Tíminn - 23.11.1940, Qupperneq 2

162
TÍMiroV, laiigardagiim 23. nóv. 1940
116. blað
Fjarmalln og Sjalf
st;r Oisf I olvk n ri n a
Æskan og oíbeldissteínurnar
Úr ræðu skólameísiara Menntaskólans á Ak-
ureyrí við setningu skólans 5. p. m.
‘gíminn
Laufjardaginn 23. nóv.
Á ekki að borga
skuldír?
í blaðið „ísafold og Vörður“,
sem út kom síðastl. laugardag,
skrifar Árni Jónsson frá Múla
grein, er hann nefnir „Pund eða
vörur.“ Fyrri hluti greinarinnar
eru hugleiðingar um innflutn-
ingshöftin og afstöðu einstakra
stjórnmálaflokka til þeirra. Síð-
ar í greininni er vikið að þeim
breytingum, sem orðið hafa á
gjaldeyrisástæðunum síðan
stríðið hófst. Er þar sagt, að í
stað þess að bankarnir hafi
skuldað miljónir erlendis fyrir
einu ári, eigi þeir nú inni þar
stórar fjárhæðir. En þetta telur
Árni frá Múla varhugavert, því
að pundin geti fallið í verði. Og
til þess að forða þjóðinni frá
þeirri hættu, hefir Árni ágætt
ráð. Það er að afnema innflutn-
ingshöftin og kaupa inn vörur
fyrir pundin.
Árni Jónsson fullyrðir, að
þjóðin hafi tapað mörgum milj-
ónum kr. á því, að hefta inn-
flutninginn að undanförnu.
Hann segir, að verðhækkun á
aðfluttum vörum sé fyrirsjáan-
leg. Til þess að koma í veg fyrir
enn meira* tap, ségir þ'essi við-
skiptafræðingur, að menn eigi
nú að kaupa vörur, hver sem
betur getur. Hann virðist vera
búinn að gleyma því, að margar
helztu nauðsynj avörurnar hafa
verið á „frflista" síðan í fyrra,
og í sumar var þar að auki gef-
inn frjáls innflutningur á
mörgum vörutegundum frá Eng-
landi. Kaupmennirnir hafa því
getað keypt þessar vörur, eftir
því, sem þeim sjálfum þóknað-
ist, og það geta þeir enn, ef þeir
trúa spámanninum, Árna frá
Múla, og vilja fylgja hans leið-
sögn. Eða ætlast Árni til þess,
að ríkisstjórnin setji á stofn
landsverzlun og kaupi nauð-
synjavörur til landsins, ef ein-
stakir kaupmenn og kaupfélög
telja ekki ástæðu til að auka
vörukaupin?
En meðal annarra orða. Verð-
ur ekki eitthvað af inneignum
bankanna í Englandi notað- til
að lækka skuldir ríkisins þar?
Sú var tíðin, að Sjálfstæðis-
menn töluðu um ríkisskuldirn-
ar sem þjóðarböl. Það var áður
en þjóðstjórnin var sett á lagg-
irnar. Árni Jónsson minnist ekki
á þann möguleika, að nota eitt-
hvað af sterlingspundunum til
að borga ríkislán í Englandi.
Hann virðist hafa áhyggjur af
innieignum þjóðarinnar erlend-
is, og sér engin önnur ráð, en
að kaupa allskonar vörur, með
stríðsverði, fyrir þessa peninga,
til þess að þurfa ekki að geyma
þá og eiga á hættu, áð þeir falli
í verði. Fróðlegt væri að vita,
hvort alþingismaðurinn Árni
Jónsson túlkar hér skoðanir
Sjálfstæðismanna yfirleitt á
þessum málum.
Ráðherrar Framsóknarflokks-
ins munu fyrir löngu hafa gert
tillögur í ríkisstjórninni um að
hafinn yrði undirbúningur að!
sölu á ríkisskuldabréfum hér
innanlands, og því fé, sem rík-
ið fengi að láni á þann hátt,
yrði varið til að greiða ríkis-
lán I Englandi. Hefir Tíminn
oft hreyft þessu máli og mælt
mjög ákveðið með þessari að-
ferð. Líklegt er, að hægt sé að
fá áfienzk ríkisskuldabréf keypt
á verðbréfamörkuðum í Bret-
landi, en jafnvel þó svo væri
ekki, er vitað, að a. m. k. einu
ríkisláni þar, sem mun vera að
upphæð 12—15 milj. króna, má
segja upp með tiltölulega stutt-
um fyrirvara.
Þetta mál heyrir undir fjár-
málaráðuneytið. Ekkert hefir
heyrzt frá fjármálaráðherran-
um um fyrirætlanir hans í þess-
um efnum, og í flokksblöðum
ráðherrans er undarlega hljótt
um málið. Hvað veldur? Vill
Sjálfstæðisflokkurinn ekki nota
tækifærið til að lækka ríkis-
skuldirnar erlendis? Hvað tef-
ur framkvæmdir fjármálaráð-
herrans í málinu?
Það væri æskilegt, að vitn-
eskja fengist um fyrirætlanir
fjármálaráðherrans í þessu
máli. SIc. G.
Oll árin, sem Framsóknar-
flokkurinn fór með stjórn
landsins með hlutleysi Alþýðu-
flokksins eða beinni þátt-
töku hans í stjórninni, hélt
Sjálfstæðisflokkurinn uppi
stöðugum ásökunum á Fram-
sóknarmenn, fyrir löggjafar-
starf þeirra og stjórnarfram-
kvæmdir. Sérstaklega deildi
Sjálfstæðisflokkurinn hart á
Framsóknarmenn fyrir fjár-
málastjórnina. Var því haldið
fram, að tollar og skattar væru
miklu þyngri en þjóðin gæti
borið, eyðslan og sukkið í ríkis-
búskapj^^gegndarlaust og
stef nj^^^HKer j arhruni í fjár-
hagse^^i^r
Ásakanir Sjálfstæðismanna á
Framsóknarflokkinn, í sam-
bandi við fjármálastjórnina,
eru blaðalesendum kunnar, en
þó þykir rétt að birta hér lítið
sýnishorn af skrifum þeirra um
þessa hluti. Þegar fjárlaga-
frumvarpið fyrir árið 1939 var
lagt fram, á Alþingi 1938, er
skrifað í Morgunbl. 23. febl’.
1938 m. a. á þessa leið:
„En auk þess hefir fjár-
málapólitík stjórnarinnar
verið rekin þannig öll árin,
að líkast hefir verið því, sem
hér hafi verið veltiár, en
ekki kreppu- og þrenginga-
ár. Allt hefir verið spenntd
topp, með svo takmarka-
lausri eyðslu og óhófi á öll-
um sviðum, að leita verður
til brjálæðis striðsáranna
eftir samanburði."
Ennfremur:
„En ríkisstjórnin ætlar
sýnilega ekki að breyta um
stefnu. Hún boðar sömu
eyðslu, sama sukk á öllum
sviðum. En hvenær kemur
hrunið?“
Þegar tillögur fjárveitinga-
nefndar voru lagðar fram, segir
Morgunbl. um fjármálin, þann
10. apríl 1938:
„Útgjöldin á fjárlögum
hækka enn stórkostlega."
Ennfremur*:
„Þjóðin sér af þessum
tillögum fjárveitinganefnd-
ar, að ekki er ætlunin að
taka upp nýja fjármála-
stefnu. Áfram verður haldið
á eyðslubrautinni, fj árlögin
enn á ný hækkuð og ekki ó-
sennilegt, að vænta megi
nýrra skatta og tolla í þing-
lokin, eins og tíðkazt hefir á
síðustu þingum.“
I.
Fyrir nokkrum dögum minnt-
ist ég hér í blaðinu á þann
gamla sið, sem ekki væri enn til
muna fordæmdur af almenn-
ingsálitinu, að vel þætti sæma
stúdentum, að halda hátíðlega
burtför úr menntaskóla með
ölvun og inngöngu í háskóla á
sama hátt. Eitt eða tvö af blöð-
um Sjálfstæðisflokksins notuðu
þessa umsögn til æsinga i sam-
bandi við stúdentaráðskosning-
ar í Háskóla íslajids. Með orð-
bragði af líku tagi og viðvaning-
ar í almennum málum nota,þeg
ar þeir deila reiðir, var freistað
að eggja stúdenta í háskólanum
til vasklegrar framgöngu viö
þessar innanskólakosningar.
Helzt var að sjá af orðalagi
þeirra, sem stóðu að þessari sókn
fyrir einhverja auvirðilegustu
tegundina af íslenzkum ölæðis-
venjum, að ég væri í kjöri og
ætti að fella mig, með því að
fordæma skoðanir mínar á of-
drykkju,
Eftir því sem mér skilst á
blöðunum, hafa skjólstæðingar
ofdrykkjustefnunnar unnið 5
eða 6 atkvæði á baráttu sinni í
þessu máli. Að því leyti munu
þeir telja sig hafa unnið all-
frækilegan sigur.
II.
Það liðu ekki nema fáir dag-
ar frá því að þessar orðfáu um-
nefndar sýna úrræðin, sem
fjármálaráðherrann hefir
upp á að bjóða. Úrræðin eru:
Meiri eyðsla og þyngri byrð-
ar á þjóðinni.“
Næsta ár, þegar fjárlaga-
frumvarpið var lagt fyrir Al-
þingi, deilir Morgunbl. enn á
fjármálaráðherra fyrir hækkun
á gjöldum, og skrifar um „nýtt
met“ hjá honum, í grein þ. 16.
febr. 1939.
Þegar þjóðstjórnin var mynd-
uð, segir Vísir þannig í rit-
stjórnargrein 17. apríl 1939:
„Þau fjárlög, sem nú liggja
fyrir þinginu, eru ekki
þannig úr garði gerð, að for-
svaranlegt geti talizt, að af-
greiða þau eins og þau eru,
og þess verður að krefjast,
að allir ónauðsynlegir út-
gjaldaliöir verði lækkaðir
eða þeir numdir í burtu áð
fullu ef unnt er, þannig að
ríkið hvíli ekki með enn til-
finnanlegri þunga á gjald-
þegnúnum en verið hefir.“
Hér var skýr bending til hins
nýja fjármálaráðherra Sjálf-
stæðisflokksins um það, hvað
hann ætti að taka sér fyrir
hendur.
Eftir að þjóðstjórnin hafði
setið í fjóra mánuði, segir Morg-
unblaðið á þessa leið, 15. ágúst
1939:
„Eyðslan og sukkið í opin-
berum rekstri, á nálega öll-
um sviðum, er svo gegndar-
laust, að ekki duga nein
vetlingatök, ef takast á að
bjargast út úr ógöngunum.“
Að áliti Morgunblaðsins var
nú kominn tími til þess að fjár-
málaráðherra Sjálfstæðis-
flokksins færi að taka af sér
vetlingana.
f framhaldi af þessu segir svo
í Morgunbl. 20. sept. 1939:
„Krafa þjóðarinnar er, að
nú verði tekin upp ný -fjár-
málastefna og hana verður
að móta í afgreiðslu fjár-
laganna. í stað eyðslu þeirr-
ar og óhófs, sem að undan-
förnu hefir gætt á nálega
öllum sviðum, verður nú að
koma sparnaður og niður-
skurður.“
Til viðbótar 23. sept. 1939:
„Þjóðin krefst þess, að ný
fjármálastefna verði upp
tekin. Hennar krafa er, að
útgjöld ríkissjóðs verði stór-
lega lækkuð og fundinn
grundvöllur til skattalækk-
unar.“
Svo mörg eru þau orð. í Vísir
ræður höfðu gerzt um eina hlið
á ölæðismálum íslendinga
þangað til sömu dagblöðin, sem
höfðu talað svo hraustlega um
hinn heilaga rétt til að útskrif-
ast fullur og innritast fullur úr
og í merkilegar menntastofn-
anir, birtu ákaflega auðmjúka
fyrirgefningarbæn frá ungum
manni í Reykjavík, sem hafði í
ölæði komið fram á mjög sið-
lausan hátt. Eins og á stóð,
þótti mér sennilegt, að þeim
mönnum, sem alveg nýlega
höfðu reynt aö verja það, sem
er óverjandi í drykkjulífi þjóð-
arinnar, hefði hlotið að renna
til rifja sú niðurlæging lands og
þjóðar, sem fram kom í fyrir-
gefningarbón hins ölóða ó-
happamanns, og minnst þess,
sem á undan hafði gerzt, þeg-
ar reynt var að nota andstygð
víndrykkjunnar til framdráttar
í kosningum í uppeldisstofnun,
sem rikið kostar.
Nánari atvik að þessari fyrir-
gefningarbón eru þess verð, að
vera rakin hér, af því að þetta
atvik sýnir hversu illa við ís-
lendingar stöndum að vígi í
samkeppni við aðrar þjóðir, sem
betur kunna að fara með eld
og eitur þessa nautnalyfs.
Golffélagið í Reykjavík hefir
komið upp allmyndarlegum
leikvelli utanbæjar, og á þar
snoturt hús fyrir félagsmenn. í
Menntaskólinn á Akureyri
var settur 5 þ. m. að viðstödd-
um mörgum gestum eins og
venjulega. Sigurður Guðmunds-
son skólameistari flutti snjalla
setningarræðu og hefir útdrátt-
ur úr henni birzt í Degi. Tím-
anum þykir sérstök ástæða til
að endurprenta þann kafla úr
ræðu skólameistara, sem fjall-
aði um ofbeldisstefnurnar. Er
þess að vænta, að forstöðu-
menn annarra skóla taki skóla-
meistara til fyrirmyndar i jafn
dj arflegri afstöðu til eihræðis-
stefnanna. Skólameistara fórust
orð á þessa leið:
„... . Ég dreg enga dul á það,
að ég er eindreginn lýðræðis-
sinni og hefi jafnan verið. Ég
dreg heldur ekki dul á það, að
birtust einnig greinaT um eyðsl-
una og nauðsyn þess að snúa
við á þeirri braut. Sköm-mu áð-
ur en framhaldsþingið kom
saman, 20. okt. 1939, sagði Vísir
á þessa leið:
„Sjálfstæðismenn hafa
sýnt fram á það, að óhjá-
kvæmilegt verði að skera
niður útgjöld ríkisins svo
miljónum skipti, ef nokkur
- 'líkindi eiga að vera til þess,
að tekjur og gjöld geti stað-
ist á.“
Um svipað leyti birist einnig
grein um fjárlög ársins 1940, í
októberhefti tímaritsins „Frjáls
verzlun“ eftir einn af þing-
mönnum Sjálfstæðisflokksins,
þar sem því er haldið fram, að
ekkert vit sé í að stofna til
hærri útgjalda á fjárlögum árs-
ins 1940j en 13—14 milj. kr.
Telur greinarhöfundurinn ber-
sýnilegt, að marga útgjaldalið-
ina í fjárlögunum verði að
lækka stórkostlega, eða sam-
tals um 4—5 milj. kr.
Forráöamenn og atkvæða-
smalar Sjálfstæðisflokksins
halda því fram, að Framsókn-
armenn hafi beitt sér fyrir
myndun þjóðstjórnarinnar
vegna þess, að þeir hafi verið
búnir að koma fjárhag þjóðar-
innar í kaldakol, og ekki séð
önnur ráð en að kveðja Sjálf-
stæðismenn til hjálpar. Hlut-
verk Sjálfstæðisflokksins sé að
bjarga þjóðinni úr því fjárhags-
lega öngþveiti, sem hún hafi
verið komin í vegna gálauslegr-
ar fjármálastefnu Framsóknar-
flokksins.
í næsta blaði Tímans verður
nokkuð skýrt frá þessu „björg-
unarstarfi“ Sjálfstæðismanna.
Sk. G.
haust virtist golffélagið hafa
haft einhverskonár töðugjöld.
Eftir venjulegum lifsvenjum
drykkj.uhneigðra manna, var
drukkið fast. Á þessa samkomu
hafði verið boðið einhverjum
brezkum liðsforingjum. Þegar
ölvun var komin á hæfilegt
stig, virðist hafa komið ber-
serksgangur á einn ungan stór-
kaupmann í Reykjavik. Hann
virtist hafa notað ruddaleg orð
og enn ruddalegri framkomu
við hinn erlenda gest. Fram-
koma hins unga íslendings
mun ekki hafa verið til muna
verri heldur en gerist í drykkju-
gildum drykkfelldra manna hér
á landi. En hér átti landinn
leik við mann úr öðru landi, þar
sem vín er að vísu mikið drukk-
ið, en ekki á þann hátt, að
sæmilegir menn missi vit og
rænu. Brezki foringinn virðist
hafa kunnað miður vel þessari
hlið á íslenzkri gestrisni. Hann
mun hafa horfið úr gildinu og
kærtíslendinginn fyrir að óvirða
land hans og þjóð, með árás á
starfsmann Breta í einkennis-
búningi. íslendingurinn var
tekinn fastur og mál hans rann-
sakað. Engin íslenzk lög voru
til um það, hversu haga skyldi
meðferð máls, ef íslendingur
réðist á einkennisbúinn starfs-
mann annarrar þjóðar. Bretar
munu hafa talið, að hér væri
freklega á þá ráðizt, svipað og ef
fáni þjóðar er óvirtur. Þeir buðu
hinum unga stórkaupmanni tvo
kosti: Að vera fluttur til Eng-
lands og bíða þar, þangað til
stríðinu lyki, eða að undirrita
mjög auðmýkjandi fyrirgefning-
ég er mjög mótfallinn öllum
þeim siðferðiskenningum, sem
einræðis- og ofstopastefnur
vorra daga, bæði til hægri og
vinstri við lýðræðisflokkana,
flytja nú mannheimi. Auðvitað
dylst mér ekki, að meinlegir og
ískyggilegir gallar eru á lýðræði
voru. Það virðist svo, sem suma
þeirri mætti lagfæra, ef vilji
væri á því.... En allir þeir
meinbugir, sem fundnir verða
á lýðræði voru, ganga aftur í
einræðinu, og verða þá, sem
löngum er títt um afturgöngur
og drauga, miklu dólgslegri og
torveldari viðfangs heldur en
þeir eru í lýðræðinu og fjöl-
margir aðrir gallar bætast þar
við meinsemdir lýðræðisins.
Ég er andvígur heimspeki ein-
valdanna, af því að þær vilja að
öllu fórna einstaklingunum fyr-
ir ríkisheildina. Þær gera ríki'ð
að markmiði, en þegninn, sjálf-
an manninn, að verkfærl þess.
Ég trúi því, að maðurinn, en
ekki ríkið sé markið, að ríkið
með öllum sínum báknum og
feiknum sé stofnað og starfi í
þágu og þjónustu einstakling-
anna, mannanna, en mennirnir
eigi ekki að vera eingöngu tól
í hinni miklu ríkisvél. Einhver
mesti heimspekingur sem uppi
hefir verið, sjálfur Þjóðverjinn
Immanuel Kant, sagði, að eng-
an mann mætti fara með ein-
göngu sem vopn eða verkfæri.
Hver uppalandi verður að
virða einstaklinginn og virða
verðmæti haps, trúa þvi að
hann sé í sjálfu sér að nokkru
mark og mið. Ef vér hinsvegar
virðum einstaklinginn lítils,
teljum lítil verðmæti í honum
fólgin, hví þá ekki að pynda
hann til hlýðni, kvelja hann til
þess að segja það, er oss kemur
bezt ,þá er vér höfum mátt til'
þess.... Ég tel mannfreísi og
málfrelsi ómetanleg gæði og sé
ekki hvernig mennirnir eiga að
öðlast heilbrigðan þroska, ef
þeir eigi njóta þeirra.
Mig furðar stórlega á því, að
margir efnaðir borgarar, sem
virðast búa við góð lífskjör og
lífsskilyrði í landinu, með lýð-
ræðisstjórn þess, málfrelsi og
mannfrelsi, virðast ala samúð
með þeim þjóðum, þar sem of-
beldisstefnur og siðkenningar
þeirra, hafa brotizt til valda og
hafa kúgað og lagt undir sig'
mestu menningarlönd. Skýtur
þessu og því undarlegar við, þar
sem þessir sömu þegnar þykjast
sjaldan fá farið nógu sterkum
áfellisorðum um siðfræði kom-
múnista, sem þó er vitanlega
náskyld og eðlisskyld hinum sið-
arbæn, sem Bretar munu sjálfir
hafa orðað, og birt hana í dag-
blöðunum i Reykjavik. Maður-
inn tók þennan kost og þarf
ekki af þessum ástæðum að yf-
irgeía landið.
En þessi raunalega yfirsjón
einstaks manns snerti ekki
hann éinan. Eins og meðferö
íslendinga er á víni gátu svipuö
atvik komið fyrir aftur. Ríkis-
stjórnin vildi ekki láta íslenzka
borgara vera dregna undir
hegningarvald annarra þjóða
fyrir þvílíkar mótgerðir, heldur
að fyrir þær væri stranglega
hegnt eftir íslenzkum lögum.
Ríkisstjórnin gaf þessvegna í
skyndi út bráðabirgðalög, sem
má kalla að séu sett til þess að
geta hegnt á viðeigandi hátt ís-
lenzkum borgurum, sem drekka
frá sér vitið og fremja þá verk,
sem eru bæði til skaða og
skammar. Blöðin, sem töku upp
hanzka fyrir drykkj uskapar-
ómenninguna birtu hátiðlega
fyrirgefningarbón stórkaup-
mannsins og frásögnina um hin
einkennilegu bráðabirgðalög.
III.
Þetta sérstaka óhapp hins
unga manns myndi ekki hafa
verið gerð hér að umtalsefni, éf
um væri að ræða einstakt til-
felli. En svo er ekki. Drykkju-
skaparhneigðin er sérstaklega
rík í lund íslendinga þannig, að
ekki er sýnilegt annað en hér
verði að hefja svipaða sókn móti
þessum vágesti, eins og áður var
gert með meira og mirina góð-
um árangri gegn holdsveiki og
berklaveiki.
lega anda nazista og fasista.
Og því furðulegra er þetta; er
sumir þessara þegna munu teíj a
sig kristna menn. Það er eins
og menn villist á Kristi og Satan.
Það er svo að sj á, sem' venj'u-
legir borgarar skilji hvorki
Krist né Satan. Þetta skilnings-
leysi borgáranna 1 öllum löndum
hefii’ hjálpað Ssctan til óvæntra
vegsemda og virðinga á vorri
öld.
Það er í sjálfu sér míklu af-
sakanlegra, að unglingar á
gelgjuskeiði dýrki hinn frum-
stæðá kraft, sem er slunginn og
villidýrslegur, kennir engrar
líknar né nokkurrar mildi né
mannúðar, heldur brýtur og
bramlar, kvelur og myrðir allt,
sem á vegi verður og veitir hina
minnstu mótspyrnu. En ég held
ekki, foreldrar, að þið ættuð að
taka létt á því, • ef börn yðar
hneigjast fast að þeim grimmd-
arstefnum, sem nú leitast við
að leggja undir sig heiminn.
Ég held ekki, aö það sé auðnu-
vegur eða gæfumerki, að þær
heilli börn yðar, svo að þau verði
með hugann vakinn og soíinri í
þeim. Ég rökstyð trú mína með
því, að það er aldrei gæfuvæn-
legt að fylla brjóst sitt andúð
og draumum um andúðar- og
heiftarverk."
Skólameistari minntist einn-
ig í þessari ræðu sinni á her-
nám íslands og gerði samán-
burð á því og hernámi annara
landa, er gerzt hefði um líkt
leyti. Taldi hann viturlegast að
fresta dómum um hernámið
þgr tií afleiðingar þess væru.
fullséðar og fram kæmi, hversu.
Bretar héldu loforð sín, en þau
loforð hefðum vér enga heim-
iid til að véfengja. Því næst
sagði hann:
.'... „Því er ekki að leyna, að
nokkur vandi er á háttvísri
framkomu við hið erlenda setu-
lið. Sum blöð vor fást mikið um
skriðdýrshátt sumra íslendinga
í samvistum við það .... Þess-'
um ásökunum er skotið úr til-
tekinni átt, þar sem einmitt
míkið virðist kveða að andlegri
auðmýkt eða skoðanaauðmýkt,
hugsanaauðmýkt, við tiltekna,
erlenda eiriræðisstefnu. Ég hefi
engar sannanir fengið fyrir
þessum ásökunum, en allur
skriðdýrsháttur er vitaskuld hin
mesta óhæfa. Annars gætir
furðu mikillar ósamkvæmni og
mótsagria í því, sem haldið er
fram um viðhorf og viðskipti
við Breta. Ég hefi engan heyrt
telja það athugavert, að íslenzk-
ir verkamenn ynnu í, þjónustu
þeirra, né íslenzkar verzlanir
seldu þeim íslenzkar vörur, né
húseigendur leigðu þeim her-
bergi, eða að menn störfuðu á
skrifstofum þeirra, eða né held-
ur að ungir námsmenn gerð-
ust túlkar þeirra. Hins vegar
Tvennt er hættulegast við meö-
ferð áfengis hér á lándi. Ann-
arsvegar óvenjulega almenri
hneigð tii að nota áfehga
drykki, og á hinn bóginn gam-
all og rótgróinn hugsunarhátt-
ur úm að víndrykkja sé góð og
nauðsynleg og fari vel á meiri-
háttar mörinum við sérstök og
hátíðleg tækifæri. Þessi hugs-
unarháttur, að afsaka og fegra
ofdrykkju, er einhver háskaleg-
asti þáttur í andlegu lífi ís-
leridinga.
Ef litið er yfir þjóðarheildina
og athuguð aðstaðan til áfeng-
ismálanna, kemur í Ijós, að víða
á landinu eru heil héruð, þar
sem kalla má að ekkert vin sé
haft um hönd, þó -að þar séu
hvorki góðtemplarastúkur eða
bindindisfélög. Þannig er ástatt
í ekki allfáum þeim byggðarlög-
um hér á iandi, þar sem kaupfé-
löfein hafa starfað lengst. Þau
hafa að vísu ekki haft neina
bindindisstarfsemi með hönd-
um, en þaú hafa staðið fyrir
alhliða fjárhagslegri umbóta-
starfsemi. Á þann hátt hafa
þau, með því að áuka almenna
menningu, útrýmt áfenginú á
áhrifamikinn og ándsgjulegan
hátt. Þá kemur hin beiria varn-
arstarfsemi gegn áfengisbölinu.
Störf templara, ungmennáfé-
laga óg bindindisfélága. Að síð-
ustu hafa márgir áf kennurum
landsins unriið þjóðþrifaverk I
áfengismálunum. Það má segja,
að í báðum búnaðarskólurium;
húsmæðraskólunum, héraðs-
skólunum, gagnfræðaskólunum
flestum, ef ekki ölþum, ríki al-
gert bindindi. Á Akureyri héfir
Enn segir Morgunbl.:
„Tillögur fjárveitinga-
jtóivas jOnsson:
(Framh. á 3. síðuj