Tíminn - 18.07.1939, Blaðsíða 1

Tíminn - 18.07.1939, Blaðsíða 1
23. árjg. Reykjavík, þriðjudajglim 18. jiilí 1939 82. blað SíiIji íslenzkra landbnnað- arafnrda erlendis Líkur fyrir auknum innSlutníngs- hömlum á kjöti til Englands Víðtal við Jón Arnason framkvæmdastj. Ribbentrop utanríkismálaráðherra Þjóðverja, er talinn jorysturnaöur þeirra, sem vilja láta innlima Damig í Þýzkaland á þessu ári. Hann átti megin- þáttinn í innlimun Sudetahéraðanna í fyrra, því hann taldi Hitler trú um, að Bretar og Frakkar myndu ekki berjast meö Tékkum. Sú spá hans rcettist, og-nú heldur hann því fram, að Bretar og Frakkar muni ekki held- ur álíta Danzig þess virði, að hún sé látin leiöa til Evrópustyrjaldar. — Hér á myndinni sést Ribbentrop vera að undirrita samninginn við Lithau- en um innlimun Meméls í Þýzkaland. Maðurinn, sem situr við hlið hans, er Urbys utanríkismálaráðherra Lithauen. Réttindí Pólverja í Danzig Tíminn hefir fyrir nokkru snúið sér til Jóns Árnasonar framkvæmdastjóra og spurt hann um söluhorfur fyrir íslenzkar framleiðsluvörur á erlendum mörkuðum. Fer viðtalið við Jón hér á eftir. — Eru allar útflutningsvör- urnar frá síðastliðnu ári seld- ar? — Já, salan hefir yfirleitt gengið greiðlega, en verð á freð- kjöti í Englandi hefir farið held- ur lækkandi. Kjötbirgðir innan- lands eru sama og þrotnar og mun sumarslátrunin því byrja óvenjulega snemma. Væri farin sú leið, að hafa ekki ofmiklar kjötbirgðir á innanlandsmark- aðinum, ættu bændur að geta alið kálfa á úrgangsmjólk og selt þá, þegar birgðirnar væru þrotn- ar á vorin. Ekki er heldur ó- sennilegt, að takast mætti að selja þá kjöt af sauðum og vet- urgömlu fé. Þarf að taka þessi mál til rækilegrar athugunar, því það er mikil óhagsýni, að slátra hálfvöxnum lömbum. — Hvernig eru horfur með kjötsöluna erlendis? — f Bretlandi eru markaðs- horfurnar ískyggilegar. Vegna innanlandsframleiðslunnar hafa komið fram kröfur um aukna takmörkun á innflutningnum. Sérstök nefnd hefir þessi mál nú til meðferðar og eru allar líkur til að innflutningsleyfin verði lækkuð um 10%. Á undan- förnum árum höfum við fengið viðbótarleyfi fyrir 600 smál. á ári. Er mjög óvíst, hvort það fæst endurnýjað að þessu sinni. Verð á freðkjöti í Englandi hefir einn- ig farið heldur lækkandi. Síldveíðarnar Aflinn þrefalt meiri en á sama tíma í fyrra Síðastliðið laugardagskvöld var síldaraflinn á öllu landinu orðinn 408 þús. hektólítrar, en var á sama tíma í fyrra 153 þús. hl. Síðan á laugardagskvöld hefir verið mikil veiði og veiði- horfur eru nú taldar góðar. í gærkveldi var aflinn orðinn meira en þrefaldur á við það, ,sem hann var á sama tíma í fyrra. Af togurum höfðu mestan afla í vikulokin: Skallagrímur 7065 mál, Belgaum 4433 mál, Þor- finnur 3829 mál og Gulltoppur 3654 mál. Af línugufuskipum höfðu mestan afla: Hvassafell (Akur- eyri) 4153 mál, Jökull (Hafnar- firði) 3527 mál, Ármann (Rvík) 2806 mál og Ólafur Bjarnason (Akranesi) 2745 mál. Af mótorbátum höfðu mestan afla: Dagný (Siglufirði) 3962 mál, Síldin (Akureyri) 3068 mál, Floria (Hólmavík) 2471 mál, Valbjörn (ísafirði) 2224 mál, Gunnvör (Siglufirði) 2184 mál, Leó (Vestmannaeyjar) 2067 mál, Stella (Norðfirði) 1989 mál, Sleipnir (Norðfirði) 1953 mál, Geir (Siglufirði) 1931 mál, Már (Reykjavík 1915 mál og Helga <Hjalteyri) 1872 mál. Á Norðurlöndum er kjötverðið stöðugt og engu lakara en síðast- liðið ár. Geta má þess, að ég hefi skrif- að Sigursteini Magnússyni og Vilhjálmi Þór og beðið þá að rannsaka gaumgæfilega alla möguleika fyrir sölu á íslenzku freðkjöti í Bandaríkjunum. Ég hefi séð á markaðsskýrslum þaðan, að kjötverðið er allhátt, en innflutningstollur hefir verið svo hár, að ekki hefir verið unnt að selja þangað íslenzkt kjöt til þessa. — Hvexnig er með ullarsöl- una? — Slðan hið mikla verðfall ullar á heimsmarkaðinum stöðvaðist, fyrra hluta ársins 1938, hefir ullarverðið verið nokkuð stöðugt. Reyndar hefir ull fallið nokkuð, eða um 10% frá því í fyrrasumar. Síðustu vikurnar hefir grófgerðari ull hækkað nokkuð í verði, vegna óvanalegra ullarkaupa í her- mannabúninga, einkum í Bret- landi. Höfum við selt dálítið af ull til Englands fyrir aðeins hærra verð en í fyrra. Hinsveg- ar vildu Þjóðverjar ekki borga eins hátt verð fyrir ullina og þeir gerðu siðastliðið ár, en þó tókst að lokum að ná sama verði. Þá var ullarverðið í Þýzka- landi um 10% hærra en hægt var að fá á frjálsum mark- aði. Mér þykir sennilegt, að ull- arverðið verði um 20% hærra nú en í fyrra, vegna gengis- lækkunar íslenzku krónunnar. — Hvernig er útlit með söl- una á öðrum landbúnaðaraf- urðum? — Ég tel enga ástæðu til að óttast verðfall á gærum,þótt enn sé of snemmt að spá um verð- lagið i haust. Húðir eru i svip- uðu verði og þær voru á síðast- liðnu ári. Selskinn hafa heldur Félag ungra Framsóknarmanna 1 Vestur-ísafjarðarsýslu efndi til héraðs- samkomu að Botni í Dýrafirði um síð- astliðna helgi. Sóttu hana rösklega 250 manns, flest úr Dýrafirði. Þó var á samkomunni fólk úr öllum hreppum sýslunnar og nokkrir frá ísafirði. Kom sumt á hestum, en aðrir voru fluttir á ferju eða hreyfilbátum frá Þingeyri inn að Botni. Veður var dágott, nokkur hafrœna fyrri hluta dags og sólarlítið fram eftir deginum, en staðurinn á harðlendistúnum hefir víða orðið kjarri. Stórt samkomutjald var reist á skemmtistaðnum, auk þess sem þar var slegið smœrri tjöldum.. — Hall- dór Kristjánsson bóndi á Kirkju- bóli setti samkomuna, en siðar fluttu ræður Jón Eyþórsson veðurfræðingur, Steingrímur Steinþórsson búnaðar- málastjóri og Bjarni Ásgeirsson alþing- ismaður. Halldór á Kirkjubóli flutti kvæði. Á milli ræðanna var sungið. Að afstöðnum ræðuhöldunum hófst dans á palli, er reistur hafði verið, og var dansað fram á kvöld. t t t Víða um land eru bændur búnir að slá tún sin og byrjaðir að heyja á útengi. Hefir töðufengurinn yfirleitt orðið góður bæði að vöxtum og nýt- ingu. En i einstökum byggðarlögum hefir grassprettan þó verið lakleg og á harðlendistúnum hefir víða orðið grasbrestur sökum langvarandi þurrka í vor, svo að með hliðsjón af því má segja, að grasspretta hafi sjaldan verið lækkað í verði og verð á refa- skinnum hefir verið fallandi. Lax og silung er hægt að selja fyrir allgott verð. Útlit með sölu hrossa er engu betra en áður. Fáein hross verða seld til Dan- merkur og Englands í sumar eins og venjulega. Er ég hrædd- ur um, að bændur verði að hætta að ala upp hross í því trausti, að í vændum sé mikill útflutn- ingur, eins og var hér fyrr á árum. — Við seldum 30 hross til Hollands, tilraunasendingu, sem fór með Selfoss í gær. Reynslan sker svo úr um það, hvort þar er hægt að vinna upp nokkurn markað. — Hvernig gengur fisksalan? — Verð á óverkuðum saltfiski og Labradorfiski er nokkru hærra en í fyrra. Sala hefir ver- ið talsverð. Hinsvegar er heldur ískyggilegt útlit með sölu á verkuðum stórfiski, þar sem litl- ar líkur eru fyrir sölu til Spánar, en þar er verðið að jafnaði hæst. — Hvaða áhrif hefir gengis- lækkunin á landbúnaðinn, spyr tíðindamaðurinn að lokum. — Sjálfsagt er hægt að kom- ast nærri um það, hvaða áhrif gengislækkun hefir á hag land- búnaðarins. En það er talsvert mikið verk og hefi ég ekki séð mér fært að rannsaka það mál til hlítar. Ég þori þó að fullyrða, að bændastéttin sem heild græð- ir verulega á gengislækkuninni og þá sérstakl. sá hluti hennar, sem versta hafði aðstöðuna og verður að selja alla framleiðslu sína til útlanda. Gengislækk- unin hvetur bændur til að spara kaup á erlendum varningi og verður þannig óbein hvöt til þess að auka framleiðslu til eigin þarfa. Árið 1937 fluttu sambands- félögin út landbúnaðarvörur fyrir 9.3 milj. kr. Með núver- andi gengi hefðu bændur fengið fyrir þessar vörur 11.3 milj. kr. Síðastliðið ár fluttu félögin út landbúnaðarvörur fyrir 7.3 milj. kr. og hefðu fengið fyrir þær með núverandi gengi 9 milj. kr. Þá hækka vitanlega þær vörur í verði á innlendum markaði, seinna meir, sem hægt er að selja til útlanda fyrir hærra verð, en fyrir þær fæst nú inn- anlands. misjafnari á túnum heldur en í ár. Sláttur hófst, eins og kunnugt er, ó- venjulega snemma í sumar, alstaðar þar, sem grasvöxtur leyfði, og eru þess dæmi, að bændur hafi byrjað slátt i júníbyrjun. — Samkvæmt fréttum, er blaðinu bárust í gær, eru bændur i i Þykkvabæ í Rangárvallasýslu, búnir að heyja um þriðjung venjulegs heyfengs síns. Safamýri er afar missprottin. Svo sem vitað er, er verið að koma þar á áveitu, en ekki búið að hlaða nema nokkuð af áveitugörðunum. Alstaðar þar sem verkinu var svo langt komið í vor, að vatn náðist til áveitu á landið, hefir grasspretta orðið ákaflega góð, svo að helmingi munar eða meira, miðað við undanfarin ár. Annars stað- ar, þar sem ekki var unnt að veita á í vor, er léleg spretta. — í Ölfusforum er verið að koma á áveitu og hafa frárennslisskurðir verið grafnir, en verkinu ekki lengra komið. Er nú heyjað þar á þurru, sem áður var stundum allt að því mittisvatn. Gras- vöxturinn er hinsvegar ekki jafn mik- ill og áður, meðan vatnsaginn hélzt, en úr því á að bæta á næstu árum, með áveitugerðinni. t f t Sauðfjárslátrun mun hefjast I næstu viku á þeim þrem stöðum, þar sem kjötþörfin er mest um þetta leyti, sem sé í Reykjavík, Siglufirði og á Akur- eyri. Hefir kjötverðlagsnefnd þegar veitt leyfi til slátrunar á Akureyri, en þar eru allar kindakjötsbirgðir gengnar Ýmsir hafa talið líklegt, að innlimun Danzig í Þýzkaland gæti orðið með þeim hætti, að þing borgarinnai' óskaði eftir sameiningu við Þýzkaland, þýzka stjórnin yrði við þeirri beiðni og þýzkur her færi inn í borgina. Slíkt gæti ekki orðið, án stór- felldra samningsrofa. í fyrsta lagi er Danzig fríríki undir vernd Þjóðabandalags- ins. Þing borgarinnar getur engar breytingar gert á stjórn- arskrá hennar, nema með sam- þykki þess. Ef innlimun Dan- zig í Þýzkalandi ætti að vera fullkomiega lögleg, þyrfti Þjóða- bandalagið að samþykkja hana. í öðru lagi eru svo samning- arnir milli Danzig og Póllands. Þessir samningar fjalla aðal- lega um sérréttindi pólska rík- isins í Danzig og eru þau í aðal- atriðum þessi: Höfnin í Danzig er undir sameiginlegri stjórn Pólverja og Danzigbúa. til þurrðar. Annars staðar eru þær senn á þrotum. í fyrra sumar hófst sauðfjárslátrunin síðustu dagana í á- gústmánuði, og var það óvenjulega seint. í hitteðfyrra var byrjað á sumar- slátrun seint í júlímánuði. r t t Síðustu viku hefir verið unnið að fornminjarannsóknum og uppgreftri gamalla bæjarústa í Þjórsárdal, undir stjórn Matthíasar Þórðarsonar þjóð- minjavarðar. Hefir hann, eins og áður hefir verið frá skýrt, sér til aðstoðar þrjá útlenda fræðimenn, Kristján Eld- járn stúdent og allmarga verkamenn. Hefir þegar verið grafið að nokkru í kirkjugarðinn og bæjarrústir að Skelja- stöðum, bæ Hjalta Skeggjasonar, og þar fundizt allmargar beinagrindur, rústirnar I Stórólfshlíð, Snjáleifartóftir og rústir í Skallakoti, rétt við túnið á Ásólfsstöðum. Að Skallakoti er verið að grafa upp merkilegar og glöggar skála- rústir, auk þess, sem þar hafa ýmsir munir fundizt. t t f Samkvæmt bráðabirgðaskýrslu hag- stofunnar hafa í júnímánuði verið fluttar út íslenzkar afurðir fyrir 2370 þúsundir króna. Á sama tíma nemur innflutningur útlendra vara 7620 þús. króna. Alls hafa á þessu ári, til júní- loka, verið fluttar út íslenzkar afurðir fyrir 19240 þúsundir króna. Er það meira en verið hefir síðustu árin. í fyrra nam hliðstæður útflutningur (Framh. á 4. siöu) og gilda þar sömu tollalög og í Póllandi. Tollgæzlan er fram- kvæmd í sameiningu af Danzig- búum og Pólverjum. Járnbrautirnar í Danzig eru undir pólskri yfirstjórn. Pólland fer með umboð Dan- zigborgar í utanríkismálum. Danzig má ekkl hafa her né láta byggja hervirki og víggirð- ingar. Erlend herskip mega ekki koma til Danzig, nema með leyfi Pólverja. Sameinaðist Danzig Þýzka- landi yrði öll þessi sérréttindi Pólverja að engu gerð. Pólverjar hafa iðulega lýst því yfir seinustu mánuðina, að þeir myndu óðara grípa til vopna, ef afnema eða takmarka ætti þessi sérréttindi þeirra. Þau væru lifsnauðsyn fyrir Pólland og þeir myndu þess vegna leggj a allt í sölurnar til að halda þeim. Til þess að skilja þessa að- stöðu Pólverja er nægilegt að athuga eftirfarandi tölur: Um 80% þeirra vara, sem fluttar eru til og frá Póllandi, fara um Danzig og Gdynia, hina nýju hafnarborg, sem Pólverjar hafa látið reisa. Af þessu vörumagni fara um 70% um Gdynia, en 30% um Danzig. En járnbraut- irnar frá Gdynia liggja um Danzig, svo raunverulega geta þeir, sem hafa Danzig á valdi sínu, stöðvað alla flutninga Pól- verja, bæði um Gdynia og Dan- zig. Það er því ekki undarlegt, þótt Pólverjar vilji ekki láta Danzig komast undir yfirráð Þýzkalands. Brezku og frönsku ríkisstjórn- irnar hafa einnig lýst ákveðiö yfir því, að þær myndu veita Pólverjum tafarlausa hjálp, ef þeir teldu sig þurfa að grípa til vopna til að verja réttindi sín í Danzig. Þessar ákveðnu yfirlýsingar Breta og Frakka virðast í bili hafa dregið úr þeim ásetningi Þjóðverja, að knýja fram tafar- lausa innlimum Danzig í Þýzka- land. Eins og sakir standa virð- ist forráðamönnum Þjóðverja þykja það of áhættusamt. í þess stað hafa þeir nú tekið upp sama leikinn og í fyrra að reyna að þreyta hinar þjóðirnar með stöðugum stríðshótunum. Hið svokallaða „taugastríð" stendur nú sem hæst. Englendingar játa að þeir hafi beðið ósigur í „taugastríðinu“ í fyrra, en þeir segjast ekki ætla að gera það nú. Hinar voldugu fylkingar á- rásarflugvéla, sem brezka stjórnin sendi nýlega yfir til Frakklands til að gefa til kynna, að brezkar árásarflugvélar gætu A víðavangi Nú er mikið rætt um aukna smjörneyzlu. Einn af lesendum Tímans hefir bent á þá leið, að lögbjóða ætti öllum veitingahús- um að nota smjör. Veitingahús- in myndu á þann hátt hjálpa drjúgum til þess að vinna gegn óeirri „margarín“-tízku, sem er ein leiðinlegasta afturförin í mataræði þjóðarinnar. Sami maður hefir einnig gert þá til- lögu, að fyrirskipa ætti veitinga- húsum að nota rjóma en ekki mjólk eða rjómabland í kaffi. Þetta hvorttveggja er veitinga- húsum gert að skyldu erlendis. Er það yfirleitt vel séð af við- skiptavinum þeirra og auk þess er landbúnaðinum veittur með óessu allgóður styrkur. * * * Almennu hreinlæti hefir farið mikið fram, þótt þar þurfi enn um að bæta og lengra að ná. En einni tegund hreinlætis er jó* alveg sérstaklega áfátt, en jað er umgengnin um blóm- garða og matjurtagarða. Illgresi er þar allt of víða til óprýði og tjóns. Er það nöturlegt að sjá vel girtan skrúðgarð, settan trjám og skrautjurtum, oft við hin ríkmannlegustu heimili, þar sem illgresi þrífst engu síður en skraut og nytj aj urtirnar. Þá skortir mjög á að þeir, sem við matjurtarækt fást, geri sér þess grein hver melur illgresið er og hversu það spillir uppskeru. Er hér þekkingarskorti um að kenna. í Reykjavík þyrfti garð- yrkjuráðunautur bæjarins að fara hæíifega oft um öll garð- lönd, leiðbeina mönnum í við- ureigninni við þennan skaðlega óvin og skapa mönnum aðhald um að halda görðum og garð- löndum hreinum. En í sveitum og sjávarþorpum ættu trúnaðar- menn búnaðaríélaga og aðrir á- hugamenn að inna samskonar starf af hendi. Þá er segin saga, að blöð og ýms tímarit mundu vera fús til aðstoðar með því að birta leiðbeinandi hugvekjur í hinni nytsömu baráttu við þennan skaðlega snýkjugróður, sem kostar þjóðina ósmáar fjár- hæðir árlega. * * * Nokkur brögð hafa oi'ðið að garðaþjófnaði, einkum í Reykja- vík. Eru þetta afbrot, sem taka verður hart á. Sauðaþjófnaður hefir að almenningsáliti og lög- um verið talinn glæpur, sem gengi morði næst. Þessu veldur lífsnauðsyn atvinnuvegarins, að eyrnamörkin helgi hverjum sitt. Garðaþjófnaður hér hjá okkur, er eins og á stendur enn hættu- legri en sauðaþjófnaður, sakir þess, að garðyrkjan er ung at- vinnugrein, og sjaldnast nema að litlum hluta undirstaða lífs- afkomu manna. Þess vegna er svo hætt við að þjófnaður þessi hvekki menn svo, að þeir leggi árar í bát. Þurfa allir, einstakl- ingar og hið opinbera að ganga hart fram i því að kyrkja þenn- an ósóma í fæðingu. En þar mun nokkurs við þurfa. Löggjafarnir mættu muna eftir þessu nýja fyrirbrigði nú við setning nýrrar löggjafar, lögreglan að hafa úti öll útispjót og loks miskunnar- laust að birta í blöðum nöfn þeirra, sem sekir reyndust um þennan nýja en félagslega hættulega glæp. náð til allra stærstu borga Þýzkalands, sýnir bezt að Bret- ar kunna orðið að meta þýðingu „taugastríðsins“, enda vakti þessi óvenjulega flugferð mikla athygli í Þýzkalandi. En fyrst og fremst bíða Þjóð- verjar eftir úrslitum samning- anna í Moskva. Lykti þeim svo,' að Rússar lofa ekki Pólverjum neinni aðstoð, mun Hitler áreið- anlega færa sig upp á skaftið í Danzigdeilunni. Danzig er pólskt tollumdæmi A KROSSGÖTUM Héraðshátíð Vestur-ísfirðinga. — Heyskapurinn. — Sauðfjárslátrunin. — Fornminjarannsóknirnar í Þjórsárdal. — Útflutningurinn. — Tvöföld kart- öfluuppskera.

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.