Tíminn - 24.08.1939, Side 2

386
TÍMEVtt, fimmtwdagiim 24. ágiíst 1939
97. blað
Þegfn§kyldu-
viiinan
Mlnkarnir
Fimtuílutfinn 24. átjúst
Laun og skattar
Vegna hins ískyggilega útlits
með síldveiðarnar hafa orðið
nokkrar umræður í blöðunum
um þær ráðstafanir, sem gera
þyrfti, ef síldaraflinn bregst að
ráði. Hér í Tímanum hefir verið
sýnt fram á, að þjóðin þyrfti að
takmarka innflutninginn meira
en verið hefir og reyna að nota
framleiðslu landsins sjálfs langt-
um betur en gert hefir verið
seinustu árin.
í blöðum Sjálfstæðisflokksins
hefir hinsvegar komið fram sú
kenning, að ráða mætti bót á
hinum vaxandi örðugleikum með
launalækkun hjá ríkinu og
lækkun á beinum sköttum. Skulu
þessi úrræði athuguð nokkuð
nánara.
Það kann að vera rétt, að
spara megi eitthvað rekstrar-
útgjöld ríkissjóðs og ríkisstofn-
ana með launalækkunum og
fækkun starfsmanna. Verður
það líka vafalaust reynt og mun
ekki standa á Framsóknar-
flokkn — frekar en endranær —
að styðja skynsamlegar ráðstaf-
anir í þessum efnum. Telja má
þó víst, að sá sparnaður, sem
þannig næst verði ekki stórvægi-
legur, og það verða flokkarnir
jafnframt að gera sér ljóst, að
það er fullkomið ranglæti að
lækka laun hjá ríkinu, en láta
þau haldast óbreytt, þar sem
þau eru miklu hærri, eins og
hjá Eimskipafélaginu, Fisksölu-
samlaginu, bönkunum, Reykja-
víkurbæ og fjölmörgum einka-
fyrirtækjum. Ef draga ætti úr
launaeyðslunni í landinu væri
ekki hægt að hugsa sér bjána-
legri ráðstöfun, en að lækka laun
hjá ríkinu og lækka síðan beinu
skattana til ríkissjóðs sem því
svaraði. Þetta hefði þau áhrif að
hækka laun þeirra, sem nú hafa
hærri laun en starfsmenn ríkis-
ins og myndi því í raun réttri
ekki verða annað en millifærsla,
sem gerðu launamuninn ennþá
meiri og ranglátari en nú. Ef
nokkurt gagn ætti að verða af
launalækkun hjá rikinu þarf að
tryggja samskonar launalækk-
un annarsstaðar. Það verður
ekki gert nema með beinum
sköttum. Þess vegna tala þeir
menn óráð, sem heimta launa-
lækkun og tekjuskattslækkun
samtímis. Það myndi éta hvað
annað upp og ekkert draga úr
raunverulegri launaeyðslu i
heild.
íhaldsblöðin halda því fram,
að skattarnir dragi úr framtak-
inu og auki atvinnuleysið. Blöð-
in komast að þeirri niðurstöðu
með því að gera ráð fyrir, að
skattarnir leggist aðallega á at-
vinnufyrirtækin og séu síðan
atvinnuvegunum tapað fjár-
magn. Hvorttveggja er alrangt.
Atvinnufyrirtækin greiða ekki
skatta, nema þau svari sæmileg-
um arði. Það eru hálauna- og
stóreignamenn, sem bera megin-
hluta skattanna, og atvinnulíf-
inu er vissulega ekki íþyngt, þótt
laun þeirra séu þannig lækkuð.
Hins vegar er sköttum fyrst og
fremst varið til styrktar atvinnu-
vegunum og framleiðslunni,
því án þeirra yrði ríkinu ókleyft
að leggja fram fé í jarðræktar-
styrk, styrk til ýmsra nýjunga á
sviði sjávarútvegsins, vegalagn-
ingar, brúargerðar, hafnarbygg-
ingar o. s. frv. Allar slíkar fram-
kvæmdir skapa aukið framtak
og aukna atvinnu. Hinar miklu
framfarir á undanförnum árum
byggist að miklu leyti á því fjár-
magni, sem rikið hefir fengið inn
með sköttum og síðan getað veitt
til styrktar atvinnuvegunum í
landinu. íhaldsblöðin byggja því
á algerlega rangri forsendu, þeg-
ar þau telja að skattarnir séu
atvinnuvegunum tapað fjár
magn. Þeir hafa þvert á móti
verið ein helzta lyftistöng fram-
taksins og atvinnulífsins í land-
ínu.
Hinsvegar mætti miklu frekar
gera ráð fyrir þvi, að það fé, sem
fer í skattagreiðslur nú, væri að
meira eða minna leyti tapað
fjármagn fyrir atvinnuvegina, ef
beinu skattarnir yrðu lækkaðir.
Margir, einkum hálaunamenn-
irnir, myndu þá nota það til per-
sónulegrar eyðslu fyrir sig og
sína. Jafnvel þótt menn legðu
I.
Röskur aldarþriðjungur er nú
liðinn síðan Hermann Jónasson
á Þingeyrum lagði fyrir Alþing
þá tillögu sína, að lögleiða skyldi
á landi hér almenna, þegnlega
kvöð, er innt skyldi af höndum,
sem nokkurra mánaða endur-
gjaldslausa vinnu í þágu alþjóð-
ar. Að öðru leyti hugsaði Her-
mann, að fyrirkomulag þessarar
þegnskylduvinnu og agi yrði
sniðið sem mest eftir því, er þá
var tíðkanlegt um herþjónustu í
Danmörku.
Eins og kunnugt er, hlaut
þetta mál eigi framgang á þingi,
heldur var skotið á frest og eigi
þetta fé í framkvæmdir væri
ekki tryggt að það kæmi at-
vinnuvegunum að eins miklum
notum, heldur færi það þá í eitt-
hvert gróðabrask, sem gæti í-
þyngt atvinnuvegunum. En þess
eru mörg dæmi að ýmsir gróða-
menn hafi notað fjármagn sitt
á þann hátt.
Þau úrræði, sem íhaldsblöðin
færa fram gegn erfiðleikunum,
koma því ekki að neinu haldi,
heldur yrðu þvert á móti til að
auka ójöfnuðinn í launamálum
og myndi verða til þess, að fé,
sem atvinnuvegirnir fá nú, gætu
lent í allskonar eyðslu og braski.
Þær breytingar, sem fyrst og
fremst koma til mála á beinum
sköttum eru þær, að auka heim-
ild framleiðenda til þess að
draga frá skattskyldum tekjum
fé það af ágóða, sem þeir kunna
að leggja til tryggingar atvinnu
sinni en ekki hitt, að lækka al-
mennt tekjuskattinn, sem yrði
til ágóða launastéttum eins og
sýnt hefir verið fxam á.
Það er sjálfsagt að vinna að
sparnaöi í opinberum rekstri og
gegn eyðslu og sukki hvar, sem
það viðgengst. Væntanlega kem-
ur það fram á sínum tíma,
hversu gi’undvallaðar eru kenn-
ingar vissra blaða um það, að
með slíku einu sé hægt að mæta
erfiðleikunum og óþarfi að deila
um það á þessu stigi. En ekki
ber það vott um ríka ábyrgðar-
tilfinningu að telja þjóðinni trú
um slíkt, eins og nú lítur út
En það er ein tegund skatta
hér á landi, sem sérstök ástæða
er til þess að ræða um og það
eru útsvörin. -— Það er minnstur
hluti þeirra, sem gengur til arð-
gæfra framkvæmda eða til
styrktar atvinnuvegunum. Þau
þurfa að lækka, og til þess þarf
að gera öflug átök í öllum bæj-
um landsins. Það eru þau, sem
íþyngja framleiðendum víða svo,
að þeir fá ekki undir risið.
I.
Vestarlega í Kanada er dálitil
íslendingabyggð, sem heitir
Markerville. Tindar Klettafjall-
anna bera þar við himinn í vest-
urátt, þegar skyggni er gott. í
þessari byggð átti Stephan G.
Stephansson heima. Þar stend-
ur bærinn hans, aö nokkru leyti
landnámshús. En í kring eru
akurreinar, sem skáldið hafði
herjað úr fangi barrskóganna.
En þeh höfðu um þúsundir ára
átt þessi sléttulönd. Allskammt
frá bæ Stephans G. Stephans-
sonar er gröf hans. Sveitungar
hans og landar víðar í Ameríku,
vildu ekki láta leiði hans týn-
ast. Yfir því er traustur varði úr
granítbjörgum og nafn skálds-
ins í eirhellu greypt inn í múr-
inn. Kring um grafreitinn eru
forngrýtisstöplar tengdir saman
með traustum járnkeðjum.
Það sýnir hug og metnað landa
í Vesturheimi að þeir hafa gert
svo virðulegan umbúnað við gröf
þess manns, sem er í einu eitt
af höfuðskáldum íslenzku þjóð-
arinnar, en jafnframt einn hinn
fremsti, ef ekki fremstur, af öll-
um þeim skáldum, sem fram að
þessum tíma hafa starfað í Kan-
ada og Bandaríkjunum.
En Stephan G. Stephansson
lifir ekki eingöngu í minningu
landa í Vesturheimi og þeirra
fræðimanna þar í álfu, sem
upptekið framar. Hins vegar var
um svipað leyti samþykkt sú
eina tegund vinnuskyldu, sem
hér er í gildi, að verkfærir karl-
menn skyldu leggja nokkuð að
mörkum til vegabóta í sveit
sinni. En nú er kvöð tíðast innt
þannig af hendi, að menn greiða
fáeinar krónur í hreppavega-
gjald árlega. Svipuð hugs-
un lá að vissu leyti til grund-
vallar því ákvæði, sem upp-
haflega var í jarðræktarlögun-
um, að bændur skyldu ekki eiga
rétt til styrks út á ákveðna lág-
markstölu jarðabótadagsverka á
ári. Þar með var með nokkrum
hætti lögfest sú skylda bóndans,
að ofra árlega nokkrum dags-
verkum til að bæta jörð sína.
Þeir menn, sem þetta sömdu og
samþykktu, hafa því fest aug-
un á umbótaþörfinni og þeirri
kröfu, sem þjóðfélagið vissulega
á á hendur þegnunum, um að
þeir fórni samfélaginu nokkru af
starfskröftum sínum, tii þess að
gera landið betra og byggilegra.
Hins vegar var hér ekki um
neina samræmingu að ræða né
almenna skyldu, sem lögð yrði
á alla þjóðfélagsþegnána. Hvað
jarðræktarlögin snerti áttu
bændurnir að afla sér réttar til
jarðabótastyrksins með því að
vinna af sér kvöðina. Hins upp-
eldislega markmiðs, sem ávallt
er annar meginþátturinn, þegar
átt er við hina eiginlegu þegn-
skylduvinnu, og var það líka í
tillögum Hermanns á Þingeyr-
um, gætir aftur á móti ekki I
þessum samþykktum.
Öðru hverju hefir bryddað á
hinni gömlu hugsjón Hermanns
á Þingeyrum. Þessu máli hefir
verið alloft hreyft á mannfund-
um og í blöðum og snemma á
árum ungmennafélaganna var
hafinn öflugur og rismikill áróð-
ur fyrir framgangi þess. En þó
entist hinn innri eldur ekki til
sigurs í þeirri baráttu; ung-
mennafélagar sjálfir enda ekki
fyllilega á eitt sáttir.
Það virðist nú fyrst, hin síð-
ustu misseri, sem þegnskyldu-
hugmyndin hefir áunnið sér svo
mikla og almenna hylli, að giftu-
vænlegt sé að láta til skarar
skríða um framkvæmdir. Það er
raunar engin tilviljun, að svo er
málum farið. Orsakir þess eru
margar og augljósar og eiga
víða rætur sínar. Þegnskyldu-
málið og sú nývakning, sem átt
hefir stað í því, er að nokkru
andsvar þjóðarinnar sjálfrar við
skefjalausum kröfum einstakl-
inganna gegn þjóðfélaginu, gegn
bæjar- og sveitarfélögum, gegn
samborgurunum; og það er and-
skilja íslenzka tungu. Hér á landi
stóð vagga hans, þó að þar sé
nú eyðibýli norður hjá Víðimýri
í Skagafirði. Stephan. G. Step-
hansson óx upp í því héraði og
hafði þaðan þann auð íslenzkrar
tungu og heimamenningar, sem
bezt dugði honum alla æfi við
skáldskap sinn og þrefalt land-
nám í óbyggðum Norður-Amer-
íku. íslenzka þjóðin öll telur sér
mikinn metnað að frægð og at-
gervi Klettafjallaskáldsins. En
minning hans er þó fyrst og
fremst bundin við ættbyggð
hans, Skagafjörð, og við land-
námsbaráttu íslendinga í Vest-
urheimi.
II.
Næsta sunnudag verður hald-
in í Skagafirði þýðingarmikil
héraðshátíð. Þá vígja Skagfirð-
ingar í Varmahlíð mikla og fag-
urgerða sundlaug, eina hina
mestu og vönduðustu, sem gerð
hefir verið hér á landi. Með þess-
ari sundlaugarbyggingu er haf-
ið sérstakt landnám í Skagafirði.
Sundlaugin er fyrsti áfangi í
stórvirki, sem ekki verður lok-
ið fyrr en eítir mörg ár. í
Varmahlíð mun rísa ein hin
mesta og einkennilegasta menn-
ingarstofnun á íslandi, í átthög-
um Stephans G. Stephanssonar
og svo að segja við bernsku-
heimili móður hans. Hver slík
svar þjóðarinnar gegn blindri
og sálarlausri gróðafíkn, sem
vaxið hefir upp í landinu síðan
á stríðsárunum. En auk þess bera
til aðrar uppeldislegar ástæður
og knýjandi þörf fyrir auknar
framkvæmdir í þágu atvinnu-
veganna.
II.
Ég vil fyrst víkja að þeirri hlið,
er að uppeldinu veit. Frá land-
námsdögum og fram á síðustu
áratugi hefir land okkar alið
blessunarlega fátt af fólki, sem
hefir getað skorazt undan því
að taka þátt í störfunum, er
veita landsmönnum fæði og
fatnað; sem ekki hefir sjálft
unnið fyrir sínu viðurværi. í
seinni tíð hefir þetta breytzt. Nú
orðið býr í kaupstöðum landsins
allmargt manna, sem sumpart
vill ekki vinna af því að engin
persónuleg nauðsyn knýr þá til
að afla sjálfa lífsþurfta sinna,
og sumpart fá ekki neina vinnu,
að minnsta kosti ekki á þeim
slóðum, sem þeir telja sér hent-
ast að lifa á.
Jafnframt hefir í þessum
sömu kaupstöðum myndazt af-
ar fjölmenn stétt skrifstofu-
manna og alls konar milliliða um
verzlun og viðskipti. Margt af
þessu fólki, einkum það yngsta,
þekkir ekki hvað líkamleg á-
reynsla er. Það hefir aldrei sinnt
neinu því, sem hægt sé að kalla
vinnu, og þekkir raunverulega
ekki þau órjúfanlegu tengsl, sem
eru milli stritsins annars vegar
og flestra jarðargæða hins veg-
ar. Þeir íslendingar, sem aldrei
drepa hendi til neinnar erfiðis-
vinnu og skyldulið þeirra, mun
nú telja nær tuttugu þúsundir. í
þessum hópi er tiltölulega margt
æskufólk. En hér við bætast
hundruð annarra kaupstaða-
unglinga, sem ekki eru settir til
neinnar vinnu eða ekki er hægt
að fá neina vinnu fyrir, sem þeir
sjálfir eða aðstandendur vilja
sætta sig við. Þeim unglingum,
sem þannig hafa aldrei kynnzt
líkamserfiði af eigin raun og
tæpast einu sinni af sjón, hefir
sífellt farið fjölgandi ár frá ári.
Opinberar ráðstafanir, sem gerð-
ar hafa verið til þess að ráða bót
á þessu, eru svo smávægilegar,
að þeirra gætir hvergi.
Það er í senn, að bráð hætta
vofir yfir þessum iðjulitlu ung-
lingum, ef ekki er að gert, og
þjóðinni stafar hætta af þeim.
Þeir eru ekki lengur í neinum
tengslum við sitt land og ríki-
dæmi náttúru þess, þeir hata
og fyrirlíta þær athafnir, hina
líkamlegu vinnu, sem er eina
leiðin til að afla lífsgæða, af því
að þeir hafa aldrei lært að gegna
neinu starfi. Þeir ala í brjósti
lítilsviröingu í garð hins vinn-
andi fólks, en úrættast sjálfir
fyrr en varir, eins og hver sá
hlýtur að gera, sem aldrei hefir
sótt andlegan og líkamlegan
(Framh. á 3. síC.i)
stofnun þarf að hafa sinn vernd-
aranda. Og Stephan G. Steph-
ansson er af mörgum og auð-
skildum ástæðum sjálfkjörinn
verndari Varmahlíðar, eins og
Jón hinn helgi er verndardýr-
lingur Hólastóls.
III.
Mitt í Skagafirði, vestan Hér-
aðsvatna, á krossgötum, þar sem
leiðin frá Sauðárkróki fram til
Skagafjarðardala liggur þvert
yfir þjóðveginn frá Reykjavík til
Akureyrar er dálítið fell sem
nefnist Reykjahóll. Frá þessu
litla felli er útsýni um allan
Skagafjörð. í austurátt eru
Svartá, Hólmurinn og Héraðs-
vötnin og bak við þau Glóða-
feykir og hinar fögru og til-
komumiklu austurhlíðar Skaga-
fjarðar. í norðri klettaborgir
Hegranessins, Drangey og Þórð-
arhöfði. Bak við Reykjarhól
grænar sléttur Víðimýrar og
Vatnsskarðsíjall í fjarsýn. En
hátt yfir byggðina 1 suðri rís
Mælifellshnjúkur og ber ægi-
hjálm yfir önnur fjöll og hlíðar
í öllum Skagafirði.
í austurhlíð þessa mikla sjón-
arhóls eru hverir og laugar.
Kemur þar mikið af sjóðandi
vatni og gufu úr jörðu. Renna
hinir heitu straumar niður hlíð-
ina og út í Svartá. Um þúsundir
ára hafa þessar auðugu orku-
lindir streymt ónotaðar í köldu
landi, þar sem hvert heimili
vantaði hita. Nú er byrjað að
nota til mannlegra þarfa lítið
brot af þessari orku. Sundlaugin
í Varmahlíð, er verk æskunnar í
Síðasliðið haust skrifaði ég
grein um loðdýrarækt hér á
landi, einkum til að vara menn
við því fáránlega skrumi, sem þá
og oft áður var á lofti haldið
um ágæti loðdýraræktar fyrir
íslenzkan landbúnað. í grein
minni gat ég þess, meðal ann-
ars, að orðrómur gengi um að
minkar hefðu sloppið úr eldi.
Varaði ég alvarlega við hættunni,
sem stafað gæti af villtum mink-
um. Ráðunautur ríkisstjórnar-
innar í loðdýrarækt svaraði að-
vörun minni á þessa leið:
„Þá endar J. Á. grein sina á
því, að minkar séu grimm dýr
og þyki hinir mestu vágestir, ef
þeir komast í varplönd. Ég veit
engin dæmi til þess, að minkar
hafi komizt í varplönd, svo ég
get ekkert um það borið. En hitt
veit ég, að fyrir 3—4 árum sluppu
minkar norður í Húnavatns-
sýslu úr vörzlu og drápust þeir
allir á stuttum tíma. Ég hefi
haft minka í sex ár og af þeirri
reynslu get ég ekki sagt, að þeir
séu mjög grimmir. Hefir tekizt,
þegar ungarnir voru teknir mjög
litlir, að temja þá alveg, svo að
það mátti fara með þá eins og
kött. Þá vill J. Á. mælast til þess,
að ég upplýsi, hvort það sé rétt,
að silfurrefir og minkar hafi
sloppið úr búrum hér á landi ..
heyrt hefi ég, að einn minkur
hafi sézt í Hafnarfjarðarhrauni
í sumar. Tel ég mjög vel hægt
að ná þessum mink þegar snjóar
koma og eru gerðar ráðstafanir
til þess, enda hæpið að hann
muni lifa veturinn af, ef hann
liggur úti.“
(Tíminn 15. nóv. 1938)
í þessu máli var svo ekkert
gert annað en halda áfram að
sleppa minkum, því að sannanir
liggja fyrir um það, að vart hef-
ir orðið fjölda villiminka hér á
Suðvesturlandi í vor og sumar,
sem valdið hafa miklu tjóni.
Morgunblaðið og Vísir hafa
skrifað um málið undanfarið og
vítt harðlega trassadóm þeirra
manna, sem hafa látið minkana
sleppa úr haldi. En betur væri,
að menn hefðu vaknað fyrr til
athugunar um þetta mál. Til-
gangslaust er þó að sakast um
það, sem skeð er, en þó virðist
mér nauðsynlegt að láta ekki þá
menn sleppa refsingarlaust, sem
valdir eru að minkafárinu.
Það, sem ég álít nauðsynlegt
að gera nú þegar er þetta:
1. Að hefja strax lögreglu-
rannsókn á því, hverjir hafa
sleppt minkum úr haldi og láta
þá, sem uppvísir verða, sæta
hinum þyngstu sektum, sem lög
leyfa. — Minkabúin eru ekki það
mörg, að auðvelt hlýtur að vera
að fá leitt í ljós, hverjir hafa
misst minka úr búum sínum. —
2. Að heita háum verðlaunum
Skagafirði, og gerð hennar
vegna. Um langar ókomnar ald-
ir mun sú laug verða orku- og
heilsulind þúsunda, sem byggja
æskuhérað Stephans G. Steph-
anssonar.
IV.
Fyrir rúmlega tíu árum keypti
ég alla hina ónotuðu hveraorku
í Varmahlíð og nokkra hektara
af óræktuðu landi umhverfis
fyrir tólf þúsund krónur af al-
mannafé. Þetta þótti vafasöm
framkvæmd, en var þó ekki átal-
in að mun opinberlega. Barátt-
an um notkun jarðhitans var þá
komin á það stig, að menn vissu
að hér var um að ræða mikið
verðmæti. Fésýslumenn voru
búnir að uppgötva staðinn, en
urðu of seinir að ná honum til
sinna þarfa. Þegar ég hætti á
að kaupa þennan stað fyrir rik-
ið, án þess að á undan væru
gengnar athuganir um svæðið
og til hvers skyldi nota landgæð-
in, var það af því, að mér duld-
ist ekki, að þessi staður hafði
„hernaðarlega þýðingu" í menn-
ingarbaráttu landsmanna, og þó
vitanlega sér í lagi fyrir Skaga-
fjörð. Ég var sannfærður um, að
þetta væri dýrmætasti blettur í
Skagafirði, þar sem saman fór
hin mikla gufuorka úr skauti
móðurlandsins og hin ágæta að-
staða, mitt í einu fegursta og
frjósamasta héraði landsins..
Nokkur ár liðu svo, að ekki var
aðhafst í Varmahlíð, nema að
þar reis nýbýli og greiðasölu-
staður utan við ríkislandið. En
þegar sjatnað höfðu innanlands-
fyrir dráp villiminka. Verðlaun-
in mega helzt ekki vera lægri
en 100 kr. fyrir hvert dýr. — Lík-
lega væri réttlátast að skylda
alla minkaeigendur til að greiða
verðlaunin, a. m. k. á meðan ekki
fæst upplýst, hverjir valdir eru
að minkafárinu. —
3. Að fyrirskipa merkingu á
öllum loðdýrum, minkum sem
öðrum, svo hægt sé að hafa upp
á eigendunum, ef dýrunum er
sleppt úr haldi og þau nást aftur.
Bannað sé að ala þau loðdýr,
sem ekki er hægt að merkja.
4. Að leggja háar sektir við
að sleppa refum, minkum og
öðrum skaðræðisdýrum úr eldi.
5. Að gerðar séu öflugar ráð-
stafanir til eyðingar villirefum.
— Það er engum efa bundið, að
villirefum hefir stórfjölgað hin
síðari ár og að þeir valda sauð-
fjáreigendur miklu tjóni. Eg hefi
átt tal um þetta við æðimarga
bændur og hefir þeim yfirleitt
borið saman um, að fjölgun villi-
refa stafi mest af því, að margar
refaskyttur hirði meira um að
ná yrðlingunum en að skjóta
fullorðnu dýrin, vegna þess hve
yrðlingar hafa verið í háu verði
undanfarin ár. En vandalaust er
að búa svo um hnútana, að
hagnaður manna við að vinna
gren, verði lítill eða enginn,
nema þeim takist að drepa full-
orðnu dýrin.
Sauðfjárræktin hefir verið
einhver veigamesti þátturinn í
atvinnulífi þjóðarinnar frá því
land byggðist, og vart mun hægt
að hugsa sér, að unnt sé að lifa
viðunandi lífi í þessu landi um
næstu framtíð, án sauðfjár-
ræktarinnar. Það mun því ekki
verða neinn ágreiningur um það,
að gera nauðsynlegar ráðstafan-
ir til verndar sauðfjáreign
landsmanna og það þó eitthvað
kunni að þurfa að ganga nærri
ímynduðum hagsmunum fárra
loðdýraeigenda.
Að tilhlutan minni birti Tím-
inn síðastl. vetur og í vor skýrsl-
ur um loðskinnaverð frá Hud-
son Bay Company og Lampson
& Co. í London, og uppboðunum
í Oslo. Af þessum verðskýrslum
fá menn rétta hugmynd um
skinnaverðið á heimsmarkaðn-
um. Ég mun sjá um að haldið
verði áfram að birta skýrslur um
heimsmarkaðsverð á þeim loð-
skinnum, sem mestu máli skiptir
fyrir íslendinga. Verð á refa-
skinnum er enn mjög lágt, og
ekkert bendir til _að það hækki í
náinni framtíð. Ég vil því nota
tækifærið og skora á þá bændur,
sem ekki hafa enn byrjað á loð-
dýrarækt, að hugsa sig vel um,
áður en þeir afráða að fækka
ám sínum og kúm, og kaupa
loðdýr í staðinn. J. Á.
deilur þær, er risið höfðu út af
kjördæmaskiptingunni 1931,
vaknaði áhugi fyrir því, að gera
Varmahlíð að margþættri menn-
ingarstöð fyrir Skagafjörð, bæði
um íþróttir, ræktun, iðnað, al-
menna fræðslu, héraðssamkom-
ur og móttöku gesta. Félag var
stofnað í Skagafirði til að hrinda
málinu áleiðis og stóðu að því
menn úr öllum stjórnmálaflokk-
um. Deildir úr því félagi risu
síðan víða þar, sem Sagfirðingar
eru búsettir utan héraðs. Fjöl-
mennastar eru þær deildir í
Reykjavík og Siglufirði. Auk þess
á Varmahlíðarfélagið hauka í
horni í Vesturheimi, þar sem eru
búsettir margir duglegir og á-
hugasamir menn úr Skagafirði.
Mér er minnisstæð stofnun
Varmahlíðardeildinnar í Reykja-
vík. Þar var kosinn til for-
mennsku Magnús heitinn Guð-
mundsson, fyrsti þingmaðúr
héraðsins og einn af forustu-
mönnum Sjálfstæðismanna. En
í stjórn með honum voru kosnir
mótframbjóðendur hans úr
Framsóknar- og Alþýðuflokkn-
um, þeir Steingrímur Steinþórs-
son og Pétur Jónsson frá Ey-
hildarholti. Samvinna þessara
þriggja manna í stjórn Varma-
hlíðarfélagsins í Reykjavík var
hin ákjósanlegasta. Litlu síðar
vorum við Magnús Guðmunds-
son að því komnir að fá Varma-
hlíð viðurkennda sem væntan-
legan héraðsskólastað í Skaga-
firði. Með því móti fékk stað-
urinn þau réttindi, að ríkið lagði
til hálft framlag í allar nauðsyn-
legar framkvæmdir móti jafn-
JÓNAS JÓNSSON:
Stefánsljós í Skagafírði