Austri - 09.02.1931, Blaðsíða 1

djr==Tg)
Ábyrgöarmaöur:
Árni Kriitjánsson.
Afgreiöslumaður:
Sigurgeir Jónsson.
(é>T T<S)
<S>T....... ’ Tjaj?
Kemur út vikuiega.
Verö 3 kr. árg.
Auglýsingar kr. 1,50 cm.
(ch. ■................jg)
I. ár.
Seyöisfiröi, 9. febrúar 1931.
1. blaö.
Blaðakostur.
Framsóknarflokkurinn og atvinnuvegirnir.
Undanfarin 15 ár hafa tvö Framsóknar-
vikublöð orðið að skapa mótvægi gegn
tveim stórum dagblöðum og 10—12 viku-
blöðum íhaldsflokksins og ennfremur 4—5
blöðum Jafnaðarmanna.
Það ber vott um eigi lítinn þroska ís-
lenzkra þjóðfélagsborgara, að einmitt þessi
tvö blöð skyldu ná hlutfallslega langmestu
fylgi við málstað síns flokks við síðustu al-
mennar þingkosningar. Sést af því hversu
almenningur á landi hér metur málstað og
hversu hann er fjarri því, að láta fyrirferð
blaðútgáfunnar villa sér sýn. En slíks eru
dæmi með öðrum þjóðum.
Með þessu litla blaði bætist þriðja Fram-
sóknarblaðiö í hópinn.
Hvort því verður langra lífdaga auðið fer
eftir þeim viðtökum, sem það fær, og þá
einkum í Austfirðingafjórðungi. Fyrir hann
er. því sérstaklega ætlað að vinna.
Og sá stuðningur, sem því kynni að auðn-
ast að veita landsfjórðungnum í lausn hinna
aðkallandi vandamála hans, vildi það helzt
kjósa að yröi hjálpin til að hjálpa sér sjálfur.
Nafnið á blaöinu.
Austri er tvímælalaust æskilegt nafn á
blaði sem beitist sérstaklega fyrir málefnum
Austurlands og út er gefið hér í fjórðungn-
um. Auk þess er nafniðfað fornu fari vin-
sælt, vegna þess að elsta og útbreiddasta
blaðið sem hér hefir verið gefið út bai
þetta nafn. það hefir því orðið að ráöi, og
það með góðu samþykki þeirra eigenda
Austra gamla »em til hefir náðst, að láta
þetta nýja blað bera han» nafn.
Framsóknarfélag.
Á föstudagskvöld var áformað að stofna
Framsóknarfélag Seyðisfjaröar og ákváðu
25 menn að beitast fyrir félagsstofnun þess-
ari, og voru í þeim hóp margir áhrifamestu
og starfhæfustu menn bygöarlagsins.
Ljós vottur
um vaknandi áhuga Seyðfirðinga um úr-
lausnarefni flokkanna í atvinnu og félags-
málum, er áheyrn sú sem veitt hefir verið
á nýafstöðnum landsmálafundum.
Fundurinn í gær var hinn fjölsóttasti
fundur sem hér hefir verið háður, þó var
stórhríðarbylur, og helmingur fundarmanna
varð að standa samfleytt í 8 klukkustundir.
Þegar íslendingar tóku að færast í auk-
ana um athafnalíf, stóðu svo sakir, að meir
var trúað á sjóinn en sveitirnar. Og á stríðs-
árunum, þegar öll eðlileg verðhlutföll rösk-
uðust og stórútgerðin gaf sem mestan gróða,
þá var svo komið, að jafnvel hinir reynd-
ustu búhöldar í sveitum landsins tóku frem-
ur þann kostinn, að leggja fé sitt í togara-
hlutabréf eða kaup á vélbátum, heldur en
að verja fénu í ræktun heima á bújörðún-
um. Enda mátti heita að sveitirnar væru
þá að því komnar að leggjast í auðn.
þá varð Framsóknarilokkurinn til.
Þá tóku saman höndum þeir menn, sem
sáu til hvers það mundi leiöa, fjárhagslega
og menningarlega, ef hinn þúsundára gamli
atvinnuvegar liði undir lok og landið yrði
aðallega fiskiver.
Síðan hefir það verið eitt höfuðviðfangs-
efni Framsóknarflokksins, að rétta við og
tryggja framtíð landbúnaðarins.
En það sem mest létti undir, var hik það
sem kom á almeaning um trúna á upp-
gripin við sjávarsíðuna, þegar hin miklu
töp skullu yfir í kreppu þeirri, sem yfir
reið skömmu eftir stríðslokin.
Síðan hefir trúin á möguleikana sem búa
í gróðurmoldinni farið hraðvaxandi.
Og fyrir forgöngu Framsóknarflokksins
hefir með löggjöf verið stutt svo við bakiö
á landbúnaðinum, að fullvíst má heita að
á næstunni náist það takmark, að í stað
þess að bændur heyjuðu 300—800 hesta
langflestir og að mestu leyti á óræktaðri
jörð, og með dýrum aðkeyptum vinnukrafti,
þá geti þeir heyjað 300—800 hesta á rœkt-
aðri jörð og án þess að kaupa vinnukraft
nema þann, sem í vélum býr.
Og úr því að íslenzkum Iandbúnaði hef-
ir flotast yfir undanfarin ár í hinni hörðu
samkepni við sjávarútveginn m. a. um vinnu-
aflið, þá virðist mega ætla, að einmitt á
þessum atvinnuvegi megi lifa menningarlífi
þegar stundir líða.
En sá sigur sem hér er unninn, er að
eigi litlu leyti þeirri aðvörun að þakka, sem
hin miklu töp fjárkreppunnar 1920 leiddu
yfir þjóðina.
Nú er önnur kreppa yfirstandandi.
Það sem upp úr þeirri kreppu þarf að
hafast er aukin þekking á ágöllúm sjávar-
síðuatvinnuveganna.
Og höfuðgallinn sem þar er á, mun fólg-
inn í skipulagi því, sem viö er búið.
ihaldsflokkurinn — samkepnisflokkurinn,
vill haga því svo, að einstakir menn eigi
atvinnutækin og aðstööu alla, fái lánsfé
hjá bönkunum, og að þessir atvinnurekend-
ur sjeu sem stærstir og geti „skaffað al-
menningi vinnu“.
Jafnaðarmennirnir vilja að ríkið sjálft eða
sveita- og bæjafélög eigi hin stóru atvinnu-
tæki, t. d. togararna. En þetta er hugmynd
sem ekki hefir unnist fylgi.
Framsóknarmenn vilja fara meðalveginn.
Þeir vilja stofna til samvinnu um útveginn,
þar sem allir eigi hlutfallslega þátt í gróða
og áhættu, þeir sem að vinna.
Úrræöi íhaldsflokksins er hið algengasta,
og hið einasta, sem reynt hefir verið um
stórútgerð hér viö land. Höfuðókostur þess
er sá, að þar er um of hugsað um stund-
arhag, hlutafélögin hirða lítt um að safna í
tryggingarsjóði þegar vel árar, heldur skifta
upp öllum gróðanum, jafnvet upp í 100°/o,
en af því leiðir svo aÖ bolmagnið er lítið
þegar móti blæs, og töpin koma óbrotin
yfir á lánsstofnanirnar og þaðan yfir á al-
menning. —
Framsóknarmenn eru handvissir um það,
að yrði samvinnuleiðin farirs alment um út-
gerðina, þá mundu kaupdeilurnar færri og
tögararnir sjaldnar bundnir við hafnargarða.
En nú er komið í þá sjálfheldu í sjálfum
höfuöstaðnum, að atvinnuvegirnir til lands
og sjávar megna ekki að greiða það kaup-
gjald, sem samtök verkalýðsins hafa megn-
að að skapa, og verkamaður, sem hefir
þetta háa kaup og missir aldrei úr klukku-
stund allan ársins hring, hann er samt á
sveitinni eigi hann konu og fjögur börn að
framfæra.
Slíkt er nú ástandið.
í höfuðstaðnum eru aðallega tveir stjórn-
málaflokkar, samkepnismenn og jafnaðar-
menn. Samvinnumenn eru þó að koma
þar til sögunnar, reyndu í fyrsta sinn á sfð-
astliðnu ári að bjóða fram menn í bæjar-
stjórn og komu að tveim mönnum.
Jafnaðarmennirnir hafa hingað til lagt
einhliða áherslu á kaupgjaldið, en hugsa
síður um hitt, hvaö fyrir þetta háa kaup-
gjald fæst.
En íhaldiö hefir töglin og hagldirnar t. d.
í bæjarstjórninni, þaö selur lóðirnar, þær