Ríki - 21.07.1911, Blaðsíða 1

ÍTr. 1.
EeykjaYÍk, 21. júlí 1911.
1. árg.
RÍKi
Pað er nú stefnuskrá okkar íslendinga út á við. Pað er stutt stefnu-
skrá og skýr. Orðið riki getur nú enginn þaggað fyrri en vjer erum orðnir
ríki, sjálfstætt' ríki, fullvalda ríki, fjórða ríki Norðurlanda.
Vjer getum verið í sambandi við Dani eða aðra, konungssambandi, mál-
efnasambandi — »meðan um semur«, en aðeins sem ríki.
Við getum farið krókavegi í ferðalaginu, jafnvel hringsóiað, en við það
mark hljóta allir að mætast, sem áfram vilja halda eitthvað.
Orðið ríki og sú krafa vor er ódrepandi hjeðan af. Pað vita foringjar
heimastjórnarliðsins vel og sjálfir Danir finna það glögt á sjer, og Knútur
Berlín og þeir sem verstir eru í okkar garð, sjá Ijóslega fram á það, og
óttast það, og einmitt þess vegna hata þeir það. Peir finna að þá kröfu
geta þeir nú ekki kveðið niður. Ríki verðum við, hvort sem þeir vilja eða
ekki.
Konungur hefur sagt það. »Bæði ríkin mín«, sagði hann 1907 á
Kolviðarhóli. Pað var rjett sjeð og konunglega. Pað var heill konung-
dómsins og heill landanna, sem hann sá fram undan sér og fói í þessum
orðum.
Frjálst bandalag jafnrjetthárra manna undir óhlutdrægum höfðingja, var
svo sjálfsögð krafa, að hver góður maður hlaut að laðast að henni í huga
sínum, og svo sanngjörn, að engin óvild nje drotnunarástríða gat fundið
höggstað á henni.
Riki sögðu allir sambandslaganefndarmennirnir íslensku einróma 1908,
því allir vilja þeir auðvitað sjer og ættjörð sinni það frelsi, sem þroskar
hana og mannar, ef hægt er að fá það án þess að styggja Dani. Og þeir
sáu, að alt var ónýtt, ekki skóþvengs virði, sem minna var en ríki. Það eitt
var til frambúðar.
Ríki er því orð konungs og 1908 sameiginleg krafa vor allra út á við.
Um það verður ekki deilt og er ekki deilt.
Dana svo öfluglega í því að gera þessa ríkisnefnu okkar sem allra einskis-
verðasta á allan hátt, þótt slíkt auki þeim vinsældir í Danmörku.
Fullvalda riki og ríki í konungssambandi ætti að vera þeim sem íslend-
ingum allra kærast, og þó níða þeir það og hatast við það verr en Danir
sjálfir.
Á þingi hefur heimastjórnarflokkurinn allur staðið svo fast Dana megin
eins og sjálfur Knútur Berlin væri þar foringi.
Móti fána okkar bláa og hvita stóðu þeír á þingi í vetur sem einn maður, því
hann bendir einmitt á sjálfstæði okkar og jafnrjetti við hlið Danabrogs, og
það hjeldu þeir að stygði Berlín og Christensen og þá pilta, og atyrtu jafn-
vel sjálfstæðismenn fyrir, að vera að móðga Dani með slíku.
Botnvörpusektunum margnefndu vildu þeir ólmir ná aftur úr landsjóði
og fá Dönum. Pó ofbauð svo tveimur af þeirra eigin mcnnum þetta Dana-
daður, að þeir skárust þar úr leik, og björguðu með sjálfstæðisflokknum
þeim 60 þúsundum króna í landssjóðinn.
En reiðir hafa foringjarnir orðið, því mælt er að þeir hafi ætlað að
kasta Stefáni á Fagraskógi út úr kjördæminu fyrir þetta. Hinn manninn
stóð þeim á sama um.
Auðvitað vildi flokkurinn feginn halda þúsundunum, en hjer stóð bar-
daginn um landhelgina, sem Danir vilja eiga en láta okkur kosta til að
verja. Með þessu þóknaðist heimastjórnin Dönum og vann á móti sjálfstæðu
ríki á íslandi.
Stöðulögunum mótmælti Sjálfstæðisflokkurinn á þingi, sem sjálfsagt var, í
sambandi við stjórnarskrárbreytinguna. Par skar úr um sjálfstæði okkar.
En þá var heitt undir buxum heimastjórnarmanna á stólunum, þegar þeir
píndu sig til þess að gera Dönum það til geðs, að mótmæla ekki lögunum,
en þorðu ekki vegna þjóðarinnar og kosninganna að standa upp á móti
yfirlýsingu þingsins 1871 og aðaláhugamáli Jóns Sigurðssonar.
Ráðunauturinn er eina varfærna viðleitnin okkar til þess að fikra fyrir
sjálfstæði okkar út á við. Bjarni Jónsson hinn núverandi ráðunautur hefur,
að allra sanngjarnra manna dómi, farið þar það er kleyft var og þó hóflega,
en bæði á þingi og sjerstaklega í blöðum sínum, hefur heimastjórnin látið
sídynja á honum róginn og níðið svo rótlaust, að blöðin hafa glápt og gapt,
þegar Bjarni hefur tekið í þau. Svarað þvaðri og hreinni vitleysu.
Hitt skiftir einmitt flokkum nú hvernig þetta riki á að verða, hversu
traustur og vel skorðaður rjettur vor á að vera ef á reynir.
Ekki er það kunnugt að konungur hafi breytt vilja sínum, en þessi
Knútur Berlin, og ef til vill einhverjir stjórnmálavitringar Dana sýnast nú
leggja kapp á, að oss sje meinað að vera ríki, eða þá svo ótraust um minna
ríkið búið, að því megi kippa inn í stærra ríkið, hve nær sem Dönum þykir
nauðsyn til bera, ekki vegna okkar eða heilla íslands, engin þess kyns rök
hafa sjest, heldur vegna Danmerkur og hennar hagsmuna.
Ef íslandi vex mannfjöldi vilja þeir geta skyldað oss til að verja alríkið,
því vilja þeir gefa oss hermálin með sjer. Þá erum vjer neyddir.
Ef oss vex auður og viðskiftamagn, þá eru samningar við önnur ríki
afar stórt hagnaðaratriði. Pess vegna heimta þeir öll utanríkismál vor sjer
í hönd.
Ættu hjer drengir í hlut, og óefað er margt slíkra manna meðai Dana,
þá væri þeim það gleði að unna oss jafnrjettis og hjálpa oss til velmegunar
við hlið sjer, en taka hagnað sjálfir og svo þökk vora og ást í staðinn.
En eftir reynslunni af öllum stjórnarferli þeirra, er varla við öðru að
búast, en Knútur Berlín og hans nótar lafi nú með tönnunum á þeim
skæklum, sem eftir eru af stórveldi því, sem þeir rjeðu forðum, og það þó
þeir ættu að muna svo langt, að þeir hjeldu laust meðan tennurnar voru
þó skárri.
Hitt virðist óskiljanlegra, að minsta kosti í snöggu áliti, að heimastjórn-
arflokkurinn, þingmenn hans og blöð, skuli styðja þessa þröngsýnustu menn
Meðan Danir þeir, sem oss eru verstir, eiga hjer svo öfluga liðsvon í
landinu sjálfu móti sjálfstæðisviðburðum okkar og hagsmunum, þá er annað
hvort að leggja öll vor mál á vald Dana og biðja þá um likn, eða þá að
auka lieldur vörnina og leggja hart á sig til þess.
Og það vilja þeir reyna af ýtrasta megni sem þetta blað senda út. Pað
er nógu sárt, að hrokagikkir Dana illmæla okkur og fótum troða rjettindi
vor. Hitt er blóðugt, að allur heimurinn horfir á, að vjer göngum í lið
með þeim sjálfir og að varla sje borið vopn á móti.
Síðasta þing sýndi það ótvírætt, að beinn voði getur staðið af kosn-
ingunum næstu. Aldrei hefur drotnunargirni og hagsmunum Dana verið
strokið með jafn ósvífinni viðkvæmni.
Móti öllu slíku atferli mun þetta blað neyta allra krafta sinna og á sjer
til þess víða liðs von.
Og þó væri það ærið starf einu blaði, þó ekki væri nema að halda hlífiskildi
yfir þá sjálfstæðismenn, sem heimastjórnarblöðin gera sjer að teik að leggja
í einelti, einn af öðrum, með öllum sínum óþverra, svo sem þau hafa gert
alt til þessa dags.
Söfnumst saman um ríkið. Þolum engum að svíkja það. Höfum stefnu-
skrána sífelt fyrir augum. Ráðum sjálfir hvað vjer og ísland eigum að verða.
Aldrei að víkja. Pað hefur reynst sigursælt.
* *
*