Vísbending - 07.12.1995, Blaðsíða 4

V
ISBENDING
\
Hagtölur
Fjármagnsmarkaður
Nýlánskjaravísitala 3.442 12.95
Verðtryggð bankalán 8,9% 01.12
Óverðtr. bankalán 11,9% 01.12
Húsbréf, kaup (ný. flokk.) 5,65% 03.12
Spariskírteini, kaup(5-ára)5,63% 06.12
M3 (12 mán. breyting) 3,30% 08.95
Þingvísitaia hlutabréfa 1.372 06.12
Fyrir viku 1.341
Fyrir ári 1.015
Verðlag og vinnumarkaður
Vísitala neysluverðs 174,3 11.95
Verðbólga- 3 mán. 1,9% 11.95
-ár 2,1% 11.95
Vísit. neyslu - spá 174,8 01.12
(Fors.: Gengi helst 175,2 01.01
innan ±6% marka) 176,3 01.02
Launavísitala 141,2 10.95
Árshækkun- 3 mán. 4,4% 10.95
-ár 5,7% 10.95
Kaupmáttur-3 mán. 4,7% 07.95
-ár 3,5% 07.95
Skorturá vinnuafli 0,2% 04.95
fyrir ári -0,5%
Atvinnuleysi 4,0% 10.95
fyrir ári 3,4%
Velta maí-júní ’95 skv. uppl. RSK.
(milljarðar kr. og breyt. m/v 1994)
Velta 128 8,5%
VSK samt. 7.3 0,3%
Hrávörumarkaðir
Vísitalaverðssjávarafurða 109,6 01.11
Mánaðar breyting 1,5%
Ál (99,7%) (USD/tonn) 1.651 04.12
Mánaðar breyting 0,8%
Kísiljárn (75%)(USD/tonn) 979 09.95
Mánaðar breyting 0,2%
Sink (USD/tonn) 1.013 04.12
Mánaðar breyting 0,9%
Kvótamarkaður, 1.12.
(Krónur/kg) Leiga Varanl.
Þorskur 88 460
fyrir mánuði 95 460
Ýsa 8 110
fyrir mánuði 8 110
Karfi 35 160
fyrir mánuði 34,5 160
Rækja 75 340
^ fyrir mánuði 75 320J
Vísbending vikunnar
Mörg fyrirtæki hafa tekið upp þann
skemmtilega sið að bjóða starfs-
mönnum í jólahlaðborð til hátíða-
brigða. Þessi boð voru skattstjórum
landsins þymir í augum til skamms
tíma en fjármálaráðherra gaf út reglu-
gerð þar sem þessi boð eru talin hluti
af eðlilegum rekstrarkostnaði. Þar er
ekki að finna upplýsingar um hve
mikið megi draga frá vegna þessa.
Starfsmenn skattstjóra miða við að
upphæðin sé um 2.000 kr./starfsmann.
Hafi annar skemmtanakostnaður
starfsmanna á árinu verið undir 10.000
kr./mann hækkar fjárhæðin sem eyða
má sem mismuninum nemur. Kostnað
vegna maka má ekki draga frá. ^
Hagkerfi Austur-
Evrópu: Meira en
helmingur fellur
Eitt af því sem mesta athygli hefur
vakið hjá þeim sem fylgjast með hag-
kerfi Austur-Evrópulanda er hve víða
flokkar sem reistir eru á kommúnista-
flokkunum gömlu eru komnir til valda.
Þetta hefur vakið ótta urn að úrbætur verði
ekki varanlegar heldur muni frjálsræðis-
bylgjan hjaðna og fyrri stjórnarhættir
verða teknir upp á ný. Sérfræðingar í mál-
efnum svæðisins telja hættu á því vera
litla, þótt alltaf sé lögð áhersla á það hve
viðkvæmt ástandið sé í Rússlandi.
Meginskýringin á fylgi kommúnistanna
gömlu sé sú að umbætur í frelsisátt hafi
ekki skilað sér til almennings sem kjara-
bætur eins og margir bjuggust við. Þótt
fjölmargir hafi nú stórbætt stöðu sína þá
hefur mikil verðbólga og stórfelll hrun í
landsframleiðslu margra landanna valdið
því að fólk, sem var á föstum launum, til
dæmis ellilífeyrisþegar, hefur nú vart til
hnífs og skeiðar, þótt áður hafi kjörin
verið li tlu lakari en hj á öllum almenningi.
Þessir hópar líta með söknuði til gamalla
tíma og telja að með því að kjósa gömlu
komntana batni hagur þeirra á ný. Það er
hætt við að þar bætist vonbrigði á von-
brigði ofan, en þó leggja margir áherslu
á að einstaklingarnir séu ekki endilega
slæmir, heldur hafi þeir á sínum tíma að-
eins verið að nýta sér þann farveg sem lá
til vaida. Því sé hin kommúníska hugsun
þeim ekki endilega tömust.
Stórblaðið Vka// StreetJourncil bað sér-
fræðinga sína að meta ýmsa þætti í efna-
hag og stjórnarfari kommúnistaríkjanna
gömlu. Þeirra á meðal voru hagvöxtur,
jafnvægi í verðlagi, stöðugleiki gjald-
miðils, framleiðni og fleira. Alls voru 26
ríki metin af sérfræðingunum og sam-
kvæmt þeirn fá aðeins 11 ríki meira en
5,0. I fremstu röð eru Tékkar, en
Tékkneska lýðveldið er einmitt eina ríkið
sem hefur verið undir stjórn markaðs-
hyggjumanna óslitið. Næstir koma
Slóvenar, en þeir hafa notið þess að standa
utan við átök ríkja gömlu Júgóslavíu. í
humátt á eftir fylgja Pólland, Ungverja-
land og Slóvakía. Eystrasaltslöndin þrjú
ná einnig einkunnum milli 5 og 6, en það
vekur athygli að Rússland fellur með 4,2.
Þar er verðbólga mun lægri en áður en er
þó enn um 5% ámánuði. Sérfræðingarnir
búast við því að hagvöxtur verði í fyrsta
sinn síðan á níunda áratugnum. Þó sé
mikið komið undirþví aðjafnvægi ríki í
landinu eftir kosningarnar 15. desember.
Ungverjar lifðu langt um efni fram um
árabil og sitja nú uppi með miklar
erlendar skuldir. Þeir hafa nú kynnt um-
bóla- og sparnaðaráætlun, en margirhafa
áhyggjur af því að hún dugi ekki til að
koma landinu á réttan kjöl á ný.
Þrátt fyrir að þessi spá sé ekki upp-
örvandi þá er rétt að benda á að nú er
búist við hagvexti í 18 af 26 löndum, en
á yfirstandandi ári ná aðeins 12 ríki því
takmarki. Enn er þó langt í land að þessi
gömlu ríki sósíalismans nái nágrönnum
sínum í Vestur-Evrópu - með einni
undantekningu. Tékkneska lýðveldið er
nú með einkunnina A frá greiðslumats-
fyrirtækinu Standard & Poor’s og hefur
skotið bæði Grikklandi og Portúgal ref
fyrirrass!
Hluti einkunnatöflunnar
1. Tékkneska lýðveldið 8,6
2. Slóvenía 8,4
3. Pólland 8,3
4. Ungverjaland 7,9
11. Búlgaría 5,3
12. Mekedónía 4,9
13. Albanía 4,5
14. Rússland 4,2
26. Tajikistan 1,6
^ Aðrir sálmar N
Langhundar
Morgunblaðið hefur birt langa greina-
llokka urn mál sem blaðið telur áhuga-
verð. Fyrir nokkru kom greinaflokkurum
tryggingamál og nú nýlega um Póst og
síma. Það er ánægjulegt að blaðið kafi
niður í mál og gæti vel örvað umræðu ef
nokkur gæfi sér tíma til þess að lesa um-
fjöllunina. Langargreinar, dageftirdag,
verða jafnvel hörðustu áhugamönnum
um málefnið ofviða. Blaðið vill að öll
sjónarmið komi fram og hverju smáatriði
virðist til hagahaldið. Morgunblaðið gæti
lært af blöðum eins og Economist sem
koma frá sér flóknu meginefni í hnit-
miðuðu máli og draga svo saman sína
niðurstöðu. Blaðamaður sem hefur eytt
vikum eða mánuðum í ákveðið mál ætti
að geta aðstoðað lesendur við að greina
meginstaðreyndir málsins.
Raðsmíðatogarar
Fregnir herma að ríkisábyrgðasjóður
reyni nú árangurslítið að innheimta
skuldir vegna svonefndra raðsmíða-
togara. Með þeim átti að slá tvær flugur
í einu höggi: Bjarga skipasmíðaiðnað-
inum og útgerðum í kröggum. Sem fyrri
inngrip stjórnmálamannaíviðskiptalífið
yliefur hvort tveggja mistekist._^
Benedikt Jóhannesson, ritstj. og ábm. Útg.:
Talnakönnun hf., Borgartúni 23, 105 Rvík.
Sími: 561-7575. Myndsendir: 561-8646.
Internetslóð: http://www.strengur.is/~talnak/
vief95.html, netfang:talnak@strengur.is
Málfarsráðgjöf: Málvísindastofnun Háskól-
ans. Prentun: Steindórsprent-Gutenberg.
Upplag: 600 eintök. Öll réttindi áskilin. Ritið
máekkiafrita án leyfis útgefanda.