar frá
öðrum Norðurlandamálum. Við
höfum því í þessu efni sem öðr-
um orðið að sníða okkur stakk
eftir vexti. Þátttaka eins manns
frá íslandi, til móts við 5—10 frá
öðrum þjóðum, er vitanlega ekki
mikil, en þó eftir ástæðum við-
unanleg. Þáttaka hins íslenzka
fulltrúa, verður í því fólgin, að
ganga milli deildanna og taka
Dátt í meðferð þeirra mála, er
ísland varða sérstaklega.
Megingagnsemin af þátttöku í
slíkum mótum, og öðrum, einnig
að því er ísland varðar, er , eins
og áður var fram tekið, sú hin
gagnkvæma kynning, sem skap-
ast við samfundi. Á engu þykir
nú meiri brestur en samhug
þjóða. Brestur þar svo mjög á, að
við sjálft liggur, að heiminum
ljósti í bál þessháttar styrjald-
ar, sem myndi ráða niðurlögum
vestrænnar menningar. Norður-
landaþjóðir halda enn í fullri
hæð fána lýðræðis og frelsis
þegna sinna. Þær óska einskis
fremur, en að fá að starfa hver
að menningu og velfarnaði sinn-
ar þjóðar, óáreittar af ægivaldi
hnefaréttarins. Og hin aðsteðj-
andi styrj aldarhætta hefir þok-
að þeim saman eins og dreifðum
liðssveitum við yfirvofandi árás.
Fyrir því verður þátttaka hverr-
ar af hinum fimm Norðurlanda-
þjóðum í hverskonar samstarfs-
viðleitni, fagnaðarefni öllum
hinum. Hin samnorræna kennd
verður styrkari, samhugurinn
ótvíræðari, og enn óbifanlegri
þær ákvarðanir þjóðanna, að
varðveita þjóðfrelsi sitt og
menningu.
íslandi má líkja við minnsta
bróður, komnum síðast til leiks.
Eigi að síður mun það hafa
komið á daginn, hvert sinn, er
fulltrúi eða fulltrúar hafa mætt
á samnorrænum mótum,að þeim
hefir verið fagnað af alveg sér-
stakri ástúð af fulltrúum ann-
arra Norðurlandaþjóða. Ég hefi
að minnsta kosti sjálfur þá sögu
að segja. ísland skipar, þrátt
fyrir þjóðarsmæð, fjarlægð og
mjög frábrugðna tungu — eða
máske vegna alls þessa — eftir-
tektarverðan sess í vitund Norð-
urlandaþjóða. Allir vel menntir
menn á Norðurlöndum vita, að
ísland er fagurt land, að það er
land hinna stærstu mótsetninga
náttúruaflanna, að þjóðin hefir
haldið velli gegnum margra alda
hörmungar, að hún hefir varð-
veitt norræna tungu og skapað
ódauðleg listaverk í bókmennt-
um. Allt þetta veldur því, að ís-
lendingum er fagnað, þar sem
þeir koma á mót góðra manna
og vel menntra. Enda leggur það
þeim um leið þá skyldu á herð-
ar, að halda uppi heiðri lands
síns, enda þótt liðskostur fari
eftir þjóðarefnum.
V.
Fjarlægð íslands frá öðrum
Norðurlöndum, ásamt mjög mis-
jöfnum útvarpsskilyrðum, veld-
ur sérstökum örðugleikum okk-
ar um þátttöku í útvarpssam-
vinnu. Eigi að síður hefir sam-
vinna tekizt til verulegra drátta,
og skal talið hér sumt af því
helzta, sem farið hefir, eftir
vegum útvarpsins, milli íslands
og annarra landa.
Þegar talsambandið við út-
lönd hafði verið opnað, 1. ágúst
1935, og öflugar stuttbylgju-
stöðvar höfðu verið reistar í
flestum löndum, varð mun auð-
veldara en áður hafði verið að
endurvarpa milli íslands og
annarra landa. Hefir síðan verið
endurvarpað um 20 sinnum ár-
lega milli íslands og Norður-
landa, Bretlands, Þýzkalands,
Bandaríkjanna, Kanada og víð-
ar. Þykir rétt að nefna hér það
helzta, sem vakiö hefir eftirtekt:
Opnun talsambands við út-
lönd, erindi og kórsöngur, end-
urvarpað á Norðurlöndum og
einnig í Bandaríkjunum.
Minningarathöfn Pourqui-pas,
endurvarpað í Frakklandi.
Konungskoman 1936, endur-
varpað í Danmörku.
Ríkisstjórnarafmæli konungs
1937, endurvarpað í Danmörku.
Opnun nýrrar og stækkaðrar
útvarpsstöðvar okkar 1. ágúst
1938, þar sem krónprinshjónin
opnuðu athöfnina.
Fullveldisafmælið 1938, end-
urvarpað í Winnipeg og í Dan-
mörku, og útvarpi Dana vegna
afmælisins einnig endurvarpað
hér á landi. Ennfremur var end-
urvarpað hér á landi útvarpi frá
íslendingum í Winnipeg.
Samnorrænir tónleikar. ísland
hefir nú tvisvar tekið þátt í
þeim, og hefir þeim verið end-
urvarpað um öll Norðuríönd.
íslenzkum tónleikum hefir
verið endurvarpað í Bandaríkj-
unum á vegum hinna stóru út-
varpsfélaga, Columbia- og Nat-
ional Broadcasting.
Knattspyrnumóti hefir verið
endurvarpað í Þýzkalandi, og
margt fleira mætti telja.
Þetta endurvarp héðan frá
landi hefir næstum ávalt tekizt
vel, enda hefir venjulega verið
valinn til þess hentugur tími
dags.
Hér á landi hefir oft verið
endurvarpað frá Norðurlöndum,
Bretlandi, Þýzkalandi, Austur-
ríki, Tékkóslóvakíu, Frakklandi,
Rússlandi, Hollandi, ítaliu,
Bandaríkjunum og víðar frá. Má
sem dæmi nefna rikisstjórnar-
afmæli konungs, endurvarpað
frá Danmörku. Fullveldisaf-
mælið, endurvarpað frá Winni-
peg og Danmörku. Ræður
margra þjóðhöfðingja, þar á
meðal kveðjuorð Edwards VIII.
Tónleika íslendinga erlendis og
lög eftir íslenzk tónskáld. Sam-
norræna tónleika o. m. fl. —
Þá hefir verið endurvarpað héð-
an fyrir Dani jólakveðjum
þeirra til Grænlands.
Auk samnorrænna tónleika,
sem að framan eru nefndir og
sem eru orðnir fastur liður í
samstarfinu, var þess óskað nú á
þessari síðustu ráðstefnu, að ís-
land tæki þátt í jólaútvarpi. Er
þar um að ræða stutt útvarp frá
hverju af hinum fimm Norður-
löndum, sem ætlazt er til að
beri þjóðlegan blæ og sem verð-
ur endurvarpað yfir öll löndin.
Höfum fengíð margar nýjar gerðír af
karlmannaskóm
Gott úrval. — Gott verd.
Verksmlðjnntsalan
Gefjun — Iðunn
Aðalstrœti.
lliísnm'Oiir!
Hvort sem þér búið til sjávar eða sveita, þá munið að rab-
barbarinn nýtist bezt ef þér notiö BETAMON við niðursuðuna.
Það er tryggingin fyrir því að rabbarbarinn geymist ó-
skemmdur ásamt öllum hans verðmestu efnum, jafnvel árum
saman.
Ódýrt og auðvelt í notkun. Fæst í matvöruverzlunum og
lyfj abúðum.
Frestur
til að kæra til yfirskattanefndar út
af úrskurðum skattstjóra og niður-
jöfnunariiefiidar á skatt- og útsvars-
kærum, rennur út þaim 4. júlí n. k. —
Kærur skulu komnar í bréfakassa
skattstofunnar á Alþýðuhúsinu fyrir
kl. 24 þann dag.
Yfirskattanefnd Reykjavíkur.
VI.
Á þessum samnorrænu ráð-
stefnum hafa komið fram ríkar
óskir frænda okkar á Norður-
löndum um það, að tengsli þau,
sem knýtzt hafa og knýtast
munu við samstarfið, megi einn-
ig ná til íslands, og að það slitni
ekki úr lestinni. Má og telja að
við, með þeim tækjum, sem við
eigum yfir að ráða, séum allvel
við því búnir að taka þátt í
samstarfinu.
Árið 1938 í Stokkhólmi komu
fram óskir um það, að halda
ráðstefnu þessa eitt sinn í
Reykjavík, og hét ég því að
vinna að því við ríkisstjórnina,
að þetta mætti takast. En við
frekari athuganir varð það ljóst,
að svo margir af helztu starfs-
mönnum útvarpsins í hverju af
hinum fjórum löndum gætu
ekki horfið frá störfum um svo
langan tíma, sem íslandsferð
myndi taka. Var þvi horfið frá
því ráði. Hitt varð aftur að ráði,
að útvarpsstjórar allra hinna
fjögurra Norðurlanda gerðu
okkur heimsókn árið 1940 eða á
10 ára afmæli íslenzka útvarps-
ins, og var um þetta gerð álykt-
un á ráðstefnunni í Kaup-
(Framh. á 4. siðu)
Héraðsmot
Héraðsmót Framsóknarmanna í Vestur-ísafjarðarsýslu verð-
ur haldið að Botni í Dýrafirði dagana 15. og 16. júlí n. k.
Þar verða mættir ýmsir landskunnir ræðumenn.
Tilhögun mótsins mun nánar auglýst síðar.
FÉLAG ÍJNGRA FRAMSÓKNARMANNA
í Vestur-ísafjarðarsýslu.
Til auglýsenda.
Tíminn er gefinn út í fleiri eintökum
en nokkurt annað blað á íslandi. Gildi
almennra auglýsinga er í hlutfalli við
þann fjölda manna, er les þœr. Tíminn er
öruggasta boðleiðin til flestra neytend-
anna í landinu. — Þeir, sem vilja kynna
vörur sínar sem flestum, auglýsa þœr
þess vegna í Tímanum. —
O ÚTBREIÐIÐ TÍMANN •
100 William McLeod Raine:
þegar þú hefir átt við Clem Oakland, er
ekki svo? Ég býst við að þú hefir farið
nógu oft á bak við þau, þegar þér hefir
hentað það.
— Það er nú annað mál, stúlka mín.
Ég get ekki gengið á mili Steve og fanga,
sem hann hefir tekið.
— Jafnvel ekki þó fanginn hafi hætt
sínu eigin lífi til að frelsa mitt?
— Við verðum að athuga hlutina
skynsamlega, Molly. Þessi náungi er lög-
brjótur og morðingi, ef ykkur skjátlast
ekki, þér og Steve. Ef hann er tekinn,
þá er það endir leiksins. Hann myndi
ekki biðja mig að fara til fangelsisins
til þess að bjarga honum frá refsingu
fyrir glæpi sína. Sé hann hugaður,
myndi hann ekki gera það, og það er
þessi náungi. Ég skal gera allt fyrir
hann, sem ég get, nema--------
— nema það, sem gæti komið honum
að gagni, greip hún fram í og bar ótt á.
— Þú villt hjálpa honum, ef það kost-
ar þig ekki neitt. Það er ekki líkt Clint
Prescott, ef ég hefi haft rétt kynni af
honum í öll þessi ár. Ég hefi þótzt af
föður mínum, því að ég hefi haldið, að
hann væri góður vinur.
— Ég hélt þér væri ekkert vel við
þenna Taylor?
— Nei, hann er andstyggilegur. En
hvað kemur það annars þessu máli við?
Flóttamaðurinn frá Texas 97
færi út úr herberginu? Myndi hún heyra
byssuskot undir eins og hún lokaði dyr-
unum? Hún gat ekki yfirgefið þá. Það gat
vel verið að annar, jafnvel báðir þessir
menn, sem nú voru svo kröftugir og
fylltir lífsmagni, lægju helsærðir á gólf-
inu áður en hún gæti talið upp að hundr-
að.
Steve brosti, en þetta bros var henni
ekki til mikils léttis. Henni fannst að hún
sjá í því kalda og harða ógnun.
— Ég get svarað fyrir annan okkar,
sagði hann. Ég hefi ákveðið hvað ég ætla
að gera.
— Ég mun svara fyrir hinn, sagði
Taylor lágt og brá fyrir hinum drafandi
framburði Suðurríkjamanna. — Ef herra
Walsh hefir skriflega heimild til að taka
mig fastan, mun ég samþykkja eins og
hver einasti heiðarlegur maður myndi
gera.
— Ég þarf enga handtökuheimild,
sagði Walsh stuttur í spuna. — Lögin
heimta það ekki.
— Þá mun ég náttúrlega samþykkja án
þess, sagði Taylor.
Það var sýslumaðurinn, en ekki Taylor,
sem gaf Molly skýringuna.
— Herra Taylor tekur tillit til stað-
reyndanna, Hann er í óvinalandi og um-
luktur ófærð. Þó hann deyddi mig og