Tíminn - 12.11.1940, Blaðsíða 2

442
TÍMIIM, þriðjiidagiim 12. itóv. 1940
111. blað
“gímtnn
Þriðjjudaginn 12. nóv.
Farmgjöldín og
Eímskípafélagið
í grein um farmgjöldin og
verðlagseftirlitið, sem birt var
hér í blaðinu 5. þ. m„ var skýrt
frá því, að Ólafur Thors at-
vinnumálaráðherra hefði kom-
ið í veg fyrir að sett yrðu bráða-
birgðalög um eftirlit með farm-
gjöldum og heimild til að á-
kveða hámark þeirra. Var þetta
talið undrunarefni, þar sem
flokkur atvinnumálaráðherrans
hefir talið sig vilja vinna á móti
dýrtíðinni, en vitað er, að farm-
gjöld af vörum eru nú mjög há
og miklu stærri hluti af vöru-
verðinu en áður.
Eftir að þessi grein kom í
Tímanum, hafa birzt greinar
i blöðum Sjálfstæðisflokksins
um Eimskipafélag íslands
og starfsemi þess. í grein í
Morgunblaðinu 9. þ. m. er skýrt
frá því, að sézt hafi í blöðum
fullyrðingar um, að farmgjöld-
in væru allt of há, Eimskipafé-
laginu jafnvel brugðið um okur
á farmgjöldum, o. s. frv. Ekki
pr þess getið, hvaða blöð hafi
haldið slíku fram, en allir, sem
hafa lesið áðurnefnda grein í
Tímahum 5. nóv., vita, að þar
voru engar fullyrðingar um of
há farmgjöld, Eimskipafélagið
ekki sakað um okur, og yfir-
leitt ekkert tilefni gefið til þess
að um málið væri ritað í þeim
tón, sem fram kemur hjá Morg-
unblaðinu. Aðeins var því hald-
ið fram, að eigi væri síður á-
stæða til að fylgjast með á-
kvörðunum um farmgjöld held-
ur en álagningu verzlananna.
En eru farmgjöldin hæfilega
há? Það er aðalatriði málsins,
sem æskilegt væri að fá upp-
lýst. Árið 1939 var rekstrar-
hagnaður félagsins um það bil
1 milj. 42 þús. kr„ eftir að búið
var að greiða arð til hluthafa
og laun stjórnar og endurskoð-
enda. Af þessum hagnaði var
676 þús. kr. varið til lækkunar
á bókfærðu verði eigna félags-
ins, en afgangurinn lagður í
sjóði. Þessi rekstrarhagnaður
félagsins 1939, var rúmlega
helmingi meiri en árið áður.
Virðist það benda til þess, að
tekjurnalr hafi hækkáð hlut-
fallslega meira en gjöldin, eftir
að styrjöldin hófst.
Eimskipafélag íslands er
hlutafélag. Ríkissjóður á um
það bil 6% af hlutafénu, en að
öðru leyti er það eign einstakra
manna og félaga, að visu nokk-
uð margra. Á síðustu árum hef-
ir félágið greitt 4% i arð af
hlutafénu, og má því segja, að
arðgreiðslum hafi verið í
hóf stillt. En félagið hefir safn-
að allmiklum fjármunum, sem
vitanlega eru eign hluthafanna
en ekki annarra landsmanna.
Um síðustu áramót voru öll skip
félagsins, 6 að tölu, bókfærð
fyrir aðeins 420 þús. kr. Hús-
eign félagsins við Pósthússtræti
í Reykjavík, með eignarlóð, er
bókfærð á 300 þús. kr„ en fast-
eignamat eignarinnar er kr.
396,700.00. En þrátt fyrir þetta
lága mat á skipum og fasteign
félagsins, eru eignir þess um-
fram skuldir í árslok 1939, sam-
kvæmt efnahagsreikningnum
rúmlega 1 miijón og 300 þúsund
krónur, auk eftirlaunasjóðsins.
Ekki er rétt að ætlast til þess,
að Eimskipafélagið eyði eignum
sínum í hallarekstur. Það er
æskilegt, að félagið hafi ávallt
nokkurn tekjuafgang, til af-
skrifta á eignum og sjóða-
aukningar. En þar sem bókfært
verð á eignum félagsíns er nú
mjög lágt, er ekki nauðsynlegt
að verja stórum fjárhæðum á
næstu árum til afskrifta. Hitt
getur verið álitamál, hvað hæfi-
legt sé að félagið auki miklu við
sjóðaeignir sínar ár hvert, en
allir sjóðirnir nú svara til þess,
að til þeirra hefðu verið greidd-
ar 80 þús. krónur á ári til jafn-
aðar, síðan félagið var stofnað.
Vegna þeirrar röskunar á við-
skiptum, sem styrjöldin veldur,
getur verið erfiðara en áður að
ákveða flutningsgjöldin hæfi-
lega há fyrirfram. En þegar
tekjuafgangur Eimskipafélags-
ins er meiri en þörf krefur, til
afskrifta og hæfilegrar sjóða-
Hvort er betra og arðvæn-
legra að vera bóndi í sveit
eða verkamaður í kaupstað?
Eftír Stefán Jónsson
í janúar s. 1. skrifaði ég smá-
grein í Tímann um dýrtíðina í
Reykjavík. Ég sundurliðaði vísi-
töluútreikning hagstofunnar og
sýndi fram á, hver framfærslu-
kostnaður 5 manna fjölskyldu í
Reykjavík væri, samkvæmt á-
ætlun hagstofunnar, sem ég
jafnframt benti á að væri i
sumum atriðum nokkuð lág,
og það svo, að tæpast gæti rétt
talizt. Grein þessi var ekki
merkileg né mikið til hennar
vandað, en þó varð ég þess var,
að skýrslurnar, sem í henni voru,
vöktu nokkra athygli, og það
ekki síður fyrir það, að sjálfur
hagstofustjórinn taldi sig til
neyddan að gera nokkrar at-
hugasemdir við meðferð mína
á þeim, þar sem hann kvartaði
yfir, að ég hefði tekið áætlun
hagstofunnar of bókstaflega.
Hvort menn hafa tekið eftir
því, að skömmu síðar breytti
aukningar, gæti það úthlutað
ágóða til viðskiptamanna sinna
í árslok, í réttu hlutfalli við
viðskipti þeirra. Þó að Eim-
skipafélagið sé hlutafélag, mætti
það vel taka samvinnufélögin
til fyrirmyndar í þessu efni.
Þegar Samband ísl. samvinnu-
félaga hefir meiri rekstrarhagn-
að en talið er nauðsynlegt til
afskrifta og sjóðaaukningar, út-
hlutar það arði til sambands-
deildanna, eftir viðskiptamagni
þeirra. Á sama hátt skipta ein-
stök kaupfélög hluta af árleg-
um tekjuafgángi sínum milli
félagsmannanna.
Eimskipafélagið var stofnað
tii þess að annast flutninga fyr-
ir landsmenn á sem hagkvæm-
astan hátt. Til þess hefir það
hlotið ríkisstyrk og skattfrelsi.
Þetta á að vera höfuðmarkmið
félagsins, en ekki auðsöfnun
umfram það, sem nauðsynlegt
er til að tryggja áframhaldandi
rekstur og eðlilega þróun. Fé-
lagið þarf að hafa hæfilega
fjárhæð ár hvert til verðlækk-
unar» á eignum og sjóðaaukn-
ingar, en að öðru leyti ætti að
skipta tekjuafganginum milli
viðskiptamanna félagsins, eft-
ir viðskiptum þeirra á liðnu ári.
Sú ráðstöfun væri í fullu sam-
ræmi við þann höfuðtilgang fé-
lagsins, að tryggja landsmönn-
um nauðsynlega flutninga á
sem hagkvæmastan og ódýrast-
an hátt. Sk. G.
hagstofan vísitöluútreikningi
sínum í sumum atriðum eftir
ábendingu minni, veit ég ekki,
en hitt veit ég, að tilgangur
minn með þessari smágrein var
annar en sá, að fá úreltan vísi-
tölureikning leiðréttan. Til-
gangur minn var sá, að fá menn
til umhugsunar um, að ekki
væri allt gull sem glóir, þegar
menn sæju háar kaupgjaldstöl-
ur í fjarska, hitt skipti meira
máii, hvað fengizt fyrir hinar
mörgu krónur. Ég beindi þessu
til hinna mörgu, sem ávallt eru
í undirbúningi með að yfirgefa
sveitirnar og flytja á mplina,
þangað, sem margir þeir, sem
fyrir eru og á undan eru farn-
ir, sitja innifrosnir í dýrtíð-
inni og efnalega ósjálfbjarga.
Ég get ekki stillt mig um að
geta þess, að skömmu eftir að
grein þessi birtist, komu til mín
tveir bændur og þökkuðu mér
fyrir greinina. Átti ég við þá
nokkrar viðræður um þetta
efni og fórust þeim orð á þessa
leið: Fyrsta skilyrðið til þess að
menn endurskoði fyrirætlanir
sínar áður en þeir yfirgefa sveit-
ina, er að þeir viti, hvað bíður
þeirra á mölinni. Þess vegna
þarf að segja fólkinu þann sann-
leika oftar en gert er, og það
alveg sérstaklega í því formi,
að tölur hins útreiknaða dæmis
séu látnar tala, því að við telj,-
um, að mönnum út um sveitir
landsins sé það alls ^kki fylli-
lega ljóst, að verkamaðurinn
með háa kaupið í Reykjavík fái
ekki nema brýnustu lífsnauð-
synjar fyrir sig og sína fyrir
sína vinnu, þótt hann hafi stöð-
uga atvinnu, hvað þá, ef hún er
stopul. Það þýðir ekkert að
segja unga fólkinu með lítt
skýrðum orðum, að gera þetta
eða hitt. Það leitar gæðanna
þangað, sem það hyggur að þau
sé að finna; ekkert tal um þessa
hluti — burtflutninginn úr
sveitunum — hefit því minnstu
þýðingu, nema að hægt sé að
sanna, að það sé arðvænlegra
og betra að vera kyr í sveitinni
og búa sig þar undir að stofna
heimili. Þannig fórust þessum
bændum orð.
Undanfarna daga og vikur
hefir mjög mikið verið rætt og
ritað um verð landbúnaðarvör-
unnar á innlendum markaði,
bæði kjöts og mjólkur, einkum
þó kjötsins, og hafa bæjarblöð-
in deilt fast á kjötverðlags-
nefndina í því sambandi. Hafa
þau talað um svik við neytend-
ur og ofbeldisverk af hálfu
þessara nefnda o. s. frv. Þessu
hefir, sérstaklega að því er kjöt-
ið snertir, verið svarað hér í
blaðinu með mjög sterkum rök-
um. Það hefir verið sýnt fram
á, að kjötverðið hafi verið full
lágt móti kaupgjaldi, áður en
að núverandi verðbólga hófst og
með tiliiti til þess, að vöruverð
færi nú ört stígandi, hefði engin
sanngirni verið í þvi, að byggja
ákvörðun um kjötverðið (verð-
lagsuppbótina til bænda) fyrir
heilt ár í einu á sama grund-
velli og verðlagsuppbót til ann-
arra stétta væri ákveðin, aðeins
fyrir þrjá mánuði í einu.
Bændurnir yrðu að verja
þeim krónum, sem þeir fengju
fyrir kjötið nú í haust,
til þess að kaupa nauðsynjar
fyrir sig og sína í heilt ár, eða
til næsta hausts, en enginn vissi
nú, hvaða breytingar kynnu að
verða á verðlagi almennt eða
kaupgjaldi á þessu tímabili.
Þetta virtust svo sterk rök, að
mátt hefði ætla, ef blaða-
mennskan væri af einhverri
skynsemi rekin af andstæðing-
unum, að allar frekari umræð-
ur um kjötverðið hefðu þegar í
stað fallið niður, en því fór nú
fjarri, eins og kunnugt er orðið.
Þótt deilurnar um þetta mál
hafi ekki verið æskilegar, finnst
mér þær að ýmsu leyti lærdóms-
ríkar, og gefa tilefni til frekari
umræðna um málið eða önnur
mál því skyld, á breiðari grund-
velli.
Það mui\ nú ekki óvanalegt,
þegar deilt er af kappi um jafn
viðkvæm mál og tildæmis af-
urðasölulögin eru, að eitthvað
slæðist með af iítt rökstuddum
fullyrðingum, enda mun slíkt
hafa átt sér stað í þessurn deil-
um. Ég minnist sérstaklega eins
atriðis, sem mér líkaði miður,
og er tilgangur þessarar grein-
ar einmitt sá, að koma af 'stað
rökræðum um það atriði. Því er
sem sagt slegið föstu, eins og
raunar oft áður, að bændur beri
minna úr býtum við búskapinn
en lægst launuðu verkamenn á
mölinni, ef þeir hafi stöðuga at-
vinnu. Þetta er harður dómur
um landbúnaðinn og stórhættu-
legur honum sjálfum. Það eru
ekki bjartar vonir um að slíkur
atvinnuvegur dragi að sér fólk-
ið, ef að þannig er enn ástatt
eftir baráttu undangenginna
ára fyrir bættum kjörum bónd-
ans. Frá mínu sjónarmiði, er
slík skoðun sem þessi svo hættu-
leg landbúnaðinum, að ekki
megi leyfa sér að boða hana
sem trúaratriði, nema að áður
sé sannað með rökum, að hún sé
rétt. En það er einmitt það, sem
hefir verið gert á undanförn-
um árum, ýniist beint eða
óbeint. Langsamlega flest skrif
blaðanna á s. 1. árum um flótt-
ann úr sveitunum hafa verið
óbein afsökun fyrir flóttann, en
ekki rök fyrir réttmætu aftur-
hvarfi. Ég minnist tæplega að
ég hafi séð gerða minnstu til-
raun til að sanna, að það væri
betra og arðvænlegra að búa í
sveitinni en á mölinni. Raunar
er ekki við slíku að búast, ef
allar óhlutidrægar röksemdir
þar að lútandi hníga í öfuga
átt, en því vil ég ekki trúa að
órannsökuðu máli, og er sú tor-
tryggni mín byggð á þeim
kynnum, sem ég hefi af land-
búnaði annarsvegar og aðstöðu
verkamannsins á mölinni hins-
vegar.
Ég hefi aldrei verið þeirrar
skoðunar, að aðstaða verka-
mannsins á mölinni væri öf-
undsverð, og heldur ekki að-
staða bóndans né neins annars,
sem vinnur af dugnaði og sam-
vizkusemi fyrir sínu daglega
brauði, en ef gera á samanburð
á kjörum einstakra stétta í
þjóðfélaginu, þá finnst mér
æskilegra, ef hægt væri, að gera
samanburð á bóndanum annars-
vegarogembættismanninum eða
hinum betur setta launamanni
á mölinni hinsvegar, en bónd-
anum og lægst launaða verka-
manninum. Mér finnst, að bónd-
inn eiga rétt á slíkum saman-
burði, þegar um er að ræða
hvað borið sé úr býtum fyrir
daglegt strit, enda þótt ég geri
tæpast ráð fyrir, að hinn dag-
legi vinnustundafj öldi sé hinn
sami hjá báðum.
Einn launamaður hér í bæ
hefir gert eða látið gera sund-
urliðaða áætlun um, hvernig
tekjur sínar skiptist fyrir hin-
um daglegu þörfum sínum og
síns heimilis, og hefir hann lát-
ið mér þessa áætlun í té. Mað-
ur þessi hefir 4 í heimili, það er
konu, eitt gamalmenni, eitt
barn á skólaaldri og svo auðvit-
að sjálfan sig. Mánaðarlaun
hans 'eru nú kr. 533,00, að með-
talinni um 19% verðlagsuppbót,
sem þýðir 6.400 króna árslaun
með sömu verðlagsuppbót og
greidd er 3 síðustu mánuði þessa
árs.
Til þess að auðveldara sé að
gera sér grein fyrir, hvort
launauppbót sú, sem nú er
greidd, raunverulega auki eða
minnki kaupgetuna, hefi ég
gert samskonar áætlun fyrir ár-
ið 1938, með því að umreikna
verð hinna sömu nauðsynja
með því veröi, sem á þeim var
í október það ár.
Áætlunin með þessum saman-
burðartölúm lítur þannig út:
Innlendar vörur til matar:
1938 1940
.1. Dilka- og
nautakjöt 278,78 464,64
Steingrínmr Sleinpórsson:
Ankið landnám
NIÐURLAG
í grein minni í síðasta tölubl.
Tímans nefndi ég framtiðar-
verkefni við landnám í sveitum.
Benti ég þar á, að aukið fé
þyrfti til ræktunar í sambandi
við jarðræktarlögin og meiri
framlög til endurbygginga
sveitabýla. Ég færði’þar rök að
því, að réttmætt væri að kalla
þessar framkvæmdir landnám,
þótt þær væru gerðar á býlum,
sem búið hefði verið á um fleiri
aldir. Ég sýndi fram á það, að
fjölmörg af sveitabýlum okkar
væru svo skammt á veg komin,
hvort sem ræktun þeirra eða
byggingarframkvæmdir eru at-
hugaðar að ofraun væri fátæk-
um mönnum, eins og megin-
þorri íslenzkra bænda er, að
reisa býli sín við,nema að vaxta-
laust fé sé lagt til þeirra. Þess
vegna ber í fyrstu röð að leggja
megináherzlu á það, að veita fé
til hinna brýnustu umbóta
gömlu býlanna. Þ^ð eru fyrstu
skrefin í landnámsstarfi okkar.
En fleira þarf að gera heldur
en það eitt, að endurbæta gömlu
býlin. Ýms þau býli, sem nú eru
í byggð, munu leggjast í eyði
og eiga að fara í eyði. Allmörg
sveitabýli okkar eru svo land-
kosta'rýr og svo afskekkt,eða eru
í hættu vegnía einhverskonar
eyðingarafla náttúrunnar, að
beinlínis er rangt að halda þar
við byggð. Verði þess vegna
ekkert gert til þess að fjölga
býlum, hlýtur byggðin a* drag-
ast enn meir saman, en orðið er.
Því fólki hlýtur þá að fækka,
|sem í sveitum býr og landbún-
■ að stundar. Þess vegna verða
landnámsframkvæmdir okkar
að beinast að fleiru, en endur-
bótum á gömlu býlunum. Við
verðum að stofna til nýbýla á
algerlega óræktuðu landi. Síð-
ustu árin hafa verið gerðar dá-
litlar tilraunir með stofnun ný-
býla hér á landi. En bæði er
það, að einungis rúm 4 ár eru
síðan nýbýlalögin öðluðust gildi,
svo og hitt, að litlu fé hefir
verið til þeirra varið. Það er
þess vegna ekki hægt að búast
við miklum árangri enn. Nú
skal farið nokkrum orðum um
framtíðarverkefni á þessu sviði.
Ég vil nefna nýbýlin þriðja
atriðið í landnámi sveit-
anna. Með nýbýlalögunum frá
1936 var lagður grundvöllur að
skipulegum framkvæmdum á
því sviði. Síðan hafa verið stofn-
uð um 250 nýbýli. Flest'á þann
hátt, að eldri jörðum hefir ver-
ið skipt, eða gömul eyðibýli hafa
verið byggð upp að nýju. All-
mörg býlí hafa einnig verið reist
að öllu leyti á óræktuðu landi,
Fjárframlög Alþingis til hvers
býlis eru skömmtuð svo knappt
í nýbýlalögunum, að flestum er
ofraun að reisa nýbýli að öllu
leyti frá grunni fyrir það fé.
Hinsvegar hefir mörgum vel
farnast, sem fengið hafa hluta
af jörð, þar sem fylgt hefir eitt-
hvað af túni og stundum jafn-
vel eitthvað af húsum. Flestir
nýbýlingar hafa sýnt mikinn
dugnað og þrautseigju í starfi
sínu. Aðeins örfáir, 4 eða 5, hafa
gefizt upp frá hálfnuðu verki.
Hefði ekki verið farið af stað
með nýbýlamálið árið 1936,
myndu um 1200 manns, sem nú
dvelja á þessum býlum, hafa
yfirgefið sveitirnar og horfið í
atvinnuleysið og vandræðin við
sjóinn. Ég er þess því fullviss,
að rétt var stefnt með nýbýla-
löggjöfina og sjálfsagt er að
halda áfram á svipaðri braut,
með þeim breytingum, sem,
reynslan sýnir að nauðsynlegt
er að gera. Við eigum því að
fjölga býlum við jarðaskiptingu
á svipaðan hátt og gert hefir
verið. Það verður að ýmsu leyti
ódýrasta leiðin og sú eðlileg-
asta til býlafjölgunar. Árlegt
framlag úr ríkissjóði til nýbýla
hefir verið 155 þús. kr. Þetta er
ekki stór upphæð, þegar vinna
á að jafn fjárfreku starfi og
landnámsstarfið er. Fjárfram-
lög ríkisins til þessarar starf-
semi verður því að auka all-
verulega. Tel ég að ekki megi
setja markið lægra en að 250
þús. kr. fengjust til þess að
stofna einstök nýbýli við jarða-
skiptingu árlega.
Þá er og nauðsynlegt að
breyta nýbýlalögunum þannig,
að veita megi nokkru hærri
styrk til hvers býlis, en nú er
leyfilegt. Samkvæmt nýbýlalög-
unum er hámarkið nú 7000 kr.
til hvers býlis, helmingur lán
og helmingur styrkur. Ég tel,
að nýbýlastjórnin þurfi að hafa
heimild til að mega veita allt
að 10 þúsund kr. til hvers býlis.
Þar sem byggt er á óræktuðu
landi eingöngu nægir sú upp-
hæð þó ekki, þótt miðað sé við
verðlag fyrir styrjöldina. Mörg
nýbýli berjast nú í bökkum
vegna þess, að of lítið hefir ver-
ið lagt til þeirra. Dálítið fram-
lag til viðbótar mundi í mörgum
tilfellum nægja til þess, að
tryggja afkomu þeirra. Láti lög-
gjafarvaldið það líðast, að ábú-
endur nýbýla verði að gefast
upp vegna þess að ríkið leggur
ekki fram nauðsynlegt stofnfé,
þá er það sú fjármálaspeki sem
ræður, er sparar eyrinn en kast-
ar krónunni burtu.
Hið háa verðlag á byggingar-
efni hefir hg.ft í för með sér, að
fátt nýrra býla eru stofnuð nú
meðan styrjöldin geysar. En
flest þeirra nýbýla, sem stofn-
uð hafa verið siðan nýbýlalög-
in öðluðust gildi, eru að meira
eða minna leyti ófullgerð enn,
eins og eðlilegt er. Það verður
þess vegna að veita fé til þeirra
áfram, svo að Ijúka megi nauð-
synlegustu framkvæmdum þar.
En þá er og óumflýjanlegt að
veita megi þeim hærri styrk, en
nú er heimilt, lögum samkvæmt.
Þá skal komið að fjórða á-
fanganum í landnámsmálum
okkar. Það er sú leið, að ríkið
taki stór samfelld landsvæði,
sem liggja vel við markaði og
samgöngum, og hefji þar þurrk-
I
2. Mjólk, 2 1. á dag 306,60 432,00
3. Kartöflur og
annar garðmatur 94,40 236,64
4. Ostar og egg 94,56 136,44
5. Smjör
og önnur feiti 182,66 309,60
6. Slátur 73,08 97,44
7. Skyr og rjómi um 90,00 120,00
8. Fiskur, ýms. teg. 163,73 320,16
Erlendar vörur til matar:
1938 1940
1. Brauð og kornv. 201,24 319,44
2. Sykur 51,05 104,40
3. Kaffi
og kaffibætir * 57,27 69,00
4. Ýmsar Vörur
(ger, krydd o. fl.) 24,00 36,00
Aðrar nauðsynjar:
1938 1940
1. Kol og rafm.
til hita og suðu 265.68 528,00
2. Rafmagn eða
olía til ljósa 63,00 72,00
3. Þvottaefni og önnur
hreinlætisvara 61,50 123,00
4. Fatnaður, áætl.
samkv. hagtíð. 612,80 833,60
5. Húsaleiga
(2 til 3 herb.) 1560,00 1560,00
Heildarkostnaður:
1938 1940
Innl. vörur alls 1283,81 2116,92
Erl. vörur alls 333,56 528,84
Aðrar nauðsynj, 2562,98 3116,60
Skattar:
Útsvar, skattur, líf-
eyrissj.gj., sjúkra-
saml.gjöld o. fl. 520,00 638,00
Alls krónur 4700,35 6400,36
Eins og áætlunin sýnir, vantar
nokkuð á, að launin, eins og
þau eru nú, hrökkvi fyrir æski-
legum þörfum, en nógu eru töl-
urnar samt háar, eða það ætla
ég að sumum muni þykja. Hér
er t. d. ekki talið útvarp, blöð,
tímarit, nauðsynleg búsáhöld o.
fl. Ef til vill má spara til þess
að reyna að veita sér eitthvað
af þgssu, en um afgang ætla ég
að ekki geti verið að ræða.
Ef þessi maður væri bóndi,
hvernig ætti þá að reikna tekj-
ur hans og hvernig ætti að
skipta þeim fyrir hinar ýmsu
þarfir, ef tölurnar ættu að vera
samanburðarhæfar? Auðvitað
yrði að reikna allar afurðir bús-
ins, sem notaðar eru til heim-
ilisþarfa, með Reykjavíkurverði,
en allar hinar, sem seldar eru
með því verði, sem raunveru-
lega fæst fyrir þær. Húsnæði og
eldsneyti er einfaldast að
reikna með sama verði hjá báð-
um, ef hvorutveggja fullnægir
samskonar þörfum. Ef ég á að
gera tilraun með samanburð á
tekjum launamanns og bónda,
þá kemur mér í hug bóndi, er
ég þekki, sem býr á sæmilega
húsaðri en fremur lítilli jörð,
býr einyrkjabúskap með konu
(Framh. á 3. síSu)
un, vegagerð og annan undir-
búning að stofnun byggða-
hverfa í sveitum. Nokkur undir-
búningur er þegar hafinn að
þessu verki. Fyrir fáum árum
var vissum hluta atvinnubóta-
fjárins varið til þess að ræsa
fram 100 ha. stórt svæði í Fló-
anum. Land þetta er nú orðið
fullþurrt og bíður eftir því að
hafist verði handa um ræktun.
Nú er ríkið að kaupa nokkrar
jarðir í Ölfusi í þeim tilgangi,
að þar verði hafist handa í
stórum stíl um framræslu og
annan undirbúning til býla-
stofnunar. Þriggja manna
nefnd hefir haft undirbúning
þessa máls með höndum. Eiga
þar sæti, þeir Ingimar Jónsson
skólastjóri og Valtýr Stefánsson
ásamt þeim er þetta ritar. Svo
að verulegur árangur náist, þarf
að verja miklu fé til þessara
framkvæmda. Nú mun senni-
lega innan skamms verða byrj að
á landþurrkun í Ölfusi. En fleiri
svæði víða um landið verður að
taka til ræktunar á sama hátt
og hér er fyrirhugað. Við eigum
óhemju mikiö af mýrum, sem
eru ágæta vel fallnar til rækt-
unar. Þær verða ekki þurrkað-
ar svo nokkurt lag verði á, öðru
vísi en stór svæði séu ræst í
einu, eftir ákveðnu fyrirfrám
lögðu „plani“. Ríkið verður
þess vegna að hafa framkvæmd-
ir með höndpm um framræSlu
landsins og vegalagningair um
löndin. Á hvern hátt bygging-
um verðu'r komið þarna upp
síðar, hvprt r|kið reisir þær Qg
leigir 'þýliri síðar út fullgerð,
eða þeir, sem ábúð eiga aþ fú,