Brezk-ísl. fisksölusamningurinn - 15.09.1941, Blaðsíða 1

Hrakíarir Ol. Thors, lagn. Signrð§§onar,
uppgjöí Morgnnblad§in§

Aðstöðumunur togaranna gagnvart
smærri skipunum.
Inngangur.
Blað þetta er samið og gefið
út í tilefni af þeim mistökum,,
sem orðið hafa í hinum bresk-
íslenska fisksölusamningi og til
að hrekja þær staðleysur, sem
Mqrgunblaðið og Tíminn birtu
Höfuðástæðurnar.
Höfuðástæðurnar fyrir því, að
samningur þessi var gerður,
voru samkv. upplýsingum atv.-
Um fyrri ástæðuna er það að
segja, að hún var alls ekki fyrir
hendi, því að síðan stríðið hófst,
hefir mestur hluti fisksins ver-
ið fluttur út kældur og því eng-
in þörf að ganga til samninga
um það atriði.
Um síðari ástæðuna gegnir
öðru máli. Hún gat verið góð og
gild til að byggja samning á og
það þó fórna hefði þurft miklu
fyrir,, ef sivo hefði verið um hnút-
ana búið, að líf íslenskra sjó-
manna hefði verið tryggt fyrir
siglingahættunni með þvi, að
láta ALLAR SIGLINGAR IS-
LENSKRA VEIÐISKIPA TIL
ERLENDRA HAFNA FALLA
NIÐUR. Var því möguleikinn
af Islendinga hálfu fyrír því aó
af fundinum í Kaupþingssalnum
8. sept. s. 1., aðallega hvað snert-
ir málið sjálft, en svo einnig
hvað snertir mig persónulega og
aðra fundarmenn.
mrh, ölafs Thórs á fundi í Kaup-
þingssalnum 8. þ. m. taldar
tvær.
biðja um samninga eingöngu sá,
að telja mætti víst, að Bretar
væru fúsir til að taka að sér
ALLAN FISKFLUTNINGINN.
En svo einkennilega vill til, að
um þetta sitóra atriði er þannig
búið í samningnum, að tiltölu-
lega fáum íslenskum skipum er
bannað að sigla og því að mestu
gengið á snið við þetta höfuðat-
riði, er atvmrh. ölafur Thórs
taldi að hefði verið frumorsök
samningsins!. Aftur, á móti kem-
ur það einkennilega fyrir, að all-
mörgum skipum með erlendar
áhafnir, er vqru á íslenskum
höndum og ýmist voru. leiguskip
eða fragtskip og flutt hafa kæld-
an fisk á breskan markað síðan
stríðið hófst,, er samkv. samn-
ingnum bannað að sigla.
I samningnum er smærri skip-
unum bannað að kaupa fisk
sunnan- og nörðanlands og
markaður bás á Austurlandi,
þar sem síst var fisks að vænta
nema mjög stuttan tíma af ár-
inu, og þannig frá því gengið,
að færeyskum skipum var þar
leyft að kaupa, þó að vitað væri,
að fiskmagn það, er um gat ver-
ið að ræða, væri ekki fullnægj-
andi fyrir þau íslensk skip, er
þar voru veitt réttindi, var því
þannig um þetta búið, að óhugs-
andi var með öllu, að þessi rétt-
indi kæmu að notum, og þar
með engin önnur leið fyrir þessi
skip en stunda fiskveiðar sjálf
cig sigla með aflann, eða sæta
því að selja hann hér heima við
hinu lága verði. I þessu sam-
bandi komu hér einnig fram
SÉRRÉTTINDI TOGARANNA
fram yfir smærri skipin, þar eð
togurunum1 er heimilað að kaupa
hverjum af öðrum, en línuveiða-
skipunum ekki, er þannig í
samningnum togurunum veitt
sérréttindaaðstaða á aðalfisk-
miðum landsmanna.
Hér að framan hafa verið
hraktar þær tvær höfuðástæður
er atvmrh. öl. Thc.rs taldi, að
hefðu verið frumorsök samnings-
ins. Hvaða ástæður voru þá til
Hefðbundnar venjur
Skal nú vikið að tildrögum
samningsins og hinum ýmsu at-
að gera þennan einstæða samn-
ing.
ENGAR, ALLS ENGAR.
Því þótt legið hafi fyrir beiðni
frá nokkrum útgerðarmönnum
til ríkisstjórnarinnar um að fá
Breta til að greiða fyrir fisk-
flutningum út, vegna siglinga-
hættunnar, þá liggur engan veg-
inn í því, ,að ríkisstjórnin hafi
verið beðin um að gera þann
sölusamning, spm hún hefir gert.
Slíkt er algerlega á hennar á-
byrgð, enda höfðu. Bretar ekki
gefið neitt tilefni til að gerður
yrði slíkur samningur. Og það
er mín persónulega skoðun, að
hefðu menn eins og bankastj.
Vilhjálmur Þór, alþm. Jóhann
Jósefsson, útgm. Magnús Andr-
ésson, Otgm. Öskar Jónsson, al-
þingism. Finnur Jónsson og út-
gerðarm. Steindór Hjaltalín ver-
ið í 'samningsnefndinni, þá hefði
þessi samningur aldrei verið
gerður.
Aðstaðan var góð fyrir ís-
lensku nefndarmennina. Að
halda sér að yfirlýsingum Breta
um að þeir ekki í einu né neinu
vilji skerða okkar réttindi og
semja A ÞEIM EINA GRUND-
VELLI, EÐA GERA ENGAN
SAMNING.
pverbrotnar.
riðum hans.
Ætlan samninganefndarinnar
var sú, að þessi fisksölusamning-
ur yrði einn liður í fjölþættum
verslunarsamningi við Stóra-
Bretland. Mátti því telja víst,
að ekki yrði frá honum gengið
sérstaklega, heldur eins og venja
er til um milliríkjasamninga
í verslunarmálum: ALLUR
SAMNINGURINN UNDIR-
SKRIFAÐUR I EINU. En þess-
ari sjálfsögðu h,efðbundnu venju
var ekki fylgt, heldur var þessi
samningsliður, fisksölusamning-
urinn, undirritaður sérstaklega.
og áður en búið var að ganga frá
öðrum þýðingarmiklumi atriðum.
Meðan samningurinn var í deigl-
unni, gáfu bJöðin í skyn, að lík-
ur væru til, að verulegar tilslak-
anir fengust á verði á salti og
kolum o. fl., en framhjá því var
algjörlega gengið við samnings-
borðið, að öðru leyti en því, að
samið var um að þessar vörur
hækkuðu ekki frá því sem nú er.
Var því af Islendinganna
hálfu þannig frá samningnum
gengið, að hagsmunir þeirra er
samið var fyrir, á ég þar við þá
er fisksölusamningurinn snertir,
voru bornir fyrir borð, án þess
sjáanlegt sé að nokkuð hafi kom-
ið í staðinn, er talist geti þeim
til hagsbóta.
Islenskir útflytjend*
ur sviftir atvinnu-
frelsi.
Með samningnum var tugum
íslenskra útflytjenda bannað að
halda áfram að selja kældan
í fyrsta lagi, að koma sem mestum nýj-
um fiski á breskan markað og frekast
væri mögulegt. t öðru lagi, að forða
sjómönnum frá sigiingahættunni.