Tíminn - 17.10.1940, Blaðsíða 3

100. blað
TÍIU1TV7V. fimmtudagiim 17. okt, 1940
399
A N N Á L L
Afmæli.
Páll Hermann Jónsson hrepp-
stjóri að Stóruvöllum í Bárðar-
dal varð áttræður þann 13..
október síðastliðinn.
Ef rakinn skal í fáum orðum
æfiferill áttræðs manns, þá
verður frásögnin aðeins stuttir
þættir af einstökum atriðum og
hending ein ræður, hvort það
tekst að gefa rétta hugmynd
um eiginleika mannsins, áhuga-
mál hans og afköst. Það er svo
oft, sem smávægileg aukaat-
riði orsaka afdrifarík aðalatriði
— og hvor eru þá þýðingar-
meiri?
PálÞH. Jónsson er fæddur að
Stóruvöllum og hefir alið þar
mest allan sinn aldur. Æsku-
heimili hans var eitt af hinum
myndarlegu íslenzku heimilum,
þar sem saman ófust allir þætt-
ir hins mannlega lífs, gaman
og alvara í leikjum og listum,
námi og vinnu.
Heimilið var fjölmennt og
fjörugt. Foreldrar Páls stjórn-
uðu því af skörungsskap og
skilningi á þörfum fólksins. Af
reglusemi og stjórnsemi deildu
þau tímanum milli daglegra
heimilisstarfa og daglegra
heimiiisskemmtana. Einkan-
lega var öll hljómlist höfð þar í
miklum metum, enda eru þaðan
komnir kunnir menn í þeirri
grein; má þar til nefna Sigur-
geir Jónsson söngkennara á Ak-
ureyri, bróður Páls.
Á unga aldri og enn í dag var
og er Páll H. Jónsson eftirtak-
anlega glæsilegur maður. Hann
er meðalmaður á vöxt, kvikur í
heryfingum en þó ekki fasmik-
111. Andlitið fremur stórskorið
en frítt skapað. Hárið var dökkt
og augun glampa af lífstrú og
góðri greirid. Hann hafði og
eftirminnilega hljómfagra
bassarödd. Allri persónu hans
fylgir lífsglaður þróttur, sem er
eldnæmur að kveikja í hverjum,
sem með honum er.
Andi samvinnu og góðs fé-
lagslífs mótaði hugsunarhátt
Páls strax í uppvexti hans. Á
æskuskeiði og fram eftir árum,
var hann hrókur alls fagnaðar
í skemmtanalífi sveitar sinnar.
Hann skilur manna bezt, hvaða
þýðingu það hefir fyrir and-
lega heilbrigði manna, að líta
við og við upp úr annríki og
alvöru hversdagslífsins, koma
saman, kynnast hverir öðrum
og gleðjast og þroskast sameig-
inlega af því, sem góð skemmt-
anastarfsemi hefir að bjóða.
Páll hefir frá því fyrsta verið
mjög framsækinn maður. Eftir
að Framsóknarflokkurinn var
stofnaður hefir hann verið þar
ákveðinn flokksmaður, enda
gekkst hann fyrir Framsóknar-
félagsstofnun í sinni sveit.
Hinar miklu breytingar í
búnaðarháttum síðari tíma hafa
ekki farið fram hjá búrekstri
Páls H. Jónssonar; til þess var
hann alltof glöggskyggn og
skjótur til framkvæmda.
Stóruvellir liggja sérstaklega
vel við hverskonar vélaiðju. Út
frá stóru, vel hirtu og afgirtu
túni breiða sig viðáttumíklar
valllendisgrundir. Þar hefir,
með aðstoð heyvinnuvéla, rætzt
fyrir Páli hinn eilífi draumur
mannsins um meiri afköst fyrir
minna erfiði.
Steinöldin í endurbyggingu
íslenzku sveitabæjanna kom
einna fyrst í ljós á Stó'ruvöllum.
Laust fyrir aldamótin síðustu
byggði Páll íbúðarhús úr höggn-
um steini ásamt bræðrum sín-
um og mági. Síðan hefir hann
reist fjós, hesthús og hlöður úr
steini. Öll hans útihús eru vel
frá gengin, og um íbúðarhúsið
og peningshúsín glóa hvítkolin
og veita ljós og yl.
Eins og ýmsir aðrir þingeysk-
ir bændur, hefix Páll lagt mikla
stund á sauðfjárrækt og náð
þar góðum árangri.
Eins og eðlilegt er hafa Páli
H. Jónssyni verið falin flest þau
opinber trúnaðarstörf er for-
ustumenn hverrar sveitar verða
að gegna. Hann hefir átt sæti í
hreppsnefnd, sóknarnefnd, ver-
ið formaður fóðurbirgðafélags,
með mörgu fleiru.
Árið 1907 var Bárðdælahreppi
skipt út úr Ljósavatnshreppi;
var Páll þá valinn hreppstjóri
Bárðdælahrepps og er hann það
enn í dag. Á síðustu árum hefir
Páll lagt öll opinber störf nema
hreppstjórastörfin í hendur
yngri mönnum. Það er hans
lífsskoðun, að hver maður eigi
að fá að reyna krafta sína, þeg-
ar þeir eru rnestir. 28 ára gam-
all kvæntist Páll Sigríði Jóns-
dóttur frá Baldursheimi. Þau
hjónin hafa eignazt 5 börn.
Tvö þeirra eru búsett á Stóru-
völlum og eitt á nýbýli af jörð-
inni.
Þeir, sem komizt hafa í kynni
við heimili Páls og Sigríðar,
þekkja um leið hina úrræða-
(Framh. á 4. síðu)
veiði Norðmanna í landnætur
og ágætri þorskveiði á heima-
miðum á öndverðri vélbátaöld-
inni. Þessar stoðir brustu um og
eftir 1915. Þá fer vélbátaútgerð-
inni að hnigna og mun hún
öðru hvoru hafa verið rekin
með tapi síðan. Talið er að
bankatöp vegna atvinnuveg-
anna á Eskifirði nemi nú hátt
á þriðju miljón króna. Síðan
1934 hefir ríkissjóður orðið að
leggja kauptúninu liðlega 100
þús. krónur samtals, auk lög-
boðinna styrkja, og er þá yfir-
standandi ár ekki meðtalið.
Af veiðiflota Eskfirðinga eru
nú eftir 9 bátar, þar af einn 48
smálestir að stærð, en hinir 7—
18 smálestir. Afkoma og ástæð-
ur þessara báta munu vera erf-
iðar. Flestir þeirra hafa sótt á
Suðurlandsvertíð á vetrum, en
stundað síldveiðar með nót eða
netum á sumrum. Um róðra á
heimamið er tæpast að ræða,
eins og fiskgengd er nú háttað
við Austfirði, nema fyrrihluta
sumars og fram á haustið, og er
þó langsótt. Nú mun í athugun
að breyta leigufrystihúsi, sem er
í kauptúninu, í hraðfrystihús.
Ef af því verður, er það líkleg
trygging fyrir útveginn og mun
einnig skapa nokkra heima-
vinnu. Hér verður ekki um það
dæmt, hvort hraðfrystihús á
Eskifirði er líklegt til að verða
langlíft i landinu.
Þess er fyr getið, að ræktun-
araðstaða er frámunalega erfið
á Eskifirði. Um það bil helm-
ingur fjölskyldanna í kauptún-
inu hafa grasrækt og búskap í
þeim löndum, sem fyr er greint.
Ræktað land er Eskfirðingar
hafa yfir að ráða, er sennilega
nálægt 30 ha., þar af nálega %
á Hólmum.
Árið 1938 var uppskera og bú-
fénaður á Eskifirði: Taða 1300
hestburðir, úthey 387 hestb. (í
hreppnum), kartöflur 523 tunn-
ur. Kýr 75, hestaT 3, sauðfé 643,
hænsni 735.
Tölur þessar sýna átakanlega,
hve mjög brestur á að ræktað
land fullnægi fóðurþörfinni.
Búskapur Eskfirðinga er því
með afbrigðum dýr og tekjurýr,
eins og allar aðstæður eru.
Áður er þess getið, að bú-
skapur Eskfirðinga á Hólmum
sé mjög vafasamt úrræði vegna
fjarlægðarinnar, sem meöal
annars torveldar notkun hús-
dýraáburðarins á Hólmalandi,
að ógleymdum flutningskostn-
aði og öðrum vegalengdarörðug-
leikum. Helzta lausnin á rækt-
unarmálum Eskfirðinga virðist
vera sú, að þeir fái til afnota
jarðir þær, er fyrir fjarðar-
botninum liggja. Er það land
að vísu allt of lítið. Annars er
bezt að horfast í augu við þá
staðreynd, að Eskifjörður á sér
afarhrjóstrugt og illræktanlegt
nágrenni. Við þá vöntun bætist
erfið útgerðaraðstaða og skort-
ur á sæmilegu bæjarstæði, svo
sem fyr er greint.
Naumast þarf að taka það
fram, að stórfelldur skortur er
á atvinnutækjum á Eskifirði,
enda er þar árlega mikið at-
kemur út fjórum sinnum á ári.
Hvert hefti að minnsta kosti 80
lesmálssíður. Árgangur kostar 6
krónur. Dvöl hefir ekkert hækkað
í verði, þrátt fyrir hækkað pappírsverð, aukinn prentkostnað
og hækkað póstgjald.
Frá upp.hafi hafa yfir 40 sögur eftir íslenzka höfunda og
230 þýddar sögur birzt í Dvöl. Þýddu sögumar eru eftir 147 höf-
unda af 20—30 þjóðernum, þar á meðal mörg frægustu skáld
heimsins. í þeim hópi má telja Norðmennina Kielland, Lie, Bojer
og Hamsun, Svíana Axel Munthe, Selmu Lagerlöf og Per Lager-
quist, Danina Pontoppidan, Johs. V. Jensen og Andersen-Nexö,
Finnana Sillanpáá og Pekkanen, Færeyinginn Heðin Brú, Þjóð-
verjana Feuchtwanger, Sudermann og Hans Fallada, Austur-
ríkismanninn Zweig, Frakkana Zola, Maupassant, Daudet og
Barbusse, Rússana Tsjechov, Tolstoy, Dostoj evskij, Pusjkin og
Maxim Gorki, Pólverjann Sienkiewicz, ítalana Pirandello og
D’Annunzio, Englendingana Hardy, Galsworthy, Wells, Huxley
og Somerset Maugham, Bandarikjamennina Poe, Jack London,
Mark Twain, O. Henry, Pearl S. Buck og svertingjann Langston
Hughes, Indverjann Tagore, Ástralíumanninn Collins, Sýrlend-
inginn Kahlil Gibran og Japanann Mori Ogwai.
GERIZT ÁSKRIFENDUR AÐ DVÖL.
Áritun: DVÖL,
pósthólf 1044,
Reykjavík
D¥ÖL
Happdrætti Háskóla íslands,
Tilkynning
Vinninga þeirra, sem féllu árið 1939, á neðantalin númer,
hefir ekki verið vitjað:
1. flokkur. 15276, C 18100.
2. — C 3411, A 4352.
3. — D 9455, B 13295, B 15548, D 22789.
4. — D 2520, B 8881, A 9840, AD 11563, C 12713, CD 14937,
A 16705, A 18007, C 19665, C 23215, C 23386, B 24838.
5. — C 2304, B 3173, B 6147, B 7334, C 7751, C 11798, A
12874,, D 16509, B 18053, 20423, C 23464, A 24803.
6. — AB 1144, D 1986, C 2206, A 7266, D 13941, A 17143, A
19038, C 22156, C 23108.
7. — D 1986, B 6900, D 7906, 10479, D 13940, A 14912, C
18145, D 22789, B 24287.
8. — B 2414, A 3565, A 4650, AB 4959, A 5738, B 9119, C
13008, A 14210, C 14434, B 15901, C 17094, C 17143, C
18145, C 19707, AB 22967.
9. — A 1279, A 2528, D 2551, D 7143, C 8383, D 9976, A
11841, C 13911, C 17980, C 22920, C 23497.
10. — AB 670, A 1279, B 1651, C 2144, A 2274, B 2339, AC
2346, A 3463, C 3687, A 3815, C 4464, B 4784, C 4952,
5419, A 5586, B 5653, A 5710, B 5814, A 5867, A 5877, A
6086, C 6607, B 6840, C 7229, A 7492, B 7660, B 7804, AB
8122, D 8152, A 8172, A 8968, B 9148, A 9283, A 9377,
AC 9592, 10143, B 11162, B 11210, B 11426, D 11657, C
12030, B 12271, CD 12329, CD 12335, A 12455, A 13001,
B 13235, AB 13466, D 13933, B 13958, C 14674, B 14770,
15110, 15404, AB 15727, B 16015, B 16125, A 16603, C
17913, BC 18139, C 18161, D 18454, A 18778, D 19003, C
19315, C 19388, B 19544, AD 19782, B 19866, B 20694, B
21346, D 21582, A 21585, A 21793, B 22011, C 22156, B
22571, B 22609, B 22651, C 22775, C 23103, A 23105, B
23924, B 23946, A 24454, A 24601, B 24611, A 24787.
Samkvæmt 18. gr. reglugerðar Happdrættisins verða þeir vinn-
ingar eign Happdrættisins, sem ekki er vitjað innan 6 mánaða frá
drætti. Happdrættið vill þó að þessu sinni greiða vinninga þá, sem
að ofan getur til 1. des. 1940. Eftir þann tíma verða vinningarnir
ekki greiddir. Vinningsmiðar séu með áritun umboðsmanns, eins
og venja er til.
Reykjavík, 27. sept. 1940.
Happdrætti Háskóla fslands.
Perla
MEST
OG BEZT
fyrir krónuna
með því að
nota
þvotta-
duftið

Húðir og skinn.
Ef bændur nota ekki til eigin þarfa allar HÚÐIR
og SKINN, sem falla til á heimilum þeirra, ættu þeir
að biðja KAUPFÉLAG sitt að koma þessum vörum
í verð. — SAMBAND ÍSL. SAMVINNUFÉLAGA selur
NAUTGRIPAHÚÐIR, HROSSHÚÐIR, KÁLFSKINN,
LAMBSKINN og SELSKINN til útlanda OG KAUPIR
ÞESSAR VÖRUR TIL SÚTUNAR. — NAUTGRIPA-
HÚÐIR, HROSSHÚÐIR og KÁLFSKINN er bezt að
salta, en gera verður það strax að lokinni slátrun.
Fláningu verður að vanda sem bezt og þvo óhreinindi
<og blóð af skinnunum, bæði úr holdrosa og hári, áður
<en saltað er. Góð og hreinleg meðferð, á þessum vörum
sem öðrum, borgar sig. —

Kopar,
aluminium og fleiri málmar
keyptir í LANDSSMIÐJUNNI.
vinnuleysi og þar af leiðandi
hátt styrkþegaframfæri. Sam-
kvæmt yfirliti, sem ég hefi gert
með kunnugum mönnum á
Eskifirði, mun mega gera ráð
fyrir, að atvinnutæki þau og at-
vinnuúrræði, sem þar eru nú til
staðar, séu um það bil næg fyrir
um 400 manns. Þessi hlutföll
breytast kauptúninu í óhag, ef
veiðiflotinn minnkar frá því
sem nú er. Niðurstaðan verður
sú, að skapa þarf ný atvinnu-
skilyrði í kauptúninu fyrir um
300 manns, eða að öðrum kosti
gera þessum hóp mögulegt að
flytja til annarra staða til þess
að byrja þar nýtt líf.
Væri um nægilegt ræktunar-
land að ræða á Eskifirði, mundi
ég telja forsvaranlegt að veita
ennþá nokkru fjármagni í
aukna útgerð þar. En þar sem
því er ekki til að dreifa og út-
gerðaraðstaðan er slík, sem lýst
hefir verið, verður að telja
aukna útgerð í kauptúninu
mjög vafasamt úrræði. Reynsla
þjóöfélagsins af útgerðarþorp-
unum, sem ekki styðjast við
nægan landbúnað, er sannar-
lega orðin svo dýr, að ekki er
þörf viö að bæta. Ég tel því
réttast að hætta sig við þá
beizku staðreynd, að á Eskifirði
sé um 300 manns ofaukið, sem
þurfi að hjálpa til þess að byrja
nýtt líf á nýjum stöðum. En um
framkvæmd þess máls verður
ekki fjölyrt hér.
Framh.
IJtbreiðið Tíimum!
Dekkbátur
ca. 5 tonn, með eða án veiðar-
færa í góðu standi, til sölu fyrir
lágt verð, ef samið er strax.
EINAR FARESTVEIT,
Hvammstanga. Sími 6.
Revkjavík - Akurevri
HraðSerdir alla daga.
Bifreiðastöð Akureyrar.
Biireiðastöð Steixidórs.
64 Robert C. Oliver:
Lucy hafði lokið því, sem hún vildi
segja. Þjónninn kom inn.
— Það er sími til ungfrú Lucy, sagði
hann og um leið leit hann eldfljótt á
Bob, meðan hann hélt opinni hurð-
inni fyrir Lucy, sem strax stóð á fætur
og gekk út í anddyrið þar, sem síminn
stóð.
Bob Hollman fékk það strax á til-
finninguna, að þjónninn hefði átt eitt-
hvert annað erindi inn, enda leizt hon-
um ekki á manninn.
Skömmu seinna kom Lucy til baka
með þreytulegum svip. Hún sagði Bob
ekki frá því, að enginn hafði svgrað í
símann, þegar hún tók heyrnartólið.
Henni kom ekki í hug að gruna þjón-
inn um græzku. Hann hafði enga á-
stæðu til þess að vera að narra hana.
Hún settist við teborðið og Bob hóf
máls á ný.
— Sendendur bréfsins virðast hafa
haft eitthvert tak á Sir Reginald.
Þér segið, að lögfræðingur yðar hafi
spurt yður um hvort þér vissuð nokkuð
um þessar peningagreiðslur. Þessar
nauðungargreiðslur hljóta að hafa var-
að lengi — fleiri þúsund pund á hverju
ári. Þér reiðist mér ekki, þótt ég spyrjl.
yður hvort þér hafið nokkurn sérstak-
an grun um þetta?
— Nei, sagði Lucy, og leit niður í.
Æfintí/ri blaðamannsins 61
litla rauða bíl, því sjaldan hafði henni
liðið betur en í framsætinu — við hlið-
ina á Bob.
Þau skildu bílinn eftir á sama stað og
Bob hafði skilið við hann í fyrsta
■skipti, sem hann kom til Bently Road
18. Þau hröðuðu sér inn í húsið.
Bob Holman var forvitinn. Þau
settu sig við borð í herbergi Lucy og
hún pantaði te handa þeim. Síðan
stöð hún á fætur, opnaði skúffu í
skrifborðinu og tók þar upp bréf með
frönskum frímerkjum.
Hún settist og lagði hendina ofan á
hönd Bob, leit framan í hann alvar-
legum, brúnum augum og spurði í lág-
um hljóðum. — Bob — segið mér eitt
— þetta er sennilega mjög þýðingar-
mikið fyrir mig — ef til vill — en ég
veit það ekki vel------en ég — — en
ég er hrædd-------. Það hefir svo margt
einkennilegt fyrir mig borið þessar síð-
ustu vikur------og ég hefi ekki getað
snúið riiér til neins. Ég veit ekki hvort
ég get treyst lögfræðingum föður míns.
Það veit enginn um það, sem ég hefi
hérna í hendinni-------og ég þarfnast
ráðlegginga. Segið mér Bob — get ég
treyst yður------?
— Já, sagði hann fullur samúðar og
greip hönd hennar. Þér vitið að þér
getið gert það.