Tíminn - 19.11.1940, Blaðsíða 1

RITSTJÓRI:
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON.
\ FORMAÐUR BLAÐSTJÓRNAR:
JÓNAS JÓNSSON.
ÚTGEFANDI:
PRAMSÓKNARPLOKKURINN.
RITSTJÓRNARSKRIFSTOFUR:
EDDUHÚSI, Llndargötu I D.
SÍMAR: 4373 og 2353.
AFGREIÐSLA, INNHEIMTA
OG AUGLÝSINGASKRIFSTOFA:
EDDUHÚSI, Lindargötu 1 D.
Sími 2323.
PRENTSMIÐJAN EDDA h.f.
Símar 3948 og 3720.
M. árg.
Reykjavík, þrlðjudagmn 19. nóv. 1940
114. blað
Njötta flokksþing:
Framióknarmanna
Vígsla Matthíasar-
kírkju á Akureyrí
Vígsla iVfátthíasar kirkjunnar
á Akureyri fór fram á sunnu-
daginn méð mikilli viðhöfn.
Sigurgeir Sigurðsson biskup
framkvæmdi vígsluna. Ellefu
prestar voru viðstaddir, en alls
var nær 1500 manns í kirkjunni,
er vígsluathöfnin fór fram.
Athöfnin hófst í gömlu kirkj-
unni. Var beðin þar bæn. Síðan
gengu biskup og prestar skrúð-
göngu með munina úr gömlu
kirkj unni í Matthíasarkirkj -
una. Var hún orðin full af fólki.
Tók biskup þar við kirkjumun-
unum fyrir altarinu.
Sjálf vígsluathöfnin hófst
með því, að séra Sigurður Stef-
ánsson á Möðruvöllum flutti
bæn í kórdyrum, en kantötu-
kór Akureyrar söng ákall, eftir
Björgvin Guðmundsson, stjórn-
anda kórsins. Síðan hófst
vígslusöngur og tónuðu þeir til
skiptis biskup og séra Friðrik
Rafnar vígslubiskup. Voru
sálmar síðan sungnir, áður en
biskup flutti vígsluræðu. Að
lokinni ræðu biskups var sung-
inn sálmur, en prestar, þeir
séra Stefán Kristinsson á Völl-
um, séra Theódór Jónsson á
Bægisá, séra Óskar Þorláksson
í Siglufirði og séra Benjamin
Kristjánsson á Laugalandi, lásu
ritningargreinar milli versa.
Þá lýsti biskup yfir helgi hins
nýja guðshúss og vígði kirkjuna
í nafni heilagrar þrenningar, og
afhenti hana presti og söfnuði.
Lásu biskup og , vígslubiskup
(Framh. á 4. síðu)
B æ n d anámskeið
í vetur
Innan skamms munu hefjast
bændanámskeið í Skagafjarð-
arsýslu og Ey j af j arð arsýslu.
Verða sennilega haldin fjögur
námskeið í hvorri sýslunni, og
munu þau standa í 2—4 daga
hvert.
Af hálfu Búnaðarfélags ís-
lands munu mæta á námskeið-
unum ráðunautarnir Gunnar
Bjarnason, Páll Zophóníasson,
Pálmi Einarsson og Ragnar Ás-
geirsson. Fara þeir einhvern
næstu daga héðan úr bænum og
munu námskeiðin hefjast strax
og þeir eru komnir norður.
Síðara hluta vetrar munu
verða haldin bændanámskeið í
Þingeyjarsýslum.
Slysfarir
Tvö slys hafa orðið hér í
bænum síðustu daga.
Á laugardaginn beið slökkvi-
liðsmaður, Halldór Árnason á
Sjafnárgötu 9, bana við slökkvi-
starf í setuliðsskála í grennd
við Stúdentagarðinn. Gerðist
slysið með þeim hætti, að þrír
menn, Halldór og Karl Ó.
Bjarnason brunaliðsmaður og
einn útlendingur, fóru inn í
skálann, sem kviknað hafði í,
og urðu fyrir rafmagnsstraumi.
Voru mennirnir bornir út með-
vitundarlausir og tókst að lifga
tvo þeirra, en með Halldóri
fannst ekki lífsmark.
Fyrir nokkrum dögum varð
Bjarni Guðnason trésmiður
undir peningaskáp, er hann var
að færa til í Útvegsbankanum.
Illaut hann af mikil meiðsli og
lázt hann af afleiðingum slyss-
ins í Landsspítalanum í fyrri-
nótt.
-- Tilkyiming frá mióstjórninni -
Samkvæmt lögum um skipulag Framsóknarflokksins,
hefir miðstjórn flokksins á fundi þ. 16. nóvember ákveðið
að kveðja saman flokksþing 1 Reykjavík miðvikudaginn
12. febrúar næstkomandi.
Sæti og atkvæðisrétt á flokksþinginu eiga samkvæmt
flokkslögum kjörnir fulltrúar flokksfélaganna, alþingis-
menn flokksins og miðstjórnarmenn.
Flokksfélög í héruðum hafa rétt til að senda jafn marga
fulltrúa á flokksþingið og hreppar eru á félagssvæðinu.
Flokksfélag í kaupstað jafn marga og alls eiga sæti í
bæjarstjórn kaupstaðarins, þó með nánar ákveðnum tak-
mörkunum um félagafjölda.
Félög ungra Framsóknarmanna hafa rétt til þess að
senda fulltrúa á flokksþingið, svo sem greint er í 8. gr.
og 10. gr. flokkslaganna.
Miðstjórnin hefir falið sérstakri nefnd að annast allan
nánari undirbúning flokksþingsins. í nefndinni eru:
Guðbrandur Magnússon forstjóri, formaður, Páll Zóp-
hóníasson alþm., Vigfús Guðmundsson gestgjafi, Magn-
ús Björnsson ríkisbókari, Jón Emil Guðjónsson kennari,
Runólfur Sigurðsson skrifstofustjóri, Magnús Stefánsson
dyravörður, Guðm. Kr. Guðmundsson skrifstofustjóri og
Halldór Sigfússon skattstjóri.
Erindreki flokksins, Daníel Ágústínusson, mun vinna
með nefndinni og gefa mönnum upplýsingar um flokks-
þingið.
Tilkynningar um þátttöku í flokksþinginu séu komnar
til skrifstofu Framsóknai’flokksins, Lindargötu 1 D, eigi
síðar en 1. febrúar næstkomandi, en helzt fyrir 20. janúar.
F. h. miðstjórnar Framsóknarflokksins.
JÓNÁS JÓNSSON EYSTEINN JÓNSSON
form. ritari.
Hvernig ætla Þjóðverjar að
skípuleggja Evrópu?
Þjóðverjar halda fram þvi, að
þeir heyi styrjöldina til að koma
á nýju skipulagi í Evrópu. Þeir
segja, að Bretar séu hinn íhalds-
sami aðili í styrjöldinni, því að
þeir berjist fyrir að halda öllu
í sömu skorðum og áður. Þeir
vilji engar breytingar á landa-
mærum eða á fyrirkomulagi
fjármála og viðskiptamála í
heiminum.
í þessum áróðri Þjóðverja er
þeirri nýju Evrópu, sem þeir
segjast ætla að skapa, lýst eins
og nokkurskonar Paradís. í
þýzku útvarpi til Ameríku var
því nýlega lýst, að ekki myndu
þekkjast neinar viðskiptaþving-
anir eins og tollar í hinni nýju
Evrópu. Atvinnuleysi myndi
einnig verða óþekkt fyrirbrigði.
Ensku blöðin, einkum The
Times, hafa reynt að kryfja
þennan áróður til mergjar. Þau
hafa að talsverðu leyti sótt rök-
semdir sínar til þýzkra blaða
og valdbeitingar Þjóðverja í
þeim löndum, sem þeir hafa
lagt undir sig.
Hvert myndi verða grund-
vallaratriði þess nýja skipulags
í Evrópu, sem Þjóðverjar segj-
ast ætla að koma í framkvæmd?
The Times svarar þessu fyrir
nokkru með þvi að vitna í eft-
irfarandi ummæli:
„Vér Þjóðverjar erum fæddir
til að stjórna Evópu og munum
hegða okkur samkvæmt því.“
Deutsche Algemeine Zeitung, 7.
okt. s. 1.
„Óæðri þjóðflokkar þarfnast
ekki eins góðrar fæðu, fatnað-
ar eða menningar." Dr. Ley,
leiðtogi þýzku vinnufylkingar-
innar.
„Hið fjárhagslega skipulag í
Evrópu verður að hafa það
markmið, að Þýzkaland geti
haft sem mest efnahagslegt ör-
yggi og að þýzka þjóðin njóti
sem beztra lífskjara." Dr. Funk,
fjármálaráðherra Þýzkalands.
Reynslan hefir þegar sýnt, seg-
A. KROSSGÖTIJM
Frá Raufarhöfn. — Raufarhafnarveguriim nýi. — Veðurfar og uppskera við
Reyðarfjörð. — Úr Öræfum.
Hólmsteinn Helgason á Raufarhöfn
er gestkomandi í Reykjavík. Hann hef-
ir skýrt Tímanum svo frá: — Fram
undir lok ágústmánaðar var tíðin mjög'
hagstæð á Norðausturlandi. Grasvöxtur
í bezta meðallagi og spratt snemma.
Haustveðráttan var mjög slæm, stöð-
ugar rigningar og súld, að undan-
teknum nokkrum dögum, rúmri viku,
um veturnæturnar. Útheyskapur varð
því endasleppur og hey hrakin, og upp-
skera úr görðum mjög rýr. Síldveiðin,
var, sem kunnugt er, mjög mikil, og
var, eins og oft áður, hvað mest síldar-
magn við Norðausturland. Á Raufar-
höfn var í sumar, í byrjun síldveiðitím-
ans, tekin til notkunar ný síldar-
bræðsluverksmiðja, sem byrjað var að
byggja vorið 1939. Verksmiðja þessi
vinnur úr um 5000 málum síldar á sól-
arhring. Er hún allmikið mannvirki
með tilheyrandi geymsluþróm og lönd-
unarbryggju með sjálfvirkum löndun-
artækjum. Atvinna var mjög mikil á
Raufarhöfn þetta ár, því að byrjað var
að vinna að smíði verksmiðjunnar
snemma í marzmánuði síðastliðnum og
því stöðug atvinna frá þeim tíma og
fram yfir miðjan september. Má því
telja þetta ár hið langbezta atvinnuár
í þorpinu. Fjöldi aðkomumanna sótti
þangað atvinnu um langan og skamm-
an tíma. Mannmargt var því jafnan
í þorpinu um síldveiðitímann, þvi að
einnig var oft margt sjómanna í landi.
Höfnin á Raufarhöfn er, sem kunnugt
er, frá hendi náttúrunnar að mestu
lokuð fyrir hafáttiimi, en fremur grunn
og því ekki fær stórum skipum, en ágæt
smáskipahöfn. Síðastliðið sumar voru
flutt þangað dýpkunartæki Reykja-
víkurhafnar og unnið með þeim að
dýpkun þar um tveggja mánaða tíma.
Árangur af því varð þó minni en búizt
hafði verið við, en samt nokkur. Geng-
ið hefir nú verið frá dýpkunartækjun-
um í vetrarlagi á Raufarhöfn, en graf-
skóflur og fleira flutt til Reykjavíkur,
og verða þær endurbættar i vetur, til
vinnu á komandi sumri.
t t t
Undanfarin fimm ár hefir verið unn-
ið að því, að koma Raufarhöfn í sam-
band við akvegakerfi landsins. Hefir
verið unnið við veginn vor og haust, en
í þetta sinn var unnið í allt sumar og
haust, og hefir nú markinu verið náð,
að nafni til. Verður því á komandi
sumri fært bifreiðum til Raufarhafnar.
En bæði þessi vegur, og þó einkum
Sléttuvegur frá Leirhöfn að Blikalóni,
þarf enn mikilla endurbóta við til að
vera góður yfirferðar í votviðratíð.
Fjárveiting Alþingis til Raufarhafnar-
vegar hrökk hvergi nærri til að ljúka
vegargerðlnni á þessu ári. Náðist því
samkomulag við vegamálastjómina um
að taka mætti innanhéraðslán til
verksins, og verður það endurgreitt á
næstu árum. Gekk sú lántaka greið-
lega. — Verkstjórn við lagningu Rauf-
arhafnarvegar hefir að mestu annast
Jón Þ. Jónsson bóndi á Ásmundar-
stöðum.
r t r
Ásmundur Helgason bóndi á Bjargi
við Reyðarfjörð skrifar Tímanum: —
Veturinn gekk i garð með auðri jörð
á hæstu tinda. Nýliðið sumar var und-
arlegt sambland af ýmsum veðrabrigð-
um. Samkv. dagbók, er ég hefi haldið,
er þetta þriðja kaldasta sumar austan
lands, sem komið hefir síðan ég tók að
skrá athuganir mínar. Hin voru árin
1908 og 1887, en þá lá hafís við Aust-
firði, kom í 12. viku, en fór í 19. viku.
í hverjum mánuði í sumar snjóaði í
fjöll, og frá Jónsmessu til ágústloka
voru fáir þeir dagar, að ekki kæmi
regnskúr. En stórrigningar voru aðeins
einu sinni. Þrátt fyrir kalda tíð, var
grasvöxtur á flestum stöðum ágætur.
Átti hin sólríka og indæla tíð, sem var
hér síðari hluta maímánaðar og fram
til Jónsmessu, óefað mestan þátt í því.
Þótt svona væri skúrasamt í sumar,
hraktist hvorki hey né eldiviður til
skemmda. Telja menn, að heyin séu
ágætlega verkuð og með meira móti að
vöxtum. Garðávextir spruttu yfirleitt
frámmialega illa, en þó eru til þeir
garðar, sem gáfu betri arð í ár heldur
en í hinu góða sumri í fyrra. Bezt
reyndust garðar, þar sem moldin var
blandin smásteinum eða sandborin. —
Sláturfé reyndist illa til frálags í haust
og álíta sumir að jafnhliða köldu sumri
eigi sök hin illkynjaða lungnaveiki, er
var í sauðfénaði víða hér um slóðir í
fyrravetur og gerði talsverðan usla.
Tíðindamaður Tímans átti í gær
símtal við Sigurð Arason á Fagurhóls-
mýri í Öræfum. Hefir ágæt hausttíð
verið þar eystra. Jörð er auð og sauð-
fé gengur úti. Verður það ekki tekið
í hús fyrr en snjór legst á jörð. Lítils-
háttar föl hefir komið í byggð þar
eystra einu sinni i haust, en lá aðeins
fáa daga. \
ir The Times, hvernig Þjóðverj-
ar munu koma þessu í fram-
kvæmd. í byrjun september var
t. d. sagt frá þvi í þýzkum blöð-
um, að Þjóðverjum hefði verið
mögulegt að auka kaffiskammt-
inn vegna þess, að þeir hefðu
tekið svo miklar kaffibirgðir í
hafnarborgum herteknu land-
anna. Einn fylkisstjóri Þjóð-
verja í Póllandi hefir nýlega
lýst yfir því, að þaðan hafi
verið flutt út margfalt meira
af matvælum á þessu ári
en nokkru sinni fyrr, og
hafi allur sá útflutningur far-
ið til Þýzkalands. Áreiðanlegar
upplýsingar eru fyrir hendi um
mikla flutninga frá herteknu
löndunum til Þýzkalands á
hverskonar vörubirgðum. Þýzka-
land tekur líka eins mikið af
afurðum þeirra og þau geta
frekast misst. Þannig mun vera
haft strangt yfirlit með fisk-
neyzlunni í Noregi til þess að
hægt sé að flytja sem mest af
fiski til Þýzkalands. Þá hafa
þýzku blöðin nýlega sagt frá
því, að mikið af lifandi búpen-
ingi hafi verið flutt frá Dan-
mörku og Hollandi til Póllands,
en þangað hafa verið fluttir um
100 þús. Þjóðverjar frá Bessara-
bíu, auk fjölmargra Þjóðverja
frá baltisku löndunum og Tyrol,
og þarf þýzka stjórnin að út-
vega þessum mönnum bústofn.
The Times bendir ennfremur
á aðra athyglisverða þróun í
þessum efnum. Það er vaxandi
innflutningur á verkafólki frá
herteknu löndunum til Þýzka-
lands. Samkvæmt frásögu Ber-
lingske Tidende 4. okt. síðastl.
voru þá um ein miljón her-
fanga og 1.1 milj. aðkominna
verkamanna við ýmisleg störf i
Þýzkalandi. Flestir herfangarn
ir voru pólskir eða franskir og
•meðal verkamannanna voru
Pólverjar‘1 yfirgnæfandi meira-
hluta. Þeir munu vera nálægt
einni milj. í Politiken 24. sept
segir, að þá .séu 15 þús. danskir
verkamenn starfandi í Þýzka
landi en 10 þús. verkamenn
muni bráðlega fara til Þýzka
lands til viðbótar. í Sydsvenska
dagbladet 3. okt. var sagt, að
50 þús. hollenzkir verkamenn
væru þá starfandi í Þýzkalandi.
í Der Neue Tag i Prag var ný
lega skýrt frá því, að 35 þús.
belgiskir verkamenn væru
komnir til Þýzkalands. Frá Lux-
emburg hafa farið 25 þús.
verkamenn til Þýzkalands. Sam-
kvæmt svissneskum blöðum
hafa verið opnaðar í Paris ráðn-
ingarskrifstofur ' fyrir franska
verkamenn, sem vilja fara til
Þýzkalands.
Það eru næstum eingöngu iðn-
aðarverkamenn, sem Þjóðverjar
sækjast eftir að fá frá hertekn-
um löndum. Markmið Þjóðverja
er auðsjáanlega það, að reyna
að draga sem mest úr iðnaði í
herteknu löndunum, en auka
hann sem mest hjá sér. Hinar
undirokuðu lönd eiga að vera á-
kjósanlegir markaðir fyrir hinn
þýzka iðnvarning.
Þessi fáu dæmi veita að dómi
The Tímes nokkra hugmynd
um, hvernig nýskipulagning Ev
rópu verður, ef Þjóðverjar fá að
ráða.
Aðrar fréttir.
Suner utanríkisráðherra Spán-
ar og Ciano utanríkisráðherra
Ítalíu, eru nú báðir í Þýzka^
landi. Ræddi Suner tvær klst.
við Hitler í gær. Ciano ræddi
síðan við Hitler, og að því loknu
ræddi Hitler við þá báða sam-
eiginlega. Talið er að för Suner
sé í sambandi við tilraunir öx-
ulríkjanna til að fá Spán til
þátttöku í styrjöldinni, en Ci-
ano greifi eigi einkum þau er-
indi við Hitler, að hann hjálpi
A viðavangi
ÓÞOLANDI MEÐFERÐ
SJÓÐÞURÐARMÁLA.
Það var uppvíst í supjar, að
formaður og ráðsmaður verka-
mannafélagsins Dagsbrún í
Reykjavík hefðu dregið sér fé
úr sjóði félagsins með sviksam-
legum hætti. Voru þeir settir í
gæzluvarðhald meðan yfir-
heyrslur stóðu yfir og vitanlega
sviptir öllum trúnaðarstörfum
hjá félaginu. Samkvæmt frá-
sögn eins blaðs hér í bænum
gerist það svo næst í máli þessu,
að annar ritstjóri kommúnista-
blaðsins, sem mun vera kunn-
ingi annars sökudólgsins, kom á
fund félagsstj’órnarinnar og
lofaði því, að hið stolna fé yrði
endurborgað, ef sakir yrðu látn-
ar falla niður. Mun stjórn fé-
lagsins hafa haft um það góð
orð, en þó hafa talið sig þurfa
að leggja það fyrir félagsfund.
Málið hefir enn ekki verið af-
greitt á slíkum fundi, en lausn
þess þykir þó afráðin, þar sem
forvígismenn Sjálfstæðisflokks-
ins, Alþýðuflokksins og kom-
múnista munu því fylgjandi, að
láta sakir falla niður, ef féð
verður greitt. Þykjast þeir hafa
ýms fordæmi úr opinberu lífi
til fyrirmyndar. Er hér vissu-
lega um að ræða mjög alvarlegt
öfugstreymi í íslenzku réttarfari
því að það virðist liggja i aug-
um uppi, að sjóðþurðir hljóti
að færast í vöxt, ef stöðugt er
stefnt að því að gera þá reglu
almennari, að refsa ekki fyr-
ir slík brot, ef hið stolna fé
er endurgreitt. Menn verða þá
kærulausari um, að draga
sér fé með slíkum hætti, þar
sem þeir þykjast geta treyst því,
að vandamenn og vinir muni
hjálpa sér til að endurgreiða
féð, þegar uppvíst verður um
þjófnaðinn. Það er áreiðanlega
betra fyrir opinbert velsæmi og
ráðvendni i þessum efnum, að
láta hlutaðeigandi stofnanir eða
félög verða fyrir einhverju
tjóni, en að sökudólgunum sé
ekki hegnt. Það er spilling, sem
ekki á að þolast, að menn geti
keypt sig undan refsivendi lag-
anna. Framangreind meðferð á
sjóðþurðarmálum verður því að
hverfa úr sögunni. Löggjafinn
og framkvæmdarvaldið verða að
gera f ullnægj andi ráðstaf anir
því til tryggingar.
MBL. OG KOMMÚNISTAR.
Mbl. er í nokkrum erfiðleik-
um með að skýra, hver sé hin
rétta aðstaða til kommúnista.
Jafnframt þvi, sem blaðið for-
dæmir kommúnista harðlega,
játar það með þögninni, að
flokkur þess hefir árum sam-
an haft samstjórn á Norð-
firði um málefni bæjarins
með byltingarflokknum. Það
játar ennfremur með þögn-
inni, að í Hafnarfirði voru
Sjálfstæðismenn svo missii\um
skipti í samfylkingu með kom-
múnistum og ráku þá úr félagi
verkamanna alla helztu liðs-
menn jafnaðarmanna. Á sama
hátt játar blaðið með þögn, að
hér í Reykjavík ráku kommún-
istar og Sj álfstæðismenn sam-
eiginlega alla helztu menn Al-
þýðuflokksins úr Dagsbrún. Auk
þess var um stund svo náin
samvinna milli Sjálfstæðis-
manna og kommúnista, að fyr-
irsjáanlegt var, að öll þróun
stefndi að því, að almenn fram-
leiðslustöðvun gerðist við sjáv-
arsíðuna. í Hafnarfirði mátti
heita, að þessir flokkar kæmu
til leiðar almennu uppreistar-
ástandi. Ofan á þetta bætist svo
það, sem Sjálfstæðismenn geta
ekkert gert að, fremur en aðrir
flokkar, að kommúnistar greiða
þrásinnis atkvæði með málum
þeirra. Þess eðlis var kosning
Sigurðar Jónassonar í niður-
jöfnunarnefnd.
Itölum til að láta Fralcka frarn-
selja ítölum Nizza, Korsiku og
(Framh. á 4. siðu)