Tíminn - 16.07.1940, Blaðsíða 1

RITSTJ ÓRAR:
GÍSLI GUÐMUNDSSON (ábm.)
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON.
FORMADUR BLAÐSTJÓRNAR:
JÓNAS JÓNSSON.
ÚTGEFANDI:
FR AMSÓKN ARPLOKKURINN.
RITSTJ ÓRN ARSKRIFSTOFUR:
EDDUHÚSI, Lindargötu 1 D.
SÍMAR: 4373 og 2353.
AFGREIDSLA, INNHEIMTA
OG AUGLÝSINGASKRIFSTOFA:
EDDUHÚSI, Lindargötu 1 D.
Sími 2323.
PRENTSMIÐJAN EDDA h.f.
Símar 3948 og 3720.
24. árg.
Reykjavík, þriðjudaginn 16. júlí 1940
71. blað
Söngskóli í Varmahlíð
Athyglísverð tíllaga Srá Þormóði Eyfólfssyni
um sðngskóla í sambandi við héraðsskólann
í Varmahlið
tengslum og íþróttaskólinn er
við héraðsskólann á Laugar-
vatni.
Mér finnst vel geta komið til
mála, að þessi skóli yrði tileink-
aður minningu hins heilaga
Jóns biskups. Og nú leyfi ég
mér, að beina þeirri ósk til
stjórnax Varmarhlíðarfélagsins,
að hún taki þessa söngskólahug-
mynd til athug-unar. — Ég efa
ekki að flestir Skagfirðingar ut-
an Skagafjarðar muni fúsir að
veita héraðsbúum ágætan styrk
við héraðsskólastofnunina, en
það er sannfæring mín, að það
muni verða ýmsum þeirra marg-
föld hvöt að vinna fýrir málið,
ef þeir sæu sig um leið vera
að tryggja söngdísinni, hinni
gömlu en þó síungu söngdís
Skagaf j arðar, varanlegan bú-
stað og góð vaxtarskilyrði í
Skagafirði um aldur og ókom-
inn tíma.“ —
Það er víst, að þeir eru margir,
sem munu vilja styðja þessa
hugmynd Þormóðs. Það má t.d.
benda á það, að kirkjusöngur
þjóðarinnar er algerlega óvið-
unandi, en hann gæti verið mik-
ilvægur liður í söngmennt þjóð-
arinnar. Biskup og ýmsir prestar
eru nú að hefja baráttu fyrir
bættum kirkjusöng. Góður söng-
skóli gæti orðið mikill styrkur
í þessum efnum. Prestar gætu
(Framh. á 4. siðu)
Jarðarför Þórólfs
í Baldursheími
Laugardaginn 6. júlí fylgdu
Þingeyingar Þórólfi Sigurðssyni
bónda í Baldursheimi til hinztu
hvílu.
Dagana á undan var norðan
kuldatíð með rigningu og súld.
Þennan morgun létti þoku af
fjöllum og birti í lofti. Kom þá
í ljós, að blái mývetnski fjalla-
hringurinn var hvítur niður í
hlíðar af nýfallinni mjöll. —
(Framh. á 4. síöu)

Samkvœmt vopnahléssáttmálanum fá Þjóöverjar og ítalir umráð yfir öllum hergögnum, sem tilheyröu franska
landhernum. — Hér á myndinni sjást litlir bryndrekar í geymslu einnar stcerstu bryndrekaverksmiðju Frakka.
Hvað geríst á Norðurlöndum?
Síðan Þjóðverjar réðust inn í
Danmörku og Noreg hafa litlar
fréttir borizt hingað frá Norð-
urlöndum. Hvernig þar muni nú
ástatt verða menn helzt að
dæma eftir líkum.
Það er fullíjóst, að afkomu-
möguleikar muni vera orðnir
þar mjög erfiðir. Öll þessi lönd
eru svo háð viðskiptum við um-
heiminn.
Danir hafa á undanförnum
árum komið á fót miklum iðn-
aði, sem byggist á aðfluttum
efnum. Þessi innflutningur hef-
ir nú stöðvazt að mestu. Afleið-
ingin hlýtur að verða stórfellt
atvinnuleysi. Landbúnaðurinn
danski hefir haft aðalmarkað
sinn í Englandi og hann bygg-
ist að talsverðu leyti á inn-
fluttum fóðurvörum frá lönd-
um, sem nú eru engin skipti við.
Það þykir fullvíst, að danskir
bændur verði að stórminnka
bústofn sinn í sumar, ef óbreytt
ástand helzt áfram. Hrörnun
iðnaðarins og landbúnaðarins
hlýtur vitanlega að draga verzl-
unina saman. Þá hafa fiskveið-
ar Dana nær lagst niður, sökum
benzinleysis. Sökum hafnbanns-
ins hlýtur að verða skortur
ýmsra venjulegra neyzluvara, en
birgðir voru ekki svo miklar, að
þær geti enzt lengi.
í Noregi hafa allar djúphafs-
veiðar stöðvast og verzlunar-
flotinn færir nú ekki heim hin-
ar miklu tekjur, eins og hann
hefir gert undanfarið. Það má
því segja, að tvær einna þýðing-
armestu atvinnugreinar Noregs
hafi lagst niður. Ýms iðnaðar-
fyrirtæki hætta líka störfum,
sökum hráefnaskorts. Hafn-
bannið verður Norðmönnum
sennilega enn tilfinnanlegra en
Dönum, þar sem þeir kaup enn
meira af neyzluvörum og munu
hafa átt minni birgðir.
í Svíþjóð hefir stöðvast að
verulegu leyti útflutningur
ýmsra helztu útflutningsvar-
A.
Ráðningarskrifstofa landbúnaðarins. — Síldveiðin. — Þýzk flugvél grandar
enskum togara. — Eldur í Grábrókarhrauni. — Slys. — Eigandaskipti á
----------- Bessastöðum. -----------
Á vorhátíð Varmahlíðar-
félagsins, sem haldinn var
að Varmahlíð 23. f. m.,
reifaði Þormóður Eyjólfs-
son ræðismaður þá tillögu,
að sérstakur söngskóli yrði
starfræktur í sambandi við
hinn væntanlega héraðs-
skóla í Varmahlíð.
Þessari hugmynd Þormóðs var
mjög vel tekið af þeim, sem
þarna voru staddir og hefir
stjórn Varmahlíðarfélagsins í
Skagafirði lýst sig henni fylgj-
andi.
í ræðu þeirri, sem Þormóður
flutti á skemmtuninni og þar
sem hann gerði grein fyrir þess-
ari tillögu, fórust honum m. a.
orð á þessa leið:
„Þó að héraðsskólarnir séu að
fyrirkomulagi um margt líkir,
þá hafa þeir þó nokkuð til síns
ágætis, hver á sinn hátt. — í
sambandi við Laugarvatnsskól-
ann er rekinn íþróttaskóli, sem
hefir nú þegar alið upp allálit-
legan hóp íþróttakennara, sem
víðsvegar um landið vinna nú
með góðum árangri að hollum
og fögrum íþróttaiðkunum. Það-
an breiðast út listrænar íþróttir.
Ég minntist áðan á söng-
hneigð Skagfirðinga. í Skaga-
firði má með sanni segja, að
vagga íslenzkrar sönglistar hafi
staðið. í Hólaskóla mun fyrsta
söngkennsla hafa farið fram hér
á landi, undir handleiðslu Jóns
biskups Ögmundssonar. Sjálfur
söng hann svo fagurlega, að
sænski erkibiskupinn hugði þar
vera engilsrödd frekar en
manns, eins og sagan segir, og
afburða vel lék hann á hörpu.
Hjá okkur íslendingum er
mjög tilfinnanlegur skortur
góðra söngkennara og reyndar
ekki vansalaust að þeir, sem þá
kennslu vilja stunda, skuli ekki
eiga þess kost, að afla sér söng-
menntunar hér á landi. Söng-
kennsla hefir t. d. aldrei verið
tekin upp sem námsgrein í tón-
listarskólanum í Reykjavík. Það
þarf að koma á fót góðum söng-
skóla, þar sem söngkennaraefhi
geti átt kost á góðri og fullkom-
inni söngmenntun. Slíkur skóli
vona ég að öllum Skagfirðing-
um sé metnaðarmál að komizt
á í sambandi við héraðsskólann
í Varmahlíð, með svipuðum
DE GAULLE
Charles de Gaulle hershöfð-
ingi er formaður frönsku
stjórnarnefndarinnar, sem ný-
lega hefir verið mynduð í Lon-
don og berst áfram fyrir frelsi
Frakklands. Stjórnarnefnd þessi
hefir ákveðið að koma upp
frönskum her og hefir þegar
gefið sig fram fjöldi Frakka í
Englandi, Ameriku, í frönsku
nýlendunum og víðar.
Grein um de Gaulle birtist á
öörum staö í blaðinu.
Ráðningarskrifstofa landbúnaðarins,
sem undanfarið hefir starfað á vegum
bjargráðanefndar og Búnaðarfélags ís-
lands og Jens Hólmgeirsson hefir veitt
forstöðu, er nú hætt störfum. Vinnu-
miðlunarskrifstofa Reykjavíkur og
Ráðningarskrifstofa Reykjavíkur munu
í náinni framtíð annast þau störf, sem
hún hefir unnið. Ráðningarskrifstofan
starfaði í rúma þrjá mánuði og réði
alls um 425 manns í sveitavinnu. Skipt-
ist það þannig: Um 30 stúlkur innan 16
ára aldurs voru ráðnar í vor- og sum-
arvinnu, 212 stúlkur eldri en 16 ára
voru ráðnar í vor- og sumarvinnu og
3 í ársvist, 65 karlmenn yngri en 16
ára voru ráðnir í vor- og sumarvinnu
og 6 í ársvist, 79 karlmenn eldri en 16
ára voru ráðnir í vor- og sumarvinnu
og 10 í ársvist. Þá var þrennum barn-
lausum hjónum útveguð ársvist og
þrennum hjónum vor- og sumarvinna.
Auk þessa telja vinnumiðlunarskrif -
stofan og Ráðningarskrifstofa Reykja.
víkur sig hafa ráðið fleira fólk í sveita-
vinnu en undanfarin vor. Virðist þetta
benda til að fleira fólk hafi fengið sér
vinnu í sveit en áður. Þó ber að taka
tillit til þess, að bændur munu áður
hafa gert meira að því að útvega sér
vinnufólk, án aðstoðar ráðningarskrif-
stofanna. — Þá hafði ráðningarskrif-
stofa landbúnaðarins samvinnu við
vinnumiðlunarskrifstofurnar í bæjun-
um utan Reykjavíkur, en verulegur ár-
angur mun ekki hafa orðið af störfum
þeirra, nema á Akureyri og í Vest-
mannaeyjum. í Vestmannaeyjum var
vinnumiðlunarskrifstofan búin að ráða
um 40 manns í sveitavinnu fyrir nokkru
síðan. Á Akureyri hefir vinnumiðlunar-
skrifstofan líka útvegað mun fleira
fólki vinnu í sveit en áöur. — Það mun
ekki ráðið, hvórt ráðningarskrifstofa
landbúnaðarins verður látin halda á-
fram störfum næsta vor. Mun það
verða borið undir álit búnaðarþings í
vetur.
f f r
Hin mikla síldveiði á auðsturmiðun-
um helzt enn og veiðiveður hefir yfir-
leitt verið gott undanfarið. Hins vegar
hefir enn sama og engin síld veiðzt
vestan Mánáreyja. Samkvæmt yfirliti
Fiskifélagsins var síldaraflinn 13. þ. m.
orðinn 378.498 hl. bræðslusíldar, en var
í fyrra 15. júlí 408.367 hl. og 16. júlí
1938 153.437 hl. Miðað við skipastól og
veiðitíma er aflinn nú meiri en nokkru
sinni áður á þessum tíma. Allar súdar-
verksmjðjurnar eru nú teknar til starfa,
nema Krossanesverksmiðjan. Togarar
Alliancefélagsins og tveir togarar úr
Hafnarfirði munu stunda síldveiðar í
sumar fyrir Djúpuvíkurverksmiðjuna.
Enn mun ekki fullráðið um fleiri tog-
ara.
t t t
Aðfaranótt föstudagsins síðastliðins
sökkti þýzk flugvél togara frá Grimsby
sem mun hafa verið staddur milli 20—
30 sjómílur út af Kambanesi, sem er
milli Stöðvarfjarðar og Breiðdalsvíkur.
Kom flugvélin úr vesturátt og varpaði
hún tveimur sprengjum á skipið. Önn-
ur hæfði það ekki, en hin lenti mið-
skips, á brúnni, og olli svo miklum
skemmdum, að skipið byrjaði að
sökkva. Við sprenginguna hrukku skip-
stjóri og stýrimaður, sem voru á brúnni,
útbyrðis. Hásetar höfðu strax tekið yél-
byssu skipsins í notkun og skotið nokkr-
um skotum á flugvélina. Þau munu þó
ekki hafa sakað hana, og flaug hún,
er flugmennirnir sáu hvernig komið var
frá skipinu í norðurátt. Hásetar kom-
ust klakklaust í björgunarbátinn og
fundu stýrimanninn í sjónum eftir
nokkra.leit, en skipstjórann ekki. Var
stýrimaður orðinn mjög þrekaður. Reru
þeir síðan til lands og höfðu róið í átta
klst., þegar trillubátur frá Stöðvarfirði
hitti þá og dró hann björgunarbátinn
til lands. Voru hinir ensku sjómenn
orðnir mjög þreyttir, er þeir náðu landi,
og einn þeirra særður af vélbyssuskot-
um frá flugvélinni. Veittu Stöðfirðingar
þeim góðar viðtökur. Særði maðurinn
var fluttur með flugvél á sjúkrahús i
nálægum kaupstað og eru sár hans ekki
talin hættuleg.
t t r
Snemma á sunnudag urðu menn
þess varir, að eldur hafði kviknað við
Hreðavatn, fyrir sunnan Grábrók. Á
þessu svæði eru gisnir runnar og mik-
ill mosi, sem var orðinn skrælþurr.
Vatn var ekki við hendina til að hindra
útbreiðslu eldsins, og mynduðu því
sumargestir á Hreðavatni einskonar
„slökkvilið" og var rudd þriggja metra
braut umhverfis allt svæðið, hema að
norðanverðu, en þar stöðvaði vegurinn
(Framh. á 4. síðu)
anna, þar sem Þjóðverjar geta
komið í veg fyrir alla flutninga
þeirra til Bretlands, en Bretar
geta hindrað alla flutninga Svía
sjóleiðina til þeirra landa, sem
eru undir yfirráðum öxulrikj-
anna, að Noregi og Danmörku
undanskildu. Þegar athuguð eru
fyrri viðskipti Svía við þessi
lönd má gleggst marka, hversu
óheppilegar afleiðingar þetta
muni hafa fyrir atvinnulíf
þeirra og afkomu.
Það má því hiklaust gera ráð
fyrir, að styr j aldarástandið
muni skapa verulegan skort og
atvinnuleysi á Norðurlöndum.
Er það athyglisvert í þessu sam-
bandi, að norskum blöðum mun
hafa verið fyrirskipað að birta
engar fréttir um erfiðleika at-
vinnuveganna, en þau hinsvegar
hvött til að segja itarlega frá
öllu því, sem stefndi í viðreisn-
arátt. Þá er í Oslóarútvarpinu
lögð mikil áherzla á fjandskap
Breta við norsku þjóðina, er sjá
megi á því að þeir séu að reyna
að láta hana verða hungur-
morða.
Sennilega eru það þó ekki
þrengingar atvinnulífsins og af-
komuvandræðin, er valda þess-
um þjóðum mestum áhyggjum
um þessar mundir. Hitt mun
þeim þykja skipta enn meira
máli, hvaða fyrirætlanir Þjóð-
verjar hafa um stöðu þeirra í
framtíðinni.
Eftir fregnum frá Noregi að
dæma munu Þjóðverjar hafa í
undirbúningi að láta setja Nor-
egi nýja stjórnarskrá og þykir
ekki ósennilegt, að reynt verði
að láta þá þingmenn, sem ekki
(Framh. á 4. síðu)
Aðrar fréttir.
Churchill forsætisráðherra
flutti ræðu í brezka útvarpið
síðastliðið sunnudagskvöld. —
Lýsti hann því eindregið, að
Bretar væru ákveðnir í því að
halda áfram baráttunni og
þjóðin yrði að búa sig undir
langvinna styrjöld. Bretland
væri nú betur vígbúið en nokk-
uru sinni fyr og myndu Þjóð-
verjar hljóta verðskuldaðar
viðtökur, ef þeir gerðu tilraun
til árásar. í Bretlandi væri nú
undir vopnum iy2 milj. æfðra
hermanna og 1 milj. manna í
heimavarnarliðinu. Flugárásir
Þjóðverja undanfarið hefðu
sýnt, að loftvarnir Breta væru
traustar. Annars staðar hefði
Þjóðverjum heppnast að sigra
með lævíslegum áróðri, sem
hefði brotið mótstöðuþróttinn
niður, en slík meðul hefðu ekki
áhrif á brezku þjóðina,- Hún
væri einhuga og samhent. Þá
lýsti hann yfir því, að þrátt
fyrir sjóhernað Þjóðverja væri
bæði herskipafloti og kaup-
(Framh. á 4. síöu)
A víðavangi
FURÐULEG AFMÆLIS SKRIF.
Bjarni Benediktsson prófessor
ritaði greinarstúf í Mbl. um
Jakob Möller fjármálaráðherra
á sextugsafmæli hans 12. þ. m.
■ • grein þessari segir Bjarni m.
a.: „Það er eigi létt verk að taka
við fjárstjórn hér á landi, þegar
svo stendur á, að hinir gömlu
valdhafar verða að leita til
fornra andstæðinga, vegna þess
að í slíkt öngþveiti er komið, að
einir ráða þeir ekki við neitt,
en hafa þó eftir sem áður meiri-
hluta á Alþingi og í ríkisstjóm“.
Sýnir þetta vissulega, að Bjarni
Benediktsson er einn þeirra í-
haldsmanna, sem eiga erfitt með
að sitja á strák sínum, þar sem
hann getur ekki skrifað afmæl-
isgrein um umræddan ráðherra
Sjálfstæðisflokksins, án þess að
læöa inn í hana rógi um and-
stæðingana og að reyna að
koma af stað illdeilum um
myndun þjóðstjórnarinnar, þar
sem hann má vita, að slíkum
Gróuburöi verður ekki tekið
þegjandi. Er það mála sann-
ast, að Framsóknarflokkurinn
gekkst ekki fyrir myndun þjóð-
stjórnarinnar vegna þess, að
hann teldi sig skorta úrræði.
Það úrræði, sem var valið til
hjálpar sjávarútveginum, var
líka siður en svo undan rifjum
Sjálfstæðisflokksins runnið, þar
sem átta þingmenn flokksins
greiddu atkvæði möti því. Á-
stærðurnar til þess, að Fram-
sóknarflokkurinn beittist fyrir
myndun þjóðstjórnarinnar,voru
einkum tvær: í fyrsta lagi ótt-
inn við yfirvofandi styrjöld og
þá erfiðleika, sem þá myndu
ganga yfir þjóðina, og í öðru
lagi óttinn við hina ofstækis-
fullu baráttu stjóxnarandstöð-
unnar, sem hæglega gat spillt
árangri gengislaganna og hlið-
stæðra umbótaráðstafana, ef
hún héldi áfram undangengn-
um vinnubrögðum. Var og ekki
annars verulegs árangurs að
vænta af Sjálfstæðisflokknum,
ef hann gengi til samstarfs, en
að hann hætti hinni skaðlegu
stjórnarandstöðu. Neinna úr-
ræða eða hagsýnna ráða var
vitanlega ekki að vænta hjá
þeim mönnum, sem höfðu
stjórnað Reykj avíkurbæ eins og
raun gaf vitni, og ekkert annað
höfðu aðhafst í landsmálunum
í meira en áratug en að deila á
aðra.
VERKASKIPTING RÁÐHERRA.
Ritstjóra Vísis hefir þótt þessi
viðleitni Bjarna til að reyna að
spilla sambúð flokkanna svo
eftirbreytnisverð, að hann reyn-
ir að fylgja í slóð hans, enda
hefir það jafnan verið mesta á-
hugamál Vísis, að eyðileggja
stjórnarsamvinnuna. Er Vísis-
ritstjórinn m. a. með dylgjur um
það, „að fjármálageni Fram-
sóknar hafi orðið að víkja fyrir
Jakob Möller úr stöðunni og
farið þaðan, að almannarómi,
við lítinn osðstír“. Verður það að
teljast alveg furðulegt, að í-
haldsblöðin skuli ganga svo
langt í árásarskrifum sínum á
þessum tímum, að þau skuli
reyna að hefja deilur um verka-
skiptingu ráðherranna. En al-
menningi mun það ljóst, að ekki
gátu ráðherrar Sjálfstæðis-
flokksins farið í ríkisstjórnina
án þess að fá einhver ráðuneyti
til umsjónar og urðu því ráð-
herrar Framsóknarflokksins að
láta þeim eftir eitthvað af þeim
ráðuneytum, er þeir höfðu áður
haft. Um það getur Vísisrit-
(Framh. á 4. siðu)
Óþekkt flugvél
sést frá Ólafsflrði
í nótt sást frá Ólafsfirði mjög
stór flugvél, sem menn þóttust
vissir um að ekki væri ensk.
Flaug hún í vesturátt.
Brezk skip munu hafa verið á
sveimi á Eyjafirði í nótt.