Tíminn - 02.11.1940, Side 1

RITSTJÓRAR:
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON.
FORMAÐUR BLAÐSTJÓRNAR:
JÓNAS JÓNSSON.
ÚTGEFANDI:
FRAMSÓKNARFLOKKURINN.
RITSTJÓRNARSKRIFSTOFUR:
EDDUHÚSI, Llndargötu 1 D.
SÍMAR: 4373 og 2353.
AFGREIÐSLA, INNHEIMTA
OG AUGLÝSINGASKRIFSTOFA:
EDDUHÚSI, Lindargötu 1 D.
Sími 2323.
PRENTSMIÐJAN EDDA h.f.
Símar 3948 og 3720.
24. árg.
Itrykjnvík. laugardaginn 2. nóv. 1940
107. blaO
Á Fljótsdalshéraöi er starfandi hrossarœktarfélag, sem tekið hefir þá tíma-
bœru stefnu, að rœkta tvö hrossakyn, reiðhesta og vinnuhesta. í haust festi
Gunnair Bjarnason hrossarœktarráðunautur kaup á kynbótahesti, sem von
er til að góðir vinnuhestar fáist undan, og sendi hann Héraðsbúum hestinn
með Esju í síðastliðinni viku. Hestur þessi er brúnn að lit, þrevetur, 54%
þumlungur að hœð. Hann er borgfirzkur að œtt, frá Þórmundi Vigfússyni
bónda í Bœ í Andakíl, og undan kynbótahesti, er lengi var notaður í Borgar-
firði, Varmalœkjar-Rauð. Undan þeim hesti hefir komið margt vœnna og
góðra gripa, meðal annars verðlaunahesturinn Geysir, er Hestamannafélagið
Fákur i Reykjavik átti. í vor keýpti Benedikt Gíslason bóndi í Hofteigi á
Jökuldal rauðan kynbótahest af reiðliestakyni vestan úr Eyjafirði, undan
Snœldu Siguröar frá Brún og Eld frá Grímstungu i Vatnsdal. Þenna hest
hefir hrossarœktarfélag þeirra Héraðsbúa fengið leigðan til að ala undan
reiöhesta. — Myndin hér að ofan er af borgfirzka kynbótahestinum, sem
sendur var austur með Esju á dögunum.
Fundurínn um mjólkurmálið
Samkomulag varð um tillögur, sem verða
* \
lagðar iyrír iulltrúaráð mjólkurbúanna
Fundinum um mjólkurmálið,
sem hófst síðastliðinn miðviku-
dag, og skýrt var frá i síð-
asta blaði, var haldið áfram í
fyrradag kl. 6 siðdegis, og skil-
aði nefndin, er kosin var dag-
inn áður, áliti.
Til skýringar skal þess getið,
að mjólkurlögin voru sett árið
1934, en endurskoðuð og þeim
breytt 1937. Lögin voru endur-
skoðuð á ný af nefnd, er land-
búnaðarráðuneytið skipaði síð-
astliðinn vetur. Formaður í
nefnd þessari var Páll Zophóní-
asson alþingismaður, og með-
nefndarmenn hans þeir Magn-
ús bóndi Þorláksson á Blika-
stöðum, Stefán bóndi Jónsson á
Eyvindarstöðum, Jón bóndi
Hannesson í Deildartungu og
Sigurgrímur Jónsson, bóndi í
Holti.
Nefnd þessi hefir samið mjög
ítarlega skýrslu um þróun
mjólkurmálsins siðan skipulag-
ið hófst. Var áliti nefndarinnar
skilað á síðastliðnum vetri til
forsætisráðherra, en ekki hefir
unnizt tími til að ræða það fyrr
en nú á þessum fundi.
Páll Zophóníasson alþingis-
maður hafði framsögu í málinu
i fundarbyrjun, og lagði þar
fram af hálfu nefndarinnar
mjög merkilegar upplýsingar.
Höfðu verið gerð mörg línurit til
glöggvunar. Kemur það meðal
annars í ljós, sem raunar var
vitað áður, að síðan 1933 hefir
innvegin mjólk til mjólkurbú-
anna aukizt úr 5.631.972 lítrum
árlega upp í 15.712.860 lítra á
ári.
Með því að tekizt hefir síðan
1933, að lækka dreifingarkostn-
að mjólkurinnar úr meira en 16
aurum á lítra að meðaltali í
0.962 aura á lítra, hefir þrátt
fyrir hið geysilega aukna mjólk-
urmagn, lánast að hækka
mjólkurverð til bænda almennt,
og það þótt mjólkin væri um
skeið lækkuð um 2 aura á lítra
til neytenda. Þessi árangur hef-
ir náðst, þrátt fyrir að einungis
um y3 þessa mikla mjólkur-
magns hefir verið seldur með
neyzlumjólkurverði, en um %
hlutar mjólkurinnar lengst af
farið í vinnslu.
Eitt af mörgu merkilegu, sem
fram kom í skýrslu nefndarinn-
ar, var það, að „Kjalarnessvæð-
ið“, sem svo er nefnt, leggur
ekki til yfir haustmánuðina og
fram eftir vetri nema um y3 af
þeirri neyzlumjólk, sem Reyk-
víkingar þarfnast. Hitt er flutt
ofan úr Borgarfirði eða af Suð-
urlandsundirlendinu. Mjólkur-
búin fyrir austan hafa orðið að
greiða 4 aurum hærra fyrir lítra
þá mánuði, til að fullnægja
eftirspurninni, og Borgarnes-
búið 3 aurum hærra fyrir lítra.
Þetta hefir þó ekki dugað til, því
að skyr og rjóma hefir orðið að
flytja alla leið frá Akureyri til
Reykjavíkur. Hins vegar er
Hraðfrystihúsið
á Sauðárkróki
Frásögn Síguröar Þórö
arsonar kaupSélagsstj.
Sigurður Þórðarson kaupfé-
lagsstjóri á Sauðárkróki hefir
í viðtali við tíðindamann Tím-
ans skýrt svo frá hinu nýja
hraðfrystihúsi, sem kaupfélagið
lét reisa í kauptúninu:
— Að áliðnum síðasta vetri
var tekið að vinna að undirbún-
ingi þess, að komið yrði upp
hraðfrystihúsi á Sauðárkróki.
Var hraðfrystihúsið fullgert og
tók til starfa í maímánuði
seint, en síðar var það aukið að
tækjum. Nú er hægt að frysta
þar 5—6 smálestir fiskjar á sól-
arhring. í haust hefir verið
komið upp góðri fiskgeymslu.
Megintilgangur kaupfélagsins
með frystihússframkvæmdum
þessum var sá, að örva atvinnu-
lífið á Sauðárkróki. Útgerð
hafði mjög dregizt þar saman
og skipakostur ekki annar en
fáeinir hreyfilbátar. Síðan farið
var að vinna þar að hafnargerð
hefir sjór lítið verið stundaður.
Var því þörf einhverra athafna
til að ýta undir fiskisóknina.
Sú hefir líka raunin á orðið, að
sjósókn hefir aukizt við frysti-
húsbygginguna og hafa tveir
þiljubátar verið keyptir og gerð-
ir út. á veiðar frá Sauðárkróki.
Rekstur frystihússins gengur
ágætlega og hefir alls verið var-
ið 150 þúsundum króna til fisk-
kaupa og vinnulauna við hag-
nýtingu fiskjarins. Hömluðu þó
ógæftir sjósókn síðara hluta
sumars. En í vor barst mikið á
land af fiski. Var sumt af því
koli, sem veiddur var í net rétt
framundan kauptúninu. Var sú
veiði ábatasöm, því að netin eru
ódýr og allur tilkostnaður lítill.
langmestur hluti af þeirri
mjólk, sem vor- og sumarmán
uðina kemur til mjólkurstöðv-
arinnar í Reykjavik, af „Kjal
arnessvæðinu“. Hefir þetta
svæði eitt gert meira en að full-
nægj a ef tirspurninni eftir
neyzlumjólk þá mánuði, og orð
ið að setja sumt af henni í
vinnslu.
(Framh. á 4. síðu)
Forystumaður grísku
pjóðarinnar
I viðburðum seinustu daga
hefir borið mest á einum manni,
MetaxasforsætisráðherraGrikk-
lands. Það var á hans valdi að
ákveða, hvort Grikkir skyldu
ganga mótstöðulaust undir kúg-
unarmen öxulríkjanna eða
verja frelsi sitt og sjálfstæði að
hætti hinna bezfcu Forn-
Grikkja. Metaxas valdi síðari
kostinn.
Metaxas er 71 árs að aldri.
Hann er kominn af þekktum
ættum. Hann gekk ungur í
herinn. Hann vann sér gott orð
í grísk-tyrkneska stríðinu rétt
fyrir aldamótin og hlaut þá
meðal annars sæti í herforingja-
ráðinu í Þessalíu. Nokkru síðar
gegndi hann störfum í prúss-
neska hernum og hefir síðan
verið talinn mikill aðdáandi
þýzka hersins. Árið 1910 varð
hann ráðgjafi Venizelos, hins
fræga stjórnmálamanns, í öllu,
sem laut að hernaðarmálum.
Árið 1915 skildu leiðir hans og
Venezelos,sem var ákafur fylgis-
maður Bandamanna og vildi að
Grikkir segðu Þjóðverjum strið
& hendur. Metaxas og meirihluti
herf oringj anna fylgdu Kon-
stantin konungi, sem var hlynt-
ur Þýzkalandi. þar kom að lok-
um að Venizelos bar hærri hlut
í þessum deilum, konungurinn
var rekinn frá völdum og helztu
konungssinnarnir, þar á meðal
Metaxas, flýðu land. Dvaldi
Metaxas i Ítalíu 1917—20. Hann
varð aftur landflótta 1923, sök-
um andstööu við lýðveldissinna.
Næsta ár kom hann til Grikk-
lands aftur og árið 1926 gerð-
ist hann foringi lítils þingflokks.
Á næstu árum kom hann lítið
við sögu. Hann var einn þeirra,
sem átti frumkvæði þess haust-
ið 1935, að konungdæmið var
endurreist. Hlaut hann sæti í
stjórn þeirri, sem var mynduð
litlu síðar, og varð forsætisráð-
herra hennar snemma á árinu
1936.
Síðan heimsstyrj öldinni lauk
höfðu verið miklar stjómmála-
erjur i Grikklandi, stjórnbylt-
ingar, sem hershöfðingjar stóðu
fyrir, voru algengar og raunar
A KROSSGÖTTTM
Loftbelgir sjást víða á svifi. — Af Austurlandi. — Kýrdauði í Skagafirði.
Heybruni. — Hrossasala. —
Undanfarin dœgur heflr á allmörgum
stöðum á landinu orðið vart við loft-
belgi, er svifið hafa í lofti. Munu þetta
vera loftvarnabelgir, er slitnað hafa
upp og rekið brott fyrir vindinum, frá
ýmsum stöðum, einkum enskum stór-
borgum, þar sem þeim hefir verið kom-
ið fyrir til varnar. Flestir belgjanna.
virðast hafa rekið frá norðri til suðurs.
Alls hafa sézt sex slíkir belgir hér hina
síðustu vlku, en getur þó hafa orðið
vart fleiri belgja, þótt ekki séu fréttir
af fengnar Á fjórum stöðum hafa belg-
irnir valdið skemmdum á símalínum,
í Gufudalssveit, á Snæfellsnesi, Laxár-
dalsheiði og í Kollafirði á Ströndum.
Tekizt hefir að ná þremur belgjum, en
hinir hafa borizt til hafs. Belgir þessir
eru fylltir léttu og eldfimu gasi, og
þarf því varlega með eld að fara í
grennd við þá. Belgjanna hefir orðið
vart á þessum stöðum: Á miðvikudag-
inn í þessari viku sást loftbelgur við
ísafjarðardjúp, og olli hann símsliti
í Gufudal á leið sinni suður um. Dag-
inn eftir sást loftbelgur frá Amgerðar-
eyri; barst hann suður yfir og sást
síðar suður á Snæfellsnesi og sleit þar
sima. Á föstudagsmorgun sást loftbelg-
ur yfir Guðlaugsvík. Barst hann til
suðurs og sleit síma á Laxárdalsheiði
um hádegi í gær. Litlu síðar sást hann
frá bæjum í Dölum. Að Sauðafelli tókst
að ná í víra.er við hann héngu og draga
hann til jarðar og rista gat á hann. Á
Tjörn á Vatnsnesi sást loftbelgur litlu
fyrir hádegi í gær. Barst hann inn
með ströndinni. Þegar kom inn hjá
Bjargshóli i Miðfirði, tókst liðssafnaði
manna að festa loftbelginn og var
síðan skotið á hann og gasloftinu, er
hélt honum á svifi, þannig hleypt úr
honum. í fyrradag seig belgur til jarð-
ar á Langanesi. Loks hefir orðið vart
við loftbelg í Kollafirði á Ströndum.
Sá loftbelgur olli þar símsliti, en fór
yfir, án þess að unnt væri að ná hon-
um.
r r r
Edvald Malmqulst, ráðunautur Bún-
aðarsambands Austurlands, skrifar
eftirfarandi tíðindi af Austurlandi: —
Uppskera úr görðum var afar slæm
og svo léleg var sprettan á sumum
bæjum í Jökulsárhlíð, að það var ekki
talið svara kostnaði, að taka upp úr
görðunum. Lítið bar á sýki I garðjurt-
um, en þó varð vart við stöngulsýki,
einkum í „Eyvindi‘1, á Fáskrúðsfirði
og fjörðunum þar fyrir sunnan. Myglu
varð aðeins vart á einum stað, svo
vitað sé; það var í Búðakauptúni. Um
tuttugu frostnætur komu frá miðjum
ágústmánuði til septemberloka, og að-
faranótt 26. ágústmánaðar var svo
mikið frost, að kartöflugras féll víðast
á Upphéraði. Þrátt fyrir kuldann í
sumar, hefir bygg náð fullum þroska,
þar sem því var snemma sáð. Að
Brekku í Mjóafirði var til dæmis sáð í
1045 fermetra stóran byggakur, og
virðist fást af honum fullþroskað korn.
Jarðabætur hafa verið í minnsta lagi
á þessu ári, helzt þaksléttur og stækk-
un garða. — Mótaka hefir víða verið
allmikil í sumar. Eskifjarðarkaupstaður
lét t. a. m. afla 160 smálesta af mó á
Völlum á Fljótsdalshéraði, og hefir
verið talað um, að hver smálest yrði
seld á 75 krónur. — Nær 26 þúsund fjár
hefir verið slátrað hjá Kaupfélagi Hér-
aðsbúa á Reyðarfirði í haust. Eru sum-
ir bændur fjármargir á Héraði, og lagði
sá, er flestu fargaði, Metúsalem Kér-
úlf bóndi á Hrafnkelsstöðum, inn 333
lömb. Vænstir reyndust dilkar Þorv. B.
Hjarðar, bónda I Hjarðarhaga á Jök-
uldal, með 19 kg. fall að jafnaði. Hjá
Bjarna Þorgrímssyni bónda í Vetur-
húsum á Jökuldalsheiði, höfðu dilk-
arnir 18,9 kg. meðalfall, en 17,7 kg. hjá
Jakob Snædal bónda á Eiríksstöðum
á Jökul<jal.
r r r
Tíðindamaður hefir átt tal við Stefán
Stefánsson frá Brenniborg og hefir
hann tjáð blaðinu eftirfarandi: — í
siðastliðinni viku drápust þrjár kýr, að
Ánastöðum í Lýtingsstaðahreppi með
þeim hætti, að þær ruddust inn um
baggagat á hlöðu og duttu ofan í djúpa
geil, sem grafin var í heyið vegna hita,
Fjórða kýrin, sem lá ofan á hinum, og
var aðframkomin, hjarnaði við. Einnig
drápust tvær kýr seint á slætti í sum-
ar, að Reykjaborg í Lýtingsstaðahreppi
af grútaráti. Komust þær i grútar-
tunnu, sem stóð úti, illa varin.
r r t
í síðastliðinni viku brunnu 100 hest-
(Framh. á 4. síðu)
Metaxas.
hafði aldrei ríkt neitt þingræði
í landinu. Áhrif kommúnista
fóru vaxandi og verkfallsóeirð-
ir gerðu meira og meira vart
við sig. Metaxas ákvað því til
að koma á friði í landinu, að af-
nema þingræðið og taka sér ein-
ræðisvald. Hefir hann verið ein-
ræðisherra Grikklands síðan í
ágústmánuði 1936.
Margir töldu, þegar Metaxas
kom til valda, að hann myndi
snúast á sveif með Þjöðverjum,a
sökum afstöðu sinnar fyrr á ár-
um. Sú.Jiefir þó ekki orðið raun-
in ,enda mun hann hafa gert
sér ljóst, að núverandi valdhaf-
ar Þjóðverja meta lítið sjálf-
stæði smáþjóðanna.
Metaxas hefir látið hervarn-
ir landsins sig miklu skipta og
hefir verið komið upp tvöfaldri
varnarlínu meðfram landamær-
um Albaníu.Heitir hún Metaxas-
línan.
Metaxas átti ekki miklu fylgi
að fagna á fyrsta stjórnarári
sínu, en vinsældir hans hafa
farið vaxandi, enda hefir stjórn
hans verið farsæl á margan hátt.
Hann nýtur viðurkenningar
fyrir óvenjulegan dugnað og
virðist enn halda fullum starfs-
kröftum, þótt hann sé kominn
á áttræðisaldur.
Vðrar fréttir.
ítölum hefir enn litið orðið
ágengt í sókn sinni inn í Grikk-
land. Einkum gengur sókn
þeirra ti'egt á norðurvigstöðv-
unum, þar sem þeir leitast við
að ná til Phlorina. Leggja þeir
þó kapp á þá sókn. Á vestur-
vígstöðvunum er talið, að ítalski
herinn sé kominn um 15 kíló-
metra inn í Grikkland. Harðar
loftárásir hafa verið gerðar á
ýmsar grískar borgir og hern-
aðastaði, en þó hefir Aþenu-
borg verið hlíft. Herstyrkur
Grikkja er mun minni en ítala,
og sérstaklega eru ítalir betur
vopnum búnir og hafa meira á
að skipa af flugliði og vélaher-
sveitum. En ítalir telja sér taf-
sama framsóknina vegna þess,
að þeir þurfi að gera við brýr og
vegi, sem Grikkir eyðileggi á
undanhaldinu. Grikkir segja
hins vegar vörn sína fara
fram samkvæmt því er ákveð-
ið haf i verið, og benda á,
hversu lítt ítalska hernum hafi
miðað í sókn sinni, þótt fimm
dagar séu liðnir síðan þeir réð
ust inn í Grikkland.
Þýzkir flugmenn telja sig
hafa sökkt 14 skipum í Ermar-
sundi í gær, þar á meðal ensku
beitiskipi, er fylgdi skipalest
um þessum til trausts og halds.
í brezkum fregnum er drepið á
þessar árásir á skipin, en lítið
úr þeim gert.
Bretar gerðu fyrstu loftárás
sína á Neapel-borg í Ítalíu í
gær. Vörpuðu þeir sprengjum
á olíubirgðastöðvar. Brezkir
flugmenn gerðu einnig árásir á
stöðvar ítala í Afríku, Libyu og
Abessiníu og Eritreu. í þessum
árásum láta Bretar uppi, að þeir
hafi misst tvær flugvélar.
A víðavangi
SKÓGRÆKTARMÁLIN.
Síðustu ár hafa augu manna
verið að opnast æ betur og bet-
ur fyrir því, hvílíkt nauðsynja-
mál skógræktin er. Víða hafa
áhugasamir menn tekið sam-
an um það höndum, að vinna
þessu máli gagn, í mörgum hér-
uðum hafa risið upp félög, sem
hafa það takmark, að friða
skógarleifar og græða nýja
skóga, þegar fram líða stundir,
og nokkrir einstaklingar hafa
gefið fjárfúlgur til skógræktar í
byggðarlögum, sem þeim eru
hjartfólgin. Fleiri dæmi mætti
nefna, sem sýna þá vakningu,
sem orðin er eða er að verða í
þessú efni. Allir eru horfnir til
fordæmingar á slíkum háska-
verkum sem aleyðingu skóganna
hvort heldur gert er með skefja-
lausri beit eða höggi. Enda hafði
nógu langt verið gengið á þeirri
braut. Hún er sönn lýsing Step-
hans G. Stephanssonar, er hann
segir: „í þúsund ár hrísið og
heyið, úr haganum reiddu
menn inn, og naktar og nær-
skafnar flegið gat næstsetu-
maður en hinn.“ í dag eru Ár-
nesingar að leggja nokkurn
skerf til skógræktarmálanna.
Síðustu mánuði hefir verið þar
uppi hreyfing um að stofna
slíkt félag, til þess að stuðla að
framkvæmdum í skógræktar-
málum Árnesinga og munu
drögin að þessari félagsstofnun
hafa verið á Laugarvatni í
sumar, er aðalfundur Skógrækt-
arfélags íslands var haldinn
þar. Vonandi sýna Árnesingar
áhuga í þessum málum, stofna
fjölmennt félag, sem innir stór-
virki af höndum til viðhalds og
eflingar skógargróðri í sýslunni.
VERNDUN GAMALLA
SVEITABÆJA.
Samband austfirzkra kvenna
samþykkti á aðalfundi sínum í
Neskaupstað í fyrra, að eiga
hlut að því að viðhaldið yrði
einum bæ í fornum stíl á Aust-
urlandi. Þótti fundarkonum
bærinn að Burstarfelli í Vopna-
firði álitlegastur til þessa, ekki
sízt þar eð Burstarfell er eitt
elzta óðal á landi hér, þar sem
sama ættin í beinan legg hefir
búið þar í 408 ár. Ritstjóri Hlín-
ar, Halldóra Bjarnadóttir, víkur
að þessum málum í stuttri
grein í riti sínu. Birtist þar í
bréfkafli frá Metúsalem Met-
úsalemssyni bónda á Burstar-
felli um Burstarfellsbæinn. Seg-
ir þar svo: — Mér kemur það
(Framli. á 4. síðu)
Þegar Bragí fórst
Ljósari fregnir eru nú komn-
ar af hinu hörmulega slysi, er
togarinn Bragi fórst utan við
Fleetwood.
Slysið bar að klukkan 6 um
morguninn. Lá Bragi úti fyrir og
beið flóðs til að komast í höfn.
Sigldi þá flutningaskipið Duke
of York á Braga stjórnborös-
megin og hvolfdi honum.
Einnig eru þær fréttir komn-
ar, að Stefán Einarsson kyndari
hafi bjargazt, en Guðmundur
Einarsson, 1. vélstjóri, farizt.
Samkvæmt hinum fyrstu fregn-
um var talið, að hann hefði
komizt af. Guðmundur var
maður nær fertugu, kvæntur og
átti þrjú börn.
Þeir þrír skipverjar, sem kom-
ust lífs af, koma heim með
Haukanesi, sem sennilega hefir
látið úr höfn í Englandi í dag.
Maður drukknar
Guðlaugur Ásgeirsson, mat-
sveinn á togaranum Maí, féll í
höfnina í Fleetwood og drukkn-
aði, er skipið var þar síðast í
höfn.
Gúðlaugur lætur eftir sig
konu og fjögur börn, öll ung.