Tíminn - 09.09.1939, Blaðsíða 3

104. blatS
TÍMIIVIV, lawgardatSinn 9. sept. 1939
415
B Æ K U R
Skógrræktarritið.
Áisrit Skógræktarfélags ís-
lands er nýlega komið, vönduð
bók yfir hundrað blaðsíður að
stærð.
Megingreinin í því er um
nauðsyn nýrra laga um meðferð
íslenzkra skóga, rituð af Hákoni
Bjarnason skógræktarstjóra og
Einari E. Sæmundsen. Hún hefst
á ítarlegri frásögn um skógalög-
gjöf í helztu skógarlöndum
Norðurálfunni og eru sérstaklega
skýrð lagaákvæði þau, sem gilda
í þessu í Noregi. í næsta kafla
er vikið að meðferð íslendinga á
skóginum hér fyrr á öldum. Er
þar, auk almennra lýsinga á því
hvernig skógarnir voru beittir og
höggnir gegndarlaust, tilgreind
ýms átakanleg dæmi um
skammsýni manna og ágengni í
þessum sökum. Þá er lýst við-
leitninni til að vernda hinar síð-
ustu skógarleifar. Voru hin
fyrstu lög um þetta sett á þing-
inu 1893, þar sem sýslunefndum
var veitt heimild til samþykkta
um friðlýsingu á kjarri og mel-
gresi. Rangæingar notuðu sér
fyrstir þetta lagaákvæði og
Barðstrendingar fóru sömu leið
nokkrum árum seinna, en ekki
hafa fleiri sýslufélög hagnýtt sér
ákvæðin. Ferill þessarar við-
leitni, að forða skógarleifunum
frá eyðileggingu er síðan rakinn
áfram allt fram á síðustu ár. Er
með greininni skrá um allar
skógargirðingar í landinu, hve-
nær þeim var komið upp, lengd
og áætlaða stærð skóglendis
innan þeirra. Einnig yfirlit um
fjárútlát ríkisins til skógræktar-
innar.
í lok greinarinnar er vikið að
íslenzkri löggjöf um skóga og
gerð nokkur grein fyrir nauð-
syn á að endurbæta þau. Eru
loks færðar fram þær ástæður,
sem liggja því til grundvallar að
koma verður í veg fyrir, að skóg-
arnir gangi til þui’ðar og stuðla
þvert á móti að þvi að þeir dafni.
Þessara ástæðna á fyrst og
fremst að taka tillit við samn-
ingu skógalöggjafar.
Hinn þekkti Jóti, C. E. Flens-
borg, skrifar hvetjandi gi'ein um
skóg- og trjárækt á Jótlands-
heiðum og framtíðarhorfur ís-
lenzkrar skógræktar. Bendir
hann á, að sennilega sjáist
hvergi í heiminum betur en hér,
hve mikils sé um vert að varð-
veita skóggróðurinn og hve
rnikla eyðileggingu það hafi í för
með sér, þegar skógurinn þverr
í fjallahlíðum landsins. Lýsir
hann því síðan, hvernig sú eyði-
legging á sér stað.
Af öðrum greinum má nefna
greinar Hákonar Bjarnason urn
skógarnytjar, starfsemi Skóg-
ræktarfélagsins og sitkagreni.
HEIMILIÐ
Saftgerð án sykurs.
Vegna þess hve lítið er um
sykur í bænum eins og stendur,
hefir kaupfélagið snúið sér til
frú Guðbjargar Birkis og fengið
eftirfarandi upplýsingar og lát-
ið Tímanum í té:
Sultun án sykurs:
Nú sem stendur er sykurekla
í bænum, en þar sem aðal sultu-
tíminn stendur yfir og fólk hef-
ir mikiö af berjum og fleira,
sem það þarf að sulta, þá verð-
ur að nota þær aðferðir, sem
ekki krefjast sykurs.
Saftir má vel geyma án syk-
urs. Þá er sykurinn látinn í um
leið og saftin er notuð.
Flöskur, sem saft er látin i, er
betra að hita áður en látið er í
þær. Það má gera í heitum bak-
araofni. Tappa, sem notaðir eru
í saftflöskur, verður að sjóða í
sódavatni áður.
Tómatar eru svo ódýrir nú, að
sjálfsagt er að hagnýta þá eins
mikið og unnt er.
Soðin rabarbarsaft án sykurs:
Rabarbarinn er þveginn og
skorinn í litla bita. Þeir eru látn-
ir í pott ásamt litlu af vatni og
soðnir, þar til þeir eru komnir
í mauk. Þá er saftin síuð frá,
hituð og soðin í nokkrar mín-
útur, því næst er henni hellt í
hreinar heitar flöskur, tappinn
látinn strax í og lakkað yfir.
Þessa saft má svo nota í súpur
eða út á mjólkurgrauta og láta
þá sykur í hana um leið og hún
er notuð.
Berjasaft án sykurs:
Þessa aðferð má nota við
krækiber, bláber og ribsber. Ber-
in eru pressuð í berjapressu eða
söxuð í söxunarvél og látin
standa þannig í 24 klukkustund-
ir. Þá er hratið síað frá. Saftin
er hituð og soðin í 3—5 mínútur
og síðan er henni hellt heitri á
hreinar flöskur, tapparnir látn-
ir strax í og flöskurnar lakk-
aðar. Það má einnig láta Beta-
mon í þessa saft en þá þarf ekki
aö sjóða saftina, aðeins að hita
hana allt að suðu, láta síðan 1
matskeið af Betamon í 1 lítra af
saft. Því næst er saftin látiri i
flöskur, tappinn látinn í og
lakkað yfir.
Ber í vatni.
Krækiber eða bláber, sem
Sitkagrenið er sú útlenda trjá-
tegund, sem líklegust er til að
ná vænlegum þroska hér á landi.
Einnig skrifar Guðmundur Mar-
teinsson hvatningargrein um
myndun félagsskapar, er stefni
að því að klæða landið skógi.
um þessum stórgripum og um
700 þús. fjár. Skyldi landið þola
slíka beit. Já, í strjálbýlum sveit-
um og grösugum.en alls ekki þar,
sem þéttbýlla og landþrengra er.
Þar hljóta lönd víða að ganga
úr sér, þótt menn taki ekki svo
mjög eftir þvi frá ári til árs.
Ég mun nú síðar gera þessari
hlið málsins betri skil, en vil
bregða upp nokkrum dæmum
um búskaparlag manna.
Á ónafngreindu koti býr rosk-
inn bóndi. Sumarið 1937 er hey-
aflinn um 200 hestar. Fyrningar
um 50 hestar. Áhöfnin er hvorki
meira né minna en 20 stórgripir
og 250 kindur. Og það voru ekki
til hús handa öllum fénaðinum.
Skyldi ekki hafa verið hægt að
telja stráin, sem fóru ofan í
hverja skepnu.
Á öðru koti er miðaldra bóndi.
Þetta sama sumar heyjar hann
400 hesta. Engar fyrningar en 16
eða 18 stórgi'ipir og 300 fjár á að
ala á þessu um veturinn.
Á enn einum bæ var talið gott
að ætla 10 hestburði heys handa
100 sauðum.
Vorið 1937 misti bóndi vestan-
lands 60 kindur úr hor.
Veturinn 1935—1936 var snjó-
þungur víða um Norðurland. Þá
voru 50 útigönguhross á bæ ein-
um. Var þeim lítið sem ekkert
gefið allan veturinn. Þegar fór
að líða fram á urðu menn að
fara út á hverjum morgni til
þess að reisa hrossin við í hag-
anum. „Það drápust ekki nema
tvö eða þrjú“ sagði einn heima-
manna við mig og glotti hróðug-
lega um leið.
Vorið 1928 stóðu 8 kindarhaus-
ar út úr sandöldu undir klappar-
hrygg rétt við götuna úr Selvogi
í Þorlákshöfn. Kindurnar voru
svo horaðar að þær gátu ekki
forðað sér undan sandfokinu.
Þau eru ekki af verri endanum
dæmin þessi!
Svona má lengi telja, en þetta
er nóg í bili.
Hvernig lízt mönnum á slíkt
búskaparlag og lýst hefir verið
í dæmum þessum? Er það líklegt
að við getum látið búskap borga
sig hér á landi meðan að dæmi
lík þessum má finna í flestum
sveitum landsins?
Hvað líður dýraverndunarlög-
um landsins? Eru þau dauður
bókstafur? Hvar er nú mannúð
sú, sem lýsir sér t. d. í fuglafrið-
unarlögunum, þar sem m. a. er
algerlega bannað að drepa álftir
og gæsir töluverðan hluta úr ári,
enda þótt þessir fuglar geti spillt
högum í afrétti og byggð og étið
upp grös, er nægja myndu þús-
undum dilka á ári hverju?
Það er hörmulegt að vita til
þess, að víða um land er gróður-
landið nítt og fénaður sveltur
meir en dæmi munu vera til,
nema kannske meðal hirðingja-
þjóða. Það er raunalegt, að sjá
hve skóglendi er víða gereyði-
lagt með beit, jafnvel þar sem
þess er engin þörf. Og það er
enginn vafi á að búskaparlag
okkar þarf að breytast mjög frá
því, sem nú er. Þess vegna mun
ég síðar gera örtröðinni betri
skil undir eins og mér vinnst
tími til í vetur, í þeirri von að
það megi verða til þess, að menn
fari að hugsa mál þetta nánar.
Hákon Bjarnason.
Mest
og bezt
fyrir krónuna,
með því að
nota
þvotta-
duftið
Pcrla
geyma á í vatni verða að vera
heil og góð, en ekki kramin.
Berin eru skoluð með köldu
vatni. Þeim er síðan þjappað
nokkuð þétt á hálsvíðar flöskur,
en ekki þó svo mikið, að þau
kremjist, soðnu, köldu vatni
hellt yfir, tappar látnir í og
lakkað strax yfir. í vatnið má
einnig láta 5 g. af vínsteinssýru
í hvern lítra af vatni og leysa
sýruna vel upp áður en vatninu
er hellt á berin. Þegar svo á að
nota berin, þá er vatninu hellt
og þau síðan notuð í saft, sultu-
tau o. fl. Rabarbara má einnig
geyma þannig.
Tómatkraftur:
Dvöl
Hafið þér tekið þátt
í verðlaunasamkeppni
Dvalar? Vita nágrann-
ar yðar um að í Dvöl er stærsta og
merkasta safn af úrvalssögum, sem til
er á íslenzku? Eigið þér Dvöl alla í
bókaskápnum yðar? En lestrarfélagið?
M.s. Dronning
Alexandríne
fer mánudaginn 11. þ. m. kl. 6
síðdegis til Kaupmannahafnar
(um Vestmannaeyjar og Thors
havn).
Hraðferðir B. S. A.
Alla daga nema mánudaga um Akranes og Borgarnes. —
M.s. Laxfoss annast sjóleiðina. Afgreiðslan í Reykjavík á
Bifreiðastöð íslands, simi 1540.
Bifreiðastöð AJkureyrar.
t
Tllkynnlns:
S r á
ríkisstjórniiiiif.
Samkvæmt tilkynningu frá brezka aðalkonsúlat-
inu, verður krafist upprunaskírteina, og skírteina
um hverjir hafi hagsmuna að gæta, vegna allra
vara, sem fluttar eru til Stóra-Bretlands eða til
umskipunar þaðan frá öllum hlutlausum löndum.
Verið er nú að prenta hin nauðsynlegu eyðu-
blöð, og verður þessu fyrirkomulagi komið á jafn-
skjótt og þau eru tilbúin.
Forsætis ráðuneytíð, utanríkismáladeild
6. september 1939.
Tilkynning
írá húsaleígunefnd tíl fasteígnaeígenda
og leígutaka í Reykjavík.
Samkvæmt 7. gr. laga um gengisskráningu og ráðstaf-
anir í því sambandi, er á tímabilinu frá gildistöku
3 kg. rauðir tómatar.
75 g. salt.
Tómatarnir verða helzt að
vera rauðir og vel þroskaðir. Þeir
eru þurrkaðir og skornir sundur
og soðnir í ca. 2—30 mín. með
saltinu. Þá er þeim nuddað
gegnum sigti og soðnir þar til
krafturinn er orðinn nokkuð
jafn. Því næst er hann látinn í
hálsvíðar flöskur eða glös og
bundið strax yfir með perga-
mentapappír eða sellofanpappír.
Það er gott að skola glösin með
Betamon eða einhverjum sótt-
hreinsandi vökva svo sem vín-
anda eða ediki. Þennan tómat-
kraft er mjög hentugt að búa
til núna og eiga til vetrarins og
nota þá í súpur og sósur.
Saft í hlaup:
í hlaup eða géle þar-f mikinn
sykur, en það má sjóða saftina
af berjunum — bæði ribs- og
bláberja — og geyma hana nið-
ursoðna þar til seinna og láta
þá sykur saman við hana og
sjóða hlaupið.
Pantaðir fai*seðlar til útlanda
sækist í dag, annars seldir öðr-
um.
Skipaafgreiðsla
Jes Zimsen
Tryggvagötu. Sími 3025.
þetta efni, þökk sé honum fyrir
það, og er vonandi að hann hafi
ekki með öllu fyrir daufum eyr-
um talað. En skyldu ekki ein-
hverjir, og þá helzt þeir, sem
forðagæzlu hafa lengi haft, vilja
skrifa um þetta mál svo til leið-
beiningar gæti orðið mér og öðr-
um, sem nú fyrst hafa þessi
störf með höndum. Nokkrir þess-
ara manna hafa eflaust búfræði-
menntun meira en almennt ger-
ist, þ. a. s. skólamenntun. Þeir
ættu að láta til sín heyra. Það
er skylda þeirra. Guðfræðing-
urinn á Reynivöllum hefir skrif-
að af þekkingu og áhuga um
þessi efni. Vilja búfræðingarn-
ir láta sinn hlut eftir liggja?
Ég trúi því ekki.
Forðagæzlumaður.
laganna til 14. maí 1940 óheimilt að hækka leigri eftir
hús og aðrar fasteignir frá því, sem goldið og umsam-
ið var, þegar lögin tóku gildi. Ennfremur er leigusala
óheimilt á þessu tímabili að segja upp húsnæði, nema
hann þurfi á því að halda fyrir sjálfan sig eða vanda-
menn sína. Ágreining, sem rísa kann út af því, hvort
ákvæðum þessum sé fylgt, skal leggja fyrir húsa-
leigunefnd.
Þá er skylt að leggja fyrir húsaleigunefnd til sam-
þykktar alla leigumála, sem gerðir eru eftir að lögin
gengu í gildi. Ennfremur ber að láta nefndina meta
leigu fyrir ný hús og húsnæði, sem ekki hefir verið
leigt áður.
Nefndin er til viðtals í bæjarþingstofunni í Hegning-
arhúsinu á hverjum mánudegi og miðvikudegi kl. 5—7
síðdegis.
Nefndinni sé látið í té samrit eða eftirrit leigusamn-
inga, er komið er með til samþykktar.
Reykjavík, 6. sept. 1939.
IIÚSALEIGUNEFIVD.
Forðagæzlan
FRAMHALD
Skiljanlega kemur hér líka til
greina kynferði búfjársins, enda
þvi oft kennt um, jafnvel þótt
um beina fóðurvöntun sé að
ræða. Þó að ég hafi talað um
kýrnar í þessu dæmi, sem ég tók,
þá er þetta eins með annan fén-
að, en það stingur meira í augu,
hvað kýrnar snertir, þvi að víða
eru haldnar skýrslur um nyt
þeirra, sem vonandi verður til
þess, að þeim sé gefið eftir nyt-
hæð og mjólkurgæðum, en ekki
aðeins eitthvað ákveðið hverjum
grip, sem því verr, alltof víða
hefir átt sér stað til þessa. Hross
eru víða — þar sem eitthvaö er
af þeim að mun, og sauðfé raun-
ar líka sumstaöar — sett á „guð
og gaddinn", sem sagt hefir ver-
ið, eða ætlað lítið og lélegt fóð-
ur, svo mjög sem landbúnaður-
inn þarf á vinnu hrossanna að
halda. Þetta er voði frá hvaða
sjónarhól, sem það er skoðað.
Um þetta mál — forðagæzlu
eða ásetning og fóðrun — er allt-
of hljótt nú á síðari tímum,
bæði í blöðum og búfræðiritum
vorum. Þó er einn maður, að því
er virðist, vel vakandi hvað þetta
snertir. Það er séra Halldór á
Reynivöllum. Hefir hann ritað í
blöðin hvað eftir annað um
232 Williavi McLeod Raine:
— Ég legg af stað til Tincup undir
eins og ég hefi neytt hádegisverðar,
sagði Martin við Peters. — Mér líður
prýðilega hérna hjá ykkur, drengir,
kaffið er gott, þið eruð beztu félagar og
umhverfið er fallegt, en við verðum að
hraða okkur til borgarinnar af því að
herra Barnett er orðinn mjög áfjáður í
að sjá gistihúsið mitt.
— Ég vildi að ég mætti fara til borg-
arinnar með ykkur, sagði Timmings. —
Ég hefi ekki komið til Tincup óralengi.
— Ég býst við að Barnett myndi eft-
irláta þér sæti sitt i vagninum, Buck,
sagði Martin glaðlega. — Eða er það
ekki rétt, Webb?
Fanginn lyfti augnabrúnunum og
virtist lítið eitt undrandi.
— Átt þú við mig, spurði hann.
— Er nokkur annar Barnett viðstadd-
ur, spurði Malloy og glotti.
— Taylor er nafn mitt, sagði fanginn.
— Mig minnir, að ég hafi sagt það áðuT.
Ef þið eruð svo vingj arnlegir í minn
garð, að þið viljið nefna mið skírnar-
nafni, þá skuluð þið kalla mig Jeb en
ekki Webb. Annars er mér algerlega
sama hvað þið nefnið mig.
— Við munum líka kalla þig það, sem
okkur sýnist, þennan stutta tíma þang-
að til að þú verður hengdur, sagði
Timmings. — Það eina, sem hryggir
Flóttamaðurinn frá Texas 229
tekið þátt í ýmsu með þér, og venju-
lega gengið með skarðan hlut frá borði,
svo að ég er hættur.
Oakland leit á hann spurnaraugum.
— Við skulum tala um það þegar Ed
er kominn af stað. Það er ekki ómögu-
legt að þér takist að skipta um skoðun.
Þeir töluðu lengi saman. Mosley
barðist eins og stór lax á öngli, en að
lokum var hann dreginn á þurrt. Clem
vissi of mikið um fortið hans og þurfti
ekki annað en rétta út hendina, til
þess að Mosley yrði dreginn fyrir lög
og dóm. Morð er sá glæpur, sem ekki
fyrnist.
Seint um kvöldið kom ríðandi maður
til kofans og barði að dyrum.
— Þetta er Brad Dean, sagði Oak-
land. — Hleyptu honum inn.
Dean var stór og hjólbeinóttur. Hann
hafði augu fjárhættuspilarans og var
fölur og sviplaus. Hann var með poka,
sem hann lagði frá sér úti í horni með
mestu varfærni.
— Er þetta efnið, spurði Clem.
— Já, sagði Dean og leit á Oakland.
— Ed sagði að þú hefðir verið skotinn.
— Sagði hann ekki lika, að hann
hefði forðað sér þegar hávaðinn heyrð-
ist?
— Nei, það minntist hann ekki á.
Hann mætti mér þegar ég var á leið-