Tíminn - 14.09.1939, Blaðsíða 3
106. blað
TÍMIM, fimmtndagmn 14. sept. 1939
423
B Æ K U R
A N N A L L
160 fiskréttir. —
Ný matreiðslubók.
Ný matreiðslubók hefir komið
í bókabúðir þessa dagana, gefin
út á vegum ísafoldarprent-
smiðju. Höfundur hennar er
Helga Sigurðardóttir.
Bókin fjallar um meðferð og
matreiðslu fisks og fiskiafurða
og eru alls í henni uppskriftir
að 160 fiskréttum.
í formála bókarinnar víkur
Helga að því, hve fiskát sé mik-
ill þáttur í matarhæfi íslenzku
þjóðarinnar. Fiskur er hér víða
hafður til miðdegisverðar 4—6
sinnum i viku, en í flestum öðr-
um löndum er fiskjar ekki neytt
nema 2—3 í mánuði hverjum.
Hún víkur og að því, hve harð-
fiskurinn hafi fyrr á tímum átt
mikinn þátt í að viðhalda heilsu
þjóðarinnar og „ég tel ekki
rétt“, segir hún, ,,að hin gamla
og góða matreiðsla og aðgerð
fiskjarins, sem er sérkennileg
fyrir okkar þjóð, falli í gleymsk-
unnar dá.“
Efni bókarinnar er mjög
skipulega raðað niður. Fjallar
fyrsti kafli hennar um síldar-
rétti og eru þar uppskriftir að
átján réttum alls. Hingað til
hafa íslendingar neytt mjög lít-
ils af síld. Má vera að vankunn-
átta um matreiðslu síldar hafi
miklu ráðið um það, hversu lít-
ils hún hefir verið metin hér
á landi sem fæðutegund allt til
þessa. Heiga hefir tekið þetta
mál þeim tökum, að nú ætti
slíku ekki lengur að vera um að
kenna.
Næsti kafli er um matreiðslu
þorsks, síðar koma uppskriftir
að réttum úr hrognum, gellum,
ýsu, saltfiski, heilagfiski og
rauðsprettu, steinbít, rauðmaga,
ufsa og áli, lax og silungi, skötu,
hval og sel, hákarli o. s. frv. Þar
eru einnig leiðbeiningar um
hagnýtingu soðinna fiskleifa,
nokkrar gamlar mataruppskrift-
ir, sem snerta harðfisk, siginn
fisk, kútmaga, roð og fleira, svo
er að sjá að bók þessi geri því
efni góð skil, sem hún fjallar
um.
Helga Sigurðardóttir er kunn
matreiðslukona og hefir áður
gefið út margar bækur, er varða
hliðstæð efni. Meðal þess er bók
um matreiðslu grænmetis, bók
um bökun og almennt leiðbein-
ingarit, er nefnist: Lærðu að
matbúa. Helga hefir og gefið sig
mjög að næringarefnafræði og
dvalið erlendis til náms í þeim
efnum. Slík þekking er að sjálf-
sögðu ákaflega þýðingarmikil
þeim, sem matreiðslukennslu
hafa með höndum. Hefir Helga
einnig í þeim efnum getað á
traustum grunni byggt.
Páll Zóphóníasson:
Slysfarir.
Á mánudaginn vildi það slys
til, að Gunnlaugur Guðmunds-
son frá Melum í Trékyllisvík, er
verið hefir tollvörður í Djúpavík
í sumar, féll af hestbaki og hlaut
allmikil meiðsl af byltunni.
Hann var fluttur á Hólmavík tii
læknisaðgerðar. Gunnlaugur
hefir undanfarin ár verið toll-
þjónn í Hafnarfirði.
Miðvikudaginn í síðastliðinni
viku bar það slys að í Höfn í
Hornafirði, að haglabyssa
sprakk i höndum pilts, sem var
að skjóta úr henni til marks.
Lentu brot úr byssulásnum í
andlit piltsins, svo að hann
hlaut af mikinn áverka og enn-
isskelin brotnaði. Piltur þesi er
sextán ára, Ólafur Sigurðsson
að nafni. Hann er nú á bata-
vegi.
Hjóuaböud.
í Prestsbakkakirkju voru á
sunnudaginn gefin saman í
hjónaband fimm brúðhjónaefni
og má það teljast mjög fátíður
atburður, að svo mörg brúðhjón
séu gefin saman hinn sama dag
í sömu kirkju. Síra Jón Guðna-
son framkvæmdi athöfnina.
Brúðhjónin voru: Ingigerður
Eyjólfsdóttir og Jón Kristjáns-
son á Kjörseyri, Kristín Hann-
esdóttir og Lárus Sigfússon á
Kolbeinsá, Ingiríður Daníels-
dóttir og Karl Hannesson á
Kollsá, Guðbjörg Ólafsdóttir og
Ólafur Stefánsson á Kolbeinsá
og Hanna Hannesdóttir og Guð-
mundur Sigfússon á Kolbeinsá.
Dílkaslátur
fæst á morgun
og framvegis.
Send heim, ef tekin eru þrjú
eða fleiri í senn.
Sláturfélagið
Sími 1249.
Innheimtumenn!
Vinnið ötullega að innheimtu
og útbreiðslu Timans í ykkar
sveit. Svarið fljótt bréfum frá
nnheimtu blaðsins í Reykjavík,
jg gerið skil til hennar svo fljótt
sem möguleikar leyfa. Tíminn
er ódýrasta blaðið, sem gefið er
út á íslandi.
Réttlrnar
Fyrstu leitarmennirnir fara
af stað í dag. í næstu og næst-
næstu viku verða afréttirnar og
heimalöndin smöluð og féð rek-
ið til rétta. Meira en hálfri mil-
jón sauðfjár verður réttað næsta
hálfan mánuðinn. Féð, sem í
sumar hefir notið frelsisins í
fjöllunum íslenzku, verður þá
svipt því að meira eða minna
leyti og um leið er það lika kom-
ið meira og öðruvísi en áður í
ábyrgð eigandanna en meðan
það var á afréttunum. Þeir beta
meira ábyrgð á líðan þess úr því.
Flesta unga sveitamenn lang-
ar i réttirnar. Mörgum þykir
réttadagurinn hátíðisdagur.
Mikið er komið undir því fyrir
fjáreigendur, að vel smalist til
réttanna. Bæði er það, að
menn þurfa að ná fé sínu, til
þess að geta valið úr því slátur-
féð, og eins er hitt, að það fé,
sem eftir verður á afréttum næst
stundum ekki síðar og líðan þess
að vetrinum, áður en sultutinn
sverfur það að þvi, að það drepst,
ætti að vera hverjum manni næg
hvöt til þess að leggja sig fram
í göngunum og skilja ekki eftir.
En þó að afréttirnar smalist
vel, þá er ekki þar með sagt að
vel heimtist. Mjög víða á land-
inu er smölun heimalandanna
að fyrstu rétt meira og minna
vanrækt, og því vill það víða
vera svo, að milli bæja niðri í
byggðinni flækist féð frameftir
hausti og vetri og kemst ekki í
hendur eigenda sinna, fyrr en
seint og síðar meir. Þetta er ó-
siður, sem þarf að leggjast niður.
Menn þurfa að leggja sig fram
um það, að láta smölun á
heimalöndunum til fyrstu réttar
verða sem allra bezta, svo að
hver og einn fjáreigandi fái sem
mest af fé sínu þá strax. Á þetta
vildi ég minna alla bændur nú
þegar smalamennskurnar
standa fyrir dyrum.
Oft mætir féð ýmsu misjöfnu
í fjárraginu að haustinu. Úr
ýmsu því má draga ef athygli og
hugulsemi er til staðar. Eins og
eðlilegt er, þá þurfa smalarnir og
fjárrekstxarmennirnir að vera
vel hundaðir, og oft eru þeir það
líka. En hundana má ekki mis-
nota. Það á að hverfa, að í
sláturhúsunum þurfi að höggva
af svo og svo marga hækla
vegna hundsbita. Það, að þess
hefir þurft til þessa, er blettur
á gangnamönnunum og fjár-
rekstrarmönnunum.Þeir gleyma,
að sauðkindin er lifandi og á
sömu kröfu á því og við menn-
irnir að vera ekki misþyrmt af
þeim, er ber að gæta hennar.
Á hverju hausti segja fleiri eða
færri marblettir til um það, að
einhver hefir tekið ógætilega í
ullina á dilknum. Vegna þeirra
er oft ekki mögulegt að senda
Hjú Héðins og Stalíns
eíga bágt
(Framh. af 2. síðuj
aá meðaumkvun, sem lítilsigld
og illa leikin hjú verðskulda.
Þess ætti hins vegar að mega
vænta, að verkamenn og aðrir
aeir, sem hingað til hafa látizt
ginnast til að taka þátt í dans-
inum kringum Héðinn og Stal-
in séu búnir að reyna nógu
mikið til þess að sjá, að enginn,
sem vill sjálfum sér eða öðrum
vel, á þar heima, og lofuðu því
piltunum við Þjóðviljann að
dansa einum það, sem eftir væri.
skrokkinn frosinn til Englands,
heldur verður að salta kjötið.
Marblettirnir kosta því oft eig-
andann 6—8 aura lægra verð
fyrir hvert kg. af kjötinu og
þess utan bakar það kindinni
meiri eða minni kvalir. Ef allir
minntust þess, þegar þeir væru
í fjárragi og fjárdrætti, þá er
víst að marblettirnir minnkuðu.
Þetta vildi ég biðja menn að
festa sér nú í minni í haust.
Mönnum er nú að verða ljóst,
að nauðsyn ber til þess að reyna
að láta samgöngur fjárins að
haustinu verða sem minnstar.
Þetta kemur bæði af því, að
menn vilja reyna að forðast að
féð smitist af einhverri fjárpest
í réttunum af fé frá öðrum bæj-
um, en líka kemur þetta af því,
að við réttastöðurnar og rekst-
urinn, leggur féð af, og dilk-
arnir flæmast undan mæðrum
sínum, en þetta gerir kjötið
verri vöru og lækkar það í verði.
Vegna þessa hefir leitarsvæð-
um hér og þar verið breytt,
rekstur á útréttafé minnkaður
og fleira, sem allt miðar að því
að láta haustþvælinginn á fénu
verða sem minnstan. Alveg er
sérstök ástæða til að brýna
þetta atriði fyrir mönnum á
mæðiveiki- og garnaveikisvæð-
unum. Þar þurfa menn að gera
sem öruggastar ráðstafanir til
þess að varna samgangna milli
fjár, sem sjúkt er eða grunað
um að vera sjúkt og hins, sem
er frískt. Dæmi sýna, að með
varasemi hvað fjársamgöngur
snertir, hefir mörgum einstakl-
ingum tekizt að verja sitt fé
sýkingu, og þar með halda af
því fullum arði, þótt nágranna-
féð hafi veikzt og hlotizt af því
afurðamissir.
Forstöðumenn mæðiveikivarn-
anna, sem líká hafa nú með
höndum varnir gegn útbreiðslu
garnaveikinnar, hafa gefið út
regLur, sem gilda á hinum sýktu
eða grunuðu svæðum, svo og
svæðum, sem að þeim liggja, og
þurfa menn vel að kynna sér
þær og styðja að framkvæmd
þeirra.
Eftir leitirnar fara fjáreig-
endur að velja lífféð. Mega þeir
þá ekki gleyma því að taka til-
lit til þess, hvernig líflömbin eru
ættuð. Hafi þeir gleymt eða
trassað að merkja lömbin í vor,
svo þeir af merkjunum geti séð
hvernig hvert lamb er ættað,
þá þurfa þeir að reyna að haga
smölun þannig í haust í heima-
landi, að þeir fái tækifæri til
að sjá sem flestar ærnar með
sínum lömbum, svo þeir geti
áttað sig á undan hverri hvert
lamb er, og að minnsta kosti
tekið tillit til þess við val á-
setnings lambanna.
Mjög miklu skiptir það fyrir
bændur að reka sláturlömbin
hægt til sláturstaðar. Það er
mál manna, að lömbin léttist á
rekstrinum, en ég er þess full-
viss, að það fer fyrst og fremst
eftir því, hvernig þau eru rekin.
Af Efri-Jökuldal, en þaðan mun
einna lengst að reka á slátur-
stað, eru þeir sem skynsamleg-
ast reka, viku á leiðinni til slát-
urstaðar, og þeir vilja halda því
frma, að með þeim rekstri leggi
lömbin ekki mikið af.
Annarsstaðar þar sem ekki
þarf að reka nema dagleið eða
svo, halda menn því fram, að
lömbin léttist, og ekki er það
sjaldgæft að fram komi súr í
saltkjöti af því að fénu hefir
verið slátrað þreyttu. Menn
ættu því að gæta þess að reka
sláturféð hægt, á oft og ha£a
dagleiðirnar stuttar.
Og svo að lokum baxa þetta:
Þegar þið takið sláturféð frá í
haust, þá munið að þið getið
ekki vænzt þess að fá fóðurbæti
keyptan í vetur, þótt þið verðið
heylausir, og með þetta í huga,
eigið þið að setja alveg sérstak-
lega gætilega á heyin í haust.
9. sept. 1939.
Rannsóknír
á jurtakvillum
Framh. af 2. síðu)
verður varhuga við, æxlaveikin
og bórvöntun. Æxlaveikar rófur
og káljurtir fá æxli á ræturnar
til stórskemmda. Þetta er bráð-
smitandi sveppakvilli. Er veikin
skæð í Vestmannaeyjum, en hef-
ir einnig orðið vart í Vík í Mýr-
dal, Hveragerði og í Reykjavík.
Verður að forðast að láta jurta-
leifar, mold eða rusl úr sýktum
görðum lenda í heilbrigða jörð.
Einnig er hættulegt að' flytja t.
d. káljurtir að vorinu af sýktu
svæðunum í heilbrigða garða, því
veikin helzt í moldinni árum
saman. Á sjúku svæðunum verð-
ur að hafa sáðskipti, eða leggja
veiku garðana niður. — Bór-
vöntun í rófum lýsir sér með
glærum líkt og vatnsósa blett-
um inni í rófunum. Síðar geta
blettirnir dökknað og rófurnar
verða óætar. Veikin stafar frá
bórskorti í jarðveginum og hefir
hennar víða orðið vart. Ráðið er
að bera 15—20 kg. af bóraxi á
ha. að vorinu. Á höfrum er ann-
ar vöntunarkvilli algengur í
sumar, dílaveikin, sem orsakast
af manganskorti. Blöðin verða
ljósdílótt og öll jurtin rýr. Gamla
kenningin um 10 nauðsynleg
næringarefni, jurtunum til
handa, gildir ekki lengur. Þær
þurfa einnig örlítið af ýmsum
fleiri efnum t. d. eir, mangani
og bór.
Ingólfur Davíðsson.
SKIPAUTCERÐ
RIHISBN S
n
i
§nðin
austur um land í hringferð laug-
ardaginn 16. þ. m.
Vörum sé skilað fyrir hádegi
á morgun.
Farseðlar óskast sóttir á morg-
un.
Hraðferðir B. S. A.
Alla daga nema mánudaga um Akranes og Borgarnes. —
M.s. Laxfoss annast sjóleiðina. Afgreiðslan f Reykjavfk á
Bifreiðastöð íslands, sími 1540.
Bifreiðastöð Aknreyrar.
Bændur!
Munið að hafa ávalt hin ágætu
Sjaf nar-júgursmyrsl
við hendina.
Fást hjá kaupfélög’um og kaupmönnum
um land allt.
Birgðír í Reykjavík hjá
Samband ísl. samvínnufélaga
Sími 1080.
Áiengisverzlun ríkisins
kaupir tómar flöskur og hök-
unardropaglös í Nýborg þessa viku til
föstudagskvölds.
Gott verð.
Súputarínur ............ 5.00
Áleggsföt .............. 0.50
Desertdiskar ........... 0.35
Ávaxtadiskar ........... 0.35
Ávaxtaskálar ........... 2.00
Ávaxtastell, 6 m........ 4.50
Smurðsbrauðsdiskar ..... 0.50
Vínglös ................ 0.50
ísglös ................. 1.00
Sitrónupressur ......... 0.75
Veggskildir ............ 1.00
Kartöfluföt með loki.... 2.75
Matskeiðar ............. 0.25
Matgafflar ............. 0.25
K. Einarsson & Björnss.
Bankastræti 11.
ikóli
í gagnSræðum og hradriiun
hefst hjá undirrituðum 1. okt. og starfar til aprílloka. Kennsla
verður samsvarandi 1. bekk gagnfræðaskóla og því fullnægjandi
til upptöku í 2. bekk gagnfræðaskóla og 2. bekk verzlunarskóla.
Legg sérstaka áherzlu á íslenzku, ensku og reikning, einnig hrað-
ritun, sem notuð er til hjálpar við annað nám þegar eftir nokkurra
vikna kennslu. Próf verður haldið i vor, að loknu námi. Kennslu-
gjald er kr. 165.00 fyrir skólaárið.
Allar nánari upplýsingar hjá undirrituðum. Heima kl. 12—3
daglega, sími 3703.
Helgi Tryggvason,
cand, phil.
Vinntð ötullega fyrir
Tímann.
§PEGILLI1V1\
býður nýjum áskrifendum, sem bætast við, það sem eftir er
ársins, allan yfirstandandi árgang fyrir
hálfvirði — 5 krónur.
Áskriftargjaldið fylgi pöntun, utan af landi, en í Reykjavík
greiðist það við áskrift gegn afhending þess, sem komið er af
árganginum. Tekið er við áskriftum í þessum bóka- og pappírs-
verzlunum:
Sigfúsar Eymundssonar. ísafoldarprentsmiðju.
Bókabúð Austurbæjar. Þór. B. Þorlákssonar.
Bókastöð Eimreiðarinnar. Mímir h.f.
G. Gamalíelssonar. Pappírsdeild V. B. K.
T í M IIV N er víðlesnasta ans’lýsingablaðið!
240
William McLeod Raine:
Flóttamaðurinn frá Texas
237
J
hvernig hann hefði getað það. Ég hafði
tekið riffilinn hans og hafði alltaf auga
með honum, að því er ég hélt. En hver
var það, ef hann hefir ekki gert það?
— Clem Oakland.
— Clem! Var hann þar?
— Taylor segir það, og pabbi heldur
að það sé ekki ómögulegt. Hann sá
hestaför kring um kofann. Svo er þetta
með riffilinn, eða hvar hefði Taylor átt
að ná í hann? Hann hefir ekki getað
rétt út hendina og tekið hann, án þess
að einhver fengi honum hann.
— Þeir Clem og hann hafa þá setið
fyrir mér, er það meiningin?
— Nei. Oakland þvingaði hann til að
skjóta á þig, en hann reyndi ekki að
hæfa þig, heldur reyndi að bjarga þér.
Walsh hristi höfuðið efandi.
— Þetta getur verið satt, en það er
samt ekki sennilegt, eða hvað finnst
þér?
— En þetta er satt. Hann sagði mér
það sjálfur.
— Hversvegna skaut hann á mig, þó
Clem segði honum að gera það?
— Clem og einn af mönnum hans mið-
uðu á hann skammbyssum.
Steve brosti og var jafn tortrygginn
og áður.
— Og herra Webb Barnett var þó með
■"riffil i höndunum?
sem heitið var þrjú þúsund dollurum
fyrir, dauðan eða lifandi. Hvernig gat
þá á þvi staðið, að hún var viss um, að
hann hefði ekki skotið Steve, sem hafði
komið til þess að handtaka hann og
draga hann fyrir lög og dóm?
Hún vissi það ekki. Það eina, sem
hún vissi, var að hún vísaði á bug öll-
um líkum gegn honum, hvað snerti
þennan síðasta glæp, þegar hún horfði
í þessi stöðugu, gráu augu. Hann hlaut
að hafa skotið Steve, úr því að líkurn-
ar mæltu með því og ekkert kom á móti,
nema framburður hans sjálfs óstuddur.
Það sagði skynsemin henni. En það var
eitthvað, miklu öruggara en skynsem-
in, sem sagði henni að það væri ekki
satt. Hann hafði sagt það og það var
nóg. Það gat verið að hann væri morð-
ingi, en hann mundi ekki ljúga að
henni.
— Þú hefðir ekki átt að tala við
þennan mann, ungfrú Molly, sagði Slim.
— Hann er varmenni. Þú þarft samt
ekkert að óttast hann, við munum gæta
þess að hann geri þér ekkert illt.
Það fór titringur um hana. Hún
mundi aldrei sjá hann áftur, þeir
mundu draga hann burt — á höggstokk-
inn. Það gat verið, að hann væri var-
menni, en hann var samt maðurinn,
sem hafði sigrað hennar eigin sál.