Tíminn - 05.06.1941, Blaðsíða 3

61. blað
TÍMBVíV, flmmtndagtim 5. jjuní 1941
243
menntaðir menn, sem á 70 ár-
um hafa tekið alla verzlun ís-
lands úr höndum útlendinga og
gert hana innlenda. Það ætti
nú að vera þakklætið og viður-
kenningin frá hálfu þjóðfélags-
ins, að svo væri fyrir mælt með
lögum, að engir sjálfmenntaðir
menn ættu að eiga aðgang að
framhaldsnámi í viðskiptamál-
um, sem kostað væri af íslenzka
ríkinu.
Ég vil enn nefna til skýring-
ar þessu máli tvo forustumenn
í íslenzkum viðskiptamálum,
sem báðir hafa verið kvaddir til
vandasamra milliríkjastarfa
fyrir þjóðfjlagið. Annar er úr
hópi kaupfélagsmanna, hinn úr
flokki kaupmanna. Annar er
Vilhjálmur Þór, kaupfélags-
stjóri frá Akureyri, forstö'ðu-
maður íslandssýningarinnar 1
New York, fyrsti aðalræðismað-
ur íslendinga í Vesturheimi og
núverandi bankastjóri i Lands-
bankanum. Hinn er Jóhann Þ.
Jósefsson, kaqpmaður og út-
gerðarmaður í Vestmannaeyj-
um og þingmaður þess kjör-
dæmis og margreyndur samn-
ingamaður fyrir íslands hönd
frá undanförnum árum. Báðir
þessir menn hafa byrjað á
verzlunarstörfum mjög ungir
og án skólagöngu. Báðir hafa
menntazt og framazt vel, num-
ið tungur margra erlendra
þjóða, komizt í fremstu röð
hvor í sinni starfsgrein, og
leyst fyrir þjóðina mörg vanda-
söm málefni erlendis. Það er
vitanlegt, að slíkir menn fóru
ekki í sex ára undirbúningsskóla
og álíka langt framhaldsnám.
Þeir fóru styttri leið, vegna
hæfileika sinna, og eru komnir
í hinar vandasömu stöður, þeg-
ar jafnaldrar þeirra, sem minna
pund hafa til ávöxtunar, eru að
klifa hina seinfæru leið meðal-
mennskunnar.
Mér þykir engan veginn ólík-
legt, að ef til hefði verið þriggja
ára viðskiptaskóli, með þungu
og margbreyttu námi, þegar Jó-
hann Jósefsson og Vilhjálmur
Þór voru ungir verzlunarmenn,
þá hefðu þeir búið sig undir
slíkt nám með hjáverkavinnu
og tekið framhaldsskólann, af
því að ekki þurfti að eyða þar
mörgum árum, en léttir að
þeirri þekkingu og æfingu, sem
þar fékkst, ef hún var ekki vaf-
in 1 of þunglamalegar umbúðir.
Drög þau að reglugerð, sem
starfsmenn viðskiptaháskólans
hafa samið og leggja nú tilbúna
til staðfestingar, gera ráð fyrir
að leysa þetta mál á eðlilegum
grundvelli. Inntökuprófið er
þungt. Stúdentar þurfa að bæta
við sig nokkurra mánaða námi
verzlunarlegs eðlis, og ef til vill
1 vissum greinum þjóðlegra
fræða. Piltar, sem ekki eru
stúdentar, verða að sínu leyti
að búa sig undir enn fleira. En
sú leið er þó opin duglegum
mönnum. Samkvæmt þessum
tillögum opnar viðskiptaháskól-
inn dyr sínar fyrir duglegum,
vel undirbúnum stúdentum, en
engu að síður fyrir duglegum
og vel undirbúnum mönnum úr
verzlunarstétt landsins og frá
athafnastörfunum. Síðan kem-
ur erfið skólaganga í þrjú ár,
skólaganga, sem ekki er fær
öðrum mönnum en þeim, sem
geta lagt á sig mikla vinnu. Hér
er ekki spurt um stétt eða vöru-
merki á nemendum, ekki ann-
að en hæfileika, undirbúning,
dugnað og starfhæfni. Hvort
slíkur viðskiptaháskóli er til
húsa í einni eða annarri bygg-
ingu, skiptir engu máli. Hann á
ekki að vera atvinnuleysingj a-
stofnun, heldur vinnustöð fyrir
þróttmikla menn. Leið rektors
í þessu máli leiðir í blindgötu,
af þvi að fyrir honum vaka ein-
göngu stéttarhagsmunir nokk-
urra námsmanna, og af því að
hann vill útiloka þá menn, sem
hafa leyst af hendi öll afrekin
í jjslenzkri verztun síðan um
1870. Úrræði ' forráðamanna
verzlunarskólans er vafasamt,
af því ekki er séð, að það henti
skóla þeirra að setja hann í
beint samband við annarlega
stofnun og breyta henni veru-
lega til óhagnaðar fyrir þá
menn, sem ekki stunda fram-
haldsnám. Auk þess er vafa-
samt, hvort 6 ára skólaganga í
undirbúningsdeild er að öllu
leyti heppileg fyrir tilvonarídi
athafnamenn. En mesti ágall-
inn á leið verzlunarskólafor-
• kólfanna er þó það, að þeir taka
ekki tillit til hins mikla fjölda
ungra verzlunarmanna, sem
komnir eru út í lifsbaráttuna
og geta ekki búið sig undir við-
skiptaháskólann nema með hjá-
verkavinnu, samhliða daglegum
störfum.
Það eru engar líkur til, að
athafnamenn og verzlunarstétt
landsins láti nokkurn tíma loka
fyrir sér götunni að námi í ís-
lenzkum viðskiptamálum. For-
ráðamenn háskólans verða þess
vegna að velja um, hvort þeir
vilji missa af að hafa viðskipta-
háskólann í háskólabygging-
unni eða taka við nemendum,
sem ekki hafa stúdentspróf.
Þeir verða að velja um skipu-
lag Jóns Sigurðssonar, þar sem
háskólinn miðar starf sitt við
þarfir þjóðarinnar allrar, eða
ímyndaða sérkreddudrauma
þekkingarsnauðra viðvaninga
um uppeldis- og þjóðfélagsmál.
Viðleitni Alexanders Jóhann-
essonar til að útiloka verzlunar-
stéttina frá viðskiptanámi kem-
ur glögglega fram í nafni því,
er hann velur deildinni. í stað
þess að láta viðskiptanámið
vera sérstaka delld og halda
nafni sínu, reynir hann að láta
nafnið gleymast. Hann vill fyrst
búa til nýja deild í hagfræði og
spyrða hana saman við laga-
deild, og á titill námsins að vera
tengdur við þessar virðulegu
deildir. Viðskiptanámið á að
vera nafnlaus fylgifiskur hag-
fræði- og lagadeildar. Með þessu
vill rektor háskólans sýna við-
skiptanáminu sem mesta lítils-
virðingu og undirstrika í aug-
um almennings, að það sé ann-
ars og lægra eðlis heldur en
aðrar námsgreinar í stofnun-
inni. Það myndi áreiðanlega
ekki verða metnaðarmál manna,
sem hefðu nokkurn þroska og
sjálfsvirðingu, að stunda nám
þar, sem þeim væri fyrir fram
búin skipuleg lítilsvirðing.
Um hagfræðideild í háskólan-
um er það að segja, að um hana
hefir ekki verið beðið af borg-
urum landsins eða Alþingi.
Fram að þessu hafa íslending-
ar talið það eina af þeim grein-
um, sem eðlilegt væri að íslenzk-
ir námsmenn sæktu til útlanda.
Þjóð, sem er ekki nema 120 þús-
undir, getur ekki borið uppi há-
skólakennslu í mjög mörgum
námsgreinum. Kemur þar jafnt
til greina vöntun hæfra manna
í mörg slík embætti og tilkostn-
aður þjóðfélagsins. Hættan er
sú, að ef ofurkappsfullir en
grunnfærir menn fjölguðu
mjög kennsludeildum við há-
skólann, svo sem í hagfræði,
stærðfræði og heimspeki, til að
nefna nokkur dæmi, myndi það
bæði vera of þungur baggi fyrir
þjóðfélagið, og hins vegar um
að ræða útþynnta kennslu, svo
að námsmarkið lækkaði frá því,
sem verið gseti, ef slíkt nám
væri stundað í háskólum stærri
þjóða.
Ein af ástæðum til þess, að
vafasamt má telja að fjölga
mjög ört deildum háskólans, er
það, að stofnunin er tæplega
búin undir að koma á þær full-
komnu skipulagi. Nægir í því
efni að benda á viðleitni Alex
anders Jóhannessonars að koma
upp verkfræðikennslu í háskól
anum í vetur sem leið. Fékk
hann hjá ríkisstjórninni all-
mikla fjárhæð í því skyni að
búa unga verkfræðinga undir
að ljúka fyrrihlutanámi hér
heima. Erlendis verða nemend
ur í verkfræðinámi að vera 10—
12 tíma við hörkustörf í þeim
fræðum alla virka daga. Hér
var allt laust i böndunum. Tíu
kennarar með 10 króna tíma-
kaup. Nemendur oft 1—3 í tíma.
Ekkert aðhald, engin forstaða.
Engir samningar við nokkra er
lenda stofnun um að taka við
þessum nemendum. Auk þess
má kalla vonlaust, að nemend-
ur, sem aldir hafa verið upp á
þess konar vanræksluútigangi,
verði taldir færir til að setjast
á bekk með öðrum nemendum,
sem fengið hafa skipulega
fræðslu. Rektor háskólans mun
hafa búizt við, að erfitt yrði að
koma nemendum með þess kon-
ar undirbúningi ájleiðis í er-
lenda háskóla. Hefir hann þess
vegna látið rannsaka tilkostn-
að við sérstaka verkfræðideild
hér á landi. Samkvæmt þeim
útreikningum var talið, að ef
útskrifa ætti 5 nemendur á ári,
myndi námskostnaður nema
100 þús. krónum árlega. Þó var
þar ekki talinn með byggingar-
kostnaður eða rekstur við ýmiss
INNILEGT ÞAKKLÆTI öllum þeim sem heiðruðu mig
og glöddu á sextugsafmœli mlnu, með heimsóknum, gjöf-
um og heillaóskum. — Guð blessi líf og störf þeirra.
Múla, Vestur-Húnavatnssýslu.
JÓNAS JÓNASSON.
Mjólkursamsalan
tilkynnir:
Fimmtudagiim 5. þ. m. opnum vér mjólk-
ur- og brauðabúð i húsinu nr. 82 við
Laugaveginn.
Kartóflur
Nú eru síðustu forvöð að tryggja sér útlendar kartöflur, til
sölu og notkunar, þangað til nýja uppskeran kemur, sem von-
andi verður fyrripartinn í ágúst,-
Verðið helzt óbreytt þessa viku.
Grænmetisverzlun ríkisins.
iialtkfötið
gcngur óðum til þurðar
Heimili,
sem ætla að fá sér kúta eða hálftunnur til sumarsins,
þurfa að láta okkur vita bráðlega.
Útgerðarmenn, vegaverkstjórar
og aðrir, er þurfa saltkjöt, sem verulegu nemur, panti
það hið fyrsta.
Sendum á ahar hafnir eftir því sem ferðir falla.
Samband
samvíimuíélaga
Sími 1080.
Grímur bóndi á
Bessastöðum
í greinarkorni um aðsetur
komandi þjóðhöfðingja, þar sem
Bessastaðir eru taldir ósæmi-
legur bústaður slíkum tignar-
manni, er að þarflausu sælst til
þess að hnjóta 1 Grím Thom-
sen og gefið i skyn, að hann
hafi verið búskussi, enda hon-
um fyr verið brigslað með
bóndanafninu, rétt eins og Tú-
bals.
Af því mér mun kunnugra
flestum, sem nú eru ofan mold-
ar, um búskap hans, nenni ég
ekki að láta slíkum skoðunum
alveg ómótmælt.
Grímur byrjaði búskap sinn
með því að efna til útgerðar frá
Bessastöðum, beint í þeim til-
gangi, að nota sjófang til á-
burðar, og varð það til þess, að
hann græddi út túnið (svokall-
aða Sjóbúðarflöt), en sá útveg-
ur bar sig ekki, sem engin von
var til, eftir því er búhyggn-
asti maður þar á nesinu, Krist-
ján Matthíasson á Hliði, sagði
mér, og var því lagður niður
eftir fá ár. Sumarið 1880 hafði
verið sléttað þó nokkuð í tún-
inu og mun óhætt að segja, að-
síðan hafi hann látið slétta
eitthvað ár hvert meðan hann
lifði og mundu þeir færri sem
það gerðu á þeim árum. f ann-
an stað hafði hann safnfor og
hlöður fyrir hey sín og var það
all sjaldgæft í þann mund. Yf-
ir höfuð lét hann sér annt um
túnræktina, enda fékk hann um
500 hesta af töðu 1880 og yfir
300 í harðærinu 1881 og var það
fágætt á slægjulausri jörð á
þeim árum. Hitt er aftur satt,
að bú hans var aldrei stórt, 6—
8 kýr, rúmlega hundrað fjár og
12—15 hross, en skepnurnar
voru fallegar og vel með farnar
og hefir það löngum þótt far-
sæll búskapur.
En sérstaklega munu Bessa-
staðir bera hans menjar sakir
friðunar nessins. Þegar hann
tók þar við mátti Bessastaða-
nes heita blásið niður 1 urð og
grjót eftir hrossabeitingar höf-
uðsmanna og skólamanna. Var
honum því fremst í mun að
græða landið og tókst honum
það vel, að nesið var algróið er
hann dó, svo að ekki hefir orð-
ið betur síðan. Að þessu leyti
var hann á undan sínum tíma
og getur verið til fyrirmyndar
(Framh. á 4. siðu).
Auglýiing
um skoðun bífreíða og bífhjóla í
Gullbring-u- og Kjósarsýslu og
Hafnarfjarðarkaupstað
Samkvæmt bifreiðarlögunnm tilkynnist
liérmeð, að hin árlega skoðun bifreiða og bif-
hjóla fer á þessu ári fram sem hér segir:
1 KEFLAVtK:
fimintudaginn 12. júní og föstudaginn 13.
júnx kl. 10—12 árdegis og 1—6 síðdegis
báða dagana. Skulu jiá allar bifreiðar og
bifhjól úr Keflavík-, Hafna-, Miðness- og
Gerða-lireppum koma til skoðunar að
Vörubílastöð Keflavikur.
t GRUVÖAVÍK:
mánudaginn 16. jiiní kl. 1—5 síðdegis, við
verzlun Einars í Garðhúsum. Skulu ]>ar
koma til skoðunar allar bifreiðar og bif-
hjól úr Grindavík.
t HAFIVARFIRÐI:
miðvikudaginn 18. jiiní og fimmtudaginn
19. og föstudaginn 20. jiiní kl. 10—12 ár-
degis og 1—6 síðdegis. Fer skoðun fram
við Akurgerði, og skulu þangað koma til
skoðunar allar bifreiðar og bifhjól úr
Hafnarfirði, Vatnsleysustrandar-, Garða-
og Ressastaðahreppum, svo og úr Kjósar-
sýslu.
I*eir, sem eiga farþegabyrgi á vörubifreið-
ar, skulu koma isieð þau til skoðunar ásamt
bifreiðum sínum.
Vanræki einhver að koma bifreið sinni
eða bifhjóli til skoðimar, verður haitn látinn
sæta ábyrgð samkvæmt bifreiðalögunum.
Rifreiðaskattux*, sem fellur í gjalddaga 1.
n. m. (skattárið frá 1. júlí 1940 til 1. jiilí 1941),
skoðunargjald og iðgjöld fyrir vátryggingu
ökumanns, verður insaheimt um leið og skoðun
fer fram.
Sýna ber skilrxki fyrir þvi, að lögboðin vá-
trygging fyrir hverja bifreið sé x lagi.
Þetta tilkynnist hérmeð öllum, sem hlut
eiga að máli, til eftirbreytni.
Sýsluxxxaðurinn í Gullbringu- og Kjósarsýslu
og bæjarfógetinn í Hafaiarfirði, 3. júni 1941.
RERGITR JÓASSOA
66
Victor Huf/o:
Esmeralda
N
konar vinnustöðvar með marg-
háttuðum og dýrum vélum.
ánægju, sem skein af ásjónu Kvasi-
modos, er latabað var inn á torgið.
Þetta var í fyrsta sinni á æfinni, sem
hann skynjaði þessa tilfinningu, sjálfs-
ánægjuna. Allt til þessa hafði hann að-
eins þekkt til fyrirlitningar, undirgefni
og óvirðingar. Nú var hann hylltur af
hinum fjölmenna hópi, sem viðstaddur
var. Þó fann hann það, að hann hataði
þennan mannfjölda, og fólkið hataði
hann sjálfan og fyrirleit.
Hverju skipti það, þótt förunautar
hans væru fávitar, betlarar, flækingar
og vasaþjófar? Það, sem mestu máli
skipti, var, að hann var foringi þessa
vesala fólks. Honum geðjaðist hið bezta
að öllum þessum hæðnisblöndnu hyll-
ingarópum. Hann hugði, að mannfjöld-
anum væri alvara, þegar hann æpti og
tjáði honum hollustu sína. Hann skildi
alls ekki, að hann var hafður að leik-
soppi.
Það var eigi laust við, að mannskar-
inn óttaðist afleiðingar þessa atferlis.
Krypplingurinn var ekki allur þar sem
hann var séður. Hann gat verið hefni-
gjarn, ef honum bauð svo við að horfa.
Kvasimodo mun þó engan veginn
hafa gert sér fulla grein fyrir tilfinn-
ingum sínum né annarra. Andinn, sem
hafði aðsetur í þessum vanskapaða
líkama, var, sem gefur að skilja, næsta
En aldrei varð sorgarskugga vart á á-
sjónu hennar. Hún virtist syngja af
gleði eins og fuglar himinsins.
Esmeralda söng gamalt spænskt Ijóð.
Söngur tatarastúlkunnar hafði vakið
Gringoire af djúpum þönkum. Hann
hlustaði í hrifni, gleymdi jafnvel stað
og stundu. Þetta var fyrsta friðarstund
hans um langa hríð.
En brátt urðu snögg umskipti.
Sama kvenröddin lét til sín heyra að
nýju og truflaði söng Esmeröldu.
— Þegiðu, helvitis engisprettan þin,
æpti konan.
Vesalings tatarastúlkan þagnaði.
Gringoire fól andlitið í höndum sér.
— Farðu til fjandans, skepnan þín.
Nú hafa strengir hörpunnar brostið!
hrópaði hann.
Aðrir viðstaddir æptu hrakyrðum að
henni og bölvuðu og rögnuðu.
Efalaust mundi einsetukonuna hafa
mátt iðra þess, að hún skyldi trufla söng
tatarastúlkunnar, ef skrúðfylkinguna,
sem fyrr var frá sagt, hefði eigi borið
að í sömu mund. Menn fóru með mesta
hávaða og látum.
IV. KAFLI
Djákninn við Frúarkirkjuna.
Á leiðinni frá ráðhúsinu til aðal-
torgsins höfðu velflestir umrenningar,