Morgunblaðið - 22.07.1999, Blaðsíða 41

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 22. JÚLÍ 1999 4^
UMRÆÐAN
Ef viljinn í verki er sýndur
FYRIR síðustu alþingiskosningar
voru málefni öryrkja allmikið til
umræðu í samfélaginu og óhætt að
segja að uppi voru af öllum fram-
boðum ákveðin fyrirheit um bættan
hag þessa fólks, ekki sízt þeirra
lakast settu.
Nýr stjórnarsáttmáli tæpir væg-
ast sagt varlega á málefnum öryrkja
en með velvild er þó unnt að lesa út
úr orðanna hljóðan ákveðin vilyrði
um úrbætur, bæði hvað varðar hin
skörpu skerðingaákvæði og einnig
kjör hinna verst settu. Ég fullyrði
því að þama er ákveðin viðspyma,
þótt vissulega mætti hún miklu betri
vera, en auðvitað ráðast mál öll af
því hversu að verður staðið. TO at-
hugunar mætti það vera þeim sem
málum ráða að hrein kaupmáttar-
aukning er sögð verða 5,5 % á þessu
ári, á meðan tryggingabætur al-
mennt hækka uin álíka prósentu en
þess þá að geta réttilega að verð-
bólgan étur þar af rúman helming,
þó ekki verði hún meiri en spáð er.
Kaupmáttaraukning trygginga-
bóta nær því ekki helmingi þess
sem almennt er í prósentum og er
því óralangt frá þeim krónutölum
sem teljast þama meðaltal. Enn
verður þessi hópur því alvarlega út-
undan í góðærinu marglofaða. Öll
getum við verið sammála um það að
aðstæður og ástæður öryrkja em
misjafnar, eðlilega eins og annarra í
þjóðfélaginu.
Vinnuframlag öryrkja og þar með
vinnutekjur era blessunarlega um-
talsverðar og koma bæði þeim sjálf-
um og ekki síður samfélaginu að
liði, þótt séð sé til þess með skerð-
ingaákvæðum að aírakstur öryrkj-
anna verði ekki of mikill. En einmitt
vegna dugnaðar svo margra þeirra í
atvinnulífínu, þrátt fyrir ótal þrösk-
ulda, ætti að vera auðveldara fyrir
stjórnvöld að koma til móts við eðli-
legar þarfír þeirra sem lakasta hafa
lífsaðstöðuna, eiga ekki annarra
kosta völ til lífsframfæris en trygg-
ingagreiðslumar. Lægstu laun á Is-
landi í dag eru vægast sagt alltof
lág, en menn eiga þess kost að auka
við þau oft og tíðum, þótt ekki sé
það eftirsóknarvert og aðalatriðið
það að mjög fáir þurfa að svo litlu
að lúta. Allir fjórir meginbótaflokk-
ar trygginganna samanlagðh’ era
veralega mikið undir sultarmörkum
hinna lægstu og þó tekur steininn
úr þegar kemur að tveim öryrkjum
í hjónabandi eða sambúð eða þá ein-
staklingum sem ekki era af TR
taldir verðugir heimilisuppbóta. Pá
eram við að tala um aðeins tæpa tvo
þriðju af lágmarkslaunum og vill
nokkur í raun hugsa þá hugsun til
enda, hvemig unnt er af að lifa.
Þetta era blákaldar staðreyndir
sem hver og einn getur kynnt sér ef
hann eða hún á annað borð vill og
ekki ætla ég neinum þann vald-
hroka að vilja ekki kunna rétt skil á
kjöram þessa fólks sem ákvarðanir
æðstu stjómvalda skammta að öllu
eða mestu leyti sinn skerf.
Nauðsynin að lyfta hinum al-
menna kjaragranni öryrkja er svo
ótvíræð að blaðagreinar eins og
þessi ættu þarflausar með öllu að
vera. Sú er nú því miður ekki raunin
og því búa alltof margir öryrkjar við
það að hafa í raun ekki í sig og á eins
og gamla sígilda orðtakið segir til
um. Það hljómar hins vegar kald-
hæðnislega napurt þegar að þessum
sjálfsögðu mannréttindum er vikið,
þá er viðkvæðið um kostnað nær æv-
inlega dregið í dagsljós fram, napurt
segi ég þar sem þama er um sjálfan
lífsréttinn að tefla, kaldhæðnislegt í
þessu þjóðfélagi sukks og sóunar svo
alltof margra svo alltof víða og þar
draga fjárlögin okkar allnokkurt
dám af. Kjör þessa lakast setta fólks
þola hvergi nærri birtu góðærisins,
þvílikur oíúrskuggi sem þar hvílir
yfír alltof víða. Neyðarköll þein’a
berast hingað til okkar daglega, þau
berast einnig hvers konai- hjálpar-
samtökum og þau hljóta einnig að
óma landsmæðrum og feðram, ann-
ars er firring þeirra meiri en svo að
trúað verði.
I blaðagrein Ingibjargar Pálma-
dóttur tiyggingaráð-
herra 24. apríl sl. tíund-
aði ráðherrann ákveðn-
ar lagfæringar í trygg-
ingakerfinu sem forysta
Öryrkjabandalagsins
hafði knúið á um og hún
hafði beitt sér fyrir að
yrðu raunveruleiki og
vissulega voru þær all-
nokkrar. Okkar aðal-
krafa þá sem nú var
hins vegar um hækkun
bótagreiðslna sem
a.m.k. svaraði lág-
markslaunum í samfé-
laginu og sem allir
fengju að njóta. Sú
Helgi Seljan
krafa svo lágmörkuð,
sem hún þó er, stendur
óhögguð sem fyrsta
skref til úrbóta , hún
bíður enn aðgerða ráð-
herranna í ríkisstjóm
Islands, því sameigin-
legur vilji þeirra þarf til
að koma. Þar bera
flokksformenn og odd-
vitar stjómarinnar
mesta ábyrgð að sjálf-
sögðu og á þá skorað að
leggja nú tryggingaráð-
herra verðugt lið svo
duga megi til réttlátrar
leiðréttingar.
Það er vísað mjög
Öryrkjar
Nauðsynin að lyfta hin-
um almenna kjara-
grunni öryrkja er svo
ótvíræð, segir Helgi
Seljan, að blaðagreinar
eins og þessi ættu að
vera óþarfar.
nú til lausra samninga á næstunni
og að þá muni mál fyrst ráðast, en
leiðrétting sem færði þeim lakast
settu lágmarkskjör samninga í dag
væri vissulega skref í rétta átt. Og
vita skulu menn fjárlagafátæktar-
innar sem oft er til gripið til, að ekki
yrði þetta nein ofurapphæð, síður
en svo, en fyrir einstaklingana sem'
nytu yrði um veralega bót að ræða,
sem fengi svo sína viðbótarleiðrétt-
ingu við gerð kjarasamninganna.
Það er nú einu sinni svo að þetta
sama ríkisvald er einn aðalviðsemj-
andi launþega á landi hér og varla
finnst því sama ríkisvaldi í lagi að
veita þessum lakast settu annan og
ólíkt verri viðurgjörning en þeim
sem afl verkfallsréttarins hafa. Orð
era dýrmæt oft og tíðum, fá orð
stjórnarsáttmála fá vonandi þá vigt
í efndum að þau megi verða öryrkj-
um dýrmæt. Sýnið því viljann L,
verki.
Höfundur er frumkvæmdastjóri ÖBÍ.