Tíminn - 17.12.1940, Qupperneq 4

204
TtMlTV\. lirSð judaglnn 17. des. 1940
126. bla3S
Ylir landamærin
1. Jón Bjömsson kaupmaður, sonur
Bjöms Kristjánssonar alþm., hefir látið
handbendl sitt í Vísi áfella Framsókn-
armenn fyrir að þeir réðust ekki með
grlmmdarhörku á Pétur heitinn borg-
arstjóra, þegar hann kom frá London
og fékk ekki lán í hitaveituna. Er það
tílætlun eiganda Vísis, að óska eftir að
blöðin taki til meðferðar erfiðleika
þeirra manna, sem staðið hafa fyrir
framkvæmdum í hitaveitumálinu? Öll
gögn eru fyrir hendi, ef heildsalar vilja
fá þær umræður inn í undirbúning
kosninganna.
2. Sigfús Sigurhjartarson hefir sem
templari og hugsjónamaður unnið sér
tvennt til frægðar nýlega. Fyrst að bera
fram á silfurdiski ósk um það, að ein-
um góðvini hans yrði ekki hegnt fyrir
hina álappalegustu sióðþurð, sem sögur
fara af hér í bæ. I öðru lagi mælir
hann bót drykkjuskap unglinga, og vill
láta gera forráðamenn æskunnar
ábyrga fyrir að breiða ekki yfir
drykkjuhneigð og drykkjuskap ung-
menna.
Prcstskosningarnar
iFramh. af 1. siBu)
haldið áfram við kertaljós. Ó-
veður gerði um kvöldið, og
hamlaði það einnig nokkuð
kjörsókn þeirra, er dregið höfðu
það til kvöldsins að kjósa.
Eins og áður er sagt, var á-
róður mjög harður í bænum fyr-
ir kosningu ýmissa prestsefna,
og verður ekki betur séð en að
þar hafi margt fleira komið til
greina en áhugi fyrir kristin-
dómi og kirkjumálefnum í bæn-
um. Líklegt er einnig, að að-
ferðir þær, sem sums staðar var
beitt til þess að fá fólk, til að
kjósa tiltekinn prest, eða hræða
það frá að kjósa einhvern ann-
an, hafi verið í litlu samræmi
við anda og-boðskap kristninn-
ar.
Búnaðarnámskeiðín
(Framh. af 1. slðu)
starfsmaður búnaðarsambands-
ins þar um sauðfjárrækt og Ey-
vindur Jónsson, einnig starfs-
maður eyfirzku búnaðarsamtak-
anna, um nautgriparæktarfé-
lögin í sýslunni, er starfað hafa
í tíu ár um þessar mundir.
Á námskeiðinu á Svalbarðs-
eyri flutti Guðmundur Bene-
dlktsson bóndi á Breiðabóli,
erindi um búnaðarfrafhfarir í
hreppnum á síðari árum.
Ólafur Sigurðsson, fiskirækt-
arráðunautur, var á öllum nám-
skeiðunum, sem haldin voru í
Skagafirði, og talaði um fiski-
rækt og fleira. Á Akranámskeið-
inu flutti Gísli Gottskálksson
kennari einnig erindi um raf-
magnsmál Skagafjarðar og séra
Lárus Arnórsson um alþýðu-
menntun. Á Hólum talaði Gunn-
laugur Björnsson kennari um
nýbýlamálið og Vigfús Helgason
kennari um viðhald húsa, véla
og mannvirkja. Á Hofsósi flutti
Ólafur Jónsson, starfsmaður
búnaðarsambands Skagafirð-
inga, erindi um garðrækt i
Skagafirði. Þar flutti Ágúst
Jónsson bóndi á Hofi í Vatns-
dal, erindi um sauðfjárhirðingu
tí R BÆNUM
Framsóknarfélögin í Reykjavík
boða til íundar í Kauþingssalnum
næstkomandi föstudagskvöld. Til um-
ræðu verður mál, sem varðar alla
Framsóknarmenn í bænum, en það er
aðstaða flokksins hér í Reykjavík. Ættu
því flokksmenn að fjölmenna á fund-
inn,
Rafljósin í Reykjavík
slokknuðu skyndilega klukkan 8,15 á
sunnudagskvöldið. Var ljóslaust í bæn-
um um liríð. Orsökin var sú, að raf-
þræðir slógust saman í grennd við Sogs
stöðina og komst þetta ekki i lag fyrr
en seínt um kvöldið. Var notast við
rafmagn frá Elliðaárstöðinni, og voru
IJós því mjög dauf í bænum, þar eð
hún megnar ekki nándar nærri að fuU-
nægja raforkuþörfinni í bænum. Einn-
ig varð um stimd truflun á orkusend-
ingu frá Elliðaárstöðinni og mun það
einnig hafa stafað af samslætti á vír-
um. Vegna þessara rafmagnstruflana
féll útvarp niður þetta kvöld; sömu-
leiðis sýningar í kvikmyndahúsum.
í heimahúsum, veitingastöðum og á
kjörstöðunum — prestskosningarnar
stóðu þá sem hæst — var notast við
kertaljós og olíulampa, þar sem þeir
voru til.
Sölubúðir.
í bænum verða opnar til miðnættis á
laugardagskvöldið og mánudagskvöldið
kemur. Á þriðjudaginn, aðfangadaginn,
verða búðir opnar til klukkan 4.
Vestfirðingafélag.
I í gærkvöldi var stofnað Vestfirðinga-
félag hér í bænum. Félagið er þegar
fjölmennt og er í því fólk úr öllum
sýslum Vestfjarðakjálkans. Stjóm fé-
lagsins var kosin: Jón Halldórsson tré-
smíðameistari, dr. Símon Jóh. Ágústs-
son, Guðlaugur Rósinkranz yfirkennari,
Maria Maack, Elías Halldórsson, Sigur-
vin Einarsson og Áslaug Sveinsdóttir.
Víxlafölsun og þjófnaður.
Starfsmaður í Landsbankanum, Sig-
urður Sigurðsson að nafni, hefir verið
hnepptur í gæzluvarðhald. Hafa víxla-
falsanir og fjárdráttur sannazt á hann.
Alls mun hann hafa falsað fimm víxla
á hálfu öðru ári og svíkið á þann hátt
8000 krónur frá bankanum. Sigurður
hefir alllengi verið starfsmaður í bank-
anum og er því vel kunnur öllu fyrir-
komulagi og starfsháttum þar og notaði
hann þessa aðstöðu sina til að koma
svikum sínum í framkvæmd og forða
því að þau kæmust upp. Þegar þjófn-
aðarmálið var á döfinni í Landsbank-
anum fyrir nokkrum árum, sat Sig-
urður um skeið í gæzluvarðhaldi, þar
eð sá grunur féll á hann, að hann kynni
að vera valdur að peningahvarfinu eða
eiga þátt í því.
og Bragi Ólafsson hétaðslæknir
annað um mataræði.
Á námskeiðunum fóru jafnan
fram umræður á kvöldin og bar
þá oft margt á góma- Og voru
samþykktar tillögur um ýms
mál búnaðarins og hlutaðeig-
andi héraða’ Á Ökrum og
reyndar víðar, var til dæmis
samþykkt tillaga til þings og
stjórnar um að hækka fjár-
framlagið til bygginga í sveit-
um og ennfremur að gert yrði
fjárhagslega kleift að virkja
fallvötn landsins til afnota fyr-
ir dreifbýlið. Sums staðar voru
einnig samþykktar tillögur um
að afla fjár til að framkvæma
vísindalegar tilraunir í þágu at-
vinnuveganna í landinu.
Á meðan við dvöldum á Ak-
ureyri fluttum við þrír, Ragnar
Ásgeirsson, Pálmi Einarsson og
ég, erí'ndi í menntaskólanum, að
ósk Sigvtrðar Guðmundssonar,
skólameistara.
Jákvæð eru ljjóðin . . .
(Framh. af 2. slðu)
um kaupmáttur krónunnar lit-
111 í höfuðstáð landsins. Nú
geríst hann vandlætingasam-
ur mjög útaf samanburði talna,
er hann þá myndi hafa talið
réttar.
Eg minnist þess einnig, að á
Bergstaðastræti fyrir 13 árum
gerðist hinn ungi maður ljóða-
smiður. Hann kvað laglega um
nauðsyn samvinnu og sam-
starfs, verndun lítilmagnans,
ást sína á þingræði og lýðræði,
kraft molddrinnar o. fl. Nú er
„skáldskapur“ Skúla í óbundnu
máli og allmjög á annan veg.
Nú er hann heillaður af
„samvinnu" Hitlers og Stalins,
en sennilega ekki annári. Hann
finnur verndun lítilmagnans
fyrst og fremst í gerðum þess-
ara manna, hann elskar það
þingræði og lýðræði, er Stalin
hefir fært yfir smáríkin við
Eystrasalt, hann trúir á kraft
kommúnismans í stað kraft
moldarinnar. — Hann er gram-
ur yfir litlum árangri af hinu
nýja trúboði meðal bænda, og
segir: „Hefi ég þá stundum ætl-
að að fræða þá um það, sem á
seiði var, en jafnan hætt því
fljótlega, því ég fann ávallt að
þeir (nágrannárnir) álitu mig
stórerkilygara."
Fyrir 13 árum unni Skúli
þeim skóla, er hann dvaldi í,
leit á hann sem góðan verzlun-
arskóla, óháðan stjórnmálum
með öllu. Nú telur hann þennan
skóla áróðurstæki i þágu vissrar
stjórnmálastefnu og skólastjóra
hans sálnakaupmann, er veiði
unga menn í gildru. Hann tel-
ur skólabræður sína verzlunar-
vöru fyrir það, að þeir aðhyll-
ast ekki hið nýja trúboð hans.
Þannig er þessi samanburður.
Hann er ömurlegur, en hefir þó
einn kost; Hann er víti til að
varast, og það hafa líka bænd-
ur í nágrenni Skúla gert — og
það samkvæmt hans eigin frá-
sögn.
Eg vil ekki hafa þennan sam-
anburð lengri, en vænti,að hann
sé nokkur afsökun fyrir því, í
hvaða „dúr“ Skúli skrifár.
Stefán Jónsson.
Eyjóllur Guðmundsson
(Framh. af-3. síðu)
vilja ekki skulda öðrum og allra
sizt bregðast manni, sem hefir
treyst þeim. Þegar kreppulána-
sjóður tók til starfa, taldi Eyj-
ólfur í Hvammi það skipulag
sannnefndan óvin bændastétt-
arinnar. Landbúar neituðu
öllum skiptum við þá stofnun.
Þeir bændur í sveitinni, sem
skulduðu öðrum fé, greiddu það
skilvíslega. Þeim þótti það lítil-
lækkun að standa ekki í fyllsta
máta við gefin heit í fjármál-
um. Áhrif Eyjólfs á sveitung-
ana í Landbyggð eru alveg ein-
stæð í sögu síðari kynslóða.
Hann varð upphafsmaður ný-
stárlegra fjármálaskoðana.
Þýðingarmesta boðorð þessarar
nýju félagshyggju var að vinna
162 Robert C. Oliver:
kona úr Hjálpræðishemum, sem stóð
úti í ganginum, kinkaði kolli samþykkj-
andi.
Mody, sem einnig var þarna með sína
ferðatösku, tilbúinn að stíga úr lestinni,
brosti lítið eitt.
— Rétt hjá stöðinni, hélt Bob áfram,
á að standa stór bíll, með nafni „Hótel
Cuba“ letrað á hliðina. — Við eigum að
fara upp í hann.
Stúlkurnar gáfu til kynna með marg-
háttuðu móti, að um engan misskilning
gæti verið að ræða.
Eins og skólakennari, sem fylglr hóp
af nemendum gegnum höfuðborgina til
þess »ð sýna þeim söfn og annað mark-
vert, fylgdi Bob stúlkunum sínum gegn-
um ^j árnbrautarstöðina og út á völlinn
bak við hana, þar sem, meðal annarra
bíla af öllum gerðum, var einn blár,
með áletruninni „Hótel Cuba.“
Stúlkurnar voru þarna allar með far-
angur sinn og þegar Bob hafði full-
vissað sig um, að enga vantaði, steig
hann sjálfur inn í bílinn og hann ók
af stað.
Næsti bíll á eftir þeim var rauður
leigubíll, og i honum sat Mody og hall-
aði sér makindalega aftur á bak í sæt-
inu, eins og honum kæmi það ekkert
við, að á undan honum ók stór, blár bíll,
Æfintíri blaðamannslns 168
með 12 ungar dansmeyjar og' einn
leiðsögumann.
Þau óku yfir brýr, breið torg og
þröngar götur, þar sem umferðin var
svo mikil, að árekstur virtist yfirvof-
andi á hverju augnabliki — þau óku
gegnum garð með háum járngrindum
umhverfis, beygðu svo inn í litla götu
og frá öðrum enda hennar sást partur
af Signu. Stúlkurnar ráku upp fagnað-
aróp — svo hvarf fljótið aftur sjónum
þeirra — og nú voru þau fyrir framan
„Hótel Cuba.“
í sömu svipan ók rauöi leigubíllinn
framhjá.
Bob steig nú út og stúlkurnar komu
masandi á eftir, inn í fordyrið, þar sem
farangri þeirra var safnað saman í
eitt hornið, meðan Bob ritaði nöfn
þeirra i gestabókina,
Því var þannig fyrir komið, að dans-
meyjarnar fengu herbergi tvær og tvær
saman. Bob sagðí þeim að koma eftir
hálfa klukkustund niður í borðsalinn.
Samkvæmt hinum gefnu fyrirmælum
átti Bob nú að spyrja eftir einhverjum
Mr. Druck, sem hann, án nokkurra erf-
iðleika, fékk að tala við á skrifstofu
gistihússins.
Mr. Druck var lítill vexti, sver en
kvikur í snúningum, með hvítgljáandi
skalla og lítið svart yfirskegg, sem
fslenzkustu
harnabækurnar
á þessu liaustl eru
Tröllí
Sæmundur íróðí
Ljósmóðirín
í Stöðlakotí
Bókaverzlun
tsa f olda rpre ntsmiðj u
p°~*"GAMLA BÍÓ0~°—0~e
Hver er faðirínn?
i (BACHELOR MOTHER).
1 Fjörug og skemmtileg
ameTísk kvlkmynd frá
Radio Pictures.
Aðalhlutv. leika:
GINGER ROGERS
og
DAVID NIVEN.
Sýnd kl. 7 og 9.
NÝJA BÍÓ —►
Sakleysmglnn
ur sveitinni.
(THE KID
FROM KOKOMO).
Hressilega frjörug amerísk
skemmtimynd frá Warner
Bros.
Aðalhlutv. leika:
WAYNE MORRIS,
JANE WYMAN,
PAT O’BRIEN,
JOAN BLONDELL
og gamla konan
MAY R.OBSON.
Sýnd kl. 7 og 9.
Börn fá ekki aðgang.
Hkrifstofnr okkar
verða lokaðar
fimmtudag
föstudag
laugardag.
Sjúkrasamlag Reykjavíkur.
Verð á smjorlíki
leekkar enn.
Smásöluverð á smjörlíki
er Srá og með degínum
í dag kr. 2,28.
H.L Smjörlíkísgerðin Smárí.
Smjörlíkisgerðin Ljómi.
F
H.f. Svanur. H.f. Asgarður.
I Westinghouse ljósaperur I
:i; komu með síðasta skipi frá Ameríku. WESTINGHOUSE :i:
i;í; hafa búið til perur síðastliðin 47 ár og ekkert sparað til :í:
;i; . bezta árangurs. ;í;
I WESTINGHOUSE-PERUR eru þekktar um allan heim að i|
öllum þeim kostum, sem slíkir hlutir geta haft. :i:
:| WESTINGHOUSE-PERUR um jólin GEFA JÓLALJÓS.
;i; Aðalumboð hefir
Raftækjaverzlun Eíríks Hjartarsonar
ii; Laugaveg 20. Símar 4690 — 5690. í;
SKIPAUTGERP
H RIKISINSH
fi§ja
Sú breyting verður á áætlun
m.s. Esja, að skipið fer ekki
Iengra en til ísafjarðar. Burt-
farartimi og viðkomustaðir
aúglýst síðar.
E.s. Hvassafell
hleður á fimmtudag til Siglu-
fjarðar og Akureyrar. Vörumót-
taka í e.s. Hvassafell á morgun.
Annáll
(Framh. af 3. síðu)
Bjarni gegndi ýmsum trún-
aðarstörfum í sveit sinni, átti
sæti í hreppsnefnd og fleira.
Hann var einlægur samvinnu-
maður og fylgdi Framsóknar-
flokknum að málum. Hann var
einarður maður og hreinskilinn
og sagði æfjnlega sína skoðun
afdráttarlaust, þegar því var að
skipta.
Bjarni var mikill að vallar-
sýn og höfðinglegur. Það var ó-
mögulegt annað en að veita
honum athygli. En aðal ein-
kennj hans var karlmennskan,
kjarkurinn og viljaþrekið.
Bjarni kenndi lasleika síðast-
liðið sumar, en lét það ekki á sig
fá og gekk að heyskap sem al-
heill væri, þar til hann varla
gat staðið við verkið. Þá lagðist
hann banaleguna og var, svo
þungt haldinn, að það mátti
hann engan veginn hræra.
Hann sá þá hvert stefndi. Bað
hann þess, að hann yrði jarðað-
ur í túninu að Borg og tiltók
staðinn sjálfur. Þar hvílir hann
nú gegnt sól. P. J.
vel, borga hverja réttmæta
skuld, spara og safna í sjóði til
tryggingar á ókomnum árum.
Það er mál kunnugra manna,
að allir Landbændur séu nálega
skuldlausir og flestir eigi inn-
stæður í bönkum eða sparisjóð-
um. Samt eru framfarir í húsa-
gerð, ræktun og allri aðstöðu á
heimilunum engu minni en ger-
ist í öðrum sveitum.
En auk þess, sem einstök
heimill höfðu safnað innstæðum
vegna framtíðarþarfa, átti
Landhreppur sinn eigin vara-
sjóð. Síðastliðið sumar spurði
aðkomumaður í Hvammi Eyj-
ólf bónda, hversu mikil væri
sjóðseign hreppsins. Oddvitinn
opnaði skrifborð sitt og sýndi
gestinum skilríki fyrir því, að
sveítin átti þá 85 þús. kr. í
sameiginlegum sjóði. Allur þessi
varaforði hafði myndazt undir
stjórn Eyjólfs Guðmundssonar,
eftir að sveitin fór að rétta við;
þegar. sandfoksharðindin voru
yfirstigin. Á æskuárum Eyjólfs
byrjuðu landshöfðingjar og
sparsamir' þingmenn að spara fé
landsmanna í hinn svonefnda
Viðlagasjóð. í hann var lagt, þó
að hart væri í ári. Forystumenn
þjóðarinnar frá 1874 til 1900
voru skoðanabræður Eyjólfs í
Hvammi. Þeir mundu eftir fjár-
hagserfiðleikum æskuáranna.
Þeir vildu vera fjárhagslega
sjálfstæðir. Þeir vildu venja
hina ungu þjóð, sem nýtekin var
við frelsi sínu, við sparsemi og
hóflega eyðslu. Þegar innlend
stjórn byrjaði að beitast fyrir
miklum framförum eftir 1903,
var Viðlagasj óðurinn til mikils
stúðnings. Landsveit erfir nú
viðlagasjóð Eyjólfs Guðmunds-
sonar og hinnar eldri kynslóðar.
Sá arfur er mikill og verður
væntanlega ávaxtaður skyn-
samlegan hátt. Þó eru dýrmæt-
ari uppeldisáhrif oddvitans í
Hvammi. Hann hefir mótað
tvær kynslóðir í byggðinni í
sinni eigin mynd og' likingu.
VII.
Á þroska- og uppgangsárum
Eyjólfs Guðmundssonar var
Björn Jónsson áhrifamestur af
íslenzkum blaðamönnum og
ísafold þýðingarmesta stjórn-
málablaðið. Eyjólfur í Hvammi
og Björn Jónsson bundu saman
einlæga vináttu, sem hélzt með-
an þeir lifðu. Voru báðir þessir
menn um margt skaplíkir, mjög
einhuga í skoðunum og mála-
fylgju. Eyjólfur keypti ekki
önnur stjórnmálablöð en ísa-
fold, meðan Björn var ofar
moldu. Honum þótti þá miklu
skipta um landsmálataflið, og
þó að hann væri mikill elju- og
búsýslumaður, lét hann stund-
um eftir sér um sláttinn, að
fella niður verk og koma heim
til að lesa blöðin. Eftir fráfall
Björns Jónssonar kom los á
flokkaskiptinguna í landinu, og
komu fram ýmsar nýjungar,
sem ekki voru að skapi Eyjólfs
í Hvammi. Eftlr það keypti
hann og las mörg blöð, en fylgdi
engum flokki. Honum fór í
stjórnmálaefnum eins og þeim
mönnum, sem unna heitt, en
ekki nema einu sinni. Á síðari
árum lét hann orð falla við
unga menn um, að bezt hentaði
í þjóðmálum að fylgja því einu,
sem bezt þætti og réttast í hvert
sinn, en binda sig ekki varan-
legum flokksböndum.
Nú er þessi mikli landshöfð-
ingi fallínn í valinn. Bein hans
munu verða lögð til hvíldar að
Skarði á Landi, i bezt gerða
kirkjugarðinum á íslandi. ÞaT
sækir gróður landsins fram í
allar áttir, að því volduga sand-
hafi, sem var að gereyða hérað-
ið, þegar Eyjólfur Guðmunds-
son gerðist þar landvarnarmað-
ur sveitar sinnar og þjóðar.
J. J.
Á víðavangi.
(Framh. af 1. síðu)
myndir. Hitt skíptir þó meira,
að Jóhann læknir er ágætlega
ritfær maður, og reyndur lækn-
ir. Bók hans er í einu fræðandi
og skemmtileg, og stefnir fyrst
og fremst að því að hjálpa les-
endunum að vernda heilsuna.
Þessi heilsufræði á að verða
grundvöllur að baráttunnj fyrir
hollu og heilsusamlegu lífi þjóð-
arinnar.