Tíminn - 15.02.1940, Blaðsíða 3

18. Jriað
TÍMINIV, fimmtudaginn 15. fehr. 1940
71
íslendingar!
Gerist áskrifendur að bókum Menningarsjóðs og: Þjóðvinafé-
lagsins. Þér Sáið 7 valdar bœkur. NOTIÐ ÞESSI KOSTAKJOR.
SkriEstola
Bókaútgáfu MenningarsjóSs,
Austurstræti 9.
Opin daglega kl. 10—7.
Sími 4809.
4 N N Á L L
Dánardægur.
Nýlega er látin sveitakona,
sein teljast verður merkari en
svo, að það hlýði, að hennar sé
ekki að nokkru minnst í blöðun-
um — ekkjan Valgerður Gunn-
arsdóttir, búandi í Hlíð í Skaft-
ártungu.
Valgerður heitin varð hálf-
sjötug að aldri, en hafði hálfa
æfina búið við bilaða heilsu;
var þó öðrum röskari og
fjörmeiri. Hún var fædd að
Flögu í Skaftártungu, systir
hins glæsilega bónda, Vigfúsar
Gunnarssonar, sem nú hefir bú-
ið þar rausnarbúi í 40 ár með
konu sinni Sigríði, dóttur sr.
Sveins heitins Eiríkssonar í Ás-
um (föður Gísla sýslumanns).
Um þrítugsaldur giftist Val-
gerður Guðjóni bónda Jónssyni
í Hlíð, manni vel gefnum og
mjög hugumstórum. Er Hlíðar-
ættin einhver helzta grein af-
komenda Sveins læknis Páls-
sonar i Vík, sem alkunnur er.
Bjuggu þau Guðjón lengst á
hálflendu á móti foreldrum
hans, merkishjónunum Jóni,
bróður sr. Sveins, og Guðnýju
Jónsdóttur.
Eftir hjónaband í áratug,
eða svo, dó Guðjón og skildi
ekkj'u sinni eftir mikil mann-
virki, en fátt fénaðar. Fjögur
börn áttu þau: 3 dætur og 1
son, hið yngsta. Valgerður hafði
þá þegar sýnt það, að óvenju-
mikíð var í hana spunnið, en
nú varð það lýðum ljóst. Bú
hennar var í stöðugum uppgangi
og var hún tvo síðustu áratug-
ina með efnuðustu, ef ekki allra
efnaðasti búandinn í búsældar-
sveitinni Skaftártungu. Kært
mjög var með henni og börnum
hennar, og eru þau öll heima í
Hlið (eitt gift) nema ein dótt-
irin, sem er gift í Reykjavík.
Auk þess hafði hún fóstrað son
fátækra hjóna sem eigið barn
og er hann nú í gagnfræðaskóla.
Sóknarprestux Þykkvabæjar-
prestakalls var árum saman
heimilismaður Valgerðar heit-
hmar. Allt, sem hún „gerði“,
gerði hún svo rausnarlega, að af
bar. Og það var öðru nær, en að
það væri fátt, sem hún gerði af
því tagi. Hún var einhver hín
ókvíðnasta manneskja og varð
að trú sinni. Yfirleitt voru lífs-
kraftar þessarar heilsubiluðu
konu fágætir. Það er sjónar-
sviftir að fráfalli hennar í fá-
B Æ K L R
Hvöt, málgagn Sam-
bands bindindisfélaga
I skólum.
Hvöt kom út 1. febr. nú eins og
að undanförnu. Er hún mynd-
arlegt rit og aðstandendum sin-
um í alla staði til sóma.
Ritið hefst með ávarpsorðum
forseta sambandsins, Björgvins
Sighvatssonar. Guðlaugur Rós-
inkranz yfirkennari ritar um
Norræna samvinnu. Lýsir hann
þýðingu hennar og gildi fyrir
þjóðir þær, er Norðurlönd
byggja. Helgi Sæmundsson rit-
ar grein, er hann nefnir: Hin
tvíþætta sjálfstæðisbarátta.
Rekur hann þar í stuttu máli
sögu sjálfsæðisbaráttu íslend-
inga og lýsir þýðingu frelsis
og fullveldis íslenzkra lýða.
Hvetur hann til fullkominnar
endurheimtingar hins stjórn-
arfarslega sjálfstæðis þjóðar-
innar. En jafnframt tekur hann
það fram, að frelsið sé marg-
þætt í fullkomnun sinní. Telur
hann baráttu bindindismanna
einn veigamikinn þátt barátt-
unnar fyrir sannri mennt og
og menning. Ágúst H. Péturs-
son ritar grein um æskuna og
áfengið, Árelíus Níelsson um
æskuna og frelsið, Guðmundur
Sveinsson ritar grein, er nefn-
ist: Hvert stefnir? Daníel Á-
gústínusson skrifar hugleiðing-
ar undir fyrirsögninni: Það er
svo bágt að standa í stað. —
Kvæði er eftir Óskar Þórðarson
frá Haga. Kastalafangarnir,
eftir Johan Runeberg, í þýðingu
M. M. L., Hamíngjan yfir dyrun-
um, eftir Hasse Z, og Johan
Söderman, eftir Albert Eng-
ström, i þýðingu Helga Sæ-
mundssonar nefnast smásögur,
er birtast einnig í ritinu.
Hvöt þurfa allir bindindis-
menn og fróðleiksfúsir bókles-
endur að lesa.
Nokkur blaðaummæli
(Framh. af 2. síðuj
þjóðarheildina, að verðlagið á
kjötinu innanlands fylgi hinu
erlenda stríðsverði, eða þá hin
leiðin er farin, að nota erlenda
strríðsverðið til þess að bæta
upp innlenda verðið, og reyna
á þann hátt að halda dýrtíðinni
í landinu eitthvað í skefjum“.
mennri sveit, þó að góðmenn sé.
Hlýr hugur allra kunnugra
fylgir henni. Kunnugur.
J.'ÞWH =4 :171
i 11 '.y^-rrm
Esja
fer aukaferð til Austfjarffa
næstkomandi mánudag kl. 6
síðdegis.
Á austurleiff kemur skipiff á
eftirgreindar hafnir: Vest-
mannaeyjar, Hornafjörff.Djúpa-
vog, Stöffvarfjörff, Fáskrúffs-
fjörff, Reyffarfjörff, Eskifjörff,
Norfffjörff og Seyðisfjörff. Snýr
þár viff og fer beint til Reykja-
víkur meff viffkomu í Vest-
mannaeyjum.
Flutningur óskast tilkynntur
sem fyrst.
Ss.Bergenhus
hleður n. k. föstudag til Kaup-
mannahafnar, Færeyja og Vest-
mannaeyja.
Tilkynningar um vörur komi
sem fyrst.
Farþegar sæki farseðla fyrir
hádegi á föstudag.
Vér leyfum oss aff vekja at-
hygli heiðraffra viffskiptavina
vorra á þvf, aff ef um vörur er
að ræða, sem nauffsynlega þurfa
aff komast meff næstu ferff skips-
ins frá Kaupmannahöfn, mun
heppilegast aff panta þær sím-
leiffis.
Sktpaafgreiðsla
Jes> Zinasen ?
Tryggvagötu. — Sími 302b.
Hallbjörg Bjaniadúííir
N æíurhlj ómleikar
kl. 11.40
FÖSTUDAGSKV. í GAMLA BÍÓ.
Sala aðgöngumiffa í dag í Hljóff-
færahúsinu. — Símapöntunum
ekki hægt aff sinna vegna mik-
illar affsóknar fyr en eftir kl. 4.
Ný söngskrá.
búnu Iangskip sín. Honum varð
oft vel til fanga. Hann hafði
alla jafna mikið fé milli handa
vegna hlutafélaga sinna, og
þegar bezt lét, um það bil sem
friður var saminn, hafði hann
stundum upphæðir sem námu
hundruðum þúsunda á banka-
reikningi sínum. En þarfir hans
voru miklar og honum tamt að
hafa mikla risnu og fjáreyðslu,
bæði til eigin þarfa og vegna
félaga þeirra, er hann stofnaði í
sambandi við auðlindir íslands.
Einar Benediktsson lét oft orð
falla um það, að hann væri í
tveirri heimum, fjáraflamaður-
inn og skáldið. Sennilega hefir
honum þá líka komið til hugar,
að ef fésýslumaðurinn hefði yf-
irgefið skáldið og snúizt ein-
göngu að auðsöfnun, þá myndi
sá maður hafa getað safnað
miklum auði. En í raun og veru
var skáldið óhjákvæmilegt við
fésýslu gróðamannsins. Það
að Einari Benediktssyni tókst í
tuttugu ár að vekja áhuga fjöl-
margra áhrifamanna í nokkrum
helztu menntaiöndum heimsins
fyrir nýjum og stórfelldum
framleiðsluskilyrðum á íslandi,
var að þakka hæfileikum Ein-
ars Benediktssonar öllum sam-
an: Glæsimennsku hans, gáf-
um, vandvirkni, mælsku og
hrífandi ímyndunarafli. Skáld-
gáfan var dýrmætasti eiginleiki
þessa sérkennilega manns. Hún
var vopn hans til sóknar og
varnar í fjármálabaráttunni, og
hennar vegna lifa listrænar
hugsjónir hans í heimilum list-
menntaðra íslendinga löngu
eftir að allur þorri þjóðarinnar
hefir gleymt baráttu hans og
ósigrum við að flytja auðmagn
inn í landið.
En þó að skáldgáfan væri
fjöregg Einars Benediktssonar,
þá verður hinu ekki neitað, að
hún átti meginþátt í að hann
gat aldrei unnið varanlega
sigra í fjármálum. Hann var
fullur af hugmyndum og
skáldadraumum. Nýjar hug-
sjónir fæddust og kröfðust lífs-
skilyrða, áður en búið var að
tryggja öryggi eldri viðfarigs-
efna. Einar Benediktsson sá
allt af fleiri draumsýnir heldur
en hann gat komizt yfir að gera
að veruleika eða að yrkisefnum.
Þar við bættist fjáreyðsla hans
sjálfs, sem oft var lítt stillt í
hóf. Skáldið 'settist við herfang
víkingsins og fylgdi fordæmi
Egils Skallagrímssonar og tók
ekki fulla gleði fyrr en honum
var réttur gullhringurinn á
sverðsoddi yfir langeldinn í höll
viðskiptamálanna.
XXV.
Einari Benediktssyni heflr
vafalaust verið fullljóst all-
mörgum árum áður en hann
hætti fésýslustörfum, að hann
hafði beðið ósigur í hinu mikla
baráttutafli manndómsáranna.
Hann hafði ásett sér að leiða
gullstraum hinna ríku landa til
íslands. Hann hafði dreymt
stóra drauma um að gerbreyta
aðstöðu þjóðarinnar með tröll-
brotum eims og raforku. Nýjar
hafnir, járnbrautir, verksmiðjur
og námuvinnsla áttu að rísa
fyrir atbeina auðfélaga þeirra,
er hann stofnaði. En engin af
„Já, þetta er hinn rétti kaifiilmur", sagði Gunna,
þegar Maja opnaði „FRE YJlT-kaffibætíspakkann

„Ég skal segja þér það, að nú fáum við gott kaffi, því að nú
höfum við „Freyju“-kaffibætinn. Ég er nú búin að reyna all-
ar hinar tegundirnar og hefi sa nnfærzt um, að úr „Freyju“-
kaffibæti fæst langbezta kaffið.“
Takið eftir,
hvað stúlkurnar segja, að með því að
nota „Freyju“-kaffibæti fáið þið bezta
kaffið. — Kaupið því „Freyju“-kaffi-
bæti. Hann fæst hjá öllum kaupfélögum
og mörgum kaupmönnum á landinu.
þessum hugsjónum varð að
veruleika, nema stofnun ís-
landsbanka, sem hann vann
mikið að á þeim árum, þegar
hann var ritstjóri Dagskrár.
Snemma á skáldabraut sinni
hafði hann lýst átakanlega til-
finningum manns, sem endur-
metur örlagaákvarðanir æfinn-
ar. í kvæðinu: Að Elinarey,
lýsir Einar Benediktsson hug-
arangri Napoleons, er hann sér
eimskip sigla fram hjá herskipi
Breta, er flutti hann sem fanga
til Elínareýjar. Keisarinn minn-
ist þá þess, að á ógæfustund
hafði hann neitað boði Fultons
um að taka eimvélina í herskip
sín móti flota Englendinga, og
sér nú um seinan, að sú nýjung
hefði getað snúið gæfuhjólinu
honum í vil: ,
„Bitrast sker þó hershöfðingjans lundu
minningin um eina stóra stundu,
stjarna gæfu hans þá bjartast lýsti —
er hann fleygði lífs síns láni að grundu."
Einar Benediktsson hefir
vafalaust lifað þvílík augnablik,
þegar hann leit 1 endurminn-
ingunni yfir sína viðburðaríku
æfi. Hann hafði unnið marga og
glæsilega sigra. Oft hafði gæfu-
sólin skinið bjart á æfintýra-
brautir hans. En hann hafði þó
að lokum beðið fullkominn ó-
sigur I fjármálabaráttunni. í
kvæðinu til móður sinnar segist
hann hafa siglt sinn sjó fram á
haust þar til hin suðlægu lönd
voru horfin sjónum. Hann vissi,
að ættlandið beið, enda var
þangað stefnt:
Hér á að draga nökkvann f naust.
Nú er ég kominn af hafl.
(Framh. d 4. aiðu.J
GÁffc Nokkuð margir kaup-
endur Tímans munu
bókakauD?igo á,re- Dvalar-
P í 2. og 3. árg. eru
samtals 58 heftl og í þeim m. a. yfir
100 stuttar skáldsögur. Þeir sem senda
10 kr. til afgr. fá 2. og 3. árg. burðar-
gjaldsfrítt til baka. Lika sendir ef ósk-
að er gegn póstkr. Adr.: Dvöl, Rvík.
Vinnið ötullega fgrir
Tímann.
Kaupendur Tímans
Tllkynniff afgr. blaffslns tafar-
laust ef vanskil verffa á blaffinu.
Mun hún gera allt, sem í hennar
valdi stendur til þess aff bæta
úr því. Blöff, sem skilvísa kaup-
endur vantar, munu verffa send
tafarlaust, séu þau ekki upp-
gengin.
Hrein ar léreítstuskur
kaupir
Prentsmíðjan Edda,
Líndargötu 1 D,
144
Margaret Pedler:
Laun þess liðna
141
þetta bros. „Hvað er að frétta af snúna
öklanum?“ spurði Maitland um leið og
hann settíst.
Hann bar hvorki fram skýringu né
afsökun á þvl, að hann hafði aldrei kom-
ið allan þennan tima, sem hún hafði
verið að vonast af og til eftir honum. En
þetta gerði lítið til núna. Hann var
þarna, horfði á hana með sama glettnis-
lega vináttuglampanum 1 augunum og
forðum í Villa Felice. Henni fannst allt
í einu að einhver hindrun, sem hefði
rísið upp á milli þeirra, væri horfin. Hún
gat ekki gert sér grein fyrir 1 hverju
þetta lá, eða af hverju henni fannst
þetta. Maitland var alls ekki kaldur og
fjarlægur, eins og hann hafði verið, þeg-
ar þau voru að borða hádegisverðinn
hérna á Brownleaves, daginn sem hún
meiddi sig. Elízabet fann, að þetta gladdi
hana innilega.
„Ó, öklinn,“ svaraði hún. „Hann er
miklu betri. Ég hefi mátt haltra um her-
bergið síðan í fyrradag, og Jack læknir
sagði mér í dag, að ég mætti fara út i
garð á morgun, ef ég gengi við staf og
færi varlega."
„Það var ágætt,“ sagði Maitland inni-
lega. „Ég hefi eiginlega alltaf verið að
hugsa um yður síðan, af þvi að það var
ein af kanínuholunum mínum, sem ó-
gæfunni olli.“
að leita sér neinnar einkahamingju,
meðan hann þurfti hennar með.
Jane var alveg ágæt í alla staði. Hún
hafði oft talað við Elízabet um Irene,
móður hennar. Það var auðskilið af frá-
sögn hennar, að hún hafði reynzt þess-
ari vinkonu sinni trú, bæði 1 bliðu og
stríðu. Elízabet fannst það samt ennþá
dásamlegra, að henni hafði, þrátt fyrir
þetta, tekizt að vera áfram vinur föður
hennar. Elízabet þekkti föður sinn vel,
hið ákafa stolt hans og ósveigjanlega
skapstífni. Henni fannst þess vegna, að
Jane hefði tekizt það, sem mátti heita
ómögulegt, með því að reynast vinkonu
sinni trú, án þess að slíta með því vin-
áttunni við hann.
Elízabet hugsaði aftur um þetta dag-
inn eftir, og komst þá að þeirri niður-
stöðu, að Jane hefði tekizt þetta aðeins
vegna þess, hvað hún var hjartagóð og
hrein og bein. Elízabet spurði sjálfa sig
að því, hvort sér myndi takast, — ef til
þess kæmi að hún og Candy kæmust í
beina andstöðu hvort við annað í ein-
hverju þyðingarmiklu máli. — að halda
fast við sína skoðun án þess að eyði-
leggja hinn góða félagsskap, sem var
þeim báðum svo mikils verður. Hún fann
kvíðagust fara um sig, eins og þegar sagt
er að maður „finni einhvern ganga yfir
gröf manns“. Henni varð hugsað til sið-