Tíminn - 14.12.1940, Blaðsíða 3

125. blað
TtMlM, laagardaglmi 14. des. 1940
199
B Æ K U R
Hundrað beztu Ijóð á
íslenzka tungu. Jakob
Jóh. Smári valdi. Út-
gef. H.f. Leiftur. 214
• bls. Verð kr. 14.00.
bundin.
Fyrir sextán árum kom út
bók, sem á þeim árum þótti góð-
ur gestur, enda náði hún vin-
sældum og seldist upp á skömm-
um tíma. Bar hún nafnið:
Hundrað beztu ljóð á íslenzka
tungu, og skýrir heitið efni
bókarinnar. Nú er komin út 2.
útg. af henni, að vísu nokkuð
frábrugðin hinni fynú að því
leyti, að nokkrum fornkvæðum,
sem voru í fyrri útgáfunni er
sleppt hér, en kvæðum yngri
skálda bætt inn í staðinn.
Kvæðunum er skipt í flokka
eftir efni þeirra. Eru flokkarn-
ir þessir: Ástaljóð, trúarljóð, líf
og lífsviðhorf, náttúran, land og
þjóð og minningaljóð. Kvæðin
eru eftir 36 skáld, eldri og yngri.
Hversu til hefir tekizt um val
kvæðanna skal ekki mikið rætt
hér. Um það eru alltaf skiptar
skoðanir. Einum finnst þetta en
öðrum hitt. Margir myndu þó
búast við, að 'finna í þessu safni
í hafísnum, og Við Valagilsá
eftir Hannes Hafstein og Fáka
og Pundið eftir Einar Bene-
diktsson svo eitthvað sé nefnt.
Ekkert þessara kvæða er í bók-
inni. Vafalaust hefðu birzt þar
fleiri kvæði eftir þann síðar-
nefnda, ef leyfi hefði fengizt til
þess.
Það er erfitt verk og umdeil-
anlegt að velja 2—6 kvæði úr
ljóðasöfnum eftir skáld eins og
Einar Be.nediktsson, Matthías,
Jónas Hallgrímsson, Hannes
Hafstein, Bólu-Hjálmar og
Bjarna Thorarensen.
En þegar litið er yfir bókina
verður maður að viðurkenna, að
valið hefir tekizt furðu vel, en
þó betur hjá eldri skáldunum en
þeim yngri. Finnast mér varla
nógu vel valin kvæði eftir Dav-
íð Stefánsson og Jón Magnús-
son. Jakob Jóh. Smári hefir
safnað ljóðunum og er hans
nafn góð trygging fyrir því, að
yfirleitt sé smekklega valið.
Ytri frágangur bókarinnar er
allur hinn prýðilegasti. Prentun
góð og bandið vandað skinn-
band.
Bóki ner mjög eiguleg. E.B.
Lewis Broad: Winston
Churchill. Víkingsútgáf-
an. Reykjavík 1940. Bls.
164. Verð kr. 9.00 ób.
í bók þessari er rakinn æfi-
III.
Meðan flestar Evrópuþjóðir
byggðu fagrar kirkjur og gerðu
heilagar myndir, var listiðkun
íslendinga að miklu leyti tak-
mörkuð við ljóðagerð og sagna.
Nú hefir þjóðin eignazt merki-
lega byrjun að íslenzkri húsa-
gerðarlist, höggmyndagerð og
málverka.
Margir kaflar í „Fegurð lífs-
ins“ eru helgaðir þessum og fleiri
nýjum listagreinum. Inn í þá er
ofið margþæftu efni um æfi
listamannanna, sögu einstakva
bygginga, og þau andlegu við-
fangsefni, sem þar á að rækja.
Fyrst kemur grein um Einar
Jónsson myndhöggvara. Þjóðin
hefir gefið honum viðurnefnið
llstamaður á sama hátt og hún
gaf Jóni Sigurðssyni sæmdar-
heitið forseti, segir greinarhöf-
undur.
Á Skólavörðuhæð hefir verið
byggt mikið hús yfir listaverk
Einars. Þar er tækifæri til að
sjá hið mikla myndasafn hans.
Lestur þessarar greinar mun
verða mörgum ný hVatning til að
heimsækja þetta musteri listar-
innar. Þannig eru túlkuð í henni
mörg fegurstu ljóðin, sem af fs-
lendingi hafa enn verið ort í
stein.
Þá skal nefna grein um Ríkarð
Jónsson og forsögu hans í list-
iðnaði og andlitsmyndamótun.
Ein ritgerðin er sérstæð að því
leyti, að hún er ekki um íslenzka
list, heldur norska. Sú grein er
nefnd „Borgin við lindina“. Segir
þar frá Gustav Vigeland, ágæt-
um norskum myndhöggvara, og
hinum listrænu afreksverkum
hans.
Tveir fulltrúar málaralistar-
innar fá rúm I bókinni. Ásgrím-
ur er brautryðjandi þessarar
ferill núverandi forsætisráð-
herra Bretlands, Winston Chur-
chill. Fýsir vafalaust marga að
kynnast þessum nafntogaða
leiðtoga brezku þjóðarinnar.
Útgefendurnir munu því hafa
gert sér góðar vonir um sölu
bókarinnar og hefir það senni-
lega vakað meira fyrir þeim
en að gefa út góða bók. Eru það
engin illmæli um þessa bók, þótt
hún sé talin léleg. Hún er ber-
sýnilega skrifuð í áróðúrsskyni
og ætluð almenningi, sem er
vanur lestri lélegra dagblaða og
skáldrita og vill því hafa allar
frásagnir æsandi og reyfara-
kenndar. Afleiðingin er vitan-
lega sú, að bókin er léttvæg
dægurfluga, en hefir ekkert
varanlegt gildi.
Þýðingin er frekar stirð. Þýð-
andinn lætur ekki nafn síns
getið. Finnst honum bókin svo
léleg, að hann vilji ekki vera við
hana kenndur, eða telur hann
sig ekki hafa vandað þýðinguna
eins vel og skyldi? Það ætti að
vera fastur siður, að þýðendur
létu nafn síns getið.
Frágangur bókarinnar er
óvandaður og því í litlu sam-
ræmi við verð hennar. Þ. Þ.
listagreinar, en Kjarval sér-
stæðasti listamaðurinn.
Það hlýtur að vekja sérstaka
athygli, þegar þessar greinar eru
lesnar, hversu höfundurinn virð-
ist jafnvígur á að gagnrýna mis-
munandi listagreinar.
Hér er bent á í stuttu máli
nokkur helztu einkennin á mál-
verkum Kjarvals og Ásgríms með
álíka leikni og fram kemur í
mörgum kvæðaskýringum bók-
arinnar.
Að sjálfsögðu geta verið skipt-
ar skoðanir um einstök atriði
þessara skýringa, en jafnframt
munu flestir viðurkenna að þær
séu yfirleitt sérstaklega snjallar
og glöggar.
Byggingarmálum íslands var
lengi svo háttað, að hver kyn-
slóð varð að reisa nálega allt að
nýju, vegna þess að haldlaust
byggingarefni var notað.
Um leið og þjóðin lærði að
byggja úr varanlegu efni, þurfti
hún að eignast nýjan stíl í húsa-
gerð, sem hæfði hinu nýja efni,
en væri þó þjóðlegur og í sam-
ræmi við náttúru landsins og
yfirbragð.
Jónas Jónsson ritar langt mál
um, hvernig þetta hefir tekizt,
og brautryðjandastarf Guðjóns
Samúelssonar á þeim vettvangi.
Hann skrifar um Indriða Ein-
arsson og baráttu hans fyrir efl-
ingu leiklistarinnar, um þjóð-
leikhúsið, Landakotskirkjuna og
loks um hina nýju háskólabygg-
ingu. Heitir sú grein: Stofnun
Jóns Sigurðssonar. Þjóðskóli —
launamannaskóli. Þessi grein er
þríþætt að efni. Hún fjallar um
sögu háskólabyggingarinnar,
húsgerðarlist og uppeldisstarfið,
sem á að vinna í þessu mikla
musteri.
Það getur orkað tvímælis,
hvort rétt var að skrifa um allt
þetta efni í sömu greininni, sér-
staklega í slíku ritsafni sem
þessu. Hins vegar má benda á,
að háskólamálið er stórmál, sem
öll þjóðin á að fylgjast með og
fá vitneskju um.
Hún hefir lagt á sig byrðar til
að reisa háskóla sínum mikla og
glæsilega byggingu. Og hún á
ekki aðeins að láta sig miklu
skipta hinn ytri svip þessarar
byggingar, heldur einnig það
uppeldisstarf, sem þar er unnið.
Ég tel þess vegna, að rétt hafi
verið að taka þessa grein í rit-
safnið, þótt hún sé að sumu
leyti sérstæð að efni.
IV.
Jónas Jónsson kallar ritsafn
sitt „Komandi ár“. Samband
ungra Framsóknarmanna hefir
nú gefið út af því þrjú bindi.
Hvert þeirra um sig er nýjung í
íslenzkum bókmenntum.
í fyrsta bindinu eru söguleg-
ar greinar um merka menn, sem
verið hafa höfundinum kunnir.
Er það rnikil heimild um ís-
lenzka samtíðarsögu. Þetta
bindi er að mjög miklu leyti
helgað stjórnmálamönnum, sem
ýmist hafa verið leikbræður eða
keppinautar skáldsins. „Fegurð
lífsins" er á hliðstæðan hátt
helgað listamönnunum og af-
rekum þeirra.
í „Vordögum" eru greinar frá
þeim árum, þegar stjórnmála-
baráttan í landinu var að fær-
ast á nýjan vettvang. Þær eru
Útsöluverð í smásölu
á eftírtöldum teg. af víndlíngum, víndlum og reyktébaki
má ekkí vera hærra en hér segír:
Vinellingar.
British American Tobacco Co., Ltd.,
London.
Capstan N/C med.
Players N/C med.
Players N/C med.
May Blossom
Arabesque, Ronde
Arabeque, De Luxe
í 10 stk.pk. kr. 1.15
- 20-------------2.20
- 10-------------1.15
- 20-------------1.90
- 20-------------1.90
- 20-----------2.00
Thomas Bear & Sons, Ltd., London.
Elephant í 10 stk.pk. kr. 0.85
Westminster Tobacco Co., Ltd.,
London.
Commander
Turkish A.A, cork
Turkish A.A. cork
Turkish A.A. cork
í 20 stk.pk. kr. 1.70
- 50 — ks. — 4.25
- 10 — pk. — 0.95
- 20------------1.90
- 50 — ks. — 4.75
Godfrey Phillipps, Ltd., London.
De Reszke, Virginia ' í 20 stk.pk. kr. 1.80
— tyrkneskar - 20---------1.90
— tyrkneskar - 50 — ks.— 4.75
Carreras, Ltd., London.
Craven A ■ í 10 stk.pk. kr. 1.10
Teofani & Co., Ltd., London.
Fine
Fine
Yenídejh Oval
Crown de Luxe
Crown de Luxe
Crown de Luxe
Ritz Gold tipped
Monde Elegantes
í 20 stk.pk. kr. 1.90
- 50 — ks.— 4.75
- 50----------4.50
- 10 — pk. — 1.10
- 20---------2.20
-100 — ks,—11.00
- 25 — pk. — 1.80
- 50 — ks.— 3.60
- 25 — pk. — 2.25
Nicolas Soussa Fréres, Cairo.
Soussa í 20 stk.pk. kr. 1.90
Soussa - 50 — ks.— 4.75
Melachrino & Co., Ltd., London.
Melachrino nr. 25 í 20 stk.pk. kr. 1.90
Melachrino nr. 25 - 50 — ks.— 4.75
R. J. Reynolds Tobacco Co., U. S. A.
Camel i 100 stk. pk. kr. 1.80
Papastratos, Piraeus.
Hellas í 100 stk.ks. kr.10.00
Hellas - 50-------- 5.00
Hellas - 20 — pk. — 2.00
United Kingdom Tobacco Co., Ltd.,
London.
Greys Virginia í 20 stk.pk. kr. 1.70
Vindlar.
British American Tobacco Co., Ltd.,
London.
Golofina Perfectos í 25 stk.ks. kr. 34.80
— Londres - 50 ------ 54.00
— Royal Cheroots - 50 ------- 54.00
Havana vindlar.
Henry Clay & Bock & Co., Ltd.
La Corona:
Corona í 25 stk.ks. kr. 60.00
Half-a-corona - 20 -------- 32.40
Rotschilds
Elegantes Espanola
Bouquets de Salon
Golondrinas
Bock:
í 25 stk.kS. kr. 46.80
- 25 --------- 32.40
- 25 --------- 26.10
- 25 --------- 26.40
— After Supper
SMÁVINDLAR:
Marcella Whiffs
Marcella Whiffs
Marcella Whiffs
- 10 — pk.
5.30
- 50
- 25
- 10
ks. — 18.60
-------9.30
pk. — 3.75
Philip Morris & Co., Ltd., London.
Derby í 10 stk.pk. kr. 1.10
Derby - 25----------2.75
Derby -100 — ks. —-11.00
Turkish nr. 10 - 20 — pk. — 2.00
J. Freeman & Son, Ltd., London.
Kings Six í 50 stk.ks. kr. 38.40
Aranda Petit Corona - 50 ------ 29.40
Manikin Majors - 50 ------- 27.60
Manikin Majors - 5 — pk. — 2.76
Aranda Coronita - 50 — ks.— 23.70
Cremavana No. 1 - 25---------16.80
Falstaff Panatellas - 100 ------ 38.40
Falstaff Panatellas - 4 — pk. — 1.55
Manikins (smáv.) - 50 — ks.— 15.00
Manikins (smáv.) - 10 — pk.— 3.00
Manikins (smáv.) - 5----------1.50
R. & J. Hill, Ltd., London.
Dainty Diners (smáv.) í 50 stk.ks.kr. 14.40
Major Generals — -50-------18.00
Henry Clay:
Regentes í 2Srstk.ks. kr. 33.60
Jockey Club - 25 ---- 30.00
Golondrinas - 25 ----- 27.00
Bouquets de Salon - 25 -----26.40
Reyktóbak.
British American Tobacco Co., Ltd.,
London.
Justmans Shag
Justmans Shag
Moss Rose
Three Bells Mixture
Three Bells N/C
Richmond N/C
Richmond N/C
Richmond Mixture
Richmond Mixture
Viking N/C
St. Bruno Flake
St. Bruno Flake
Glasgow Mixture
Glasgow Mixture
Waverley Mixture
Waverley Mixture
Traveller Brand
Capstan Mixt. med.
Capstan Mixt. med.
Capstan Mixt. mild
Old English C/C
í i/2 lbs.ds. kr. 7.80
- 50 gr. pk. — 1.70
- ya lbs.pk. — 1.90
- y4 — ds.— 4.15
- y*------------4.15
- V*------------4.15
- Va------------2.25
- V4------------4.75
- Va------------2.45
- Va------------2.45
- 1/4---------5.10
_i/8--------- 2.65
-1/4------------5.40
- Va------------2.80
-1/4------------5.40
- Va------------2.80
- 1/4-----------6.00
- V\------------5.70
- Va------------2.90
- y4------------6.00
- 1/4-----------7.20
Garrick Mixture med. - V4-------7.20
Capstan N/C med. - Vi-----------6.25
Capstan N/C med.
Capstan N/C mild
Capstan N/C mild
Three Nuns
Sweet Chestnut
- Va------------3.20
- y4------------6.70
- x/a-----------3.40
-1/4-----------8.05
- 50 gr.-------3.00
Utan Rsykjavíkur oj Hafaaríjarðar mi vcrðið vera 3°/0 hacrra vegaa ílutningskostnaðár
Tóbakséinkasala ríkisins
Lindargötu 1 D — Reykjavík
Símar: 1620, 1621, 1622, 1623, 1624, 1625
ekki einungis merkileg heimild
um uppruna og fyrstu stefnu-
mál Framsóknarflokksins, held-
ur skýra þær einnig, hvernig ný
flokkaskipting hlaut að mynd-
ast, eins og líka síðar hefir orð-
ið í aðalatriðum.
Allar þessar bækur veita mik-
inn og margvíslegan fróðleik,
ekki sízt unga fólkinu. Hitt er
þó ekki minna um vert, hversu
þær eru skrifaðar á látlausu, en
þó fögru máli. Má segja, að það
geti verið unga fólkinu einskon-
ar móðurmálskennsla að lesa
þær.
Jónas Jónsson hefir lengi ver-
ið ötull stuðningsmaður * ís-
lenzkra iista. — í „Fegurð lífs-
ins“ segir hann frá baráttu og
sigrum nokkurra afreksmanna
í listrænum efnum. Með þeirri
bók hefir höfundurinn gert
meira en nokkur annar til að
túlka fyrir þjóðinni fagrar list-
ir og skáldskap. J. E. G.
JÓLABÓKIN HANDA
UNGUM STÚLKUM:
TVÍBURASYSTURNAR. ísak Jóns-
son kennari þýddi. Bókin er þýdd úr
sænsku. Þegar hún kom fyrst út, vakti
hún svo mikla athygli, að hún var
talin bezta bókin handa ungum stúlk-
um, sem út kom á þvi ári.
Jeanne Osterdahl skrifar um hana:
„Litlu smábæj arstúlkurnar tvær, sem
með snarræði og dugnaði bjarga sér
úr öllum kröggum, sem að þeim steðja
í höfuðstaðnum, ljóma af heilbrigði
og lífsgleði."
Gurli Linder segir: „Djarfar og
snarráðar, glaðar og kvikar, gæddar
meðfæddum yndisþokka og aðlaðandi
framkomu, eru þessar stúlkur ljóm-
andi fyrirmynd ungra nútíðar-
stúlkna"
ÞeLta er JÓLABÓKIN handa ungum
stúlkum.
Bókaverzlun ísafoldarprentsmiðju