Tíminn - 16.09.1939, Blaðsíða 3

107. blafS
TÓllTVIVÍ, langardagiim 16. sept. 1939
427
B Æ K U R
A N N A L L
Vaka.
Þriðja hefti annars árgangs
Vöku er komið út.
í því eru helztu greinar um
þegnskylduvinnuna eftir Valdi-
mar Jóhannsson ritstjóra, um
Roosevelt Bandaríkjaforseta eft-
ir Skúla Þórðarson, um mennta-
skóla í sveit eftir Unndór Jóns-
son, um málfrelsi eftir Ásgeir
Ásgeirsson, fjallagöngufrásögn
eftir Jóhannes Óla kennara,
grein, er nefnist Öfugstreymi,
eftir Magnús H. Gíslason frá
Eyhildarholti, um íslenzku prest-
ana eftir séra Björn O. Björns-
son á Höskuldsstöðum og um
móðurmálið eftir Guðmund
Gíslason skólastjóra á Reykjum
í Hrútafirði. En auk þessa eru
þýddar greinar og ýmsar smá-
greinar.
Saga er eftir Pétur Benteins-
son frá Grafardal.
Þrjú kvæði birtast í Vöku að
þessu sinni. Hið fyrsta eftir Jak-
ob Thorarensen, fagnaðarljóð
við heimkomu Gunnars Gunn-
arssonar; hin eftir Loft Guð-
mundsson kennara í Vest-
mannaeyjum og Davíð Jónsson
hreppstjóra á Kroppi í Eyja-
firði.
Vaka er enn sem fyrr vönduð
að ytra frágangi. Mun hún í því
efni taka fram öllum íslenzkum
tímaritum. Ekki er þetta þó með
öllu misbrestalaust. Illa stingur
í augu að við hlið fornlegrar til-
vitnunar undir forsíðumynd
stendur til annarra handar: Nr.
3, sem mun eiga að tákna 3.
hefti, en til hinnar handar: Fot.
V. Sigurgeirsson, sem á að vera
til fróðleiks um það, að Vigfús
Sigurgeirsson hafi tekið mynd-
ina. Ekki mun þó orð skorta til
þess að segja þetta á íslenzku
máli. Á óvandaðra riti myndu
sennilega fáir hneyklast á þess-
um tveim smekkleysum, en á
tímariti því íslendinga, sem í
vandaðastan búnað er klætt, fer
þetta hvort tveggja mjög illa.
Jar ðhilamáli ð
í Biskupstungum
(Framh. af 2. síðu)
Að öllu athuguðu, er nú of
seint að kippa þessum kaupum
til baka, sem um er rætt, og
„innbyrða“ eignina aftur. —
Hreppurinn hefir ekki fjármagn
til að kaupa þær framkvæmdir,
sem þarna hafa verið gerðar,
greiða skaðabætur, ef til vill
málskostnað o. fl., sem af því
hlytist. — Og undarlegt er það,
ef að framkvæmdir og fram-
leiðsla eins og á Syðri-Reykj-
um, og sem nú er að byrja á
Stóra-Fljóti, getur ekki orðið
„til margháttaðrar atvinnu,
Tcnnismót.
Að undanförnu hafa staðið yf-
ir innanfélagsmót í tennis hjá
Knattspyrnufélagi Reykjavíkur.
Nú er í ráði, svo framarlega
sem veðrátta ekki hamlar, að
Tennis- og badmintonfélag ís-
lands og K. R. efni til almenns
tennismóts. Víst er, að þátttaka
myndi verða mikil, ef úr mót-
inu gæti orðið, en þátttakendur
sennilega ekki úr öðrum félög-
um en þessum tveim.
Þýzkalaudsför
ísl. kiiattspyrmimaima
Knattspyrnumennirnir úr Val
og Víking, sem fóru til Þýzka-
lands í ágústmánuði, voru með-
al farþega með Brúarfossi, er
hann kom í fyrrakvöld. Þeir
kepptu tvo leiki í för sinni,
annan í Essen og töpuðu þar
með 4:2, hinn í Bremen, töpuðu
þar með 2:1.
Hin þýzku knattspyrnulið, er
þeir öttu kappi við, munu hafa
verið mjög sterk og meðal ann-
ars haft’á að skipa mönnum,sem
keppa í landliði Þjóðverja, hafa
verið í því áður eða eru í þann
veginn að fá inntöku í það. Má
telja, að knattspyrnumennirnir
hafi staðið sig vonum betur í
þessari utanför og orðið til sóma.
þæginda og menningar“ í sveit-
inni. — Biskupstungnamenn
hafa ekki legið á liði sínu að
leggja fé til menningarmála
eftir því, sem getan hefir leyft.
Á s. 1. 12 árum hafa þeir lagt
fram úr hreppssjóði og á annan
hátt fast að 70 þús. króna.
Skyldi þessi nýja aukna fram-
leiðsla, í sveitinni, ekki geta
stuðlað að því, að hægt verði að
halda áfram á þessari braut,
og ganga jafnvel feti framar.
Menn tala fagurlega um, að
j arðhitinn eigi að koma almenn-
ingi að notum, en leggja fátt á-
kveðið til, hvernig þetta megi
verða. Jónas Jónsson hefir sýnt
hugkvæmni í því máli og má
fleira góðs vænta úr þeirri átt.
Þar sem jarðhiti er í nánd við
kaupstaði, getur hann komið
mörgum að notum. Þegar hita-
veitu Reykjavíkur er komið í
kring, nýtur rúmlega þriðjung-
ur landsmanna jarðhitans á
Reykjum i Mosfellssveit. En úti
um dreifbýlið er þetta örðugra.
Þar verður það allt af takmark-
aður fjöldi, sem nýtur hans.
Mörgum finnst að nýbyggðin
eigi fyrst og fremst að mynd-
ast í kringum hina „heitu staði“.
Þegar Reykholtshver var seldur,
var ekki annað vitað, en að
kringum hann mynduðust 4 ný-
býli, lítil, snotur samvinnu-
áttu fyrir frelsi sitt. Ofbeldis-
stefnan, sem í mikillæti sinu
hafði haldið að hún væri að
hefja sigurgöngu til Vestur-Ev-
rópu, hörfaði skyndilega til
baka yfir landamæri Póllands".
í næstu orustu unnu Pólverj-
ar stóra sigra. Tugir þúsunda
rússneskra hermanna voru
teknir til fanga og pólski her-
inn sótti nær hvarvetna fram.
Pólverjar gátu þó ekki haldið
áfram að berja,st þangað til tak-
marki Pilsudskis væri náð. í
október 1920 voru friðarsamn-
ingarnir undirritaðir. Pólverjar
fengu stóran hluta af Hvíta-
Rússlandi og Ukrainu, en þó
ekki eins mikinn og þeir gerðu
kröfu til. Hins vegar urðu þeir
aí leggja hugmyndina um Ukra-
inu, sem sjálfstætt sambands-
ríki Póllands, á hylluna.
Pólska ríkið var end-
Eðlilegur urreist í sameigin-
ótti. legri óþökk Þjóðverja
og Rússa. Það þýddi
stórfellda skerðingu á ríki
beggja. Þetta varð þess valdandi,
að aldrei hefir náðst sæmileg
sambúð milli Pólverja og þess-
ara nábúa þeirra. Um langt
skeið átti Pólland i hörðu við-
skiptastríði við Þýzkaland. Milli
þess og Rússlands hefir ekki ver-
ið síður grunnt á því góða.
Frá sjónarmiði Rússa og Þjóð-
verja hefir sú þróun þó
verið ískyggilegust, að Pólland
stefndi alltaf meira og meira í
þá átt að verða stórveldi. Á fá-
um árum'hefir fólksfjöldi þess
aukizt úr 27 í 35 milj. í engu
öðru landi Evrópu var fólks-
fjölgunin jafn mikil. Það vann
að því af miklu kappi að koma
sér upp öflugum her. Sá ótti,
sem yfirgangur þýzka nazism-
ans skapaði meðal smáþjóð-
anna í Mið-Evrópu, eyddi rígn-
um milli þeirra og þjappaði
þeim meira saman. í þessum
væntanlegu samtökum Mið-Ev-
rópu- og Balkanríkjanna var
Pólland, sem stærsta og öflug-
asta ríkið, langlíklegast til að
hafa forystuna. Það fór því ekki
fjarri því, að draumur Pilsud-
ski um Pólland sem forystuland
í öflugu ríkjasambandi, gæti
rætzt, þótt það yrði á nokkuð
annan hátt en hann hafði ætlað.
Rússar hafa heldur ekki
gleymt fyrirætlun Pilsudski um
sjálfstæði Ukrainu. Ekkert land
var hættulegra Rússum í þeim
efnum en Pólland, og sú hætta
óx í sama hlutfalli og veldi og
áhrif Póllands ukust.
Þau ummæli „Volkischer Beo-
bachter“, að það sé sama, hvort
litið sé á Pólland frá Oder eða
Dnjepr, hafa því við full rök að
styðjast. Öflugt Pólland er
hættulegur keppinautur fyrir
Þýzkaland og erfiður þröskuld-
ur í valda- og viðskiptasókn
þess austur á bóginn. Öflugt
Pólland er sömuleiðis hættuleg-
ur keppinautur fyrir Sovét-
Rússland og slæmur farartálmi
fyrir áleitni þess í vesturátt.
Þess vegna var það hagur
þessara landa beggja, að Pól-
landi yrði rutt úr vegi áður en
það fengi skilyrði til að eflast
meira og ef til vill verða for-
Mest
og bezt
fyrir krónuna,
með því að
nota
þvotta-
duftið
Perla
Hraðferðír B. S. A.
Alla daga nema mánudaga um Akranes og Borgarnes. —
M.s. Laxfoss annast sjóleiðina. Afgreiðslan í Reykjavík á
Bifreiðastöð íslands, sími 1540.
Blfrelðastöð Aknreyrar.
Verðlag á kartöflum.
Lágmarkssöluverð á kartöflum til verzlana. er ákveðið:
15. sept. til 31. okt. kr. 22.00 pr. ÍOO kg.
Innkaupsverð Grænmetisverzlunar ríkisins má vera allt að þremur
krónum lægra, eða kr. 19.00 hver 100 kg.
Smásöluverð (við sölu í lausri vigt), má ekki fara fram úr
40%, miðað við hið ákveðna söluverð til verzlana.
Heimilt er þó verzlunum er af einhverjum ástæðum kaupa
kartöflur hærra verði en hinu ákveðna lágmarksverði, að haga
smásöluálagningu sinni þannig, að hún sé allt að 40% af inn-
kaupsverðinu.
Hið setta verðlag er miðað við góða og ógallaða vöru.
Verðlagsneind
Grænmetisverzlunar ríkisins.
Auglýsing
Undir aðrar kornvörur, sem taldar eru í 1. gr. reglugerðar
um sölu og úthlutun á nokkrum matvörutegundum, teljast þess-
ar kornvörutegundir:
œuc...
Hrísmjöl,
Semuliugrjón,
Bygggrjón,
Maunag'r j óu,
Maisenamjöl,
og ber því að krefja skömmtunarseðils fyrir þessum kornvöru-
tegundum.
Kartöflnr.
Á tímabilinu 20. september til 31. október kaupum vér vel
verkaðar og flokkaðar kartöflur á
kr. 19.00 pr. 100 kg.
í góðum umbúðum, afhentar við vöruhús vort í Reykjavík.
Þeir sem kunna að vilja selja oss kartöflur samkvæmt þessu,
eru beðnir að tilkynna það sem fyrst, og afla sér upplýsinga um
reglur þær, er gilda um verkun, flokkun og afhendingu kartafl-
anna.
Grænmetisverzlun ríkisins.
í ríkisstjórn íslands, 14. sept. 1939.
Eysteinn Jónsson. Ólafur Tkors.
Jakob Möllcr. Ilermann Jónasson.
An^lýiin^
byggð. Þetta breyttist seinna, í
það minnsta í bili.
Margur harmar það, að sá
undirbúningur, sem ríkið hefir
látið framkvæma til stofnunar
samvinnubyggðar, skuli hafa
verið gerður á einum lakasta
bletti Suðurlands. Hvernig stóð
á því, að enginn mundi þá eftir
„heitum stað“, með góðum
ræktunarskilyrðum?
Þó að ég, að dómi Hilmars
ystuland í bandalagi smáríkj-
anna í Mið-Evrópu.
Þessir sameiginlegu hagsmun-
ir Þýzkalands og Rússlands virð-
ast sennilegasta skýringin á
þýzk-rússneska sáttmálanum.
Það er hinn sameiginlegi ótti og
fjandskapur gegn Póllandi, sem
hefir sameinað hina gömlu fénd-
ur. Hitt er eftir að sjá, hversu
lengi vináttan varir og hversu
sammála þeir verða um skipt-
ingu herfangsins, ef til kemur.
Máske eiga líka vígvellirnir við
Varsjá eftir að verða svipaður
legstaður fyrir hina sameinuðu
sókn nazismans og kommúnism-
ans og þeir urðu fyrir sókn
kommúnismans til Vestur-Evr-
ópu 1920. Þ. Þ.

Kaupeiidur Tímans. Gjalddagi Tímans var 1. júní sl. Margir hafa enn ekki gert nein skil til blaðs- ins fyrir yfirstandandi árg. Væri æskilegt að kaupend- ur greiddu blaðið hið fyrsta, annaðhvort í póstá- vísun beint til innheimt- unnar í Reykjavík eða til innheimtumanna blaðsins, sem eru í nær öllum hrepp- um og kaupstöðum. Þeir kaupendur, sem ekki greiða yfirstandandi á r g a n g blaðsins, mega búast við að hætt verði að senda þeim blaðið um næstu áramót.
Stefánssonar bankastjóra, hafi
lagt til þessa máls „skvaldurs-
leg“ og „óviturleg" orð, þá má
þó ef til vill svo verða, að þær
umræður, sem hafa orðið um
málið, veki vitra menn og fram-
sýna til frekari umhugsunar um
jarðhitamálið almennt, og er
þá betur farið en heima setið.
Þorsteinn Sigurðsson.
ÞÉR ættuð að reyna kolin og
koksið frá
Kolaverzlim
Sigurðar Ólafssonar.
Símar 1369 og 1933.
um lokun sölubúda laugfardagínn
16. september 1939.
Samkvæmt heimild í lögum ur. 37, 12. júní
1939, er Itérmeð ákveðið að laugardaginn 16.
sept. 1939 skuli öllum sölubúðum á landinu
lokað að undanskyldum mjólk og brauða-
búðum.
Brot gegn þessum ákvæðum varða sektum
allt að 10,000 krónum.
í rikisstjórn tslands 14. sept. 1939.
Eysteínn Jónsson Ólafur Thors
Jakob Möller Hermann Jónasson.
244 William McLeod Raine:
þetta, Molly, sagði Steve. Þú getur ekk-
ert bætt með því.
— Nei, sagöi hún og gretti sig, en
virtist annars hugar.
Koss hennar var stuttur og hún virtist
vera með hugann langt í burtu. Steve
hálf sá eftir að hafa beðið um kossinn.
Hugur Molly dvaldi samt ekki ein-
göngu við Taylor, er hún reið upp til
hæðanna. Hún hugsaði meira um Steve.
Hann var svo — svo vænn. Nei, þetta
var ómögulegt orð yfir það sem hún átti
við. Hann var svo afar góður vinur.
Hann var svo skilningsgóður. Hann
hafði jafnvel ekki látið hana skilja, að
hún væri draumlyndur kjáni. Einhvern-
tíma ætlaði hún að launa honum þús-
undfalt hve hann hefði verið góður.
Steve var svo mannlegur og laus við
allan heilagleika, og þó fannst henni að
hún verða fyrir einhverium göfugum á-
hrifum í nærveru hans. Lífið, já aðeins
þetta að lifa, það, var dásamlegt. Það
söng gleðisöng í æðum manns, ef mað-
ur aðeins opnaði augun fyrir fegurð-
inni. Hún vissi að Steve myndi hæða
hana ef hún segði honum þetta. Slíkt
fyndist honum barnaskapur, hann lifði
eftir reynslunni, en ekki eftir spakmæl-
um eða neinu slíku. En þetta var nú
svona samt.
Tilfinningar hennar til Taylors voru
Flóttamaðurinn frá Texas 241
— Hvað um það, sagði Molly óþolin-
móð. Hún vildi ekki hugsa eða ræða
um þau atriði, sem ekki studdu sögu
hennar. — Hann hafði tækifæri til að
drepa þig alltaf á meðan Dug var að
sækja hjálpina. Hvers vegna gerði hann
það ekki, ef hann vildi ólmur ryðja þér
úr vegi?
— Ég veit það ekki. Hann gerði á-
reiðanlega það, sem hann gat, fyrir mig
þá. Ég segi heldur ekki að hann hafi
skotið mig, Molly. Ég sé ekki hvernig
hann hefði átt að geta það. En ég á
bágt með að trúa þeirri sögu, að Clem
hafi þvingað hann til að skjóta á mig.
— En því trúi ég, sagði Molly blátt á-
fram. — Hann sagði mér þetta sjálfur
fyrir fáeinum mínútum og ég efa ekki
að það sé satt.
.— Þú talaðir við hann, sagði Walsh
og horfði á hana brúnum augunum.
— Aðeins í eina mínútu. Herra Mar-
tin er að leggja af stað til Tincup með
hann og þeir fara af stað undir eins og
búið er að gera við rifinn hjólbarða á
vagninum. Steve! Ég kenni í brjósti um
hann.
Steve hélt áfram að horfa á Molly og
brosti, í senn glaðlega og háðslega.
Hann hæddist ekki að henni, heldur að
sjálfum sér. Persónuleiki hennar bar
það með sér, að einhverntfma yrði hún