Tíminn - 06.09.1940, Blaðsíða 3

86. lilað
TÍMIM, föstndaginm 6. sept. 1940
343
A N N A L L
Afmæll.
Mag-nús Guðmundsson, bóndi
að Kjörvogi í Strandasýslu, átti
sjötugsafmæli 18. júlímánaðar
síðastliðinn. Magnús er fæddur
að Finnbogastöðum í Trékyllis-
vík og ólst þar upp. Faðir Magn-
úsar var Guðmundur Magnús-
son, bóndi að Finnbogastöðum,
hákarlaformað-
ur á eigin átt-
æring um lang-
an aldur. Magn-
ús giftist árið
3.900 Guðrúnu
Jónsdóttur frá
Ávík og bjuggu
þau fyrstu fjög-
ur búskaparár
sín í Stóru-Á-
vík, en fluttist
árið 1902 að Kjörvogi og hefir
búið þar síðan.
Þau hjón hafa eignazt fimm
börn, eru þrjú af þeim á lífi,
en tvö dóu uppkomin, auk þess
hafa Magnús og Guðrún alið
upp tvö fósturbörn og það
þriðja að nokkru leyti. Magnús
er einn í sífsékkandi hópi þeirra
manna, er meginhluta æfi sinn-
ar hafa stundað hákarlaveiðar.
Fór Magnús fyrst á hákarla-
veiðar þrettán ára gamall, á
opnum bát með föður sínum, og
þá strax sem fullgildur háseti.
Næsta ár, fermingarárið, réri
Magnús ekki, því að það ár var
notað til bóklegs náms. Er það
eini tími æfinnar, sem Magnús
hefir stundað bóknám. Stendur
hann þó jafnfætis að þekkingu
mörgum hinum yngri mönnum,
er setið hafa öll sín bernskuár
á skólabekkjunum. En næsta ár,
þegar Magnús var fimmtán ára,
tók hann aftur til við hákarla-
veiðarnar og stundaði þær sam-
fleytt í 41 ár, svo að samtals
hefir hann róið á hákarl í 42
vertíðir og tel ég vafasamt að
margir hafi gert það lengur.
Allmörg fyrstu árin réri Magnús
sem háseti með föður sínum á
opnum bát, en síðari árin með
Finnboga bróður sínum, al-
þekktum hákarlaformanni, á
þilskipum, og var þá jafnan
stýrimaður.
Magnús er stór maður og
sterklegur og var á sínum beztu
árum einhver hinn mesti burða-
maður, en er nú farinn að tapa
kröftum, sem vonlegt er, þó ern
megi teljast eftir aldri. Er
Magnús prúðmenni hið mesta
og góðmenni, enda vinsæll með
afbrigðum. Á afmælisdaginn
komu allmargir vinir og frænd-
ur Magnúsar saman á heimili
hans til þess að árna honum
heilla í tilefni af tímamótunum.
Mæltu margir þeirra, að þeim
degi loknum, að hann hefði ver-
öxl á innrásarferð í landið.
Bretar virðast hafa kunnað
allra þjóða bezt að verjast
fimmtu herdeildinni í sínu eig-
in landi. Þeir hafa tekið og
sett í gæzlu, meðan stríðið
stendur, alla þá menn, karla og
konur, sem telja mátti líklega
til að greiða götu útlendra
valdhafa. í þessum hóp eru
menn af öllum stigum, lávarð-
ar, herforingjar, kaupsýslu-
menn, fræðimenn og rithöfund-
ar. í einræðislöndunum og al-
veg sérstaklega í Rússlandi, eru
þess háttar' menn sviftir lífi
þegar í stað. Bretar gera það
ekki. Þetta fólk er einangrað
meðan stríðið stendur og fær
frelsi sitt að þeim tíma liðnum.
Einn af kunnustu mönnum í
sveit hinna einangruðu manna,
er íhaldsþingmaðurinn Ram-
say. Hann var svo ferlegur
Gyðingahatari, að hann setti
útrýmingu Gyðinga úr Englandi
ofar öllum öðrum áhugamál-
um. Til að ná því marki, vildi
hann unna Hitler að vinna Eng-
land. Það þarf ekkí að efa, að
Rússar hefðu tafarlaust skotið
þess háttar stjórnarandstæðing.
Bretar unna honum lífs, en
svipta hann tækifærinu til að
sýkja út frá sér og veita óvin-
um ríkisins liðsemd móti sínu
eigin landi, vegna sjúkrar og
þroskalausrar lífsskoðunar.
IV.
Ef athuguð er aðstaða íslend-
inga og Dana meðan á hersetn-
ingunni stendur, kemur í ljós, að
í báðum löndum hafa þjóðin og
ið einhver sá ánægjulegasti, er
þeir hefðu lifað, enda var ekk-
ert tilsparað, hvorki af hendi
náttúrunhar né mannanna til
að gera daginn sem ánægjuleg-
astan, veður milt og bjart, hús-
rúm gott 'og notalegt í hinu
rúmgóða og myndarlega húsi,
sem Magnús ásamt syni sínum,
Guðjóni, hefir nýlokið við að
byggja, og síðast en ekki sízt
hinar rausnarlegu veitingar
þeirra hjóna. Var fyrst lengi
setið undir boröum og margar
ræður fluttar, en að lokum stig-
inn dans fram yfir miðnætti.
Kvöddu þá flestir gestanna
öldunginn, sem hafði -verið
manna gláðastur og brosið ekki
horfið af allan daginn, en sum-
ir hugðust enn um stund njóta
gestrisni þeirra hjóna og gista
næturlangt.
Ófeigur Pétursson.
Málefni Reykja-
víkurbæjar
(Framh. af 2. síSu)
til síldveiða í sumar! Þeir, sem
græddu í fyrra og áttu peninga,
hugsuðu sem svo, að gróðavonin
væri meiri annarsstaðar en á
síldveiðum. T. d. væri arðvæn-
legra að leggja 1 húsakaup eða
eiga peningana í sparisjóðsbók.
Bankarnir sögðu við ríkisstjórn-
ina: Það verður engin síldar-
útgerð í sumar hjá þeim, sem
græddu í fyrra og eiga peninga,
heldur aðeins hjá þeim, sem fá
allt rekstrarféð lánað. Afleið-
ingin varð sú, að gengið var
lengra í sumar en nokkru sinni
fyrr í þeirri stjórnarstefnu síð-
ustu 6 ára, að láta ríkið rétta
hjálpandi hönd til þess að fá
einstaklingsframtakið til að
fara af stað. Síldarverksmiðjum
ríkisins var leyft að lofa 12,00
kr. fyrir hvert síldarmál. Þá
fyrst fór einstaklingsframtakið
af stað.
Alveg sama átti sér stað með
síldarsöltunina. Þeir sem áttu
peninga vildu ekki salta síld á
sína ábyrgð. Einstaklingsfram-
takið lét ekki á sér bæra. Ríkið
varð að taka á sig ábyrgð á
vissu verði hverrar síldartunnu.
Þá hófst starfrækslan.
Enn eitt dæmi, sem snertir
Reykjavíkurbæ, og þar sem
hann hefði sjálfur átt að vera
fyrr að verki. Ríkisstjórnin út-
vegaði nokkrum opnum vélbát-
um úr Reykjavík aðstöðu til
útgerðar út á landi. Eigendum
bátanna var síðan hjálpað til
að flytja bátana. Einstaklings-
framtakið var enn vakið. Marg-
ir þessara báta hafa stundað
veiðar með góðum árangri í
sumar víðsvegar um land.
Stefna landsstjórnarinnar, að
hjálpa mönnum til sjálfsbjarg-
ar, heitir á máli þeirrar bæjar-
málastefnu, er ríkt hefir í
aðkomuherinn sameiginlegra
hagsmuna að gæta meðan þetta
ástand varir. Ef danskir menn
kæmu sér upp leynilegum loft-
skeytastöðvum og hefðu sam-
band við ensku flugmálastjórn-
ina í því skyni, að benda þeim á,
hvar hægt væri með flugárásum
að vinna Þjóðverjum tjón í Dan-
mörku, þá myndi herstjórn Eng-
lendinga fús að nota þessa vitn-
eskju. Hitt er aftur á móti eðli-
legt,að þýzka herstjórnin í Dan-
mörku myndi kunna þessu illa
og það má telja vafalaust að
hver sá danskur maður, sem
starfaði að þessháttar málefnum
myndi verða tekinn undan rétt-
arfarsvaldi danska ríkisins inn í
hið þýzka herveldi og látinn týna
þar lífinu. En ef dönskum loft-
skeytamönnum tækizt að halda
áfram iðju sinni með leynd, svo
að þeir gerðu greiðar göt-
ur enskra loftárása, sem bitnuðu
öllu meira á dönskum borgum
heldur en aðkomuhernum, þá
sannaðist hve skaðlegir slikir
menn eru þjóð sinni. Þess-
vegna hlýtur stjórn Stau-
nings I Danmörku nú að beita
allri orku til að láta danska
menn ekki gefa óvinum Þjóð-
verja nokkra vitneskju, sem gerir
auðveldara að ráðast á Dan-
mörku, meðan hún er hersett.
Alveg á sama hátt er aðstaða
okkar íslendinga. Ef andstæð-
ingar Breta ráðast á þá hér á
landi verður ekki lið Breta eitt
fyrir tjóni af árásum. íslenzkir
menn og eignir íslendinga
myndu að öllum líkindum verða
harðar úti. Það þarf ekki að eyða
Auéiýsiné
um kennslu og einkaskóla.
Berklavarnarlögin mæla þannig fyrir, samkvæmt 9.
gr. þeirra:
„Enginn, sem hefir smitandi berklaveiki, má fást
við kennslu í skólum, heimiliskennslu né einkakennslu.
Engan nemanda má taka til kennslu á heimili, þar
sem sjúklingur með smitandi berklaveiki dvelur“.
Allir þeir, sem stunda œtla kennslu á komanda
hausti og vetri, eru því beðnir um að senda tilskilin
vottorð fyrir sig og nemendur sína á skrifstofu mína,
hið allra fyrsta, og mega þau ekki vera eldri en mán-
aðar gömul-
Þá er ennfremur svo fyrirmælt í ofangreindum
lögum:
„Enginn má halda einkaskóla, nema hann hafi til
þess skriflegt leyfi lögreglustjóra, og skal það leyfi eigi
veitt nema héraðslæknir telji húsnæði og aðbúnað full-
nægja heilbrigðiskröfum, enda liggi fyrir tilskilin læknis-
vottorð um að hvorki kennari eða aðrir á heimilinu né
neinn nemendanna séu haldnir smitandi berklaveiki".
Þeir sem hafa í hyggju að halda einkaskóla, eru því
áminntir um að senda umsóknir sínar til lögreglustjórans
í Reykjavík hið allra fyrsta, ásamt tilskildum vottorðum.
Það skal tekið fram, að þetta gildir einnig um þá
einkaskóla, smáa sem stóra, er áður hafa starfað í bænum.
Umsóknir um slíka einkaskóla utan lögsagnarum-
dœmis Reykjavíkur, en inn takmarka lœknishéraðsins,
má senda á skrifstofu mína.
Matreiðslubék
eftir frk. Helgu Thorlacius, með formála eftir Bjarna
Bjarnason lækni, er komin út.
Frk. Helga Thorlacius er löngu orðin þjóðkunn fyrir fram-
úrskarandi þekkingu á sviði matgerðarlistarinnar og hefir
á undanförnum árum beitt sér af alefli fyrir aukinni græn-
metisneyzlu og neyzlu ýmissa innlendra jurta, t. d. skarfa-
káls, hvannar, heimulunjóla, hófblöðku, Ólafssúru, sölva,
fjallagrasa, berja o. s. frv.
í bókinni er sérstakur kafli um tilbúning drykkja úr inn-
lendum jurtum.
Húsmæður!
Kynnið yður matreiðslubók Helgu Thorlacius áður en þér
sjóðið niður fyrir veturinn.
Bókin kostar aðeins kr. 4,00 í fallegu bandi.
Tilkynning
Srá
ríkísst j órninni
um umferðahöít.
Héraðslæknirinn í Reykjavík, 2. september 1940.
Magnús Pétursson.
Verðlag á kartöflum
er ákveðið þannig á tímabilinu 15. september til 31. október 1940:
Heildsöluverð Grænmetisvexzlunar ríkisins skal vera kr.
34,00 pr. 100 kg.
Smásöluálagning — við sölu í lausri vigt — má ekki vera
hærri en 35% miðað við heildsöluverð Grænmetisverzlunar
ríkisins.
Verðið er miðað við 1. flokks vöru.
Það er ákveðið svo til ætlazt, að framleiðendur, eða þeir að-
ilar, er annast sölu fyrir þá, selji ekki 1. flokks kartöflur undir
hinu ákveðna verði, krónur 34,00 hver 100 kiló.
4. september 1940.
Verðlagsnefnd Grænmetisverzlunar ríkistns.
Fyrir hernaðaraðgferðir Breta
er umferð háð eftirlíti á svæði
við Kaldaðarnes í Árnessýslu,
par sem Bretar hafa komið
upp flugvelli og hafa að öðru
leytí bækistöðvar. Verður ó-
viðkomandi fólki ekki leyfður
aðgangur að þessu svæði, en
menn, sem eiga heímili á
svæðinu eða purfa að sinna
þar samningsbundnum störf-
Reykjavík, „sletturekuskapur"
við atvinnulífið, „afskiptasemi“,
„skipulagning“, o. s. frv. En það,
sem er að ríða Reykjavík að
fullu, er andstæða þeirrar
stefnu, sem hefir ráðið í lands-
málunum, — aðgerðarleysið.
Stjórn Reykjavíkur hefir staðið
kyrr og ekki áttað sig á straumi
tímans. Hún hefir ákallað
frjálsa samkeppni, frjálsa verzl-
un, — hugtök, sem eru dauð, í
1 orðum að því, að hver sá íslend-
ingur, sem greiðir nú götu þeirra,
sem telja sér hag af að hefja
hernaðaraðgerðir móti íslandi,
er sérstaklega hættulegur mað-
ur fyrir íslenzku þjóðina.
Það er enginn vafi á að hér á
landi er til fólk, sem kalla má
góðan efnivið í fimmtu herdeild,
ef nokkur vildi nota þá. Al-
þýðublaðið fékk fyrir skömmu
nafnlaust hótunarbréf, þar sem
aðstandendum blaðsins var ógn-
að með hefnd útlendrar þjóðar.
Eina nótt var hakakrossinn þýzki
skorinn bæði á grasflöt í garði
og á útidyrahurð á húsi eins af
kunnustu starfsmönnum sam-
vinnufélaganna hér í bænum. Á
hurðinni var ennfremur tilkynn-
ing um að húsráðandinn skyldi
verða drepinn við fyrsta hentugt
tækifæri. Lögreglan hefir ekki
talið sig hafa minnstu hugmynd
um, hvaða vel uppaldir efnis-
piltar hafi staðið að þessum næt-
urverkum.
Efniviðurinn í fimmtu her-
deildina er til hér á landi, svo
sem vænta mátti um ungt þjóð-
félag, þar sem flestum venjum
í uppeldi og daglegum störfum
hefix verið safnað með hrað-
fara þróun á minna en einum
mannsaldri. Það er eitt sjálf-
sagðasta sjálfstæðismál þjóð-
árinnar að uppræta á þann
hátt, sem við á hér á landi, ill-
gresið úr akri þjóðlífsins. Ekki
með því að byrja hér bræðravíg
að rússneskum sið, heldur með
öðrum mildari en þó áhrifamikl-
(Framh. á 4. siSu)
hinni eldri mynd, eins og að-
stæðurnar eru nú. Og afleiðing-
in verður þá oftast þessi sama,
að sá, sem ekki skilur hvert alda
timans stefnir, verður að láta
sér lynda að verða undir henni.
Framh. ***
um, verða látnir fá sérstök
skilríki hjá eftírlitsmönnum.
3« september 1940.
Innheimtumenn!
Gjalddagi Tímans var 1. júlí.
Nú er því kominn tími til að
hefjast handa. Vinnið ötullega
að innheimtu Tímans í sumar
og haust, eins og að undanförnu,
og sendið innheimtu blaðsins
skilagrein við fyrstu hentug-
leika.
INNHEIMTAN.
Revkjavík - Ákurevri
Hraðferölr alla daga.
Bifreiðastöð Akureyrar.
Bifreiðastöð Steindórs.
8 Robert C. Oliver:
í dag, hafði skolfið ofurlítið, og í aug-
um hans hafði hún lesið eitthvað, sem
líktist ótta eða leyndum kvíða — en
skyndilega flaug Lucy það í hug, að
einu sinni áður, fyrir langa löngu sið-
an, hafði hún séð þetta sama í augum
hans — já og oftar en einu sinni.
Átti Reginald frændi leyndarmál?
Lucy hló með sjálfri sér — já, Sir Regin-
ald Spencer var áreiðanlega mjög sér-
kennilegur maður. Maður gat ekki séð
á ytra útliti hvaða mann hann hafði að
geyma. En hvað gat hann óttast?
Lucy drakk teið, án þess að borða
kökuna með, vegna þess, að hún vildi
varðveita sinn granna vöxt, borgaði og
fór niður í lyftunni.
Úti i sólskinsflóðinu, sem helltist yf-
ir götur heimsborgarinnar með hinni
geysilegu umferð, gleymdi hún fljótt
öllum áhyggjum og óánægju út af því
að fá ekki að fljúga til Parísar, og henni
fannst að jafnvel London gæti verið
skemmtilegur staður á vorin.
Kjóllinn hafði kostað svo mikla pen-
inga, að hún var viss um, að frændi
hennar, sem átti að borga hann, mundi
ógna henni með vísifingrinum, þegar
hann sæi reikninginn, — en kjóllinn
var líka hreinasti „draumur.“
Lucy hélt áfram niður að Piccadilly
og brosti með sjálfri sér í sólskininu,
Æfintýri blaðamannsins 5
að máta kjólana, án þess að hugsa um
hvað hún sagði. „Það eru hættulegir
tímar, sem við lifum á.“
„Já,“ samþykkti afgreiðslustúlkan, og
þagði svo um stund meðan hún vár að
laga kjólinn, sem þær voru með. „Hér
höfum við annað snið — einnig nýkom-
ið — afar fallegt — en hann er ofur-
lítið dýrari. Hann kostar 30 púnd.“
„Það gerir ekkert. Aðalatriðið er, að
það sé eitthvaö sérstakt. Það hefir ekk-
ert að segja hvað það kostar.
Lucy Spencer var ekki vön að spyrja
um verð á neinu, og hún hafði aldrei
þurft að neita sér um neitt.
Og hún gerði það ekki. Þegar hún
sagði: „Það gerir ekkert til hvað það
kostar", var röddin alveg laus við
yfirstéttarreiging eða oflátungshátt.
Lucy meinti það aðeins, að hún hefði
efni á þvi að borga það hvað sem það
kostaði. Og hún vissi að svo var.
En irún vissi ekki um það djöfullega
ráðabrugg, sem á þessu augnabliki var
um milljónirnar, sem í framtíðinni áttu
að veita Lucy Spencer áhyggjulaust líf
með voxtum sínum.
Afgreiðslustúlkan í hinni deild
tízkuhússins, sem hafði franskar nýj-
ungar á boðstólum, hjálpaði Lucy úr
kjólnum. Þegar hún leit á hin dýru
silkinærföt hennar, sem kostuðu meira